Son kullanma tarihi geçmiş, bayatlamış bir tarayıcı kullanıyorsanız. Mercedes kullanmak yerine tosbaya binmek gibi... Websiteleri düzgün görüntüleyemiyorsanız eh, bi zahmet tarayıcınızı güncelleyiniz. Modern Web standartlarını karşılayan bir tarayıcı alternatifine göz atın.
Atatürk günlüğü - Tarihte bu gün Atatürk ne yapmış? ( Güncellenecektir )
1930 - Atatürk'ün, İstanbul'da Kolordu Komutanlığı, Vilâyet, Belediye, Cumhuriyet Halk Partisi ve Türkocağı'nı ziyareti, Türkocağı konferans salonunda gençlere seslenişi: "...Cumhuriyeti, onun gereklerini yüksek sesle anlatınız. Cumhuriyet ilkelerini sevdiriniz. Bunu kalplere yerleştirmek için hiçbir fırsatı ihmal etmeyiniz!"
1922 - Zübeyde Hanım'ın, Ankara'dan İzmir'e gelişi ve Karşıyaka istasyonunda Lâtife Hanım tarafından karşılanışı. (Zübeyde Hanım, İzmir'e gelişini takiben Karşıyaka istasyonu yakınında -kendisi için hazırlanmış- Lâtife Hanım'ın ailesine ait bir köşke nakledilmiş ve ölüm tarihi olan 14 Ocak 1923 gününe kadar burada tedavi edilmiştir). [Kocatürk]
Atatürk'ün, akşam Azerbaycan Elçiliği'nde verilen yemeğe katılması ve konuşması: "...Ne ezen, ne de ezilen vardır; sadece zulme izin verenler vardır, o kadar!"
1919 - Mustafa Kemal başkanlığında Heyet-i Temsiliye Ankara'ya hareket etti. Heyet adına Mustafa Kemal, ayrılırken Sivas valisi Reşit Paşa'ya teşekkür etti. (Atatürk'ün Sivas il sınırı geçerken Sivas Valisi Reşit Paşa'ya telgrafı: "Vilâyetiniz sınırını geçerken Sivas'ta hakkımızda gösterdiğiniz misafirseverliğe ve kıymetli yardımlarınıza bir kere daha teşekkür etmeyi bir vazife sayarak cümleten saygılar sunarız.")
Karadeniz bölgesi Rumları tarafından Batum'da "Pontus Rum Hükümeti" adıyla bir hükümet kurulması.
1916 - Başkomutan Vekili Enver Paşa'nın, Ahmet İzzet Paşa'nın izin süresince 2. Ordu Komutanlığı'nın 3. Ordu Komutanı Vehip Paşa'dan direktif alacağı hakkında emri.
1915 - Dardanelles: The start of the Allied evacuation of Anzac and Suvla.
The Gallipoli Campaign ends in an Allied defeat and an Ottoman victory with the final evacuation of Helles on January 8-9 1916, marking the end of Dardanelles Campaign.
1922 - İsmet Paşa'nın, Lozan'dan Atatürk'e mektubu: "...Özlemimin derecesini ifade edemem. Anadolu'da aylarca görüşemediğimiz zamanlar olmuştu. Ama kendimi bu kadar uzak ve istediğim zaman hemen sizi bulamaz, görememiştim, istediği zaman sizinle konuşmak ve buluşmak ihtimali bile, biz insanların en büyük kuvveti olduğunu bir daha tecrübe ediyorum." [Kocatürk]
1917 - Atatürk'ün, Veliaht Vahdettin Efendi'nin maiyetindeki heyetle beraber Alman Genel Karargâhı'nın bulunduğu Bad Kreuznach kasabasına gelişi ve Karargâhla imparator II. Wilhelm tarafından karşılanışları (Atatürk, bugün Karargâhla imparator II. Wilhelm, Mareşal Hindenburg, General Ludendorff ve diğer Karargâh komutanları ile tanışmıştır.
1916 - Atatürk'ün, 2. Ordu Kurmay Başkanı İsmet (İnönü) Bey'le görüşmesi, yapılan yeni düzenleme hakkında Başkomutanlık Vekâleti'ne, 3. Ordu Komutanı Vehip Paşa'ya ve İstanbul'a -izinli olarak- gitmekte bulunan Ahmet İzzet Paşa'ya bilgi vermesi.
Atatürk'ün, Sekerat'tan Palu'ya giderek Kaymakamla görüşmesi, yapılacak bir köprünün çabuklaştırılmasını istemesi.
1915 - İngilizlerin gece Çanakkale'yi tâhliye etmeleri.
Atatürk'ün, Bahriye Nazırı ve 4. Ordu Komutanı Cemal Paşa'ya mektubu: "Burada ara sıra samimî dostlarla görüşme, daha ziyade kalp rahatlığı teminine vesile oluyor. Vazife başına dönme için daha epeyce zaman olduğundan, münasip fırsatlarda saygılarımı takdim ile iftihar edeceğim."
19/20 Aralık 1915 : İngilizlerin, işgal ettikleri siperleri boşaltarak gece Anafartalar -Arıburnu bölgesinden gizli olarak çekilmeleri (Bu bölgedeki boşaltma, son günlerde, mevcut sisten de yararlanılarak gizli olarak yapılmakta idi. Ancak birlik ve malzemelerin büyük kısmını kapsayan boşaltma, bu gece gerçekleştirilmiştir. İngilizler 8/9 Ocak 1916 gecesi de Seddülbahir bölgesinden çekilmişlerdir). [Kocatürk]
1915 - Dardanelles: Evacuation of Gallipoli: Allies evacuate Anzac and Suvla beachhead.
The enemy invaders withdraw from the Gallipoli Peninsula and abandon their plans to pass Çanakkale (the Dardanelles).
The Gallipoli Campaign ends in an Allied defeat and an Ottoman victory with the final evacuation of Helles on January 8-9 1916, marking the end of Dardanelles Campaign.
1930 - Atatürk'ün, öğleye doğru Alpullu'ya gelişi, Şeker Fabrikası'nı ziyareti. Fabrika'nın hatıra defterine yazdıkları: "...Memleketimizin her müsait bölgesinde şeker fabrikalarının çoğalması ve bu suretle memleketin şeker ihtiyacının temini, mühim hedeflerimiz arasında tanınmalıdır!"
Atatürk'ün, öğleden sonra saat 15.00'te Kırklareli'ne gelişi, Vilâyet'i, Süvari Tümen Komutanlığını, Belediye'yi ve Cumhuriyet Halk Partisi Vilâyet Merkezi'ni ziyareti ve konuşması: "...Cumhuriyetin temelinin lâik bir dünya görüşüne dayalı olduğu hiçbir zaman unutulmamalı ve bu gerçek gözden kaçmamalıdır. Zira Türk halkı teokratik yönetimden çok ıstırap çekmiştir. Geri kalışının nedenleri arasında bunun önemli bir yeri vardır."
Atatürk'ün, Kırklareli Cumhuriyet Halk Partisi Vilâyet Merkezi'nin hatıra defterine yazdıkları: "...Cumhuriyet Halk Partisi mensuplarının halkçılık, devletçilik kavramlarını çok güzel anlamış olduklarını en iyi açıklayan sözler, köylü ve çiftçilerin ağızlarından işitiliyor. Gördüklerimden ve işittiklerimden pek ziyade memnunum."
1921 - Atatürk'ün, Ukrayna Şûralar Başkanı Petrovski ve Umum Rus Şûraları ve Müttefik Devletler Kongresi Başkanı Kalinin'e, General Frunze'nin T.B.M.M.'nde okunan demecinin olumlu karşılandığını bildiren mektubu.
1920 - Kuva-yı Seyyare komutan vekili, Çerkez Ethem'in kardeşi Tevkif Bey, Batı Cephesi Komutanlığı'nı tanımadığını ve emirlerini dinlemeyeceğini ilan etti.
1919 - Atatürk'ün, Kayseri'de Hükümet ve Belediye'yi ziyareti; Raşit Efendi Kitaplığı'nda şehir ileri gelenleri, tüccar ve esnaftan bazıları ile bir toplantı yapması.
