Çalışan bir anne adayının işyerinde ilk sahip olduğu haklar nelerdir?
İş yasamız anne adaylarının ve bebeklerinin sağlıklarının korunabilmesi amacıyla işverene anne adaylarının korunması için uyulması zorunlu bazı yükümlülükler getirmiştir. Bunlardan işverenin; anne adayının çalışma koşulları ile ilgili alınabilecek önlemler niteliğinde olanları;
• Anne adayının sigarasız ve dumansız bir ortamda gerekli aralıklarla oturarak veya rahatça uzanacak şekilde uygun şartlarda çalışmasının sağlanması,
• Anne adayının mümkün olduğunca oturarak çalışmasının sağlanması, bu mümkün olmuyorsa ara dinlenmeleri ihtiyacına göre daha sık düzenlenmesi,
• Uzun süreli çalışmalar ve ekip çalışmalarının anne adayının sık tuvalete gitme ihtiyacına göre düzenlenmesi,
• Enfeksiyon riskine karşı işyerinde gerekli tedbirlerin alınmış olması,
• Anne adayının, ani darbelere, sarsıntıya, uzun süreli titreşime maruz kalacağı işlerde çalıştırılmaması, biçimindedir.
Anne adayının mesaiye kalması zorunlu mudur? Çalışma saatlerinde bir değişiklik olur mu?
Anne adayının gece çalıştırılması yasaktır. Anne adayları, yeni doğum yapmışlar ve emziren anneler günde 7,5 saatten fazla çalıştırılamazlar. Mesai kavramını bu 7,5 saatlik çalışma içinde değerlendirirsek anne adayının günde 7,5 saatten fazla çalışma zorunluluğu yoktur.
Hamilelik süresince doktor kontrolleri için işyerinden özel bir izin almaya gerek var mı?
Hamilelik dönemindeki rutin kontroller ve tahliller için işveren gerekli izinleri vermek mecburiyetindedir. Bu izinler gün içinde sadece gerekli kontrolleri yaptırmayı sağlayacak nitelikte ve sürededir. Bu izinler nedeniyle bir ücret kesintisi yapmak veya yıllık ücretli izin yada diğer neviden izinleri kesintiye uğratmak söz konusu olamaz.
Hamileliğin hangi döneminde doğum izni kullanılabilir? Bu iznin süresi kişiden kişiye değişir mi?
Analık halinde çalışma ve süt izni İş Yasasının 74.maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre Çalışan annelerin ve anne adaylarının doğumdan önceki SEKİZ ve doğumdan sonraki SEKİZ hafta olmak üzere toplam ONALTI HAFTA süre için çalıştırılmaması esastır. Kişiye özel durumlar çoğul gebelik ve düşük riski ihtimalinde karşımıza çıkabilir. Anne adayı birden fazla bebek bekliyorsa bu durumda doğumdan önce çalıştırılamayacak sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenir. Eğer bir düşük riski söz konusu ise bu sürelerin doktor raporu ile uzatılması mümkündür.
Doğumdan önce kullanılabilecek bu izni bebekle daha uzun vakit geçirebilmek için doğum sonrasına bırakmak mümkün mü?
Sağlık durumu uygun olduğu takdirde, doktorun onayı ile anne adayı isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar çalışabilir. Bu durumda çalışılan süreler doğum sonrası sürelere eklenir. Bu durumda anne doğum sonrası 15 haftalık bir izni sahip olacaktır.
Anne daha uzun bir süreyi bebeği ile beraber geçirmek isterse, buna imkan yaratacak bir düzenleme var mı?
Doğum izninin kullanılmasının ardından, çalışan anne arzu ederse 6 ay ücretsiz izin hakkını kullanabilir.
Çalışan annelerin, bebeklerini emzirebilmeleri için getirilmiş bir düzenleme var mı?
Çalışan annelerine 1 yaşına kadar olan çocuğunu emzirebilmek için günde 1.5 saat süt izni verilir.
Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır. Süt izni bebeğin sağlığı düşünülerek verilmiş bir izindir. Süt İzninin günlük olarak kullanılması şarttır. Ancak uygulamada görüleceği üzere süt izinleri amacına uygun olarak kullanılamamaktadır. Genelde çalışanlar bu izinleri haftalık veya aylık olarak kullanmaktadırlar.
Özelikle trafik problemi olan şehirlerde çalışan annenin çocuğunu emzirmek için 1,5 saatliğine işyerinde ayrılıp dönmesi zordur. Çalışanın bu izinleri işe bir buçuk saat geç gelerek veya bir buçuk saat erken ayrılarak kullanması tavsiye edilebilir.
Süt izninin haftalık veya aylık kullandırılması yasa hükmüne aykırıdır. İş Kanunu Süt izninin yasaya uygun olarak kullandırılmaması durumunda cezai yaptırım öngörmemiştir. Bu durumda çalışan İş Kanunu’nun 24.Maddesine göre iş sözleşmesini tek taraflı fesih edebilir. Haklı nedenle fesih ile işverenden kıdem tazminatı dahil olmak üzere ücret ve benzeri haklarını talep edebilecektir.
