- 30 Ekim 2006
- 228
- 30
- 43
- Konu Sahibi TesterTester
- #1
AŞıL TENDON YARALANMALARI VE REHABıLıTASYONU
AŞıL TENDONU (TENDO CALNANEUS):
Gastroknemius ve soleus kaslarını kalkaneus'a bağlayan vücudumuzun en kalın ve dayanıklı kirişidir. Baldır kaslarının kasılarak kısalması sonucunda Asil tendonu topuğu yukarı çekerek ayak ucunun öne doğru hareketini sağlar. Diğer bir deyişle, parmak ucuna yükselme, sıçrama ve koşma gibi eylemler ancak sağlam bir Asil tendonu varlığında mümkün olabilmektedir.
AŞıL TENDON YARALANMALARI
Asil tendon yaralanmaları veteran ve orta yaş ve üzeri sporcularda hiç de nadir olmayarak karşılaştığımız yaralanmalardan biridir.
Zamanında ve doğru tedavi edilmesi durumunda bile en az birkaç ay spordan uzak kalmak anlamına gelen asil tendon kopmalarında tanı ve tedavinin gecikmesi sonucunda spora dönüş aylarca gecikebilmekte hatta bazen sporu bırakmayı gerektirebilecek kalıcı sakatlıklar söz konusu olabilmektedir.
AŞıL TENDıNıTı:
Tipik olarak kronik bir yaralanma olup aşırı kullanıma bağlıdır. Baldır kaslarının kramp ya da spazmlara neden olacak şekilde aşırı zorlanmasıyla meydana gelir.
En belirgin semptomlar aşil tendonunda:
-ödem,
-enflamasyon(kızarıklık),
-ağrı,
-duyarlılık olmasıdır.
-Yürümede ve merdiven inip çıkmada zorluk
 Muayenede pes cavus, pes planus,hamstringler sertlik açısından değerlendirilmelidir.
 Radyolojik olarak değerlendirmede ultrasound ve MRI tanı yönünden değerlidir.
 ılk Yardım: Ağrılı tarafı tesbit edilmesi (örn. bandaj ile) ve zorlamadan kaçınılması.
 TEDAVıDE: Baldır kaslarına masaj yapılması.
 Topuğun ayakkabı içine konacak bir parça i!e yükseltilmesi (Bu, aşil tendonuna binen yükü azaltıp iyileşmeyi hızlandıracaktır) Bir gel sürülerek belirtiler geçinceye kadar tedaviye devam edilir.
AŞıL TENDONU ZORLANMASI (ÇEKMESi)
 Nedeni: Ani ve kuvvetli zorlanma veya direk fiziksel travma.
 Özel Belirtiler: Egzersiz sırasında topuk ve tendon bölgesinde hareketi engelleyici tipte deliniyor hissi veren ağrı.
 Ek Uygulamalar: Destekleyici bandaj kullanılmalı ve düzenli olarak gel uygulanmalıdır. Tedavi sonrası baldır kasları için gerdirme egzersizleri yapılmalıdır.
 Önlem: Kas oluşumlarının korunması için düzenli olarak Magnezyum preparatlarının alınması önerilmektedir.
AŞıL TENDON RÜPTÜRÜ: THERAPIUM Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezi
Genellikle orta yaşlılarda görülür ; tekrarlayıcı veya aşırı zorlanmalarla ortaya çıkar. Yaralanma özellikle parmak ucuna yükselmişken ayağın takılması ya da bu pozisyonda adım alma sonucu gelişebilir.
Aşil tendonu kopan sporcu topuğa yakın aşağı baldır bölgesinde şiddetli bir acı ve darbe hisseder çoğu ez arkasından taş atıldığını veya tekmelendiğini zannettiğini dile getirir.
Parmak ucuna yükselememe ve tendon bölgesindeki ani oluşan şişlik ve asimetri ilk belirtilerdir. Tendon üzerine dokunmakla kopuk bölgedeki doku boşluğunu farketmek mümkündür.