1918 - Adana'nın İşgali. Fransızlarla Ermeniler tarafından Mondros barışının 7nci maddesine göre Adana'yı işgal etmeleri. Bu işgal 5 Ocak 1922 tarihine kadar 3 yıl sürmüştür.
Atatürk'ün, cuma selâmlığını takiben mahfil-i hümayun'da Padişah Vahdettin tarafından kabulü.
Katma'dan İstanbul'a dönen Ali Fuat Paşa'nın, akşam Atatürk'ü Şişli'deki evinde ziyareti ve beraber memleket durumunu gözden geçirmeleri.
1917 - Atatürk'ün, Veliaht Vahdettin Efendi'nin maiyetindeki heyetle beraber Strasburg'a gelişi, öğleden sonra güneybatıdaki Fransız sınırına yakın Alman siperlerini ziyaret edişi, akşam tekrar Strasburg'a dönüşü.
1916 - Atatürk'ün, öğleye kadar ordu işleri ve yazışmalarla meşgul olması, öğleden sonra bir saat uzaklıkta bulunan 2. Ordu Karargâhı Süvari Bölüğü'ne gidişi, akşam karargâha dönüşü.
1915 - İngilizlerin Arıburnu ve Anafartalar'dan çekilmesi.
19/20 Aralık 1915 : İngilizlerin, işgal ettikleri siperleri boşaltarak gece Anafartalar - Arıburnu bölgesinden gizli olarak çekilmeleri (Bu bölgedeki boşaltma, son günlerde, mevcut sisten de yararlanılarak gizli olarak yapılmakta idi. Ancak birlik ve malzemelerin büyük kısmını kapsayan boşaltma, bu gece gerçekleştirilmiştir. İngilizler 8/9 Ocak 1916 gecesi de Seddülbahir bölgesinden çekilmişlerdir). [Kocatürk]
1915 - Dardanelles: Evacuation of Gallipoli: evacuation of Anzac and Suvla.
The enemy invaders withdraw from the Gallipoli Peninsula and abandon their plans to pass Çanakkale (the Dardanelles).
The evacuation of Gallipoli was carefully planned by Brigadier General C.B.B. White. The Allies complete evacuation of Suvla and Anzac beachhead before dawn.
The Gallipoli Campaign ends in an Allied defeat and an Ottoman victory with the final evacuation of Helles on January 8-9 1916, marking the end of Dardanelles Campaign.
1913 - Atatürk'ün, Sofya'dan Madam Corinne'e mektubu: "Son mektupların bana büyük bir memnuniyet verdi. ...Sofya, boş zamanları doldurabilecek hiçbir eğlencesi olmayan tatsız bir şehirdir. Burada çok meşgulüm, günde en az sekiz saat çalışıyorum." [Kocatürk]
1931 - Atatürk'ün, saat 10.30'da Ruşen Eşref (Ünaydın) Bey'in evine gelişi, bir süre dinlendikten sonra Marmara Köşkü'ne gidişi, akşam Çankaya'ya dönüşü.
1930 - Ahali Cumhuriyet Fırkası bakanlar kurulu kararıyla feshedildi.
Atatürk'ün, öğleden sonra Kırklareli Türkocağı'nı ziyareti ve konuşması: "...Her ulus devlet hayatında, fikir hayatında ve ekonomik hayatta bir şeyler yapar; bir şeyler yaratır, işte bu üç hayatın toplamından meydana gelen değerlere 'hars' ya da 'kültür' denir."
Atatürk'ün, Kırklareli Türkocağı hatıra defterine yazdıkları: "Kırklareli Türkocağı'nda çok kıymetli arkadaşlarla geçirdiğim zamanın hatırasını ölmez hislerle saklayacağım."
Atatürk'ün, saat 15.30'da Kırklareli'nden hareketle yolda Çorlu'ya uğrayarak saat 17.30'da Edirne'ye gelişi.
1926 - Atatürk'ün, Çankaya'da Kastamonu Heyeti'ni kabulü ve konuşması: "...En uygun bir fırsatta yine memleketinizi zi*yaretle Kastamonu halkının temiz sinesinde bulunmak, en büyük arzularımdandır!"
1920 - Atatürk'ün, Anadolu'ya geçenlere verilen seyahat belgeleri hakkındaki bir soru nedeniyle Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde konuşması: "...Kayıt ve şarta bağlamaktan vazgeçmeyelim, düşmanlarımız pek alçaktır."
Atatürk'ün, Afgan ordusunu modernleştirme çalışmalarını yürütmek üzere Afganistan'a bir askerî heyet gönderilmesi konusunda Genelkurmay Başkanı Fevzi (Çakmak) Paşa'ya talimatı. [Kocatürk]
1919 - Atatürk'ün, Kayseri'den ayrılırken, Heyet-i Temsiliye'nin candan karşılanışı nedeniyle şehir halkına bildirgesi: "...Anadolu'nun kalpten gelen heyecanına bu yolculuğumuzun ilk konak yeri Kayseri'de temas ettik. Bu temasın bıraktığı hürmet ve bağlılık hatırasını, dostluk ve nezaket izlerinin doğurduğu şükran hissini ömrümüz oldukça koruyacağız."
Atatürk'ün Kayseri'den Mucur'a gelişi ve geceyi Mucur'da geçirmesi.
1918 - Padişah Sultan Vahdettin, Meclisi Mebusan'ı feshetti.
Osmanlı Meclis-i Mebusanı'nın kapatılması hakkında Padişah fermanının Meclis'te okunması. Kararda özellikle İngilizlerin padişah üzerinde kurduğu baskılar önemli bir rol oynadı.
Adana'ya giren Fransız ve gönüllü Ermeni birlikleri şehri işgal ederek, askeri binaları ele geçirdi.
1917 - Atatürk'ün, Veliaht Vahdettin Efendi'nin maiyetindeki heyetle beraber Colmar'daki Alman Karargâhı'nı ve siperlerini ziyareti. Atatürk, bugün cephede Alman subayları ile konuşarak incelemelerde bulunmuştur.
1915 - Anafartalar Grubu Kurmay Başkanı İzzettin (Çalışlar) Bey'in, İstanbul'da bulunan Atatürk'e düşmanın Çanakkale'den çekildiğini bildiren mektubu. (Bu mektup, Atatürk'ün, İstanbul'a gelişini takiben İzzettin Bey'e yazdığı bir mektuba cevap olarak yazılmıştır).
“Atatürk İnkılabı Müzesi” Şişli, İstanbul Mustafa Kemal, Şişli'deki bu evde, Milli Mücadeleyi başlatmak amacıyla Samsun'a hareket ettiği gün olan 16 Mayıs 1919 tarihine kadar oturdu.
1937 (21-22) - Atatürk'ün, Ankara'da Suriye Başbakanı Cemil Mardam'la görüşmesi.
1922 - Atatürk'ün, İngiliz kadın gazeteci Grace Ellison'la yaptığı görüşmenin "Morning Post" gazetesinde yayımlanması: "...Bizim, elde etmeye kararlı olduğumuz tam bağımsızlık idealimize meydan okuyacak kimse varsa, o kimse, bu ülkümüzden ilham almış bütün Türkleri ortadan kaldırmak imkânlarını arayıp bulmalıdır. Eminim böyle bir ortadan kaldırmaya, uygar dünya izin vermeyecektir. Aksine, dünya uygarlığı Türkiyemizin de gelecekte bir yeri olduğunu çok geçmeden öğrenecektir. Türkiye, uygarlığı kösteklemek değil, geliştirecektir. Bu yönden uygar ülkeler, onun bağımsızlığını desteklemelidir." (Bu görüşme, Lozan Konferansı'nın toplanmasını izleyen günlerde -1923 Kasım sonu- Ankara'da yapılmıştır). [Kocatürk]
1920 - Atatürk'ün başkanlığında bir kısım hükümet üyeleri ve milletvekilleriyle yapılan toplantı sonunda, Çerkeş Ethem'le Kütahya'da görüşmek üzere bir mebus heyeti oluşturulması kararı.
1920 (22-23) - Atatürk'ün, Seyyar Kuvvetler Komutanı Çerkeş Ethem'e telgrafı: "Sizinle görüşmek ve vaziyeti izah etmek üzere Celâl (Bayar), Reşit, Kılıç Ali, Eyüp Sabri ve Vehbi Beylerle Emir Paşa yarın (23.12.1920) saat 12'de hareket ettirilecek trenle Kütahya'ya geleceklerdir!"
