- 21 Temmuz 2006
- 9.312
- 21
- 44
İlaç Allerjileri
İnsan bedeninin bir ilaca karşı gösterdiği aşırı duyarlılık reaksiyonuna ilaç alerjisi denilmektedir.
Genellikle ilaç alerjileri ilacı ilk kez kullanıldığında değil, birkaç kez kullandıktan ve bir süre ara verdikten sonra tekrar kullanıldığında görülür. Bunun nedeni ilaç ilk kez alındıktan sonra bedenin savunma hücreleri ilaca karşı savunma maddeleri oluşturmaya başlar. İlaç alınmaya devam edildikçe bu maddeler de artar. İlacın alınması kesilse de bunlar artışa devam edip, sıklıkla deri ve solunum sitemindeki mast adı verilen savunma sistemi hücrelerinin yüzeylerine yapışarak beklerler. İlaç bir gün tekrar alındığında bu antikorlar hızla bu ilaca karşı reaksiyon verirler. Toplumda en yaygın olarak bilinen ve korkulan Penisilin alerjisidir. 1938 yılında bulunan ve ilk antibiyotik olması özelliği ile çok yaygın kullanılan bu ilaca bağlı alerji herkesin çekindiği bir durumdur. Aslında Penisilin alerjisi sık görülmez, oldukça nadirdir.
İlaç alerjileri kullanılan ilacın formuna göre çeşitli reaksiyonlar şeklinde görülür. Cilde sürülen ya da göze damlatılan bir ilacın yaratacağı alerjik reaksiyonlar daha çok lokal olurken ağızdan alınan veya enjeksiyon şeklinde uygulanan ilaçlar da ise sistemik olarak görülür.
Alerji ile yan etki ayni olaylar değildir. Bir ilacın aşırı dozda kullanılması ya da yan etki yapması alerjik reaksiyonlardan farklıdır. Örneğin bir ilaca bağlı olarak ortaya çıkan karın ağrısı, kusma, ishal ya da baş ağrısı, uykuya eğilim, iştah artışı gibi durumlar alerjik reaksiyonlar değildir. Alerjik reaksiyonlar herkeste görülmeyeceği gibi her bireyde de farklı düzeylerde görülebilir.
İlaç olarak uygulanan maddeler insan bedenine yabancı, dışarıdan alınan genellikle kimyasal formüllerdir. Alerji ilacın bazen etken maddesine karşı bazen de içersindeki diğer koruyucu ya da ek maddelere karşı olabilir
İlaç Alerjisi Belirtileri
Sıklıkla bu belirtiler deride görülür.
1- Döküntü: Küçük, kırmızı döküntülerdir. Sıklıkla kaşıntı eşlik eder. Kişiye bağlı olarak yaygınlığı değişebilir. Kızamık döküntüsüne benzer.
2- Ürtiker (Kurdeşen) : Deride ebatları değişik, sınırları belirgin, ilk oluştuğunda önce beyaz ve deriden kabarık olup kısa sürede kırmızıya dönen, kaşıntılı kabarıklıklardır.
3- Ödem: Derinin şişerek, genel olarak kabarmasıdır. Kaşıntı olmayabilir, bazen yanma hissi ön planda bulunabilir. Ödem doku yapısı gözeli olan göz çevresi, dudak, genital bölgeler ile yüz, kol ve bacaklarda görülebilir.
4- Eritem fiks: Sabit Döküntü. Belirli bir ilacın alınmasını takiben belirli bir beden bölgesinde döküntünün görülmesidir. Bu genellikle erkeklerin genital bölgesinde görülür.
5-Deri Soyulması: İlaca bağlı olarak deride soyulmalar meydana gelebilir. Bu belirli bir bölgede ya da yaygın olabilir.
6-Vezikül: Su kabarcıkları Su Çiçeği hastalığının döküntüsüne benzer içi su dolu kabarcıklar oluşabilir. Kaşıntı şart değildir.
7-Mor lekeler: Genellikle bacak ve kalça bölgelerinde görülen morumsu lekelerdir.
8-Eriteme Nodosum: Bacakların genellikle ön tarafında görülen, ağrılı, nohut – ceviz büyüklüğündeki şişlik-sertliklerdir.
9-Genital bölge kaşıntısı: Bu daha çok antibiyotik türü ilaçların alınması nedeniyle genital bölgede oluşan mantar enfeksiyonlarına bağlı olarak gelişir. Allerji sayılmaması gereken bir durumdur.
10-Solunum yollarında ödem ve nefes alma zorluğu: Aşırı duyarlılık reaksiyonu sonucu solunum yollarında bir daralma meydana gelir.
11-Normalde allerji yapmayan bir ilaç güneş ışığı ile etkileşince allerji yapabilir. Deri hastalıklarında kullanılan bazı kremler ancak akşamları ve güneş ışığı olmadığında kullanılır. Sabah yüz iyice temizlenmeden dışarı çıkılacak olursa allerjiye neden olur. Bazı ilaçlar da kişiye özel olarak güneş ışığı ile allerji yaratabilir.
