- 25 Nisan 2007
- 3.910
- 13
- 39
HAMSTER
Hamsterlar sessiz ve sakin bir yaşam şekli sürdürürler. Maalesef yaşam süreleri kısadır ortalama 3 yıldır. Hemsterlar yalnız yaşamaya ve bekar bir hayat sürdürmeye alışıktır. Hamsterler 3-4 haftalık iken anne sütü emmeyi bırakır ve bu yaştan itibaren alınıp yetiştirilmesi uygun olur. Ergenlik dönemine 6. haftada itibaren girerler, ergenlikten önce ona eş bulmak önerilmez, yoksa ikisi arasındaki ilişki kavgaya dönüşür ve sonunda kan dökülür.
Bu küçük kemirici gününün büyük bir bölümünü uyuyarak geçirir. Ancak günün sonunda, akşama doğru uyanır. Hamster yarı karanlık ve sakin hayatı sever. Öğlenden sonra 16 dan gece saat 1 'e kadar uyumaz. Bu arada yiyeceklerini depo eder ve egzersiz yapar ki bundan çok hoşlanır. Bunun için içinde koştuğu boş bir tekerlek dışında , boş makaralar, ceviz kabuğu gibi oyuncaklar sağlamak önemlidir. Eğer olanak varsa ona içinde oyun sahası bulunan bir kafes sağlamak en iyisidir. Yani kafesin bir bölümünde kum alanı bulunmalıdır. Bu kumun hamsterin istediği gibi eşebileceği ve içine girebileceği miktarda bulunması önemlidir. Başka bir yere üzerine tırmanabilmesi için dallanmış bir büyük dal parçası konması oyun zevkini tatmin edecektir. Eğer hamster için en iyi oyun yerinin evinizin bahçesi olduğuna karar verirseniz, bu sırada onu gözden kaçırmamaya özen gösteriniz.
Hamster tahtanın direnci ne olursa olsun, bundan yapılan bütün eşyayı parçalayabilir. Bunun için kalacağı yer tel bir kafes olmalıdır. Kafesin telleri horizantel olursa küçük kemirici bunları merdiven gibi kullanarak tırmanma duygusunu tatmin eder. Kafesin tabanına emici bir yataklık veya bataklık kömürü ve kum karışımı serilmelidir. Hamster pisliğini daima kafesin aynı bölgesine yapar. Bu nedenle de kafesi temizlemek kolaydır. Hamster gibi uzun süre uyuyan küçük bir hayvan için yatacağı yer çok önemlidir. Kazılmış bir yerde uyuma içgüdüsünü tatmin etmek için ona buna uygun bir yer hazırlamak iyi olur. Bunun için minyatür bir ev hazırlamak ihtiyacı karşılar. Kafesin içine kağıt parçası, yonca, yün ipliği gibi uygun birkaç materyal konursa küçük kemirici bununla ona hazırlanan evi süsleyecektir. Bütün bu eşyayı evine taşıması için oldukça zaman gerekir. Bu işlemi ancak yatağı yeterince yumuşak olduğu zaman bırakır.
Hamster tam bir vejetaryen değildir. Ona tohum karışımı dışında bisküvi, küçük parça peynir, çiğ et, şekerli şeyler verilmesi önerilir. İçecek olarak suyun dışında hafif sulandırılmış süt verilebilir. Suyun sürekli olarak hayvanın önünde bulunması gerekir. Su kabının kafese sabitlenmesi gerekir. Kemirme zevkini tatmin etmek için ona küçük dal parçaları veya pişmemiş küçük dana kemiği vermek uygundur. Böylece devamlı büyüyen dişlerini belirli düzeyde tutabilir. Yiyeceklerini depo etme alışkanlığı olan hamsterin bu yiyeceklerinin bozulup bozulmadığını ve küflenmediği kontrol edilmelidir. Bunu kontrol etmek için onun dışarıya çıkmasını beklemek en iyisidir. Böylece onu küstürmemiş olursunuz.