1918 (Aralık) - Atatürk'ün, -1914 yılı Mayısında Sofya'da yazdığı- Zabit ve Kumandan ile Hasbıhâl" adlı eserinin İstanbul'da yayımlanması. (Ruşen Eşref Ünaydın, bu eserin İstanbul'da Mütareke başlarında yayımlandığını bildirmektedir).
Atatürk'ün, Şişli'deki evinde "Anafartalar Muharebatı'na Ait Tarihçe" adlı eserini yazmaya başlaması.
1914 - Sarıkamış Harekatı başladı. Harbiye Nazırı ve Erkanı Harbiye Umumiye Reisi Enver Paşa'nın, Rus işgali altındaki toprakları kurtarmak ve Rusya içlerine ilerlemek amacıyla planladığı Sarıkamış Harekatı başladı. Harekat yaklaşık 90 bin askerin ölümüyle sonuçlandı.
Sarıkamış Harekatı'nda Allahuekber Dağları'nda şehit düşen 90 bin asker, Kars'ın Sarıkamış ilçesi ve Allahuekber Dağları'nda düzenlenen etkinliklerle anıldı...
Sarıkamış 6. Allahuekber Dağı Şehitliği ziyaret programı kapsamındaki ilk tören Allahuekber Dağı'ndaki Meçhul Asker Anıtı'nda yapıldı. Saygı duruşu ve İstiklal Marşı ile başlayan törende Erzurum Valisi, Kars Valisi ve 9. Kolordu Komutanı, anıta çelenk sundu.
Sarıkamış Harekatı sırasında 9. ve 10. kolordu komutanlıklarına bağlı askerlerin harekat alanının genişlemesinden dolayı kar ve tipide planlanandan daha fazla yürümek zorunda kaldığına dikkati çeken Türk Silahlı Kuvvetleri adına konuşan Binbaşı, ''Bu dağları aşmaya çalışan onbinlerce Mehmetçik, şehitlik mertebesine ulaştı. Sağ kalanlar ise 12 gün boyunca gece ve gündüz savaşa devam etti'' diye konuştu. Binbaşı, Sarıkamış Harekatı sırasında Mehmetçiğin büyük bir kahramanlık örneği sunduğunu sözlerine ekledi.
Erzurum Valisi - "Sarıkamış harekatına katılan Türk milletinin cesur evlatları, düşmana ve iklim şartlarına karşı gösterdikleri olağanüstü tahammül ve kararlılıkla vatan fikrinin belleklerde yerleşmesini sağlamış, vatan toprağının kolay elde edilmediğini göstermiştir. Tarihten dersler alınması gerekir. Birlik ve beraberlik içerisinde olmalıyız."
Kars Valisi - "Sarıkamış harekatı sırasında çetin doğa şartları sebebiyle can verenler, Türk milletinin bağımsızlığı, özgürlüğü adına var olma azminin, mücadelenin, inancın, fedakarlığın ve her şeyden önemlisi Türk ulusu ve askerinin en zor şartlarda vatanı için neleri göze alabileceğinin abideleşmiş bir örneğidir."
1930 - Menemen'de, Kubilây adlı yedek subay öğretmenin, bir kısım gericiler tarafından şehit edilmesi. Gazinin Orduya Taziyetnamesi (28 Aralık 1930)
Menemen'de gericilerin ayaklanması: Menemen'de, subay Asteğmen Kubilây'ın fanatik dinciler ve gericiler tarafından öldürülmesinden sonra Askeri Mahkeme yirmi sekiz sanık için idam cezası veriyor.
İzmir'in Menemen ilçesinde Giritli Derviş Mehmedi adlı Nakşibendi tarikatına bağlı birinin önderliğinde bir kalabalık, Belediye Meydanı'nda toplanıp, zikrederek şeriatı ilan ettiklerini duyurdu. Olaya bir müfreze ile müdahale etmeye çalışan yedek subay Kubilay, boğazı kesilerek öldürüldü.
Menemen’de 23 Aralık 1930’da Cumhuriyet karşıtı olayda yedek subaylığını yapmakta olan öğretmen Kubilay şeriat isteyenler tarafından öldürüldü.
Adı Mustafa Fehmi Kubilay. Baba adı Hüseyin, ana adı Zeynep. Giritli bir ailenin çocuğu. 1906 doğumlu. Kubilay bir öğretmen. Cumhuriyet öğretmeni. 1930 yılında İzmir'in Menemen İlçesi'nde askerlik görevini yapıyor. O sırada 24 yaşında.
Bu genç insan, Menemen’de 23 Aralık 1930’da şeriat isteyenler tarafından öldürüldü. Genç Cumhuriyet rejiminin 1925 yılındaki Şeyh Sait isyanından sonra tanık olduğu ikinci önemli irtica olayı, "Menemen Olayı - Kubilay Olayı" olarak tarihe geçti. Menemen olayının izleri toplumsal bellekten hiç silinmedi. Kubilay "devrim şehidi" olarak simgeleşti.
1921 - Atatürk'ün, Fransız Mareşali Lyautey'e Millî Mücadele'de Türk davasına hizmet ettiğinden dolayı teşekkür mektubu: "...Her iki tarafın karşılıklı olarak sarf ettiği gayretlerin Ankara Antlaşması'nı'nın imzasıyla meyvelerini vermiş olduğunu görmekle bahtiyarız."
1916 - Atatürk'ün, Sekerat'tan hareketle, yol boyunca Gökdere dağı-Çille dağı savunma hattını inceleyerek İsa Ağa mezrasına gelişi, geceyi burada geçirişi.
I. Dünya Savaşı: Magdaba Muharebesi, birleşik kuvvetler Sina yarımadasında bir Türk garnizonunu ele geçirdiler.
24 Aralık 1930 Edirne Öğretmen Okulu öğretmen ve öğrencileriyle
1936 - Atatürk'ün, akşamüzeri Gazi Orman Çiftliği eski Müdürü Kastamonu Milletvekili Tahsin Coşkan'ın, çiftlik içindeki evine gidişi, daha sonra İsmet İnönü'nün köşküne uğrayarak akşam Çankaya'ya dönüşü.
1927 - TBMM'de eski Bahriye Vekili İhsan Bey (Eryavuz) hakkında Yavuz gemisinin onarımına ilişkin yolsuzluk yapıldığı iddiasıyla soruşturma açılmasına karar verildi. Açılan dava Yavuz-Havuz Davası olarak adlandırılacaktır.
Atatürk'ün, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin gizli oturumunda, Veliaht Abdülmecit Efendi'nin Meclis Başkanlığı'na gönderdiği -T.B.M.M.'ni tanıyan- mektubun okunması nedeniyle konuşması: "...İki yıllık olaylar ve yüksek Meclisinizin kuruluşu artık millete anlattı ki, Meclisin sahip olduğu yüksek kuvvetten, yüksek iradeden başka bir kuvvet mevcut değildir."[Kocatürk]
1919 - Atatürk'ün, Mucur'dan hareketle Kırşehir'e gelişi, ziyaret ettiği Gençler Derneği'nde konuşması ve derneğin hatıra defterine yazdıkları: "Kırşehir gençlerinin, vatanımızda gençliğin kıymetli bir örneği olduklarını ispat edecek sağlam ve yanılmaz fikirlerle donanmış bulundukları inancıyla imza ederiz."
1918 - Daha önce 7. Ordu komutanı olan Ferik Fevzi Paşa (Çakmak) Genelkurmay Başkanı oluşu. Ferik Fevzi Paşa erkân-ı harp reisliğine (genel kurmay başkanlığı) getirildi.
1916 - 24 Aralık 1916 Bitlis havalisindeki hidematına mükâfeten bir sene seferi kıdem zammı ita edilmiştir. Sene-yi mezkûre zarfında Almanya Hükümeti tarafından Birinci ve İkinci Demir Salip ve Avusturya Macaristan Hükümeti tarafından Üçüncü Rütbe'den Muharebe Liyakat Madalyası ile İkinci Rütbeden Harp Alâmeti Liyakat-ı Askeri Madalyası ita kılınmıştır. Kaynak: Atatürk'ün Özlük Dosyası
Atatürk'ün, İsa Ağa mezrasından hareketle Gökdere dağının tepesine çıkışı, tekrar İsa dağı mezrasına inişi, daha sonra Bahçeköy ve Tepeköy'e gidişi.
25 Aralık 1930 Edirne’de ihtiyar bir kadını dinlerken
25 Aralık 1921 Atatürk Nihai zafere giden askeri birliklerle geçit töreninde
1937 - Atatürk'ün, Gaziantep'in kurtuluşunun 16. yıldönümü nedeniyle gece Ankara Halkevi'nde düzenlenen toplantıyı şereflendirmesi ve Gazianteplilere telgrafı: "...Eğer bir gün millet, vatan ve Cumhuriyet'in yüksek menfaatleri gerektirirse, o çevre kahramanlarının geçmişte olduğundan daha yüksek kahramanlıklar göstermeye hazır bulunduklarına da şüphem olmadığı bilinmelidir!"
1936 - Atatürk'ün, Gaziantep'in 15. kurtuluş yıldönümü nedeniyle Gazianteplilere telgrafı: "...Türküm diyen her şehir, her kasaba ve en küçük Türk köyü, Gazianteplileri kahramanlık misali olarak alabilir! En eski çağlardan beri tarihî Türk yurtlarında, Türklüğün yüksek varlığını kahramanlıkla tespit etmiş olanlarla, şahsen beraber olduğumu ifade etmekten duyduğum zevk ve mutluluk yücedir."
1935 - TBMM'de Tunceli Vilayeti'nin İdaresi Hakkında Kanun kabul edildi. "Tunceli Kanunu" olarak bilinen kanuna göre eskiden Elazığ'a bağlı bir ilçe olan Dersim, il yapıldı ve adı Tunceli olarak değiştirildi.
1937 - Atatürk'ün, Gaziantep'in kurtuluşunun 16. yıldönümü nedeniyle gece Ankara Halkevi'nde düzenlenen toplantıyı şereflendirmesi ve Gazianteplilere telgrafı: "...Eğer bir gün millet, vatan ve Cumhuriyet'in yüksek menfaatleri gerektirirse, o çevre kahramanlarının geçmişte olduğundan daha yüksek kahramanlıklar göstermeye hazır bulunduklarına da şüphem olmadığı bilinmelidir!"
1930 - Atatürk'ün, sabah Edirne Türkocağı'nı ziyareti, gençlerle görüşmesi, gösterdikleri içten duygu ve sevgi gösterileri nedeniyle Edirnelilere teşekkürü.
Atatürk'ün, öğleden sonra Edirne'den ayrılışı ve akşam İstanbul'a dönüşü. Atatürk, Edirne'den otomobille hareketini takiben Havsa'da 15 dakika kadar Cumhuriyet Halk Partisi binasını ziyaret etmiş, daha sonra Babaeski'ye gelerek, Belediye'yi ziyaretini takiben İstanbul'a dönmek üzere trenle ayrılmıştır.
1922 - Atatürk'ün, "Le Journal" muhabiri Paul Erio'ya Çankaya'da demeci: "...Türkler, kapitülâsyonların devamının kendilerini pek az bir vakitte ölüme sevk edeceğini pek iyi anlamışlardır. Türkiye, esir olarak mahvolmaktansa, son nefesine kadar mücadeleye karar vermiştir!" (Bu demeç, gazetenin 1.1.1923 tarihli sayısında yayımlanmıştır). [Kocatürk]
TBMM’nin gizli oturumunda Başbakan H. Rauf Orbay’ın Lozan Konferansı hakkındaki açıklamaları ve görüşmeleri yapıldı.
1920 - Yunan Kralı Aleksandr'ın ölümü. Konstantin tahta çıkışı.
1920 (25-26) - Atatürk'ün, -Vekiller Heyeti kararıyla gelişigüzel gönüllü er toplanmasının yasaklanması üzerine- askerî ve mülkî memurlara, belediyelere ve Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti şubelerine bildirgesi: "Hiçbir kimse hiçbir sebep ve suretle hükümet merkezinin bilgisi olmaksızın kuvvet toplamaya yetkili değildir. Bu bildirgenin bildirilişi tarihinden evvel bu yolda girişimde bulunmuş olanlar varsa derhal kendilerini ve girişim amaçlarını doğrudan doğruya bana haber vereceklerdir." [Kocatürk]
Atatürk'ün, Çerkeş Ethem'in Batı Cephesi Komutanı İsmet (İnönü) Bey'in bilgisi olmaksızın Kuvve-i Seyyare'den bir kısım kuvvetleri Gediz ve Kütahya'da toplaması üzerine, Kütahya'da bulunan milletvekili heyetine durumun aydınlatılmasını isteyen telgrafı.
Cumhuriyet Halk Partisi olağanüstü kurultayı toplandı. Kurultay İsmet İnönü'yü değişmez genel başkan seçti.
Atatürk'ün vefatı üzerine toplanan olağanüstü kurultayda Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, "değişmez genel başkanlığa" seçildi. Kurultay ayrıca, Atatürk'ü "Ebedi Şef" ilan ederken, İnönü'ye de "Milli Şef" unvanını verdi. Partinin Genel Başkan Yardımcılığına Başbakan Celal Bayar, Genel Sekreterliğine İçişleri Bakanı Refik Saydam getirildi.
1925 - Uluslararası saat ve takvim'in kullanımı TBMM'de kabul edildi. Milletlerarası saat ve milletlerarası takvim hakkındaki kanunların kabulü.
Saat, takvim ve zaman ölçüleri konusunda uluslar arası standartları getiren kanunlar kabul edildi.
Hicri takvim yerine miladi takvim alınmıştır: Miladi takvim, Türkiye'de 1927 yılında kullanıma giren Gregoryen takvimine verilen isim.
Osmanlı İmparatorluğu döneminde, önce Hicri takvim, sonra da 1 Mart'ı yılbaşı kabul eden Mali (Rumi-Jülyen) takvim kullanılmıştı (Tanzimata kadar Hicri takvim kullanılırken, Tanzimatta yılbaşı Mart ayına alınarak Rumi takvime geçildi).
Cumhuriyet'in ilanından sonra, Mali 26 Kânunıevvel 1341'de (26 Aralık 1925) kabul edilen "Takvimde Tarih Mebdeinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun" ve "Günün Yirmidört Saate Taksimi Hakkında Kanun" adlı iki ayrı yasayla 1 Ocak 1926'dan başlayarak Gregoryen takvimi benimsendi. Yılbaşını 1 Ocak olarak alan bu takvimin yanı sıra günü 12 saat gündüz ve 12 saat gece dilimlerine ayıran saat sistemi yerine 24 saatlik gün kabul edildi.
1925 - International calendar and international system of time are adopted. Atatürk introduced reforms which were of vital importance to the newly independent Turkish Republic. On December 26, 1925 the Western (Gregorian-Julian) solar calendar was adopted (this calendar replaced the lunar calendar used during the Ottoman Empire).
1922 - Atatürk'ün, İsmet Paşa'nın 19.12.1922 tarihli mektubuna cevabı: "...Aynı özlem derecesiyle seni ne kadar göreceğim geldiğini bilmem tahmin edebilir misin? Parlak bir başarı sonucuyla şerefli dönüşünüzü düşünerek avunmaktayım. Orada kazandığın saygın yeri ve cihana gösterdiğin kudret, zekâ ve liyakati mutlu bir şekilde seyrediyorum." [Kocatürk]
1921 - Atatürk'ün, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin gizli oturumlarında, ordunun kuvvetlenmesi, muhtaç olduğu araç ve gereçlerin tamamlanması hakkında soru ve gensorular sebebiyle açıklamaları: "...Amacımız mutlaka, karşımızda bulunan Yunan ordusunu mağlup edecek derecede kuvvetli ve donanmış ordu meydana getirmektir." [Kocatürk]
Atatürk'ün, Refik (Saydam) Bey'in yerine Sıhhiye Vekilliği'ne seçilen Rıza Nur'a, Sinop'a telgrafı: "Hastalığınızdan pek müteessirim. Vekiller Heyeti'nde göreceğiniz vazifeyi önemli ve bugünkü vaziyetimizde hizmet ve yardımınızı gerekli gördüğümden, Ankara'da mümkün olan her türlü tedavi ve istirahatinize, kabinece yardım edilmek üzere, hareketinizin makine başında bildirilmesi."