 Aşil tendonunun kritik zonunda, kalkaneusa yapışma yerinin 5-6 cm yukarısında, şişlik ve duyarlık olması,
 Aşil tendonunun çok sert ve ayak bileğinin dorsifleksiyonunda 90 dereceye zorlukla gelmesi,
 Tendon boyunca palpe edilebilen bir defekt olması
 Thompson testinin pozitif olması aşil tendinitini veya yırtığı düşündürür.
*THOMPSON TESTıTHERAPIUM Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezi
Hasta yüzükoyun pozisyonda yatar, bacaklar yataktan sarkıtılmış olarak baldır bölgesinde bulunan kasların sıkıştırılması ile ayağın plantar fleksiyona gelmesi gerekmektedir.
 Aşil tendonu veya onun bağlantısı kas veya kemik bir ünit oluştururlar. Yaralanmalar bu ünitin en zayıf bölümünde meydana gelir.
 3 derecede değerlendirilir:
 "Hafif (1. derece) Kas ve tendon liflerinde yırtılma olmadan hafif gerginlik mevcuttur. Kuvvet kaybı yoktur.
 " Orta (2. derece) Kemiğe yapışma yerinde veya kas ve tendon liflerinde yırtık vardır. Güç azalmıştır. THERAPIUM Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezi
 ' Şiddetli (3. derece) Kas-tendon veya kemik yapışma yerindeki liflerin kopması. Cerrahi tedavi gereklidir
YARALANMA MEKANıZMALARI VE ÖNLEMLER
Tendonun fiziksel limitlerini aşan çok şiddetli ve birden bire ortaya çıkan gerilme, yırtık ve kopmaların temel nedenini oluşturur. Çoğu kez yaralanmalarda tendonun mekanik direncinin azalması söz konusudur.
Aşil tendonunun mekanik direncini azaltan nedenlerin başında esnekliğinin azalması ve kırılganlığının artması gelmektedir. Tüm dokularımızda olduğu gibi yaş ile birlikte dokuların esnekliği ve mekanik dayanma gücü azalmaktadır.
Düzenli yapılan germe egzersizleriyle tendonun esnekliğini korumak ve bölgesel kan dolaşımını arttırarak yaşlanmasını yavaşlatmak mümkün olabilmektedir.
Sportif aktivite öncesi yapılan ısınma ve germe egzersizleriyle de bölgenin kan dolaşımı ve tendonun esnekliğini arttırarak, mekanik direnci geliştirmek ve yaralanma riskini azaltmak mümkün olabilmektedir.
Tendonun fiziksel direncini azaltan faktörlerden bir diğeri de önceden geçirilmiş ve tam iyileşmemiş yaralanmalar ve tendon yangıları (tendonitis'ler)dir.
Tedavi amacıyla tendon bölgesine yapılan bazı ilaç enjeksiyonları çoğu kez ağrıyı ortadan kaldırmakta ancak dokunun mekanik direncini ileri derecede azaltarak veya ağrı gibi çok önemli bir alarm mekanizmasını devre dışı bırakarak ciddi tendon yaralanmalarına neden olabilmektedir.
Denge ve koordinasyonun bozulduğu yorgunluk, uykusuzluk, sinir sistemini etkileyen ilaç veya alkol vb madde kullanımı sonucunda, gevşemesi gereken baldır kaslarına kasılı durumdayken aniden yük binmesi sonucunda şiddetli bir gerilme tendonun kopmasına yol açabilmektedir.
YARALANMA RıSKıNı ARTTIRAN FAKTÖRLER
� Kontakt sporlar
� Koşu
' Uzun atlama, engelli koşu veya sürat koşulan gibi ani startlı olan sporlar
' Dolaşım azalmasıyla seyreden herhangi bir kalp damar hastalığı
' Kanama bozukluğuna dair bir hastalık öyküsü
' Ayak büküldüğünde veya azaltıldığında agrı
" Baldır kastarında spazm
' Beslenme yetersizliği
' Eski asil tendon sakatlanması
' Zayıf kas yapısı
KORUNMA VE TEDAVı YÖNTEMLERı
 Aşil tendon bölgesindeki ağrılar bir uyarı olarak değerlendirilmeli ve mevcut sorun tamamen tedavi edilmeden spora dönülmemelidir. Ehil olmayan kişilerce uygulanan ve çoğu kez bölgesel THERAPIUM Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezienjeksiyonlar biçimindeki tedaviler tendon yaralanmalarında önemli bir neden olduğu akılda tutulmalıdır.