Genellikle dişi hamsterler marttan ekime kadar üremeye yeteneklidir. Dişi her dört günde birkaç saat erkeği kabul eder. Eğer çiftleşme için uygun zaman olduğuna emin olunmazsa ikisini aynı kafes içine koymak doğru değildir. Dişi ve erkeğin 30-40 dakikalık çiftleşme seramonisi dışında ayrı kafeslerde kalması uygundur. Çiftleşmenin olup olmayacağını anlamak için iki hamsteri de bir odaya serbest bırakmak yeterlidir. Böylece dişi ve erkek hamsteri birbiri ile kavga yapmadan izlemek olanağı vardır. Eğer dişi çiftleşmeye razı değilse erkeği tanımayacaktır. Oysa kafeste bu durumda kavga başlar. Tersine erkeği kabul ederse erkek yaklaştığı zaman dişi bundan hoşlandığını gösterir ve hareketsiz kalır. Anlamsız bakışlarla olacakları kabullenir.
Gebelik 15-18 gün sürer. Yavruların yuvada kaldığı süre boyunca yani aşağı yukarı iki hafta boyunca ne yaptıklarına bakmayınız. Yoksa annenin her şeyi yıkma hatta yavrularını dahi yeme tehlikesi vardır. Gebelik ve emzirme döneminde gıdasına takviye yapılması (ay çekirdeği, bol sebze, az et ve içebildiği kadar süt) uygun olur. İlk bir aydan sonra anne yavrulara sinirlenmeye başlar ve bu zaman onların ayrı bir kafese alması gerekir.
Hamsterların beslenmesi için verilen öğünlerin miktarının vücut oranına göre küçük ölçülerde vermek gerekir. Verilen yiyecekleri birbirleriyle karıştırarak vermeniz onun yemek yerken eğlenmesini sağlar. Hamster tam bir vejeteryan değildir. Bulunduğu ortamda suyunu Hamsterlara özel hazırlanmış ve evcil hayvan ve malzeme satan mağazaların aksesuar bölümlerinden temin edebileceğiniz özel su şişeleri ile vermeniz gereklidir. İçecek olarak suyun dışında hafif sulandırılmış süt verilebilir. Suyun sürekli olarak hayvanın önünde bulunması gerekir. Su kabının kafese sabitlenmesi gerekir. Kemirme zevkini tatmin etmek için ona küçük dal parçaları veya pişmemiş küçük dana kemiği vermek uygundur. Böylece devamlı büyüyen dişlerini belirli düzeyde tutabilir.
Hamsterlar yiyeceklerini doğal şekilde yerden alarak yemeyi tercih etseler de Hamsterınızın öğün ölçüsünü bilmeniz açısından seramik veya metal Hamsterlara özel tabaklarda yiyeceklerini verebilirsiniz. Bu kabın boyu Hamsterın içine girmeyecek sekilde olmalıdır. Plastik kap ve tabakları vermenizi tavsiye etmeyiz çünkü Hamster rahatlıkla bu kabı kemirebilir.
Hamsterların hepsinin ağız tadı farklıdır ve hepside standart olarak tek tip yiyecekten hoşlanmayabilir. Hamsterların bir özelliğide yediklerini ağızlarındaki keselerde saklamaları ve fazlasını kafesin uygun bir yerinde depo etmeleridir. Zaman zaman kafes temizliğinde bu depolanan yiyecekleri almak ve bakteri oluşumunu engellemek için çok önemlidir. Bunu kontrol ve temizlik için onun evinin dışına çıkmasını beklemek en iyisidir. Böylece onu küstürmemiş olursunuz.
Evcil hayvan mağazalarında satılan Hamsterlar için özel hazırlanmış mamalar ve yemler Hamsterınızın damak zevkine çok uygundur.
Bunun dışında Hamsterınıza verebileceğiniz yiyecekler; elma, avacado, muz, brokoli, çilek, böğürtlen, üzüm, mısır, mango, kavun, karpuz, havuç gibi tüm taze sebze ve meyvelerdir.
Köpek bisküvisi, peynir, badem, fındık, çikolatalı olmamak kaydı ile kek parçaları, taze ekmek,
Verilmemesi gereken yiyecekler çikolata, şekerlemeler, tavşan yemleri, çiğ bezelye,çiğ patates, sarımsak, soğan ve domates yapraklarıdır.
Hamsterlar geceleri daha aktif olduklarından dolayı, beslenme saatlerini karıştırabilirler. Çok geç saate uyanıp aktifleşen Hamsterınız için yiyecekleri akşamdan önceki erken saatlerde verebilirsiniz. Birkaç gün içinde yemek saatini öğrenerek daha erken uyanmaya başlayabilir.
