1990 yılında Türkiye’de yazılı özgeçmiş uygulaması yokken yazılı özgeçmişimi renkli bir kağıda fotokopi aldırmıştım. Artık özgeçmişim sevdiğim bir renk olan maviydi. İş başvurusu yaptığım kuruluştaki yönetici, görüşme sırasında neden renkli kağıda basılmış bir özgeçmiş kullandığımı sormuştu. Cevabım şöyleydi: “Size başvuru yapan kişilerin CV’lerini ve iş başvuru formlarını üst üste koyduğunuzda, bunların sayısı bini dahi aşsa, aradan benim CV’mi göreceksiniz. Bu arada CV, Curriculum Vitae sözünün kısaltılmışıdır. Yanlış bilmiyorsam, Bir kişinin yaşamının içeriğinin özü anlamına geliyor.
İzleyen yıllarda iş başvuruları için iki tip özgeçmiş kullanmaya başladım. Bir uzun tip, bir de özet tip. Uzun tip özgeçmiş, her türlü detayın yer aldığı on altı sayfa uzunluğunda, kısa tip ise her şeyin bir sayfada özetlendiği bir özgeçmişti. Kime başvuru da bulunuyorsam, ikisini de gönderiyor ve üste kısa tip özgeçmişi koyuyordum. Değerlendirene, “Eğer merak ettiğiniz bir ayrıntı varsa uzun tip özgeçmişimi okuyun” diye bir not bırakıyordum.
1996 yılından beri, biçimsel bir özgeçmiş vermiyorum kimseye, ille de gönderin denmedikçe. Danışmanlık işlerimde kullandığım bir özgeçmiş var; ancak onun adı özgeçmiş değil; “Katkı Geçmişi”. Melih Arat, bu dünyada neye katkıda bulunmuş ve neyi neden yapmış onu anlatıyor.
Bir de ikili görüşmelerde bazen kullandığım akıl haritası şeklinde bir özgeçmiş var; o çok yalın onu çok seviyorum.
Şimdi size Sıra Dışı Yaşam Becerileri seminer programının mimarı olarak, sayısız sıra dışı özgeçmişin ortaya çıkmasına yol açtım. Şimdi bunlardan size örnekler vermek istiyorum.
Deney Tüpünde CV
Birinci örnek, kimya mühendisi bir arkadaşımızdan. ODTÜ Kimya Mühendisliği Bölümü’nden mezun arkadaşımız uzun yıllar üretim yapan şirketlerin kimya laboratuarlarında ve özellikle araştırma-geliştirme bölümlerinde çalışmıştı. Ancak son çalıştığı şirketten ayrıldığından beri yaklaşık altı ay geçmesine rağmen işsizdi ve yine bir araştırma-geliştirme işinde çalışmak istiyordu. Kendisine özgeçmişini konik yapıda bir deney tüpüne koymasını söyledim. Onu da bir hediye paketi yaparak İnsan Kaynakları Bölümü’ne göndermesini önerdim. Sonuç iki ay içinde işe alındı.
Karikatür Bandında CV
İkinci örnek, bir televizyon kuruluşunda çalışmak, orada program yapmak isteyen bir arkadaşımızla ilgili. Arkadaşımıza önerdiğim CV şöyleydi: Kitabın her sayfasına özel olarak çizilmiş bir karikatür yerleştirilmiş olsun. İlk karikatür, çay bahçesinde el ele oturan bir çift gençtir. İkinci karikatür bunların düğünün resmeder. Üçüncü karikatürde, yeni evli çift yatakta sevişmektedir. Dördüncü karikatür, 9 ay sonrasının takvimiyle birlikte bir çocuğun doğumunu gösterir; çocuk doğarken doktorun yüzüne işemektedir. Beşinci karikatür çocuğun sünnetini göstermektedir. Altıncı karikatür çocuğun gittiği liseden kaçışını göstermektedir. Dördüncü karikatür, çocuğun gittiği üniversitenin önünde elindeki iki kuklayla bir kıza çıkma teklifini göstermektedir: Kuklalar şöyle konuşmaktadır: “Abla biliyor musun, bu abi seni çok beğeniyor.” “Diğeri, “Hani bizim patron diye demiyoruz, ama hoş çocuktur.” Son karikatür, bu hoş çocuğun televizyon ekranındaki karikatürüdür. Televizyon ekranında başvurduğu televizyonun logosu, stüdyoda ise kendisi bir konukla söyleşi yapmaktadır. Bu arkadaşımız önce İzmir’in yerel kanallarında program yaptı; şimdi Kanal 6’da program yapıyor.