12-Bazı ilaçlar tek başına sorun yaratmaz iken başka ilaçlarla birlikte alındığında etkileşime girerek reaksiyona neden olabilir.
13-Gözlerde kızarıklık, kaşıntı.
14-Burun tıkanıklığı, akıntı, hapşırma.
Allerjik Olması Şüpheli Diğer Belirtiler:
Öksürük, çarpıntı, tansiyon düşmesi, uykuya eğilim, dikkat bozukluğu, uykuya eğilim, karın ağrısı, baş ağrısı, bulantı, kusma,
Anaflaktik Reaksiyon:
En korkulan ve allerjinin en ağır formudur. Yukarıda yazılan belirtilerin bir çoğunun bir arada görülmesi olayıdır. İlaç alımından genellikle kısa bir sure sonar kişide nefes alma zorluğu, kızarma, tansiyon düşmesi, bayılma, şoka grime daha da ilerleyerek tansiyonun çok düşmesi sonucu ölüm görülebilir.
Önlemler:İlaç kullanımından sonra ortaya çıkan ve daha öncesinde olmayan bir belirti halinde derhal ilacı keserek doktorunuza bildirin.
Herhangi bir ilaç kullanımından sonra yaşadığınız bir sorun olursa bunu her doktora gidişinizde hatırlatın.
Kendi kendinize ve eş-dost önerisi ile ilaç kullanmayın.
Yukarıdaki belirtileri gördüğünüz zaman doktorunuza ulaşamadığınız durumda başka bir hastaneye ya da sağlık kuruluşuna başvurun.
İlaç allerjisini önceden tespit etmek mümkün değildir. Ancak yaşandığı zaman anlaşılır. Zira ilaçlar alındıktan sonra değişime uğrarlar. Allerjiyi ilacın bu parçalandığı maddelerden birisi yapıyor olabilir ve bunu önceden tespit etmek mümkün değildir. Kısıtlı sayıda ilacın önceden testini yapmak mümkündür. Fakat bu da çok kesin bir uygulama değildir. Örneğin bugün Penisilin testi yapılıp, herhangi bir sorun olmayan kişide kısa bir sure sonra allerji gelişebilir. Bazen test için verilen dozda bile allerji görülebilir.
Dr. Ruhi Çakır
İnsan bedeninin bir ilaca karşı gösterdiği aşırı duyarlılık reaksiyonuna ilaç alerjisi denilmektedir.
Genellikle ilaç alerjileri ilacı ilk kez kullanıldığında değil, birkaç kez kullandıktan ve bir süre ara verdikten sonra tekrar kullanıldığında görülür. Bunun nedeni ilaç ilk kez alındıktan sonra bedenin savunma hücreleri ilaca karşı savunma maddeleri oluşturmaya başlar. İlaç alınmaya devam edildikçe bu maddeler de artar. İlacın alınması kesilse de bunlar artışa devam edip, sıklıkla deri ve solunum sitemindeki mast adı verilen savunma sistemi hücrelerinin yüzeylerine yapışarak beklerler. İlaç bir gün tekrar alındığında bu antikorlar hızla bu ilaca karşı reaksiyon verirler. Toplumda en yaygın olarak bilinen ve korkulan Penisilin alerjisidir. 1938 yılında bulunan ve ilk antibiyotik olması özelliği ile çok yaygın kullanılan bu ilaca bağlı alerji herkesin çekindiği bir durumdur. Aslında Penisilin alerjisi sık görülmez, oldukça nadirdir.
İlaç alerjileri kullanılan ilacın formuna göre çeşitli reaksiyonlar şeklinde görülür. Cilde sürülen ya da göze damlatılan bir ilacın yaratacağı alerjik reaksiyonlar daha çok lokal olurken ağızdan alınan veya enjeksiyon şeklinde uygulanan ilaçlar da ise sistemik olarak görülür.
Alerji ile yan etki ayni olaylar değildir. Bir ilacın aşırı dozda kullanılması ya da yan etki yapması alerjik reaksiyonlardan farklıdır. Örneğin bir ilaca bağlı olarak ortaya çıkan karın ağrısı, kusma, ishal ya da baş ağrısı, uykuya eğilim, iştah artışı gibi durumlar alerjik reaksiyonlar değildir. Alerjik reaksiyonlar herkeste görülmeyeceği gibi her bireyde de farklı düzeylerde görülebilir.
İlaç olarak uygulanan maddeler insan bedenine yabancı, dışarıdan alınan genellikle kimyasal formüllerdir. Alerji ilacın bazen etken maddesine karşı bazen de içersindeki diğer koruyucu ya da ek maddelere karşı olabilir
İlaç Alerjisi Belirtileri
Sıklıkla bu belirtiler deride görülür.