 Koordinasyon bozukluğu ve refleks zayıflığına yol açan bir takım ilaçlar veya alkol benzeri maddeler vücuttan tamamen atılmadan sportif aktivite yapılmamalı ve aynı nedenle yaralanma riskini yükselten yorgunluk, uykusuzluk durumlarında yeterli dinlenme süreci geçirmeden spor yapılmamalıdır.
 Tüm bu önlemlere rağmen oluşabilen yaralanma durumlarında doğru ve yeterli ilk yardım ve zamanında uygulanan tanı ve tedaviler sayesinde oluşabilecek hasarı en aza indirmek ve en kısa sürede spora dönmek mümkün olabilecektir.
ıLK YARDIM VE CERRAHı TEDAVı YÖNTEMLERı
 Diğer tüm yumuşak doku yaralanmalarında olduğu gibi bandaj sarılması, bölgenin kalp hizasından yukarı kaldırılarak dinlenmeye alınması ve aralıklı soğuk uygulanması yeterli bir ilk yardım sağlayacaktır.
 Aşil tendon kopmalarının tedavisi çoğu kez cerrahidir, yaş ve genel sağlık durumu ameliyata engel oluşturmayan kişilerde kopan tendon ameliyatla dikilerek onarılır ve ayak bileği alçı veya bileklik ile tesbit edilir.
DEĞERLENDıRMETHERAPIUM Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezi
 AĞRI: Bacağın herhangi bir bölümünde ağrı olup olmadığı değerlendirilir. ıstirahatte ve hafif ağırlık aktarmada bakılır.
 POSTÜR: Ayakta herhangi bir deformite var mı? Ayak arkları normal mi? Subtalar eklemde problem var mı?
 ROM: Ayak bileği dorsi-plantar fleksiyon eklem hareket açıklığına bakılır.
 ORTEZ: Kullanılan herhangi bir ortez var mı? Koltuk değneği kullanıyor mu?
 YÜRÜYÜŞ: Normal yürüyüş paternleri var mı? Adım uzunluğu normal mi? Destek almadan yürüyebiliyor mu?
 KAS TESTı: Kas testi yapılır. Kas testi sırasında herhangi bir gerilim hissi, ağrı varsa kaydedilir.
 PALPASYON: Ödem, ağrı, hassasiyet değerlendirilir.
 Çevre ölçümleri yapılır, özel testler ve fonksiyonel değerlendirme yapılır.
FıZıK TEDAVı VE REHABıLıTASYON
-Eğer splint veya alçı kullanılıyorsa parmaklar serbest bırakılmalı ve arada bir egzersiz yapılmalıdır.Eğer splint veya alçı kullanılmıyorsa;
-Ödem oluşmuşsa günde 3-4 kez 15 er dakikalık buz masajı yapılmalıdır.
 Hasta ilk 72 saatten sonra eğer daha iyi hissediyorsa ve ödem yoksa, buz yerine sıcak tedaviye başlanılmalıdır.
 IR, whirlpool, sıcak duş, ısıtıcı krem ve merhemler kullanılır.
Mümkünse havuz tedavisi yapılır.
 Tedavi sırasında bileği de saracak şekilde elastik bandaj sarılır.
 Rahatlığı sağlamak ve ödemi azaltmak için sık sık ve hafif masaj yapılır.
 Ayakkabının topuğu yükseltilir. Koşma ve düzgün olmayan zeminde yürüme engellenir. Hafif yüksek topuk veya tabanlık kullanımı ağrıyı rahatlatabilir.
 Orta ve şiddetli yırtılmalarda en az 72 saat koltuk değneği kullanılmalıdır.. (Alçı veya splintte daha uzun) THERAPIUM Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezi
 Ağrı tamamen geçtikten sonra normal aktivitelere başlanılmalıdır.
 Eğer ağrı azalmazsa, alçı uygulanır. Aşil zorlanmasında ağrının durumu göz önüne alınarak egzersizlere başlanır.