Dövme Şeklinde CV
Üçüncü örnek Bu sefer ki, hem CV, hem iş başvurusu kıyafeti. Başvuru yaptığı şirketin logosunu İnternet sitesinden alıyor. Arkadaşımız yandan sağ ve sol kolunun çıplak göründüğü bir fotoğraf çektiriyor. Omuzdan on santim aşağıda bir yere kolunun üstüne şirketin logosunu, photoshop programında dövme şeklinde koyuyor. Ardından sol kolunun üstüne de yine photo-shop programında kendi özgeçmişinin ana başlıklarını koyuyor. Ama en kritik şeyler. Okuduğu üniversite ve birkaç iş deneyimi. İş başvuru kitapları, diğer başvuranların arasında kaybolmanız herkese koyu renk takım elbiseler ve tayyörler öneriyor. Bu durumdan faydalanmak mümkün. Bu arkadaşımız başvuruya giderken, altına bir kot pantolon giydi. Üstüne de beyaz bir sweet-shirt (yakalı, pamuklu, uzun kollu spor üst giyim), ancak sweet-shirt’in üstüne başvuru yaptığı şirketin logosunu bastırmıştı. Sonuç, insan kaynakları bölümü, daha işe girmeden bu kadar fazla bir şirketi sahiplenen bu yaratıcı arkadaşımızı işe aldılar.
Video Görüntü Olarak CV
Her pozisyon için böyle yaratıcı özgeçmişler olur mu? Üst pozisyonlar için olmaz gibi görünüyor. Diyelim ki, genel müdür pozisyonunda başvuruda bulunacak biri için, bunlar ciddi bulunmayabilir. Bir genel müdür özgeçmişi de, paylaşmak isterim. Bir genel müdür adayı, yeni bir iş arayışında, profesyonel bir başvuru hazırlığı yapıyor. Profesyonel bir kameraman yardımıyla çekimler yapılıyor. Bu genel müdürün daha önce çalıştığı şirketlerin, müşterileri birer birer genel müdür hakkında görüş veriyor. Yönetim Kurulu üyeleri görüş veriyorlar. Daha önceki bağlı çalışanları görüş veriyorlar. Genel Müdür’ün gittiği okulların hocaları, profesörleri, genel müdürün öğrencilik günleri hakkında görüş veriyorlar. Genel müdürün hobileri hakkında da, sörf hocası, kayak hocası görüş veriyor. Ailesinden 6 yaşındaki kızının sözleriyle çekim tamamlanıyor. “Babam harika bir insan”. Bu görüntüler montajlanıyor. Özel bir kapak yapılıyor. Üst düzey yerleştirme yapan birkaç beyin avcısı kuruluşa gönderiliyor; birkaç tane de holdingin patronuna.
İlan Olarak CV
İş aramak için de sıra dışı yöntemler kullanmak mümkün. Hani bazı sıra dışı aşıklar, aşklarını yollardaki ilan panolarıyla ya da gazetelerle ilan ederler ya. Eğer gerçekten sıra dışı birisi iseniz, yaşadığınız şehrin en işlek meydanlarından birinde bir panoya ücretini ödeyerek özgeçmişinizi basabilirsiniz daha iyisi, yöneticilerin okuduğu Capital, Power ya da insan kaynakları profesyonellerinin okuduğu Human Resources dergisine ilan verebilirsiniz. İnsan Kaynakları kongrelerinin fuar alanlarında stand açabilirsiniz.
Pasta Olarak CV
Bir arkadaşımız CV’sini büyükçe birer pasta üzerine krema ile yazdırarak İnsan Kaynakları bölümlerine göndermişti. Bu arkadaşımızın beş şirketin ikisi tarafından işe kabul edildiğini duymak sizi şaşırtabilir.