Burcu Mutlugil
İş yasamız anne adaylarının ve bebeklerinin sağlıklarının korunabilmesi amacıyla işverene anne adaylarının korunması için uyulması zorunlu bazı yükümlülükler getirmiştir. Bunlardan işverenin; anne adayının çalışma koşulları ile ilgili alınabilecek önlemler niteliğinde olanları;
• Anne adayının sigarasız ve dumansız bir ortamda gerekli aralıklarla oturarak veya rahatça uzanacak şekilde uygun şartlarda çalışmasının sağlanması,
• Anne adayının mümkün olduğunca oturarak çalışmasının sağlanması, bu mümkün olmuyorsa ara dinlenmeleri ihtiyacına göre daha sık düzenlenmesi,
• Uzun süreli çalışmalar ve ekip çalışmalarının anne adayının sık tuvalete gitme ihtiyacına göre düzenlenmesi,
• Enfeksiyon riskine karşı işyerinde gerekli tedbirlerin alınmış olması,
• Anne adayının, ani darbelere, sarsıntıya, uzun süreli titreşime maruz kalacağı işlerde çalıştırılmaması, biçimindedir.
Anne adayının mesaiye kalması zorunlu mudur? Çalışma saatlerinde bir değişiklik olur mu?
Anne adayının gece çalıştırılması yasaktır. Anne adayları, yeni doğum yapmışlar ve emziren anneler günde 7,5 saatten fazla çalıştırılamazlar. Mesai kavramını bu 7,5 saatlik çalışma içinde değerlendirirsek anne adayının günde 7,5 saatten fazla çalışma zorunluluğu yoktur.
Hamilelik süresince doktor kontrolleri için işyerinden özel bir izin almaya gerek var mı?
Hamilelik dönemindeki rutin kontroller ve tahliller için işveren gerekli izinleri vermek mecburiyetindedir. Bu izinler gün içinde sadece gerekli kontrolleri yaptırmayı sağlayacak nitelikte ve sürededir. Bu izinler nedeniyle bir ücret kesintisi yapmak veya yıllık ücretli izin yada diğer neviden izinleri kesintiye uğratmak söz konusu olamaz.
Hamileliğin hangi döneminde doğum izni kullanılabilir? Bu iznin süresi kişiden kişiye değişir mi?
Analık halinde çalışma ve süt izni İş Yasasının 74.maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre Çalışan annelerin ve anne adaylarının doğumdan önceki SEKİZ ve doğumdan sonraki SEKİZ hafta olmak üzere toplam ONALTI HAFTA süre için çalıştırılmaması esastır. Kişiye özel durumlar çoğul gebelik ve düşük riski ihtimalinde karşımıza çıkabilir. Anne adayı birden fazla bebek bekliyorsa bu durumda doğumdan önce çalıştırılamayacak sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenir. Eğer bir düşük riski söz konusu ise bu sürelerin doktor raporu ile uzatılması mümkündür.
Doğumdan önce kullanılabilecek bu izni bebekle daha uzun vakit geçirebilmek için doğum sonrasına bırakmak mümkün mü?
Sağlık durumu uygun olduğu takdirde, doktorun onayı ile anne adayı isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar çalışabilir. Bu durumda çalışılan süreler doğum sonrası sürelere eklenir. Bu durumda anne doğum sonrası 15 haftalık bir izni sahip olacaktır.
Anne daha uzun bir süreyi bebeği ile beraber geçirmek isterse, buna imkan yaratacak bir düzenleme var mı?
Doğum izninin kullanılmasının ardından, çalışan anne arzu ederse 6 ay ücretsiz izin hakkını kullanabilir.
Çalışan annelerin, bebeklerini emzirebilmeleri için getirilmiş bir düzenleme var mı?
Çalışan annelerine 1 yaşına kadar olan çocuğunu emzirebilmek için günde 1.5 saat süt izni verilir.
Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır. Süt izni bebeğin sağlığı düşünülerek verilmiş bir izindir. Süt İzninin günlük olarak kullanılması şarttır. Ancak uygulamada görüleceği üzere süt izinleri amacına uygun olarak kullanılamamaktadır. Genelde çalışanlar bu izinleri haftalık veya aylık olarak kullanmaktadırlar.
Özelikle trafik problemi olan şehirlerde çalışan annenin çocuğunu emzirmek için 1,5 saatliğine işyerinde ayrılıp dönmesi zordur. Çalışanın bu izinleri işe bir buçuk saat geç gelerek veya bir buçuk saat erken ayrılarak kullanması tavsiye edilebilir.
Süt izninin haftalık veya aylık kullandırılması yasa hükmüne aykırıdır. İş Kanunu Süt izninin yasaya uygun olarak kullandırılmaması durumunda cezai yaptırım öngörmemiştir. Bu durumda çalışan İş Kanunu’nun 24.Maddesine göre iş sözleşmesini tek taraflı fesih edebilir. Haklı nedenle fesih ile işverenden kıdem tazminatı dahil olmak üzere ücret ve benzeri haklarını talep edebilecektir.
Burcu Mutlugil