Su; özellikle temiz taze suyun devamlı olarak kafesinde bulundurulması gerekir.
Hamsterler omnivor hayvanlardır. Golden hamsterlerin tabii ortamda ne ile beslendikleri hakkında fazla bilgi olmamakla beraber; bunların bitki tohumları, böğürtlen ve çilek gibi sulu meyveler yedikleri kabul edilmektedir.
Laboratuar hayvanları için hazırlanmış ticari pelet yemlerden hamsterlere günlük 10 gr. vermek yeterlidir. Su ihtiyaçları 8-10 ml kadardır (veya 100 gr canlı ağırlık için 10 ml) su sürekli, temiz ve taze olarak şişeler veya otomatik suluklarda verilmelidir.
Temel besleme ; Hububat lapaları ile birlikte proteinli (et, yumurta, peynir vb.) kırıntılar, artıklar ve yeşil gıdalar verilir. Büyüme çağındaki hamsterlar için, %14-17 ham proteinli yemler yeterlidir. Ergin hayvanlarda mısır, soya ve kuru yoncadan oluşan, %18 ham protein, %3.7 yağ ve %8 selüloz içeren bir rasyonla iyi bir döl verimi ve yaşama gücü performansı sağlandığı bildirilmektedir.
Hamsterler yüzlerinin her iki yanında, yanaklarının altlarında oluşan ceplerde gıdalar biriktirirler. Bu yüzden avurtlarına zarar vermemek için yulaf vb yiyecekleri bütün olarak vermemelidir. En iyisi ticari pelet yemlerdir. Hamsterleri fazla besleyerek yağlandırmaktan da kaçınılmalıdır.
Egzersiz tekerleği olmadan yaşayamayan hamster ya da bir tavşan beslemeye karar verdiyseniz, bilin ki hamster geceleri uyanık kalır, tavşansa çok hassas bir bakım ister.
Minik vücutları ve hareketli tavırlarıyla özellikle çocukların ilgisini çeken hamsterlara son yıllarda ülkemizde de ilgi arttı. Kafeste beslendikleri için bakımları çok zor olmayan bu minik hayvanlar, çok değişik renklerde olabiliyor. Ancak hamsterların en büyük özelliği, 8-12 haftalıktan itibaren yalnızlık tercihlerinin başlaması ve hemcinsleriyle kavga etme dönemine girmeleridir. Ne yazık ki 2-3 yıl gibi kısa bir ömürleri vardır. Özellikle geceleri çok hareketli olan bu hayvanlar, gündüzleri neredeyse hiç uyanmaz. Yapıları kilo almaya çok müsait olduğundan, kafeslerine hareket etmelerini sağlayan hamster bisikleti yerleştirmek şarttır. Hamsterların, normalde sırtı kırmızı-kahverengi, karın ve ayakları ise beyaz renktedir. Bununla beraber, bugün tamamen beyaz, siyahbeyaz alaca, krem gibi renklerde olanları da vardır. Yavru hamsterların kulakları ipeğimsi tüylerle kaplıyken, yaşlıların kulakları çıplak ve parlak görünümdedir. Bakımları doğru yapılırsa, hamsterler uysal davranır, saldırgan olmazlar. Bir gruba yeni katıldıkları zaman birbirini tanımayan bu cinsler, dövüşme ve saldırma eğilimine girer. Hamsterlar şayet kafesleri yüksek olursa tırmanma egzersizleri yapar. Koku alma kabiliyetleri iyi gelişmiştir. Yuvalarına düşkün hayvanlardır. Dişiler erkeklerden daha saldırgandır. Kafes arkadaşına saldırmasını önlemek için genellikle tek başına barındırmak gerekir. Hamsterlar kaçmakta usta olduklarından, kafes kapılarının sıkıca kapatılması gerekir. Çevre sıcaklığı 4.5 C'nin altına düştüğünde ve eğer yeterli besin almışlarsa kış uykusuna yatarlar. Kış uykusuna yatma süresi ise 2-3 gündür. Minik dostunuzu, veterinerinizin öngördüğü miktarda piyasada satılan hazır besinlerle besleyebilirsiniz. Hamsterları fazla besleyerek yağlandırmaktan kaçınmak önemlidir.
Zeynep GÜLER
Kaynak:sabah.com.tr
Hamsterlar sessiz ve sakin bir yaşam şekli sürdürürler. Maalesef yaşam süreleri kısadır ortalama 3 yıldır. Hemsterlar yalnız yaşamaya ve bekar bir hayat sürdürmeye alışıktır. Hamsterler 3-4 haftalık iken anne sütü emmeyi bırakır ve bu yaştan itibaren alınıp yetiştirilmesi uygun olur. Ergenlik dönemine 6. haftada itibaren girerler, ergenlikten önce ona eş bulmak önerilmez, yoksa ikisi arasındaki ilişki kavgaya dönüşür ve sonunda kan dökülür.
Bu küçük kemirici gününün büyük bir bölümünü uyuyarak geçirir. Ancak günün sonunda, akşama doğru uyanır. Hamster yarı karanlık ve sakin hayatı sever. Öğlenden sonra 16 dan gece saat 1 'e kadar uyumaz. Bu arada yiyeceklerini depo eder ve egzersiz yapar ki bundan çok hoşlanır. Bunun için içinde koştuğu boş bir tekerlek dışında , boş makaralar, ceviz kabuğu gibi oyuncaklar sağlamak önemlidir. Eğer olanak varsa ona içinde oyun sahası bulunan bir kafes sağlamak en iyisidir. Yani kafesin bir bölümünde kum alanı bulunmalıdır. Bu kumun hamsterin istediği gibi eşebileceği ve içine girebileceği miktarda bulunması önemlidir. Başka bir yere üzerine tırmanabilmesi için dallanmış bir büyük dal parçası konması oyun zevkini tatmin edecektir. Eğer hamster için en iyi oyun yerinin evinizin bahçesi olduğuna karar verirseniz, bu sırada onu gözden kaçırmamaya özen gösteriniz.
Hamster tahtanın direnci ne olursa olsun, bundan yapılan bütün eşyayı parçalayabilir. Bunun için kalacağı yer tel bir kafes olmalıdır. Kafesin telleri horizantel olursa küçük kemirici bunları merdiven gibi kullanarak tırmanma duygusunu tatmin eder. Kafesin tabanına emici bir yataklık veya bataklık kömürü ve kum karışımı serilmelidir. Hamster pisliğini daima kafesin aynı bölgesine yapar. Bu nedenle de kafesi temizlemek kolaydır. Hamster gibi uzun süre uyuyan küçük bir hayvan için yatacağı yer çok önemlidir. Kazılmış bir yerde uyuma içgüdüsünü tatmin etmek için ona buna uygun bir yer hazırlamak iyi olur. Bunun için minyatür bir ev hazırlamak ihtiyacı karşılar. Kafesin içine kağıt parçası, yonca, yün ipliği gibi uygun birkaç materyal konursa küçük kemirici bununla ona hazırlanan evi süsleyecektir. Bütün bu eşyayı evine taşıması için oldukça zaman gerekir. Bu işlemi ancak yatağı yeterince yumuşak olduğu zaman bırakır.
Hamster tam bir vejetaryen değildir. Ona tohum karışımı dışında bisküvi, küçük parça peynir, çiğ et, şekerli şeyler verilmesi önerilir. İçecek olarak suyun dışında hafif sulandırılmış süt verilebilir. Suyun sürekli olarak hayvanın önünde bulunması gerekir. Su kabının kafese sabitlenmesi gerekir. Kemirme zevkini tatmin etmek için ona küçük dal parçaları veya pişmemiş küçük dana kemiği vermek uygundur. Böylece devamlı büyüyen dişlerini belirli düzeyde tutabilir. Yiyeceklerini depo etme alışkanlığı olan hamsterin bu yiyeceklerinin bozulup bozulmadığını ve küflenmediği kontrol edilmelidir. Bunu kontrol etmek için onun dışarıya çıkmasını beklemek en iyisidir. Böylece onu küstürmemiş olursunuz.
Genellikle dişi hamsterler marttan ekime kadar üremeye yeteneklidir. Dişi her dört günde birkaç saat erkeği kabul eder. Eğer çiftleşme için uygun zaman olduğuna emin olunmazsa ikisini aynı kafes içine koymak doğru değildir. Dişi ve erkeğin 30-40 dakikalık çiftleşme seramonisi dışında ayrı kafeslerde kalması uygundur. Çiftleşmenin olup olmayacağını anlamak için iki hamsteri de bir odaya serbest bırakmak yeterlidir. Böylece dişi ve erkek hamsteri birbiri ile kavga yapmadan izlemek olanağı vardır. Eğer dişi çiftleşmeye razı değilse erkeği tanımayacaktır. Oysa kafeste bu durumda kavga başlar. Tersine erkeği kabul ederse erkek yaklaştığı zaman dişi bundan hoşlandığını gösterir ve hareketsiz kalır. Anlamsız bakışlarla olacakları kabullenir.
Gebelik 15-18 gün sürer. Yavruların yuvada kaldığı süre boyunca yani aşağı yukarı iki hafta boyunca ne yaptıklarına bakmayınız. Yoksa annenin her şeyi yıkma hatta yavrularını dahi yeme tehlikesi vardır. Gebelik ve emzirme döneminde gıdasına takviye yapılması (ay çekirdeği, bol sebze, az et ve içebildiği kadar süt) uygun olur. İlk bir aydan sonra anne yavrulara sinirlenmeye başlar ve bu zaman onların ayrı bir kafese alması gerekir.
Hamsterların Beslenmesi
Hamsterların beslenmesi için verilen öğünlerin miktarının vücut oranına göre küçük ölçülerde vermek gerekir. Verilen yiyecekleri birbirleriyle karıştırarak vermeniz onun yemek yerken eğlenmesini sağlar. Hamster tam bir vejeteryan değildir. Bulunduğu ortamda suyunu Hamsterlara özel hazırlanmış ve evcil hayvan ve malzeme satan mağazaların aksesuar bölümlerinden temin edebileceğiniz özel su şişeleri ile vermeniz gereklidir. İçecek olarak suyun dışında hafif sulandırılmış süt verilebilir. Suyun sürekli olarak hayvanın önünde bulunması gerekir. Su kabının kafese sabitlenmesi gerekir. Kemirme zevkini tatmin etmek için ona küçük dal parçaları veya pişmemiş küçük dana kemiği vermek uygundur. Böylece devamlı büyüyen dişlerini belirli düzeyde tutabilir.
Hamsterlar yiyeceklerini doğal şekilde yerden alarak yemeyi tercih etseler de Hamsterınızın öğün ölçüsünü bilmeniz açısından seramik veya metal Hamsterlara özel tabaklarda yiyeceklerini verebilirsiniz. Bu kabın boyu Hamsterın içine girmeyecek sekilde olmalıdır. Plastik kap ve tabakları vermenizi tavsiye etmeyiz çünkü Hamster rahatlıkla bu kabı kemirebilir.
Hamsterların hepsinin ağız tadı farklıdır ve hepside standart olarak tek tip yiyecekten hoşlanmayabilir. Hamsterların bir özelliğide yediklerini ağızlarındaki keselerde saklamaları ve fazlasını kafesin uygun bir yerinde depo etmeleridir. Zaman zaman kafes temizliğinde bu depolanan yiyecekleri almak ve bakteri oluşumunu engellemek için çok önemlidir. Bunu kontrol ve temizlik için onun evinin dışına çıkmasını beklemek en iyisidir. Böylece onu küstürmemiş olursunuz.
Evcil hayvan mağazalarında satılan Hamsterlar için özel hazırlanmış mamalar ve yemler Hamsterınızın damak zevkine çok uygundur.
Bunun dışında Hamsterınıza verebileceğiniz yiyecekler; elma, avacado, muz, brokoli, çilek, böğürtlen, üzüm, mısır, mango, kavun, karpuz, havuç gibi tüm taze sebze ve meyvelerdir.
Köpek bisküvisi, peynir, badem, fındık, çikolatalı olmamak kaydı ile kek parçaları, taze ekmek,
Verilmemesi gereken yiyecekler çikolata, şekerlemeler, tavşan yemleri, çiğ bezelye,çiğ patates, sarımsak, soğan ve domates yapraklarıdır.
Hamsterlar geceleri daha aktif olduklarından dolayı, beslenme saatlerini karıştırabilirler. Çok geç saate uyanıp aktifleşen Hamsterınız için yiyecekleri akşamdan önceki erken saatlerde verebilirsiniz. Birkaç gün içinde yemek saatini öğrenerek daha erken uyanmaya başlayabilir.
Su; özellikle temiz taze suyun devamlı olarak kafesinde bulundurulması gerekir.
Hamsterlerin Genel İhtiyaçları
Hamsterler omnivor hayvanlardır. Golden hamsterlerin tabii ortamda ne ile beslendikleri hakkında fazla bilgi olmamakla beraber; bunların bitki tohumları, böğürtlen ve çilek gibi sulu meyveler yedikleri kabul edilmektedir.
Laboratuar hayvanları için hazırlanmış ticari pelet yemlerden hamsterlere günlük 10 gr. vermek yeterlidir. Su ihtiyaçları 8-10 ml kadardır (veya 100 gr canlı ağırlık için 10 ml) su sürekli, temiz ve taze olarak şişeler veya otomatik suluklarda verilmelidir.
Temel besleme ; Hububat lapaları ile birlikte proteinli (et, yumurta, peynir vb.) kırıntılar, artıklar ve yeşil gıdalar verilir. Büyüme çağındaki hamsterlar için, %14-17 ham proteinli yemler yeterlidir. Ergin hayvanlarda mısır, soya ve kuru yoncadan oluşan, %18 ham protein, %3.7 yağ ve %8 selüloz içeren bir rasyonla iyi bir döl verimi ve yaşama gücü performansı sağlandığı bildirilmektedir.
Hamsterler yüzlerinin her iki yanında, yanaklarının altlarında oluşan ceplerde gıdalar biriktirirler. Bu yüzden avurtlarına zarar vermemek için yulaf vb yiyecekleri bütün olarak vermemelidir. En iyisi ticari pelet yemlerdir. Hamsterleri fazla besleyerek yağlandırmaktan da kaçınılmalıdır.
En Yakın Dostu, Tekerleği...
Egzersiz tekerleği olmadan yaşayamayan hamster ya da bir tavşan beslemeye karar verdiyseniz, bilin ki hamster geceleri uyanık kalır, tavşansa çok hassas bir bakım ister.
Minik vücutları ve hareketli tavırlarıyla özellikle çocukların ilgisini çeken hamsterlara son yıllarda ülkemizde de ilgi arttı. Kafeste beslendikleri için bakımları çok zor olmayan bu minik hayvanlar, çok değişik renklerde olabiliyor. Ancak hamsterların en büyük özelliği, 8-12 haftalıktan itibaren yalnızlık tercihlerinin başlaması ve hemcinsleriyle kavga etme dönemine girmeleridir. Ne yazık ki 2-3 yıl gibi kısa bir ömürleri vardır. Özellikle geceleri çok hareketli olan bu hayvanlar, gündüzleri neredeyse hiç uyanmaz. Yapıları kilo almaya çok müsait olduğundan, kafeslerine hareket etmelerini sağlayan hamster bisikleti yerleştirmek şarttır. Hamsterların, normalde sırtı kırmızı-kahverengi, karın ve ayakları ise beyaz renktedir. Bununla beraber, bugün tamamen beyaz, siyahbeyaz alaca, krem gibi renklerde olanları da vardır. Yavru hamsterların kulakları ipeğimsi tüylerle kaplıyken, yaşlıların kulakları çıplak ve parlak görünümdedir. Bakımları doğru yapılırsa, hamsterler uysal davranır, saldırgan olmazlar. Bir gruba yeni katıldıkları zaman birbirini tanımayan bu cinsler, dövüşme ve saldırma eğilimine girer. Hamsterlar şayet kafesleri yüksek olursa tırmanma egzersizleri yapar. Koku alma kabiliyetleri iyi gelişmiştir. Yuvalarına düşkün hayvanlardır. Dişiler erkeklerden daha saldırgandır. Kafes arkadaşına saldırmasını önlemek için genellikle tek başına barındırmak gerekir. Hamsterlar kaçmakta usta olduklarından, kafes kapılarının sıkıca kapatılması gerekir. Çevre sıcaklığı 4.5 C'nin altına düştüğünde ve eğer yeterli besin almışlarsa kış uykusuna yatarlar. Kış uykusuna yatma süresi ise 2-3 gündür. Minik dostunuzu, veterinerinizin öngördüğü miktarda piyasada satılan hazır besinlerle besleyebilirsiniz. Hamsterları fazla besleyerek yağlandırmaktan kaçınmak önemlidir.
Zeynep GÜLER
Kaynak:sabah.com.tr