PowerPoint Olarak CV
Özgeçmişinizi sıra dışı hale getirmenin en kolay yollarından biri, onu bir Powerpoint şova dönüştürmektir. Daha önce internet’te dolaşan amatör bir CV vardı. Bununla birlikte ne içerik olarak, ne de görsel olarak iyi çalışılmıştı; ancak CV’yi hazırlayan kişi, özgeçmiş “kağıt üstünde olur” standardını kırmayı başarmıştı.
İnternet’te dolaşacak ya da ilan panolarında yer alacak bir CV hazırlamayı düşünüyorsanız kesinlikle sadece bu iş için alınmış bir e-posta kullanın. İlla da telefon da koyacağım diyorsanız bu işe özel ayrı bir hat alın. Üçüncüsü otel ve kafeteryalarda görüşmeye gitmeyin. Siz iş ararken, bu kadar fazla özel bilginizi açık ettikten sonra sizden yararlanmak isteyen dolandırıcılara siz iş vermeyin.
Teknik
Sıra dışı özgeçmiş yazmanın tekniği basittir.
Kuralları kır; özellikle medyayı değiştir.
Standart bir özgeçmişin medyası, kağıttır. Özgeçmişinizi taşıyan medyayı değiştirdiğinizde video kaset, kitap, karikatür bandı, resimler ya da pasta yaptığınızda fark edilirsiniz.
Sıra dışı olmak gerek
Sıra dışı bir özgeçmiş ile göğsünüzü gere gere iş başvurusu yapmak için hayatınızı sıra dışı hale getirin. Gitmediğiniz yerlere gidin, okumadığınız kitapları okuyun, dinlemediğiniz müzikleri dinleyin, arkadaşlarınızı değiştirin, sıra dışı hediyeler tasarlayın. Yaşamınızı bir proje haline getirin. Anlatacak bir şeyiniz olsun. Aksi takdirde sıra dışı bir özgeçmişten sonra sıradan biriyle karşılaşmak o insan kaynakları yöneticilerini hayal kırıklığına uğratacaktır.
Korkmamak gerek
Sıradan bir özgeçmiş ile çağrılma ihtimaliniz üçbinde bir gibi. Herhangi bir pozisyon için üçbin kişi başvuruyor ve birçok örnek de çağrılmıyorsunuz bile. Sıra dışı bir özgeçmiş en azından çağrılmanızı garanti eder.
“İyi şanslar”
demiyorum.
Çünkü insan kendi şansını kendi yaratır.
Melih Arat
XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
İzleyen yıllarda iş başvuruları için iki tip özgeçmiş kullanmaya başladım. Bir uzun tip, bir de özet tip. Uzun tip özgeçmiş, her türlü detayın yer aldığı on altı sayfa uzunluğunda, kısa tip ise her şeyin bir sayfada özetlendiği bir özgeçmişti. Kime başvuru da bulunuyorsam, ikisini de gönderiyor ve üste kısa tip özgeçmişi koyuyordum. Değerlendirene, “Eğer merak ettiğiniz bir ayrıntı varsa uzun tip özgeçmişimi okuyun” diye bir not bırakıyordum.
1996 yılından beri, biçimsel bir özgeçmiş vermiyorum kimseye, ille de gönderin denmedikçe. Danışmanlık işlerimde kullandığım bir özgeçmiş var; ancak onun adı özgeçmiş değil; “Katkı Geçmişi”. Melih Arat, bu dünyada neye katkıda bulunmuş ve neyi neden yapmış onu anlatıyor.
Bir de ikili görüşmelerde bazen kullandığım akıl haritası şeklinde bir özgeçmiş var; o çok yalın onu çok seviyorum.
Şimdi size Sıra Dışı Yaşam Becerileri seminer programının mimarı olarak, sayısız sıra dışı özgeçmişin ortaya çıkmasına yol açtım. Şimdi bunlardan size örnekler vermek istiyorum.