1920 - İstanbul'da İngilizlerin denetimi altındaki Büyük postane altında Ankara ve Anadolu ile bağlantıyı sağlamak üzere gizli telgraf merkezi kurulması.
Ankara'dan Kütahya'ya gelen milletvekili heyetinin, Çerkeş Ethem ve kardeşi Tevfik'le görüşmesi ve 26/27 Aralık'ta görüşme sonucunu telgrafla Atatürk'e bildirmeleri (Çerkeş Ethem ve kardeşleri bu görüşmede bazı şartlar ileri sürmüşler, özellikle Albay Fahrettin (Altay) ve Refet (Bele) Beylerin cepheden uzaklaştırılmalarını istemişlerdir(!) [Kocatürk]
Mebus heyetinin Kütahya'da Çerkez Ethem ve kardeşi Tevfik ile görüşmesi. (Çerkez Ethem ve kardeşleri bu görüşmede bazı koşullar ileri sürmüşler, özellikle de Albay Fahrettin Bey ve Refet Paşa'nın cepheden uzaklaştırılmalarını istemişlerdir.)
1919 - Atatürk'ün, Kaman'dan hareketle Beynam köyüne gelişi, buradan da Ankara yönüne hareketi, ancak yolların karla kapalı oluşu nedeniyle geceyi, geri dönerek Beynam'da geçirmesi.
İngiliz Yüksek Komiseri Amiral J. de Robeck'in General Milne'e söyledikleri: "Mustafa Kemal hareketinin bastırılması, şüphesiz pek çok istenir; fakat çok büyük bir kuvvet gerekmektedir. İğneleme politikası büsbütün akılsızlık olur." [Kocatürk]
1934 - Atatürk'ün, Çankaya'da Sovyet Büyükelçisi Karahan'ı, daha sonra Ankara Valisi Nevzat Tandoğan başkanlığındaki -Ankara'ya gelişinin 15. yıldönümünü kutlayan- Ankara Heyeti'ni kabulü.
Atatürk'ün, Ankara'ya gelişinin 15. yıldönümü nedeniyle Ankara Halkevi'nde düzenlenen töreni şereflendirmesi.
1932 - Atatürk'ün, Heyet-i Temsiliye ile Ankara'ya geldiği günün ilk defa olarak törenle kutlanması.
Atatürk'ün, saat 14.00'de -Ankara'ya gelişinin 13. yıldönümünü kutlayan Ankaralıları izlemek üzere- Kılıç Ali Bey'in evine gidişi.
Atatürk'ün, Ankara'ya gelişinin 13. yıldönümü nedeniyle Ankaralılara söyledikleri: "...Ankara'ya geldiğimden sonraki mücadele hayatımızda hürriyet ve bağımsızlık âşığı kahraman Ankaralıların gösterdikleri vefa ve yardımları her vakit minnetle anarım!"
Çankaya'da, akşam Atatürk'ün sofrasında, dört Ankara Efesi'nin davetli olarak bulunması.
1930 - Dolmabahçe Sarayı'nda, Atatürk'ün başkanlığında İsmet (İnönü), Fevzi (Çakmak), Kâzım (Özalp), Fahrettin (Altay) Paşalar ve İçişleri Bakanı Şükrü Kaya'nın katılmasıyla Menemen olayı ile ilgili bir toplantı yapılması.
Kütahya'da Çerkeş Ethem'le görüşen milletvekili heyetinin Atatürk'e gönderdiği telgrafın, Vekiller Heyeti'nde görüşülmesi, Kuvve-i Seyyare'nin Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûmeti'nin emrinde olduğu kararının alınması ve Atatürk'ün, telgrafla bu kararı bildirerek Kütahya'daki heyeti Ankara'ya çağırması.
Atatürk'ün, Batı ve Güney Cepheleri Komutanlarına Çerkeş Ethem'e karşı hazırlıklı bulunmaları hakkında yazısı: "Kütahya'daki heyetin cevabı, Kuvve-i Seyyare işinin artık barış yoluyla ve siyasetle çözümünün olanak dışı olduğunu kanıtlamış ve sorunun kuvvet zoruyla çözümlenmesi gerektiği anlaşılmıştır!"[Kocatürk]
1919 - Samsun'da ateşlediği kurtuluş mücadelesinin ardından Erzurum ve Sivas kongrelerini toplayan Mustafa Kemal Paşa, Heyeti Temsiliye üyeleriyle Sivas'tan Ankara'ya geldi.
Mustafa Kemal bir genelge yayınlayarak Ankara'nın bir merkez olduğunu belirtti. Atatürk'ün, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk örgütüne, "Ankara'ya geldiğini ve Heyet-i Temsiliye Merkezi'nin Ankara olduğunu" bildiren telgrafı.
Mustafa Kemal'in, Heyeti Temsiliye (Temsilciler Kurulu Karargâhı) ile birlikte Ankara'ya gelmesi. Atatürk'ün, Heyet-i Temsiliye üyeleriyle beraber sabah Beynam köyünden otomobille hareket ederek öğleden sonra Ankara'ya gelişi ve büyük törenle karşılanması (Atatürk, şehre girdikten sonra vali odasında bir müddet istirahat ederek çay içmiş, daha sonra 20. Kolordu'yu ziyaret etmiş, buradan da kendisine ve arkadaşlarına ayrılan Ziraat Mektebi'ne gelmiştir). [Kocatürk]
Sivas'tan yola çıkan Heyet-i Temsiliye Ankara'ya girerken, seymenler, dervişler, esnaf, okullardaki öğrenciler ve kalabalık bir halk topluluğu tarafından karşılandı.
Ankara (il merkezi ve Türkiye'nin başkenti): Millî Mücadelede Kurtuluş Savaşının yönetim merkezidir. Atatürk Ankara'ya ilk kez 27 Aralık 1919'da gelmiştir. 23 Nisan 1920'de Ulus'taki meclis binasında 120 üye ile açılan ilk meclisimize seçilen Ankara Milletvekilleri M. Kemal Atatürk, Ali Fuad Cebesoy, Hacı Atıf, Hacı Mustafa, Ömer Mümtaz, Hilmi, Rüstem, Şakir ve Şemseddin Beylerdir. 13 Ekim 1923'de Türkiye'nin başkenti olmuştur. 29.10.1923'de Cumhuriyet Ankara'da ilân edilmiştir. Cıımhuriyet'in ilk Ankara Valisi Murad Bey, ilk Belediye Başkanı Ali Haydar Bey'dir.
İngiltere'nin kontrol subayı Rawlinson yeniden Erzurum'a gelerek Kazım Karabekir'le bir görüşme yaptı.
Sivas Kongresi’nden sonra Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Heyet-i Temsiliye Reisi Mustafa Kemal Atatürk ve arkadaşları 27 Aralık 1919 Cumartesi günü Ankara'ya ulaşmışlardı. Atatürk Hükümet Konağı’nda bir süre dinlendikten sonra Kolordu'yu ziyaret etmiş, daha sonra Heyet-i Temsiliye için ayrılan, Keçiören’deki "Ziraat Mektebi"ne yerleşmişti. Atatürk Ankara'daki ilk karargahları şu binalardır:
Eski Ziraat Okulu : Keçiören’de Çubuk Çayı’na bakan iki katlı taş bir yapıydı. Heyet-i Temsiliye'nin çalışmalarını Ankara'da sürdüreceği haberi ile, Ankara Vali Vekili Defterdar Yahya Galip Bey, en uygun çalışma yeri olarak burayı seçmişti. Birinci T.B.M.M'nin hazırlıklarının yapıldığı, pek çok tarihi kararların verildiği bu karargah, Atatürk'ün İstasyondaki karargaha daha sonra da Çankaya Köşkü'ne taşınmasıyla, Kurtuluş Savaşı yıllarında bir süre Genel Kurmay Başkanlığı Karargahı olarak kullanılmıştı. Bugün, Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü burada çalışmakta, Atatürk Odası, eşyaları ile birlikte korunmaktadır.