1- Döküntü: Küçük, kırmızı döküntülerdir. Sıklıkla kaşıntı eşlik eder. Kişiye bağlı olarak yaygınlığı değişebilir. Kızamık döküntüsüne benzer.
2- Ürtiker (Kurdeşen) : Deride ebatları değişik, sınırları belirgin, ilk oluştuğunda önce beyaz ve deriden kabarık olup kısa sürede kırmızıya dönen, kaşıntılı kabarıklıklardır.
3- Ödem: Derinin şişerek, genel olarak kabarmasıdır. Kaşıntı olmayabilir, bazen yanma hissi ön planda bulunabilir. Ödem doku yapısı gözeli olan göz çevresi, dudak, genital bölgeler ile yüz, kol ve bacaklarda görülebilir.
4- Eritem fiks: Sabit Döküntü. Belirli bir ilacın alınmasını takiben belirli bir beden bölgesinde döküntünün görülmesidir. Bu genellikle erkeklerin genital bölgesinde görülür.
5-Deri Soyulması: İlaca bağlı olarak deride soyulmalar meydana gelebilir. Bu belirli bir bölgede ya da yaygın olabilir.
6-Vezikül: Su kabarcıkları Su Çiçeği hastalığının döküntüsüne benzer içi su dolu kabarcıklar oluşabilir. Kaşıntı şart değildir.
7-Mor lekeler: Genellikle bacak ve kalça bölgelerinde görülen morumsu lekelerdir.
8-Eriteme Nodosum: Bacakların genellikle ön tarafında görülen, ağrılı, nohut – ceviz büyüklüğündeki şişlik-sertliklerdir.
9-Genital bölge kaşıntısı: Bu daha çok antibiyotik türü ilaçların alınması nedeniyle genital bölgede oluşan mantar enfeksiyonlarına bağlı olarak gelişir. Allerji sayılmaması gereken bir durumdur.
10-Solunum yollarında ödem ve nefes alma zorluğu: Aşırı duyarlılık reaksiyonu sonucu solunum yollarında bir daralma meydana gelir.
11-Normalde allerji yapmayan bir ilaç güneş ışığı ile etkileşince allerji yapabilir. Deri hastalıklarında kullanılan bazı kremler ancak akşamları ve güneş ışığı olmadığında kullanılır. Sabah yüz iyice temizlenmeden dışarı çıkılacak olursa allerjiye neden olur. Bazı ilaçlar da kişiye özel olarak güneş ışığı ile allerji yaratabilir.
12-Bazı ilaçlar tek başına sorun yaratmaz iken başka ilaçlarla birlikte alındığında etkileşime girerek reaksiyona neden olabilir.
13-Gözlerde kızarıklık, kaşıntı.
14-Burun tıkanıklığı, akıntı, hapşırma.
Allerjik Olması Şüpheli Diğer Belirtiler:
Öksürük, çarpıntı, tansiyon düşmesi, uykuya eğilim, dikkat bozukluğu, uykuya eğilim, karın ağrısı, baş ağrısı, bulantı, kusma,
Anaflaktik Reaksiyon:
En korkulan ve allerjinin en ağır formudur. Yukarıda yazılan belirtilerin bir çoğunun bir arada görülmesi olayıdır. İlaç alımından genellikle kısa bir sure sonar kişide nefes alma zorluğu, kızarma, tansiyon düşmesi, bayılma, şoka grime daha da ilerleyerek tansiyonun çok düşmesi sonucu ölüm görülebilir.
Önlemler:İlaç kullanımından sonra ortaya çıkan ve daha öncesinde olmayan bir belirti halinde derhal ilacı keserek doktorunuza bildirin.
Herhangi bir ilaç kullanımından sonra yaşadığınız bir sorun olursa bunu her doktora gidişinizde hatırlatın.
Kendi kendinize ve eş-dost önerisi ile ilaç kullanmayın.
Yukarıdaki belirtileri gördüğünüz zaman doktorunuza ulaşamadığınız durumda başka bir hastaneye ya da sağlık kuruluşuna başvurun.
İlaç allerjisini önceden tespit etmek mümkün değildir. Ancak yaşandığı zaman anlaşılır. Zira ilaçlar alındıktan sonra değişime uğrarlar. Allerjiyi ilacın bu parçalandığı maddelerden birisi yapıyor olabilir ve bunu önceden tespit etmek mümkün değildir. Kısıtlı sayıda ilacın önceden testini yapmak mümkündür. Fakat bu da çok kesin bir uygulama değildir. Örneğin bugün Penisilin testi yapılıp, herhangi bir sorun olmayan kişide kısa bir sure sonra allerji gelişebilir. Bazen test için verilen dozda bile allerji görülebilir.
Dr. Ruhi Çakır