 Normalde hastalar operasyon günü veya ertesi günü, koltuk değneği kullanımını öğrettikten sonra eve gönderilirler.
 Post op ödemi önlemek için operasyonlu bacak mümkün olduğu kadar eleve pozisyonda tutulmalıdır.
 Hastalar 2 hafta aralarla kontrole gelirler.
 Alçı ayak bileği ekin pozisyonunda uygulanmışsa 2 ve 4 haftada, nötral pozisyona ulaşana kadar derece derece dorsi fleksiyon pozisyonu arttırılır.
 Operasyondan 6 hafta sonra alçı kullanımı bırakılır.
 Kısmi ağırlık aktarımı, aşamalı germe ve güçlendirme egzersizleri tolerans sınırı içerisinde frekans arttırılarak verilmeye başlanır.
 Operasyondan sonra 8-10 haftada tam ağırlık aktarımına izin verilir.
 Alçıda ımmobilizasyon peryodu boyunca , ağırlık aktarımına başlandığı zaman hastaya gastro-soleus kaslarına hafif izometrik kontraksiyonlar öğretilir.
 Alçı çıktıktan sonra ayakbileği mobilizasyonuna geçilir.
 Alçı çıktıktan 2 hafta sonra+ bisiklet çevirme ve yüzme başlar ve ayakbileği mobilizasyon egzersizleri devam eder.
 Egzersizlerin sıklığı zaman gittikçe artar.
 Spor aktivitelerine dönüş post op 3-4. ayda gerçekleşir.
REHABıLıTASYON PROTOKOLÜ
Yapılan araştırmalar aşil tendon rüptürlerinde erken ağırlık aktarımın kas fonksiyonlarında zararlı değişimleri önlediğini ve tendondaki kollojen fibrillerin gelişimlerini olumlu etkilediğini göstermişlerdir.
Bu araştırmalarda Cerrahi operasyondan sonra hastanın ayağa kaldırılması ve yürütülmesi düşünülerek ayakbileği menteşe eklemeli diz bacak ortezi kullanılmış ve 30 º plantar fleksiyonda kilitlenmiştir.
 ılk 2 hafta hastalara, THERAPIUM Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezi ayakbileği ortezi 30º plantar fleksiyonda kilitli halde 15-20 kg kısmi ağırlık aktarımına izin verilir.
 3. haftanın başında ayak bileğinin ağırlık aktarılmadan aktif hareketi başlar(nötral pozisyonu aşmadan fleksiyon-ekstansiyon) ve aynı zamanda uyluk kaslarına kuvvetlendirme egzersizleri sabit bisiklet kullanımına geçilir.
 Hedefimiz 3. haftanın sonunda nötral ayak bileği pozisyonuna ulaşmaktır.
 3 hafta sonra ayak bileği nötral pozisyonda kilitlenmiş ortez devamlı kullanılarak tam ağırlık aktarımına izin verilir.
 8. haftanın sonunda ortez kullanımına son verilir.
 Hastalara ilk 6 hafta iki koltuk değneğiyle, sonraki 4 hafta ise tek koltuk değneğiyle yürüme öğretilir.
 10. haftadan sonra ayak bileği germe, izometrik ve proprioseption egzersizlerine geçilir.
 Jogginge 3 ay sonra, ağır sporlara 6 ay sonra izin verilir.
Olası Komplikasyonlar:
� Aktivitelere erken dönüldüğünde iyileşme sürecinin uzaması
� Tekrarlayan sakatlanmaları takiben stabil olmayan veya hareketsiz ayak bileği
� Kemiğe yapışma yerinde enflamasyon (periostit)
� Sakatlanmanın uzaması
ıyileşme Süresi
Eğer ilk sakatlanmaysa aktivitelere dönmeden önce uygun bakım ve yeterli iyileşme süreci kalıcı bir sakatlanmayı önleyebilir. Kopan bağ veya tendonların iyileşme süreci kemik kırığının iyileşme süreci kadardır.
 Hafif yırtıklarda = 2-10 gün THERAPIUM Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezi
Orta yırtıklarda = 10 gün-6 hafta
Şiddetli yırtıklarda = 6-10 hafta
 Tekrarlayan bir sakatlanmaysa yukarıdaki komplikasyonların hepsinin oluşması mümkündür.