Ankara Garındaki Atatürk Karargahı : İlk karargah binası olarak kullanılan Ziraat Okulu, şehrin merkezine uzak olduğu için, birinci T.B.M.M’nin açılışından kısa bir süre önce, Atatürk, karargahını Ankara Garı’ndaki eski istasyon binasının üst katkına taşımış, çalışmalarını burada sürdürmüştür. Bina bugün, Atatürk Konutu adı ile müze olarak düzenlenmiştir.
Çankaya'da Eski Köşk : Çankaya'daki Bulgurzade Tevfik Efendi'nin iki katlı bağ evi, Ankaralılar tarafından satın alınarak Ordu Köşkü adıyla Milli Savunma Bakanlığı’na devredilmiş, Atatürk Karargahı yetersiz olduğu için Atatürk bu köşke taşınmıştı. Atatürk 1932’de Yeni Köşk yapılıncaya kadar bu köşkte oturmuştu. Eski Köşk, bugün Atatürk Müzesi olarak düzenlenmiştir.
1913 - Atatürk'ün, Sofya'dan Madam Corinne'e Fransızca mektubu: "...İstanbul hadiseleri üzerine bana verdiğin malûmat beni çok ilgilendirdi, görüyorum ki her şeyden haberin var. ..Buradaki hayatım tekdüze akışını takip ediyor. Bugüne kadar onu hiçbir olay neşelendirmedi." [Kocatürk]
1930 - Atatürk'ün, Kubilây'ın Menemen'de şehit düşmesi nedeniyle orduya başsağlığı mektubu: "...Büyük ordunun kahraman genç subayı ve Cumhuriyet'in ülkücü öğretmen topluluğunun kıymetli üyesi Kubilây'ın temiz kanı ile Cumhuriyet, hayatiyetini tazelemiş ve kuvvetlendirmiş olacaktır!"
Genelkurmay Başkanı Fevzi Paşa da aynı tarihte yayımladığı bir tamim ile Atatürk'ün mesajını orduya tebliğ etti.
* * *
23 Aralık 1930 Salı günü meydana gelen olay üzerine Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk, 28 Aralık’ta orduya başsağlığı mesajı yayınladı.
Atatürk'ün orduya mesajı...
Gazinin Orduya Taziyetnamesi
Menemen’de ahiren vukua gelen irtica teşebbüsü esnasında Zabit Vekili Kubilay Beyin vazife ifa ederken duçar olduğu akıbetten Cumhuriyet ordusunu taziyet ederim. Kubilay Beyin şehadetinde mürtecilerin gösterdiği vahşet karşısında Menemen’deki ahaliden bazılarının alkışla tavripkâr bulunmaları, bütün cumhuriyetçi ve vatanperverler için utanılacak bir hâdisedir. Vatanı müdafaa için yetiştirilen; dahilî her politika ve ihtilâfın haricinde ve fevkinde muhterem bir vaziyette bulunan Türk zabitinin mürteciler karşısındaki yüksek vazifesi vatandaşlar tarafından yalnız hürmetle karşılandığına şüphe yoktur.
Menemen’de ahaliden bazılarının hataları bütün milleti müteellim etmiştir. İstilânın acılığını tatmış bir muhitte genç ve kahraman Zabit Vekilinin uğradığı tecavüzü milletin bizzat cumhuriyete karşı bir suikast telâkki ettiği ve mütecasirlerle, müşevvikleri, ona göre takip edeceği muhakkaktır. Hepimizin dikkatimiz bu meseledeki vazifelerimizin icabatını hassasiyetle ve hakkile yerine getirmeğe matuftur.
Büyük ordunun kahraman genç zabiti ve Cumhuriyetin mefkûreci muallim heyetinin kıymetli uzvu Kubilay Bey, temiz kanı ile cumhuriyet hayatiyetini tazelemiş ve kuvvetlendirmiş olacaktır.
1925 - Atatürk'ün, Yüksek Askeri Şûra'nın açılışı nedeniyle konuşması: "...Şûra'nın açılışı nedeniyle konuşması: "...Şûra'yı oluşturan muhterem üyelerin bilhassa muharebe meydanlarında kazanılmış yüksek tecrübe ve bilgilerinin, istenilen çalışma ve vazifelerin vatanın ihtiyacına en iyi cevap verecek neticelerle taçlanacağını temin edeceğine şüphem yoktur!"
1919 - Mustafa Kemal Ankara'daki faaliyetlerine başladı. Ziraat Mektebi'nde yaptığı toplantıda şehrin ileri gelenlerine amaçlarını ve Milli Hareket'in programını anlattı.
Atatürk'ün, Ziraat Mektebi salonunda Ankara halkına, memleketin içinde bulunduğu durumu anlatan uzun konuşması: "Efendiler! Millî örgütümüzün bugün izlediği amaç, vatanın parçalanmaktan ve milletin esaretten kurtarılmasına yöneliktir!" [Kocatürk]
“Atatürk İnkılabı Müzesi” Şişli, İstanbul Mustafa Kemal, Şişli'deki bu evde, Milli Mücadeleyi başlatmak amacıyla Samsun'a hareket ettiği gün olan 16 Mayıs 1919 tarihine kadar oturdu.
1922 - Atatürk'ün, yazdığı marşı kendisine gönderen Leopoldine König adlı Viyanalı müzik öğretmeninin 9 Aralık 1922 tarihli mektubuna cevabı: "Hassas ve ince bir ruhun ifadesi olan mektubunuzu ve milletimizin kazandığı zaferi şakıyan marşınızı aldım. Çok teşekkür ederim. Adalet, geç olsa bile, mutlaka bir gün belirecektir. Bu, Allanın değişmez bir kanunudur." [Kocatürk]
1921 - Atatürk'ün, Cemal Paşa'nın Ankara hükümetinin anlayışıyla uyuşmayan bazı tavsiyeleri nedeniyle Moskova Elçisi Ali Fuat Paşa'ya mektubu: "Ben, milleti ittihat ve Terakki bayrağı altına davet edemem. Ankara'ya öğüt vermek değil, Ankara'nın tamamen görüşü ve talimatı dairesinde hareket etmekle yararlı olabileceğini ve bu sebeple fikrini düzeltinceye kadar kendisiyle münasebeti sürdürmekte mazur bulunduğumu bildirmenizi rica ederim."[Kocatürk]
İsmet Paşa'nın komutası altına girmeyi kabul etmeyen Çerkez Ethem, Kütahya'da Milli Kuvvetlere karşı saldırıya geçti.
Çerkez Ethem ve Kardeşlerinin İlk Kez Göze Çarpmaya Başlayan Kimi Davranışları ve Tutumları
Baylar, bu başlangıçtan sonra, Çerkez Ethem Bey ve kardeşlerinin ilk kez göze çarpmaya başlayan kimi davranışları ve tutumları üzerine yüce kurulunuzu aydınlatmak isterim.
Çerkez Ethem Bey, ulusal bir birlik ile önce Anzavur'u kovalamakta ve sonra Düzce ayaklanmasında başarılı işler gördüğünden, Yozgat'a gitmek üzere Ankara'ya getirildiği zaman, hemen herkesçe beğenildi ve övüldü. Kendisini abartarak övenler de elbette olmuştur. Ethem Bey ve kardeşlerinin sonraki davranışlarından, bu alkış ve övgülerden dolayı büyüklendikleri, dahası, kimi kuruntulara kapıldıkları anlaşılıyor. Ethem Bey ve kardeşlerinden Tevfik Bey, Yozgat ayaklanmasını bastırmakla uğraştığı sırada kendine yakın ve uzak bütün askeri ve ulusal birlik komutanlarının hepsine karşı, bunların rütbe ve makamlarına önem vermeksizin, birer birer küçültücü ve saldırıcı davranışlarda bulunmakta hiçbir sakınca görmemeye başladı. Ethem Bey'in kendisini, niteliğini ve değerini tanımayan bu komutanların, çoğu yurdun ateş içinde bulunduğunu ve Ethem Bey'in abartılmış olarak işittikleri hizmetini düşünerek elden geldiğince kendisiyle çekişmede ileri gitmekten sakınmışlardı.
Böylece şımaran Ethem ve kardeşi Tevfik Beyler, Türk ordusunda değerli hiçbir subay ve komutan bulunmadığı ve kendilerinin herkesten üstün birer yiğit oldukları sanısına düşmüşler ve bu sanılarını açıktan açığa, sakınmaksızın herkese söylemekten çekinmemeye başlamışlardı. Doğrudan doğruya valilere ve herkese buyruk savuruyorlar ve buyruklarını yerine getirmeyenlerin asılacağı yolunda gözdağı da veriyorlardı. Ethem Bey Ankara ve Ankara'daki hükümet üzerinde de etki yapmak denemesinde bulunmuştur. Sözde Yozgat ayaklanması, Yozgat'ın bağlı bulunduğu Ankara Valisinin kötü yönetiminden doğmuş; bundan dolayı, öbür ayaklandırıcılara uyguladığı cezayı, ki o ceza asarak öldürmekti, Ankara Valisi için de, olay yerinde kendisi uygulamaya karar vermişti. Yozgat'a gönderilmesini istediği Ankara Valisi, ulusal girişimlerde olağanüstü hizmet ve özveri göstermiş ve göstermekte bulunan Yahya Galip Bey'di. Yahya Galip Bey'in, özellikle bizce, hizmeti beğenilmiş ve varlığı pek gerekli ve yararlı bir kişi olduğu biliniyordu. İşte böyle bir kişiyi, kendi eline, darağacına vermeye bizi zorlamakla en büyük erk ve etkiyi kazanabileceğini düşünmüştü. Elbette Yahya Galip Bey'i veremezdik ve vermedik. Ethem ve kardeşleri bu sorun üzerinde çok üsteleyemediler. Ama, Yozgat'ta, özellikle milletvekillerine: "Ankara'ya dönüşümde Büyük Millet Meclisi Başkanını Meclis önünde asacağım" yollu uygunsuz sözler söylediği duyulmuştur. Yozgat Milletvekili Süleyman Sırrı Bey de bu sözleri işitenlerdendir. Biz, bütün öğrendiklerimize ve aldığımız haberlere karşın, bu kardeşleri her zaman yararlanılabilecek bir durumda bulundurmayı yeğ tuttuk. Bundan dolayı kendilerini idare ettik. Yozgat'tan sonra; Ankara üzerinden Kütahya bölgesine gönderdik. Bu konuya gene dönmek üzere asıl konumuz olan "Yeşil Ordu"ya sözü getireceğim.
Bilginize sunmuştum ki, her yerde Yeşil Ordu örgütünü, benim adıma kuruyorlardı. Kendisini tanıdığım kişilerden birinin, Erzurumlu Nâzım Nazmi Bey'in, görevli bulunduğu Malatya'dan gönderdiği bir mektupta, Yeşil Ordu örgütünün hoşlanabileceğim biçimde genişletilmesine çalışıldığı bildiriliyordu. Bu haberin verdiği uyanıklıkla, bu gizli dernek üzerinde incelemelerde bulundum. Bu derneğin zararlı bir biçim ve nitelik aldığı inancına vardım. Hemen kapatılmasını düşündüm. Tanıdığım arkadaşları aydınlattım. Görüşümü söyledim, gereğini yaptılar. Ama, genel yazman olan Hakkı Behiç Bey, derneğin kapatılması ile ilgili önerimin kabul edilemeyeceğini ve uygulanamayacağını söyledi. Ben: "Kapattırırım." dedim. Bunun da olamayacağını, çünkü derneğin düşünülenden daha büyük ve daha güçlü olduğunu ve bu derneği kuranların sonuna dek amaçlarından ayrılmayacakları üzerine birbirlerine söz vermiş olduklarını özel bir durum takınarak, söyledi. Olaylar gösterdi ki, biz, bu gizli derneğin kapatılmasına çalıştıysak da bütünüyle başaramadık. Dernek ileri gelenlerinin kimisi -ki Reşit, Ethem, Tevfik kardeşler başta bulunuyorlardı- çalışmalarını bu kez, elbette, büsbütün olumsuz ve bize karşı olarak sürdürmüşlerdir. Eskişehir'de çıkarttıkları Yeni Dünya gazetesi ile de düşünce ve amaçlarını saldırgan bir biçimde yayımlatıyorlardı.
1920 - Kütahya, T.B.M.M. Kuvvetlerince işgal edildi.
Kuvay-ı Seyyare komutanı Çerkez Ethem'in Kütahya'dan TBMM'nin meşruluğuna tecavüz eden telgrafı: "Batı cephesine bağlı bazı kuvvetlerin Çerkez Ethem ve kuvvetlerini ortadan kaldırmak için harekata geçerek Kütahya'yı işgal etmeleri ve Ethem kuvvetlerinin Gediz'e doğru çekilmeleri."
Atatürk'ün, Türkiye Millet Meclisi'nin gizli oturumunda Çerkeş Ethem meselesi hakkında konuşması: "...Efendiler, Allaha şükür hükümetiniz kuvvetlidir. Ordumuz güven vericidir. Şüphesiz ki Büyük Millet Meclisi'nin meşruiyetine taarruz edenler, tecavüz edenler hakkında yüksek heyetinizin kanunları uygulanır ve Hükümetimiz bu kanunları uygulamaya muktedirdir." [Kocatürk]
1919 - Mustafa Kemal seçilmiş olan bütün mebuslara çağrı yaparak Ankara'ya gelmelerini istedi.
Atatürk'ün, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Heyet-i Merkeziyelerine bildirisi: "...Görüşme yeri olarak Ankara seçilmiştir. Muhterem milletvekillerinin Ocak'ın beşinden itibaren Ankara'ya ulaşmaları beklenir."
Harbiye Nazırı Cemal Paşa'nın, Atatürk'e telgrafı: "...Birçok yüksek rütbeli subay açıktadır. Tutulan yol, kolordulara general ve korgeneral ve daha yukarısı, tümenlere albay rütbesindeki subayların tayini imkânını aramaktır. Nezaretin görüş noktasının yüksek niyetlerinize karşı bulunmasını uygun görmediğim gibi, Anadolu'ya büyük rütbeli çokça subay göndermiş olmak, açıkta kalmış muktedir yüksek rütbeli subayların terfilerini temin gibi düşüncelerin, sizin gayenizi kolaylaştıracağını ümit etmek hakkını, önemle ve hararetle muhafaza etmekte olduğumu arz ederim."
Atatürk'ün, Harbiye Nazırı Cemal Paşa'nın 29 Aralık 1919 tarihli telgrafına cevabı: "Barışın gerçekleşmesinden önce, tasarlanan ve uygun bulunan prensibin uygulanması çok büyük sakıncalar doğurur. Harpte yararlık göstererek makam ve mevki kazanmış kimseleri ast durumuna sokmak doğru olamaz. Bu zamansız girişimler, milli örgüt için çalışmakta olan kimselerin iş başından ayrılmalarını ve bu suretle millî birliğin zarar görmesine sebep olur. ...Küçük rütbeli subayların ve doktorların ise bir an evvel gönderilmesi lâzımdır."
Vükelâ Meclisi'de, Atatürk hakkındaki 9.8.1919 tarihli askerlik mesleğinden çıkarılması ve madalyalarının geri alınması kararının düzeltilmesi ve kendisinin askerlikten çıkarılma değil, istifa etmiş olduğunun kabulü ile alınan nişan ve madalyalarının iadesi hakkında yeni karar alınması. (Bu kararın Vahdettin tarafından onayı: 4 Şubat 1920). [Kocatürk]
1920 - Çerkez Ethem Gediz taraflarına çekilip, Yunanlılarla ateşkes yaparken hükümete bağlı kuvvetler Kütahya'ya girdi.
Demirci Mehmet Efe, Ankara hükümetinden güvence alarak maiyeti ile birlikte teslim oldu.
Atatürk'ün, Çerkeş Ethem meselesi ile ilgili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin gizli oturumunda konuşması: "...Herhalde memleketin her tarafında hükümet kurulmalıdır. Ve yine gayemizin elde edilişi ve memleketin müdafaası için muntazam ordu meydana gelmelidir. Bu esaslara aykırı olan, muzır olan her türlü görüşler imha edilmelidir."
Atatürk'ün, Albay İsmet ve Albay Refet Beylere telgrafı: "...Ethem Beyle kardeşlerine kesin şekilde, kuvvet başından ayrılarak hükümete sığınmaları için son bir teklif yapılması..." [Kocatürk]
1919 - Mustafa Kemal Misak-ı Milli metni üzerinde çalışmaya başladı.
Atatürk'ün, Epoka gazetesi İstanbul muhabirinin yazılı sorularına cevapları: "Milletin arzuları Sivas Kongresi'nin resmî bildirgesinde açıkça gösterilmiştir. Örgüt, milletin bu arzusu yerine gelinceye kadar vazifesini yapmada, hatta genişlemede devam edecektir."
Atatürk'ün Sivas Valisi Reşit Paşa'ya telgrafı: "...Asayişin tam korunması ve her fırsattan yararlanarak Kuva-yi Milliye'nin büyüklük ve kuvvetinin dost ve düşmana gösterilmesi önemle tavsiye olunur."
Kâzım Karabekir'in, Atatürk'e İngiliz Yarbayı Rawinson'la yaptığı görüşmeyi ve yarbayın Mustafa Kemal'le görüşme arzusunu bildiren telgrafı. [Kocatürk]
1918 - Atatürk'ün, Söz gazetesinde, Teceddüt Fırkası'na girdiği söylentilerini yalanlaması: "Ben askerî sıfat ve makamımla nispet ve alâkamı muhafaza etmekteyim. Gerçek olmayan haberin tekzibini rica ederim."
1915 (Aralık sonu) - Atatürk'ün, İstanbul'da Hariciye Nazırı Halil (Menteşe) Bey'i ziyareti ve söyledikleri: "...Ben Türk ordusunun yabancısı bir adam değilim. Ben, ordu ile küçük subaylıktan beri derinden temasa gelmiş bir askerim. Ben, olayların şevki ile ordunun içinde subay, nihayet komutan olarak iş görmüş ve zannıma göre muvaffak olmuş bir komutanım. Türk ordusunu, onun faziletini, kıymetini ve bu ordu ile neler yapılabileceğini benim kadar anlayan az olmuştur." [Kocatürk]
1935 - Atatürk'ün, gece Başbakan İsmet İnönü'nün köşküne gidişi, daha sonra Ankara Palas ve Sergievi'ndeki yeni yıl balolarını şereflendirmesi, geç saatlerde Çankaya'ya dönüşü.
1932 - Atatürk'ün, yeni yıl nedeniyle Türk-Yunan dostluğu üzerine Atina Ajansı'na demeci: "Türkiye ve Yunan anlaşması ve dostluğu, milletler arasında çalışma beraberliğinin ve yeni siyaset anlayışının gerçekleşmiş çok güzel bir örneği ve insanlığın, doğu Akdeniz ve Balkanlarda ilerleme ve yükselmesinin bir ifadesidir" (Aynı gün Yunan Cumhurbaşkanı, Başbakanı ve Dışişleri Bakanı da Anadolu Ajansı'na demeç vermişlerdir).
Atatürk'ün, gece Kızılay'ın Ankara Palas'ta düzenlediği Yılbaşı Balosu'nu şereflendirmesi ve saat 24.00'ten sonra Millî Eğitim Bakanı Reşit Galip tarafından -yeni yıl armağanı olarak- kendisine 3 kitap takdimi nedeniyle söyledikleri: "Bu anda duyduğum mutluluk büyüktür. Kendisinden ve diğer vekillerimizden her an böyle armağanlar beklerim. Vekil Bey'in naçiz dedikleri bu armağan gerçekte çok değerlidir!" [Kocatürk]
1929 - Sovyet Sosyalist Şûralar Birliği Merkez İcra Komitesi Başkanı Kalinin'in, Atatürk'e telgrafı: "Türkiye'ye seyahati Sovyet-Türk protokolünün imzasıyla kendini gösteren Hariciye Komiser Vekili Karahan'ın derin bir destek ve samimiyetle kabulünden dolayı en sıcak teşekkürlerimin kabulünü rica ederim. Türk-Sovyet ilişkilerinin inkişafını daima en samimï bir alâka ile izlemiş olduğumdan, bu belgenin memleketlerimizi bağlayan ve bugünkü verimli iktisadî faaliyetlerine çok lüzumlu barışın teminatı derecesinde bulunan dostane ilişkilerin takviyesi yolunda bir adım daha oluşturduğunu görmekle bahtiyarım."
1921 - Mustafa Kemal, Çerkez Ethem güçlerinin dağıtılması için Batı Cephesi Komutanlığı'na talimat verdi.
Atatürk'ün, "Batı cephesi, Adana ve Maraş bölgesinde seyahat edecek olan Vakit gazetesi başmuharriri Ahmet Emin (Yalman) Bey'e silâh verilmesi" hakkında yazısı.
1920 - Batı Cephesi Komutanı İsmet Bey'in Kütahya'dan Çerkez Ethem'e emri: "I. Seyyar kuvvetler kumandanlığını, sizden ve kardeşiniz Tevfik Bey'den sonra en kıdemli müfreze kumandanına teslim edip bırakınız."
1919 - Atatürk'ün, Yunanlıların İzmir'i ilhaka karar vermeleri karşısında izlenecek hareket bakımından komutanlara yazısı: "..Böyle bir hale karşı bütün kuvvet ve araçlarımızla Yunanlıları vatanımızdan kovmak zarureti karşısında kalacağız."
1919 (Aralık sonu) - Atatürk'ün, rahip Frew'a Fransızca mektubu: "...İstanbul muhitinde sizinle bağlantı kuran bazı gafil ve menfaat düşkünü kimselerin, sizi yanlış yönlere sevk ettiklerini pek büyük teessüfle anlıyorum. Özellikle Sait Molla ile tertipleyip uygulamasına başladığınız, güvenilir kaynaklardan haber alınan plânın, İngiliz milletinin cidden kınanmasını gerektirecek bir nitelikte olduğunu söylememe müsaadenizi rica ederim. Milletimiz, Sait Molla'nın değil, fakat gerçek vatanseverlerimiz gözüyle görüldüğü takdirde, böyle plânların artık memleketimizde ve milletimiz üzerinde uygulama imkânı kalmadığına kolaylıkla hükmolunur. ...Ancak bu hususta garipliği itibariyle şunu da söylemek mecburiyetindeyim ki, siz bir din adamı iken siyaset oyunlarında ve özellikle kanlı çatışmalarla sonuçlanacak vaziyetlerde rol almak sevdasında bulunmamalıydınız!" [Kocatürk]
1915 - Atatürk'ün, Bahriye Nazırı ve 4. Ordu Komutanı Cemal Paşa'ya mektubu:".. .Her şeyi yarınlara, harpten sonraya terk etmek görüşünün bütün zihinlere hakim olduğu anlaşılıyor. Biraz fazla gayret ve faaliyetle bu görüşün çürüklüğü ispat olunabilir ümidindeyim. Fakat zannediyorum ki benim burada sahip olabileceğim imkân buna uygun değildir. Her halde kendiliğinden hazırlanmış pek güzel bir zemin mevcuttur."
1915 (Aralık sonu) - Atatürk'ün, İstanbul'da Hariciye Nazırı Halil (Menteşe) Bey'i ziyareti ve söyledikleri: "...Ben Türk ordusunun yabancısı bir adam değilim. Ben, ordu ile küçük subaylıktan beri derinden temasa gelmiş bir askerim. Ben, olayların şevki ile ordunun içinde subay, nihayet komutan olarak iş görmüş ve zannıma göre muvaffak olmuş bir komutanım. Türk ordusunu, onun faziletini, kıymetini ve bu ordu ile neler yapılabileceğini benim kadar anlayan az olmuştur." [Kocatürk]
1913 - Atatürk'ün, Sofya'dan Madam Corinne'e Fransızca kartı: "Sevimli mektuplarınıza birdenbire ara verdiniz. Benim tembelliğimi mi taklit etmek niyetindesiniz, yoksa bana yazmamanızın başka nedenleri mi var? Bu günlerde elime geçeceğini umduğum bir mektubu almadan bu olayın derinliğine inmek istemiyorum." [Kocatürk]