Deney Tüpünde CV
Birinci örnek, kimya mühendisi bir arkadaşımızdan. ODTÜ Kimya Mühendisliği Bölümü’nden mezun arkadaşımız uzun yıllar üretim yapan şirketlerin kimya laboratuarlarında ve özellikle araştırma-geliştirme bölümlerinde çalışmıştı. Ancak son çalıştığı şirketten ayrıldığından beri yaklaşık altı ay geçmesine rağmen işsizdi ve yine bir araştırma-geliştirme işinde çalışmak istiyordu. Kendisine özgeçmişini konik yapıda bir deney tüpüne koymasını söyledim. Onu da bir hediye paketi yaparak İnsan Kaynakları Bölümü’ne göndermesini önerdim. Sonuç iki ay içinde işe alındı.
Karikatür Bandında CV
İkinci örnek, bir televizyon kuruluşunda çalışmak, orada program yapmak isteyen bir arkadaşımızla ilgili. Arkadaşımıza önerdiğim CV şöyleydi: Kitabın her sayfasına özel olarak çizilmiş bir karikatür yerleştirilmiş olsun. İlk karikatür, çay bahçesinde el ele oturan bir çift gençtir. İkinci karikatür bunların düğünün resmeder. Üçüncü karikatürde, yeni evli çift yatakta sevişmektedir. Dördüncü karikatür, 9 ay sonrasının takvimiyle birlikte bir çocuğun doğumunu gösterir; çocuk doğarken doktorun yüzüne işemektedir. Beşinci karikatür çocuğun sünnetini göstermektedir. Altıncı karikatür çocuğun gittiği liseden kaçışını göstermektedir. Dördüncü karikatür, çocuğun gittiği üniversitenin önünde elindeki iki kuklayla bir kıza çıkma teklifini göstermektedir: Kuklalar şöyle konuşmaktadır: “Abla biliyor musun, bu abi seni çok beğeniyor.” “Diğeri, “Hani bizim patron diye demiyoruz, ama hoş çocuktur.” Son karikatür, bu hoş çocuğun televizyon ekranındaki karikatürüdür. Televizyon ekranında başvurduğu televizyonun logosu, stüdyoda ise kendisi bir konukla söyleşi yapmaktadır. Bu arkadaşımız önce İzmir’in yerel kanallarında program yaptı; şimdi Kanal 6’da program yapıyor.
Dövme Şeklinde CV
Üçüncü örnek Bu sefer ki, hem CV, hem iş başvurusu kıyafeti. Başvuru yaptığı şirketin logosunu İnternet sitesinden alıyor. Arkadaşımız yandan sağ ve sol kolunun çıplak göründüğü bir fotoğraf çektiriyor. Omuzdan on santim aşağıda bir yere kolunun üstüne şirketin logosunu, photoshop programında dövme şeklinde koyuyor. Ardından sol kolunun üstüne de yine photo-shop programında kendi özgeçmişinin ana başlıklarını koyuyor. Ama en kritik şeyler. Okuduğu üniversite ve birkaç iş deneyimi. İş başvuru kitapları, diğer başvuranların arasında kaybolmanız herkese koyu renk takım elbiseler ve tayyörler öneriyor. Bu durumdan faydalanmak mümkün. Bu arkadaşımız başvuruya giderken, altına bir kot pantolon giydi. Üstüne de beyaz bir sweet-shirt (yakalı, pamuklu, uzun kollu spor üst giyim), ancak sweet-shirt’in üstüne başvuru yaptığı şirketin logosunu bastırmıştı. Sonuç, insan kaynakları bölümü, daha işe girmeden bu kadar fazla bir şirketi sahiplenen bu yaratıcı arkadaşımızı işe aldılar.
Video Görüntü Olarak CV
Her pozisyon için böyle yaratıcı özgeçmişler olur mu? Üst pozisyonlar için olmaz gibi görünüyor. Diyelim ki, genel müdür pozisyonunda başvuruda bulunacak biri için, bunlar ciddi bulunmayabilir. Bir genel müdür özgeçmişi de, paylaşmak isterim. Bir genel müdür adayı, yeni bir iş arayışında, profesyonel bir başvuru hazırlığı yapıyor. Profesyonel bir kameraman yardımıyla çekimler yapılıyor. Bu genel müdürün daha önce çalıştığı şirketlerin, müşterileri birer birer genel müdür hakkında görüş veriyor. Yönetim Kurulu üyeleri görüş veriyorlar. Daha önceki bağlı çalışanları görüş veriyorlar. Genel Müdür’ün gittiği okulların hocaları, profesörleri, genel müdürün öğrencilik günleri hakkında görüş veriyorlar. Genel müdürün hobileri hakkında da, sörf hocası, kayak hocası görüş veriyor. Ailesinden 6 yaşındaki kızının sözleriyle çekim tamamlanıyor. “Babam harika bir insan”. Bu görüntüler montajlanıyor. Özel bir kapak yapılıyor. Üst düzey yerleştirme yapan birkaç beyin avcısı kuruluşa gönderiliyor; birkaç tane de holdingin patronuna.