AŞıL TENDONU (TENDO CALNANEUS):
Gastroknemius ve soleus kaslarını kalkaneus'a bağlayan vücudumuzun en kalın ve dayanıklı kirişidir. Baldır kaslarının kasılarak kısalması sonucunda Asil tendonu topuğu yukarı çekerek ayak ucunun öne doğru hareketini sağlar. Diğer bir deyişle, parmak ucuna yükselme, sıçrama ve koşma gibi eylemler ancak sağlam bir Asil tendonu varlığında mümkün olabilmektedir.
AŞıL TENDON YARALANMALARI
Asil tendon yaralanmaları veteran ve orta yaş ve üzeri sporcularda hiç de nadir olmayarak karşılaştığımız yaralanmalardan biridir.
Zamanında ve doğru tedavi edilmesi durumunda bile en az birkaç ay spordan uzak kalmak anlamına gelen asil tendon kopmalarında tanı ve tedavinin gecikmesi sonucunda spora dönüş aylarca gecikebilmekte hatta bazen sporu bırakmayı gerektirebilecek kalıcı sakatlıklar söz konusu olabilmektedir.
AŞıL TENDıNıTı:
Tipik olarak kronik bir yaralanma olup aşırı kullanıma bağlıdır. Baldır kaslarının kramp ya da spazmlara neden olacak şekilde aşırı zorlanmasıyla meydana gelir.
En belirgin semptomlar aşil tendonunda:
-ödem,
-enflamasyon(kızarıklık),
-ağrı,
-duyarlılık olmasıdır.
-Yürümede ve merdiven inip çıkmada zorluk
 Muayenede pes cavus, pes planus,hamstringler sertlik açısından değerlendirilmelidir.
 Radyolojik olarak değerlendirmede ultrasound ve MRI tanı yönünden değerlidir.
 ılk Yardım: Ağrılı tarafı tesbit edilmesi (örn. bandaj ile) ve zorlamadan kaçınılması.
 TEDAVıDE: Baldır kaslarına masaj yapılması.
 Topuğun ayakkabı içine konacak bir parça i!e yükseltilmesi (Bu, aşil tendonuna binen yükü azaltıp iyileşmeyi hızlandıracaktır) Bir gel sürülerek belirtiler geçinceye kadar tedaviye devam edilir.
AŞıL TENDONU ZORLANMASI (ÇEKMESi)
 Nedeni: Ani ve kuvvetli zorlanma veya direk fiziksel travma.
 Özel Belirtiler: Egzersiz sırasında topuk ve tendon bölgesinde hareketi engelleyici tipte deliniyor hissi veren ağrı.
 Ek Uygulamalar: Destekleyici bandaj kullanılmalı ve düzenli olarak gel uygulanmalıdır. Tedavi sonrası baldır kasları için gerdirme egzersizleri yapılmalıdır.
 Önlem: Kas oluşumlarının korunması için düzenli olarak Magnezyum preparatlarının alınması önerilmektedir.
AŞıL TENDON RÜPTÜRÜ: THERAPIUM Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezi
Genellikle orta yaşlılarda görülür ; tekrarlayıcı veya aşırı zorlanmalarla ortaya çıkar. Yaralanma özellikle parmak ucuna yükselmişken ayağın takılması ya da bu pozisyonda adım alma sonucu gelişebilir.
Aşil tendonu kopan sporcu topuğa yakın aşağı baldır bölgesinde şiddetli bir acı ve darbe hisseder çoğu ez arkasından taş atıldığını veya tekmelendiğini zannettiğini dile getirir.
Parmak ucuna yükselememe ve tendon bölgesindeki ani oluşan şişlik ve asimetri ilk belirtilerdir. Tendon üzerine dokunmakla kopuk bölgedeki doku boşluğunu farketmek mümkündür.
 Aşil tendonunun kritik zonunda, kalkaneusa yapışma yerinin 5-6 cm yukarısında, şişlik ve duyarlık olması,
 Aşil tendonunun çok sert ve ayak bileğinin dorsifleksiyonunda 90 dereceye zorlukla gelmesi,
 Tendon boyunca palpe edilebilen bir defekt olması
 Thompson testinin pozitif olması aşil tendinitini veya yırtığı düşündürür.
*THOMPSON TESTıTHERAPIUM Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezi
Hasta yüzükoyun pozisyonda yatar, bacaklar yataktan sarkıtılmış olarak baldır bölgesinde bulunan kasların sıkıştırılması ile ayağın plantar fleksiyona gelmesi gerekmektedir.
 Aşil tendonu veya onun bağlantısı kas veya kemik bir ünit oluştururlar. Yaralanmalar bu ünitin en zayıf bölümünde meydana gelir.
 3 derecede değerlendirilir:
 "Hafif (1. derece) Kas ve tendon liflerinde yırtılma olmadan hafif gerginlik mevcuttur. Kuvvet kaybı yoktur.
 " Orta (2. derece) Kemiğe yapışma yerinde veya kas ve tendon liflerinde yırtık vardır. Güç azalmıştır. THERAPIUM Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezi
 ' Şiddetli (3. derece) Kas-tendon veya kemik yapışma yerindeki liflerin kopması. Cerrahi tedavi gereklidir
YARALANMA MEKANıZMALARI VE ÖNLEMLER
Tendonun fiziksel limitlerini aşan çok şiddetli ve birden bire ortaya çıkan gerilme, yırtık ve kopmaların temel nedenini oluşturur. Çoğu kez yaralanmalarda tendonun mekanik direncinin azalması söz konusudur.
Aşil tendonunun mekanik direncini azaltan nedenlerin başında esnekliğinin azalması ve kırılganlığının artması gelmektedir. Tüm dokularımızda olduğu gibi yaş ile birlikte dokuların esnekliği ve mekanik dayanma gücü azalmaktadır.
Düzenli yapılan germe egzersizleriyle tendonun esnekliğini korumak ve bölgesel kan dolaşımını arttırarak yaşlanmasını yavaşlatmak mümkün olabilmektedir.
Sportif aktivite öncesi yapılan ısınma ve germe egzersizleriyle de bölgenin kan dolaşımı ve tendonun esnekliğini arttırarak, mekanik direnci geliştirmek ve yaralanma riskini azaltmak mümkün olabilmektedir.
Tendonun fiziksel direncini azaltan faktörlerden bir diğeri de önceden geçirilmiş ve tam iyileşmemiş yaralanmalar ve tendon yangıları (tendonitis'ler)dir.
Tedavi amacıyla tendon bölgesine yapılan bazı ilaç enjeksiyonları çoğu kez ağrıyı ortadan kaldırmakta ancak dokunun mekanik direncini ileri derecede azaltarak veya ağrı gibi çok önemli bir alarm mekanizmasını devre dışı bırakarak ciddi tendon yaralanmalarına neden olabilmektedir.
Denge ve koordinasyonun bozulduğu yorgunluk, uykusuzluk, sinir sistemini etkileyen ilaç veya alkol vb madde kullanımı sonucunda, gevşemesi gereken baldır kaslarına kasılı durumdayken aniden yük binmesi sonucunda şiddetli bir gerilme tendonun kopmasına yol açabilmektedir.
YARALANMA RıSKıNı ARTTIRAN FAKTÖRLER
� Kontakt sporlar
� Koşu
' Uzun atlama, engelli koşu veya sürat koşulan gibi ani startlı olan sporlar
' Dolaşım azalmasıyla seyreden herhangi bir kalp damar hastalığı
' Kanama bozukluğuna dair bir hastalık öyküsü
' Ayak büküldüğünde veya azaltıldığında agrı
" Baldır kastarında spazm
' Beslenme yetersizliği
' Eski asil tendon sakatlanması
' Zayıf kas yapısı
KORUNMA VE TEDAVı YÖNTEMLERı
 Aşil tendon bölgesindeki ağrılar bir uyarı olarak değerlendirilmeli ve mevcut sorun tamamen tedavi edilmeden spora dönülmemelidir. Ehil olmayan kişilerce uygulanan ve çoğu kez bölgesel THERAPIUM Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezienjeksiyonlar biçimindeki tedaviler tendon yaralanmalarında önemli bir neden olduğu akılda tutulmalıdır.
 Koordinasyon bozukluğu ve refleks zayıflığına yol açan bir takım ilaçlar veya alkol benzeri maddeler vücuttan tamamen atılmadan sportif aktivite yapılmamalı ve aynı nedenle yaralanma riskini yükselten yorgunluk, uykusuzluk durumlarında yeterli dinlenme süreci geçirmeden spor yapılmamalıdır.
 Tüm bu önlemlere rağmen oluşabilen yaralanma durumlarında doğru ve yeterli ilk yardım ve zamanında uygulanan tanı ve tedaviler sayesinde oluşabilecek hasarı en aza indirmek ve en kısa sürede spora dönmek mümkün olabilecektir.
ıLK YARDIM VE CERRAHı TEDAVı YÖNTEMLERı
 Diğer tüm yumuşak doku yaralanmalarında olduğu gibi bandaj sarılması, bölgenin kalp hizasından yukarı kaldırılarak dinlenmeye alınması ve aralıklı soğuk uygulanması yeterli bir ilk yardım sağlayacaktır.
 Aşil tendon kopmalarının tedavisi çoğu kez cerrahidir, yaş ve genel sağlık durumu ameliyata engel oluşturmayan kişilerde kopan tendon ameliyatla dikilerek onarılır ve ayak bileği alçı veya bileklik ile tesbit edilir.
DEĞERLENDıRMETHERAPIUM Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezi
 AĞRI: Bacağın herhangi bir bölümünde ağrı olup olmadığı değerlendirilir. ıstirahatte ve hafif ağırlık aktarmada bakılır.
 POSTÜR: Ayakta herhangi bir deformite var mı? Ayak arkları normal mi? Subtalar eklemde problem var mı?
 ROM: Ayak bileği dorsi-plantar fleksiyon eklem hareket açıklığına bakılır.
 ORTEZ: Kullanılan herhangi bir ortez var mı? Koltuk değneği kullanıyor mu?
 YÜRÜYÜŞ: Normal yürüyüş paternleri var mı? Adım uzunluğu normal mi? Destek almadan yürüyebiliyor mu?
 KAS TESTı: Kas testi yapılır. Kas testi sırasında herhangi bir gerilim hissi, ağrı varsa kaydedilir.
 PALPASYON: Ödem, ağrı, hassasiyet değerlendirilir.
 Çevre ölçümleri yapılır, özel testler ve fonksiyonel değerlendirme yapılır.
FıZıK TEDAVı VE REHABıLıTASYON
-Eğer splint veya alçı kullanılıyorsa parmaklar serbest bırakılmalı ve arada bir egzersiz yapılmalıdır.Eğer splint veya alçı kullanılmıyorsa;
-Ödem oluşmuşsa günde 3-4 kez 15 er dakikalık buz masajı yapılmalıdır.
 Hasta ilk 72 saatten sonra eğer daha iyi hissediyorsa ve ödem yoksa, buz yerine sıcak tedaviye başlanılmalıdır.
 IR, whirlpool, sıcak duş, ısıtıcı krem ve merhemler kullanılır.
Mümkünse havuz tedavisi yapılır.
 Tedavi sırasında bileği de saracak şekilde elastik bandaj sarılır.
 Rahatlığı sağlamak ve ödemi azaltmak için sık sık ve hafif masaj yapılır.
 Ayakkabının topuğu yükseltilir. Koşma ve düzgün olmayan zeminde yürüme engellenir. Hafif yüksek topuk veya tabanlık kullanımı ağrıyı rahatlatabilir.
 Orta ve şiddetli yırtılmalarda en az 72 saat koltuk değneği kullanılmalıdır.. (Alçı veya splintte daha uzun) THERAPIUM Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezi
 Ağrı tamamen geçtikten sonra normal aktivitelere başlanılmalıdır.
 Eğer ağrı azalmazsa, alçı uygulanır. Aşil zorlanmasında ağrının durumu göz önüne alınarak egzersizlere başlanır.
 Normalde hastalar operasyon günü veya ertesi günü, koltuk değneği kullanımını öğrettikten sonra eve gönderilirler.
 Post op ödemi önlemek için operasyonlu bacak mümkün olduğu kadar eleve pozisyonda tutulmalıdır.
 Hastalar 2 hafta aralarla kontrole gelirler.
 Alçı ayak bileği ekin pozisyonunda uygulanmışsa 2 ve 4 haftada, nötral pozisyona ulaşana kadar derece derece dorsi fleksiyon pozisyonu arttırılır.
 Operasyondan 6 hafta sonra alçı kullanımı bırakılır.
 Kısmi ağırlık aktarımı, aşamalı germe ve güçlendirme egzersizleri tolerans sınırı içerisinde frekans arttırılarak verilmeye başlanır.
 Operasyondan sonra 8-10 haftada tam ağırlık aktarımına izin verilir.
 Alçıda ımmobilizasyon peryodu boyunca , ağırlık aktarımına başlandığı zaman hastaya gastro-soleus kaslarına hafif izometrik kontraksiyonlar öğretilir.
 Alçı çıktıktan sonra ayakbileği mobilizasyonuna geçilir.
 Alçı çıktıktan 2 hafta sonra+ bisiklet çevirme ve yüzme başlar ve ayakbileği mobilizasyon egzersizleri devam eder.
 Egzersizlerin sıklığı zaman gittikçe artar.
 Spor aktivitelerine dönüş post op 3-4. ayda gerçekleşir.
REHABıLıTASYON PROTOKOLÜ
Yapılan araştırmalar aşil tendon rüptürlerinde erken ağırlık aktarımın kas fonksiyonlarında zararlı değişimleri önlediğini ve tendondaki kollojen fibrillerin gelişimlerini olumlu etkilediğini göstermişlerdir.
Bu araştırmalarda Cerrahi operasyondan sonra hastanın ayağa kaldırılması ve yürütülmesi düşünülerek ayakbileği menteşe eklemeli diz bacak ortezi kullanılmış ve 30 º plantar fleksiyonda kilitlenmiştir.
 ılk 2 hafta hastalara, THERAPIUM Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezi ayakbileği ortezi 30º plantar fleksiyonda kilitli halde 15-20 kg kısmi ağırlık aktarımına izin verilir.
 3. haftanın başında ayak bileğinin ağırlık aktarılmadan aktif hareketi başlar(nötral pozisyonu aşmadan fleksiyon-ekstansiyon) ve aynı zamanda uyluk kaslarına kuvvetlendirme egzersizleri sabit bisiklet kullanımına geçilir.
 Hedefimiz 3. haftanın sonunda nötral ayak bileği pozisyonuna ulaşmaktır.
 3 hafta sonra ayak bileği nötral pozisyonda kilitlenmiş ortez devamlı kullanılarak tam ağırlık aktarımına izin verilir.
 8. haftanın sonunda ortez kullanımına son verilir.
 Hastalara ilk 6 hafta iki koltuk değneğiyle, sonraki 4 hafta ise tek koltuk değneğiyle yürüme öğretilir.
 10. haftadan sonra ayak bileği germe, izometrik ve proprioseption egzersizlerine geçilir.
 Jogginge 3 ay sonra, ağır sporlara 6 ay sonra izin verilir.
Olası Komplikasyonlar:
� Aktivitelere erken dönüldüğünde iyileşme sürecinin uzaması
� Tekrarlayan sakatlanmaları takiben stabil olmayan veya hareketsiz ayak bileği
� Kemiğe yapışma yerinde enflamasyon (periostit)
� Sakatlanmanın uzaması
ıyileşme Süresi
Eğer ilk sakatlanmaysa aktivitelere dönmeden önce uygun bakım ve yeterli iyileşme süreci kalıcı bir sakatlanmayı önleyebilir. Kopan bağ veya tendonların iyileşme süreci kemik kırığının iyileşme süreci kadardır.
 Hafif yırtıklarda = 2-10 gün THERAPIUM Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezi
Orta yırtıklarda = 10 gün-6 hafta
Şiddetli yırtıklarda = 6-10 hafta
 Tekrarlayan bir sakatlanmaysa yukarıdaki komplikasyonların hepsinin oluşması mümkündür.