İlan Olarak CV
İş aramak için de sıra dışı yöntemler kullanmak mümkün. Hani bazı sıra dışı aşıklar, aşklarını yollardaki ilan panolarıyla ya da gazetelerle ilan ederler ya. Eğer gerçekten sıra dışı birisi iseniz, yaşadığınız şehrin en işlek meydanlarından birinde bir panoya ücretini ödeyerek özgeçmişinizi basabilirsiniz daha iyisi, yöneticilerin okuduğu Capital, Power ya da insan kaynakları profesyonellerinin okuduğu Human Resources dergisine ilan verebilirsiniz. İnsan Kaynakları kongrelerinin fuar alanlarında stand açabilirsiniz.
Pasta Olarak CV
Bir arkadaşımız CV’sini büyükçe birer pasta üzerine krema ile yazdırarak İnsan Kaynakları bölümlerine göndermişti. Bu arkadaşımızın beş şirketin ikisi tarafından işe kabul edildiğini duymak sizi şaşırtabilir.
PowerPoint Olarak CV
Özgeçmişinizi sıra dışı hale getirmenin en kolay yollarından biri, onu bir Powerpoint şova dönüştürmektir. Daha önce internet’te dolaşan amatör bir CV vardı. Bununla birlikte ne içerik olarak, ne de görsel olarak iyi çalışılmıştı; ancak CV’yi hazırlayan kişi, özgeçmiş “kağıt üstünde olur” standardını kırmayı başarmıştı.
İnternet’te dolaşacak ya da ilan panolarında yer alacak bir CV hazırlamayı düşünüyorsanız kesinlikle sadece bu iş için alınmış bir e-posta kullanın. İlla da telefon da koyacağım diyorsanız bu işe özel ayrı bir hat alın. Üçüncüsü otel ve kafeteryalarda görüşmeye gitmeyin. Siz iş ararken, bu kadar fazla özel bilginizi açık ettikten sonra sizden yararlanmak isteyen dolandırıcılara siz iş vermeyin.
Teknik
Sıra dışı özgeçmiş yazmanın tekniği basittir.
Kuralları kır; özellikle medyayı değiştir.
Standart bir özgeçmişin medyası, kağıttır. Özgeçmişinizi taşıyan medyayı değiştirdiğinizde video kaset, kitap, karikatür bandı, resimler ya da pasta yaptığınızda fark edilirsiniz.
Sıra dışı olmak gerek
Sıra dışı bir özgeçmiş ile göğsünüzü gere gere iş başvurusu yapmak için hayatınızı sıra dışı hale getirin. Gitmediğiniz yerlere gidin, okumadığınız kitapları okuyun, dinlemediğiniz müzikleri dinleyin, arkadaşlarınızı değiştirin, sıra dışı hediyeler tasarlayın. Yaşamınızı bir proje haline getirin. Anlatacak bir şeyiniz olsun. Aksi takdirde sıra dışı bir özgeçmişten sonra sıradan biriyle karşılaşmak o insan kaynakları yöneticilerini hayal kırıklığına uğratacaktır.
Korkmamak gerek
Sıradan bir özgeçmiş ile çağrılma ihtimaliniz üçbinde bir gibi. Herhangi bir pozisyon için üçbin kişi başvuruyor ve birçok örnek de çağrılmıyorsunuz bile. Sıra dışı bir özgeçmiş en azından çağrılmanızı garanti eder.
“İyi şanslar”
demiyorum.
Çünkü insan kendi şansını kendi yaratır.
Melih Arat
XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
Son düzenleyen: Moderatör:
