Borsa Sözlüğü

AÇIĞA SATIŞ İŞLEMLERİ: Sahip olunmayan menkul kıymetlerin ödünç alınmak sureti ile satılmasıdır.

ADİ HİSSE SENETLERİ: Özel birtakım üstünlükleri ve hakları sağlamayan hisse senetleridir.

ALACAK DEVİR HIZI: Ticari alacakların kaç kez satışlara dönüştüğünü göstermektedir.

AĞIRLIKLI ORTALAMA FİYAT: Her hisse senedi için, her seans öncesinde bir önceki seans işlemleri dikkate alınarak ayrı bir ağırlıklı ortalama fiyat oluşturulur. Bu fiyat hesaplanırken değişik fiyattan ve miktarlardan gerçekleşen ve fiyatı tescil edilen normal emirler dikkate alınır. Bir fiyatın tescil edilebilmesi için işlemin lot olması ve gerçekleşmiş işlemin özel emir şeklinde olmaması gerekir.

ALTIN VE DİĞER KIYMETLİ MADENLER FONU: Portföyünüzün en az %51`ini altın ve diğer kıymetli madenlerin oluşturduğu fonlardır.

ANONİM ŞİRKET: Bir unvana sahip en az 5 ortakça ana sözleşmesinde yazılı konularda faaliyette bulunmak üzere asgari 5 milyar TL sermaye ile kurulmuş olan ve esas sermayesi belli paylara bölünmüş olan sermaye şirketleridir.

ARACI KURUM: Sermaye piyasası araçlarını kendi ya da müşterileri adına alım satım işlemini yapan kurumdur.
Değişik piyasalarda oluşan fiyat farklılıklarından yararlanmak sebebiyle yapılan hisse senedi, değerli maden ve evrak işleri de arbitraj kapsamına girer.

AVRUPA PARA BİRİMİ: ECU Sepeti Topluluğa üye on ülkenin paralarının sabit tutarlarının toplamından oluşmaktadır. Bu tutarlar her üyenin ağırlık katsayısına göre belirlenmiştir. Katsayılar ülkenin GSMH`si, Topluluk içindeki ticaret hacmi ve kısa vadeli parasal destekleme sistemi içindeki paylarına göre belirlenmiştir.

AYI PİYASASI: Hisse senedi fiyatlarında düşüş beklentilerinin olduğu piyasalardır.

 

BASİT FAİZ: Belli ve değişmeyen bir sermaye üzerinden belli bir süre için hesaplanan faizdir.

BASİT ORTALAMA: Belirli bir dönem aralığındaki kapanış fiyatlarının toplanarak baz alınan gün sayısına bölünmesi sonucu oluşturulan ortalamadır.

BAŞ VE OMUZ FORMASYONLARI: Hisse senetlerinin teknik analizinde kullanılan formasyonlardandır. Bu tip formasyonlar, fiyatların insan omuzu gibi düz bir seyir izlerken birden yükselip (başı oluşturup) tekrar omuz seviyesine dönmesi ile oluşur.

BAYRAK: Hisse senedi borsasında teknik analizde kullanılan grafik şekillerinden biridir. Fiyatlarda görülen uzun bir düşme yada yükselme sonrası fiyatların istikrarlı bir şekilde ve ayni oranlarda önce düşüp sonra yükseldiği grafik şeklini ifade eder.

BAZ FİYAT: Bir hisse senedinin bir seans süresince işlem görebileceği en alt ve en üst fiyat limitlerinin belirlenmesinde esas teşkil eden fiyattır. Bir hissenin bir önceki seanstaki Ağırlıklı Ortalama Fiyatının en yakın fiyat adımına yuvarlanması ile hesaplanır.

BEDELLİ SERMAYE ARTTIRIMI: Anonim ortaklıkların, artırdıkları sermaye karşılığı çıkardıkları hisse senetlerini ortaklarına belirli bir bedelle nakit karşılığı dağıtmalarına denir.

BEDELSİZ SERMAYE artırımı: Anonim ortaklıkların, iç kaynaklarından yaptıkları sermaye artırımı karşılığı çıkardıkları hisse senetlerini bir bedel almaksızın ortaklarına dağıtarak gerçekleştirdikleri sermaye artırımlarıdır.

BETA KATSAYISI: Hisse senedinin hareketliliğini gösteren bir katsayıdır. Bir hissenin betası, hisse senedi fiyatındaki yüzdesel değişimin, piyasa endeksindeki yüzdesel değişime bölünmesiyle hesaplanır. çıkan sayınının 1'den büyük ise hissenin hareketliliğinin yüksek olduğu söylenebilir. Ayrıca bu katsayı hissenin borsadaki genel bir düşüş ya da yükseliş trendinde nasıl tepki vereceğini ortaya koyabilir.

BİLEŞİK FAİZ: Herhangi bir sermayeye verilen faize de faiz verilmesidir. Yani belirli bir dönem sonundaki faiz artı ilk sermaye toplamına tekrar faiz işlemi uygulanması işlemidir. bileşik faiz ticari bankaların mevduat ve kredi işlemlerine uyguladıkları bir yöntemdir.

BİRİKMİŞ TEMETTÜ: şirketler sermayedarlara her zaman kar payı dağıtmayabilirler. Bu dağıtılmayan karlar bilançoda borçlu bir kalem olarak gösterilerek şirketin birikmiş temettülerini oluştururlar.

BİRİNCİL PİYASA: Hisse senetlerini halka arz eden şirketler ile tasarruf sahiplerinin doğrudan doğruya karşılaştıkları piyasadır.

BLUE CHIPS: Borsalarda büyük firmalara ait ve yıllar itibariyle istikrarlı bir seyir izleyen menkul kıymetlere verilen isimdir. Bunlar genelde tanınmış firmaların kağıtlarından oluşur. Yatırımcı gözüyle bunlara güven tamdır. Bundan dolayı da fiyatları nispeten yüksektir.

BLOK SATIŞ: Bir firmanın sermayesinin yüzde 10'undan daha fazla hisse satışını ifade eder.

BOLLINGER BANTLARI: John Bollinger tarafından geliştirilen bu gösterge 20 dönemlik hareketli ortalamanın iki standart sapma üstüne ve altına bantlar çizer.

BOĞA EĞİLİMİ: Borsada iyimser havayı ifade eder. Fiyatları yükseleceği beklentisiyle düşük fiyattan hisse alınıp yüksek fiyattan satma eğiliminin ağırlık kazandığı piyasadır.

BORSA KOTU: Borsada işlem görmesine izin verilen menkul kıymetlerin listesidir.

BORSA DIŞI PİYASA: Londra ve New York borsaları gibi, kabul edilen hisse senedi borsalarının yetkileri dışında hisse senetleri alim ve satımın yapıldığı piyasadır.Türkiye`de de borsa dışı piyasa lot altı ve küsuratlı işlemlerle sınırlıdır. Bu işlemler İMKB tarafından 1990`dan itibaren denetim altına almıştır.

BORSA EMİRLERİ: Müşteri emirleri, üye temsilcileri tarafından seans içinde borsa bilgisayar sistemine aktarıldığında borsa emrine dönüşür.

BÖLGESEL PAZAR: Ülkenin çeşitli bölgelerinde faaliyet gösteren küçük ve orta ölçekli hisse senetlerinin güvenli bir ortamda işlem görmesini sağlamak amacıyla kurulmuştur. Ayni zamanda Ulusal pazar için geçerli kotasyon şartlarını sağlayamayan şirketler de burada işlem görür.

BROKER: Borsada başkası adına alım satıma ilişkin konuları görüşen, malın mülkiyeti kendisine ait olmayan ve yaptığı hizmet karşılığı komisyon alan kişilerdir.

BRÜT KAR MARJI: İşletmenin satışlarının brüt karlılığını göstermektedir.

 

CARİ ORAN: Firmanın kısa sürede borç ödeme gücünü gösteren orandır. Oranın büyümesi firmanın cari borç ödeme gücünün yükseldiği anlamına gelir.

CARİ FAİZ ORANI: Piyasada fon arz ve talebinin karşılanması sonucu oluşan faiz oranıdır.

ÇARPANLAR YÖNTEMİ: çeşitli fiyat çarpanlara bakılarak yapılan şirket analizidir.

ÇAPRAZ KUR: İki yabancı para biriminin bir başka ülkedeki değerlerini göstermek için kullanılan terimdir.

CCI GÖSTERGESİ: (Commodity Channel Index: Mal Kanal İndeksi)
"CCI" hissenin kapanış fiyatı ile verilen periyot için önceki ağırlıklı
ortalamaları mukayese eder.CCI normal şartlarda + , - 100 arasında hareket eder. Bazen + 100`ün üzerine çıkar ve bu duruma (over-bought) aşırı alınmışlık denir. Bazen de - 100`ün altına düşer ve bu duruma (over-sad) aşırı satılmışlık denir. Bu
durumda CCI - 100 çizgisinin üzerine çıktığında "al"komutu ve + 100 çizgisinin altına düştüğünde "sat" komutu verir.

ÇIKARILMIŞ SERMAYE: Kayıtlı sermaye sistemine tabi ortaklıkların satışı yapılmış hisse senetlerini temsil eden sermayeleridir.

D

DEFLASYON: Bir ekonomide toplam arzın, toplam talebi aşması durumudur.

DEFTER DEĞERİ: Bir isletmenin öz sermaye toplamının pay senedi sayısına bölünmesiyle belirlenir.

DESTEK SEVİYESİ: Fiyatların düşerken yoğun alımlar ile karşılaştığı ve daha aşağıya düşmekte zorlandığı seviyedir.

DEVLET TAHVİLİ: Maliye Bakanlığı tarafından itibari kıymetleri eşit ve ibareleri ayni olmak üzere çıkartılan borç senetleridir.

DİRENÇ NOKTASI: Borsada, belli bir süreç içinde sürekli bir fiyat artısının yoğun satışlar sonucu durdurulduğu fiyat seviyesini ifade eder.

DİKEY ANALİZ: Aynı dönem içinde bilanço kalemlerin toplam aktifler içindeki payları ve gelir tablosu kalemleri için net satışlar içindeki payına bakar.

DÜZELTME: Mevcut fiyat trendinin aksi yönünde oluşan hareketlerdir. Fiyatlar mevcut trendin yönünde tekrar ilerlemeye başlamadan önce genelde belirli bir yüzdeyle bir düzeltme yaparlar.

DÖVİZ: Ulusal para dışındaki tüm yabancı paralar ve bu para cinsinden değer taşıyan menkul değerlere verilen isimdir.

DÖVİZ KURU: Bir ülkenin ulusal parasının yabancı ülkelerin parası cinsinden değeridir.

DÖVİZ TEVDİAT HESABI: Yurtiçi ve yurtdışında yerleşik kişilerin, ticari bankalarda açmış oldukları yabancı para cinsinden mevduata verilen isimdir.

DÜNYA BANKASI: Dünya Bankası yada Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası'nın temel amacı, üye ülkelerin gelişmesine yardımcı olacak mali kaynakları sağlamaktır.

DÜŞEN ÜÇGEN FORMASYONU: Fiyatların düşerken ayni seviyede destek oluşturmasına karşılık çıkarken daha düşük seviyede tepe yapmasıyla oluşan şekildir. Fiyatların belirgin bir değer kaybetmeden önce oluşturduğu formasyondur. Formasyonun düşüş hedefi, formasyonun destek seviyesi ile en
yüksek direnç seviyesi arasındaki farkın destek seviyesinden
çıkarılmasıyla bulunur.

DÜŞEN TAKOZ FORMASYONU: Büyük çıkışlardan önce oluşur. Yukarı doğru açısı olan bir üçgen görünümündedir. Takozun uçlarına doğru düşüşün şiddetinde azalma olur. Hacim azalması çok belirgin hale gelir. Takozun düşen direnç çizgisi kırıldığında, çıkış takozun boyunun üçte ikisi kadar olur.

 

EFEKTİF: Merkez Bankası'nca alım ve satımı yapılan ve Türk lirası olarak kurları belirlenen yabancı ülkelere ait kağıt paradır.

ELLIOTT DALGA ANALİZİ: Çıkan dalgaları ve düşen dalgaları kendi içinde gruplara ayırarak inceleyen analiz sistemidir.

EMİRLERDE GEÇERLİLİK SÜRESİ: Borsa emirlerinin geçerlilik süresi bir tam gün (2 seans) olarak belirlenmiştir.

EMİSYON: Merkez Bankalarınca piyasaya banknot sunulmasıdır.

ENDEKS: Borsada işlem gören hisse senetlerinin fiyat ve getirilerinin bütünsel ve sektörel bazda performanslarının ölçülmesi amacıyla oluşturulmuştur Borsa endeksleri hisselerdeki fiyat hareketlerinden yola çıkılarak borsanın genel trendlerinin belirlenmesinde kullanılır. Belirli şartlara göre ve sektörel temsil kabiliyeti göz önünde bulundurularak seçilen hisseler endekslerin hesaplanmasında kullanılır.

ENDEKS FON: Borsa endekslerindeki oranlara göre endeks kapsamındaki hisse senetlerinden oluşan portföyü isleten fonlardır.

ENFLASYON: Toplam talebin toplam arzı aşmasıdır.

ENFLASYON RİSKİ: Yatırımcı tarafından arzulanmayan bir reel getiri oranının gerçekleşme olasılığını ifade eder.

EVALÜASYON: Bankaların kayıtlarında sabit kur üzerinden geçirilen dövizlerin her ay sonunda geçerli cari kura göre düzenlenmesine denir.

F

FACTORING: Alacak hakkının bir başka kuruluşa devri sonucunda likit fon sağlayan bir mali işlemdir. Ülkemizde de hızla yaygınlaşan bir finansman yöntemidir.

FAİZ: Ödünç alınan belirli bir fonun kullanma bedelidir.

FAİZ ORANI RİSKİ: Yatırım yapılan kıymetin fiyatının piyasadaki faiz oranlarından olumsuz olarak etkilenmesi durumunda oluşan risktir.

FLAMA FORMASYONU: Bayrak formasyonuna benzer. Yapılan hızlı primlerden sonraki dinleme sırasında fiyatların çok düşük bir açıyla aşağıya veya yukarıya doğru hareket etmesidir. Formasyon hedefi, yapılan ilk belirgin boyutunun düzeltme sırasında yapılan dip seviyeye eklenmesiyle bulunur.

FIBONACCI: Sayı serilerine dayanan bir analiz tekniğidir. Fibonacci sayıları serisi (1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, 144...), üçüncü sayıyı bulmak için ilk iki sayı toplanarak oluşturulur. Bu seride bir sayının kendinden sonra gelen sayıya oranı % 62'dir ki bu da yaygın bir Fibonacci düzeltme sayısıdır. % 62'nin tersi olan % 38'dir ki bu da yaygın bir Fibonacci düzeltme sayısıdır. Fibonacci zaman hedeflerine, belli başlı tepe veya diplerden itibaren Fibonacci günleri, haftaları veya yılları sayılarak erişilir.

FİNANSAL KİRALAMA: Makine ve teçhizatın mülkiyet hakkının yasal olarak kiraya verende kalmasına rağmen, ekonomik açıdan kiralanan varlık üzerindeki kontrolü kiracıya devreden ve kiracıyı varlığın fiili sahibi haline getiren uzun süreli bir leasing türüdür.

FİNANSAL RİSK: Yatırım yapılan kıymeti ihraç eden şirketin mali yükümlülüklerini yerine getirememesi durumunda oluşan risktir.

FİYAT GÖSTERGESİ: Sadece fiyat değişimini baz alan inceleme sonucu ortaya al veya sat komutları çıkaran göstergedir.

FİYAT MARJI: Bir hisse senedinin seans içinde önerilebilecek en düşük ve en yüksek fiyat aralığını oluşturur. Fiyat marjı her hisse için baz fiyatın %10 altı ve üstü şeklinde otomatik olarak hesaplanır. Rüçhan hakki kupon pazarında ise fiyat marjı %25'dir.

FİYAT ÖNCELİĞİ: Hisse senetleri piyasasında, daha düşük fiyatlı satım emirlerinin, daha yüksek fiyatlı satım emirlerinden; daha yüksek fiyatlı alim emirlerinin, daha düşük fiyatlı alim emirlerinden önce karşılanmasını ifade eder.

FİYAT ADIMI: Her hisse senedi fiyatı için bir defada
gerçekleştirilebilecek en küçük fiyat değişimidir. Bu adımlar baz fiyat aralığına göre belirlenir.

Baz Fiyat Aralığı Fiyat Adimi
· 10-1000 TL - 10 TL
· 1.025-2.500 TL - 25 TL
· 2.550-5.000 TL - 50 TL
· 5.100-10.000 TL - 100 TL
· 10.250-25.000 TL - 250 TL
· 25.500 -50.000 TL - 500 TL
· 51.000-100.000 TL - 1.000 TL
· 102.500-250.000 TL - 2.500 TL
· 255.000- 500.000 TL - 5.000 TL
· 510.000 TL ve üstü - 10.000 TL

FİYAT-KAZANÇ ORANI: Hisse senedi fiyatının hisse başına kar rakamına oranıdır.

FORMASYON: Fiyat grafiğinin belirli bir dönem içinde çizdiği şeklin bilinen bir geometrik şekile benzemesiyle oluşur.

 

GARANTİ MEKTUBU: Bankaların belirli bir isin yapılması , bir malin teslimi veya bir borcun ödenmesini taahhüt ederek, taahhütlerine sadık kalacaklarını ve borçlarını belirten vadede ödeyeceklerini gösteren belgedir.

GELİR TABLOSU: Şirketlerin mali tablolarından birisidir. Gelir tablosu şirketin dönem içindeki satışları, satışların maliyetlerini, faaliyet giderleri, faaliyet dışı gelir-gider, vergi karşılıkları ve kar/zararı gösterir.

GERİ DÖNÜŞ FORMASYONLARI: Fiyat grafiklerinde trendin geri dönmekte olduğunu gösteren fiyat formasyonlarıdır. En iyi tanımlı geri dönüş formasyonları kafa, omuz, çift ve üç tepe ve diplerdir.

GÖZALTI PAZARI: Hisse senetleri Borsada işlem gören şirketlerin hisse senetleri işlemleri ile ilgili olarak olağandışı durumlarda yada hisse senetleri Borsada işlem gören şirketler tarafından kamuya aktarılacak bilgilerin zamanında, doğru olarak aktarılmadığı durumlarda, ilgili şirketlerin sürekli denetim, gözetim ve sürekli kontrol altında tutulabilmesi için açılmıştır.

GÜÇ GÖSTERGESİ: Belirli bir dönemdeki fiyat değişiminin başka bir döneme göre fiyat değişimini karşılaştırarak ortaya çıkan farkı analiz eden göstergedir.

H

HALKA AÇILMA: Bir anonim ortaklığın ya da şirketin hisselerini halka arz etmesidir

HALKA ARZ: Sermaye piyasası araçlarının satın alınması için her türlü yoldan halka çağrıda bulunulmasını, halkın bir anonim ortaklığa katılmaya ve kurucu olmaya davet edilmesini, hisse sentlerinin borsa da işlem görmesini ifade eder.

HAREKETLİ ORTALAMA: Belirli bir dönem aralığındaki kapanış fiyatlarının en son baz alınan fiyatın ağırlığı daha yüksek, ilk baz alınan fiyatının ağırlığı ise daha düşük olacak şekilde hesaplanmasıyla oluşturulan ortalamadır. Hareketli ortalama, Basit ortalamaya göre daha hızlı hareket eder.

HAZİNE: Devletin tasarruflarını ve mali işlemlerini idare eden kurumdur.

HAZİNE BONOSU: Hazine tarafından vadesi 1 yıldan kısa süreli olarak çıkarılan ve iskontolu olarak işlem gören borçlanma senetleridir.

HİSSE SENEDİ: Anonim ortaklılar tarafından çıkarılan ve anonim ortaklığın sermayesine belirli bir katılma payını temsil eden kıymetli evraktır.

HİSSE BAŞINA GETİRİ: Bir hissedarın sahip olduğu hisse dolayısıyla dönem sonunda elde ettiği getiridir.

HİSSE SENEDİ İHRAÇ FİYATI: Şirket tarafından çıkarılışı aşamasında satışa sunulduğu fiyattır.

HİSSE SENEDİ İLE DEĞİŞTİRİLEBİLİR TAHVİL: Önceden belirlenen bir zamanda tahvilin hisse senedi ile değiştirilmesini öngören tahvil türüdür.Böyle bir tahvil ihracının temelinde yeni kurulan bir anonim şirketin kolay borçlanabilmesini sağlamak yatar.

HİSSEDAR: Bir anonim şirketin hisse senedine sahip olan şahıstır.

HİSSE SENEDİ PİYASA FİYATI: Bir pay senedinin sermaye piyasasında alınıp satıldığı fiyat, o pay senedinin piyasa fiyatıdır.

HİSSE SENEDİ BORSA FİYATI: Hisse senedinin borsadaki arz ve talep koşullarına göre oluşan fiyatıdır.

HİSSE SENEDİ FONU: Portföyünün en az %51`ini devamlı olarak hisse senetlerine yatırılmış fonlardır.

HİSSE SENEDİ ENDEKSİ: Hisse senedi piyasasının genel bir göstergesi olan endeks, kapsamındaki hisse senetlerinin fiyatları ve halka açıklık oranları baz alınarak hesaplanır. Piyasa performansı hakkında genel bir bilgi verir.

 

IMF: (Uluslararası Para Fonu ) Uluslararası para sistemi ile ilgili doğan gelişme ve sorunlar konusunda üyeler arasında dayanışma sağlar, çok yanlı bir uluslararası ödeme sistemini geliştirir, üye ülkelerin kısa dönemli kredi gereksinimlerini sağlar, üye ülkelerin dış ödemeler bilançosunda ortaya çıkan dengesizliklerin giderilmesine yardımcı olur.

İÇERDEN ÖĞRENENLERİN TİCARETİ: Sermaye piyasası araçlarının değerini etkileyebilecek, henüz kamuya açıklanmamış bilgileri kendisine veya üçüncü kişilere menfaat sağlamak amacıyla kullanarak sermaye piyasasında işlem yapanlar arasında fırsat eşitliğini bozacak şekilde haksiz yarar sağlamak veya bir zararı bertaraf etmektir.

İKİLİ TEPE FORMASYONU: Hissenin belirli bir zaman aralığında ayni tepeyi ikinci kez oluşturduktan sonra fiyatın iki tepe arasında oluşan çukur seviyeye kadar düşmesi halidir. Fiyatların büyük düşüşler öncesinde oluşturduğu formasyondur. Formasyon hedefi, tepedeki fiyattan iki tepe arasında oluşan dipteki fiyatın çıkarılması ve bu farkın tekrar dip fiyattan çıkarılmasıyla bulunur.

İKİLİ DİP FORMASYONU: Hissenin belirli bir zaman aralığında ayni dip seviyeyi ikinci kez oluşturduktan sonra iki dip seviye arasında oluşan tepe seviyenin asılması durumudur. Fiyatların büyük çıkışlar öncesinde oluşturduğu formasyondur. Formasyon hedefi, iki dip arasında yapılan tepe fiyattan dip seviyedeki fiyatın çıkartılmasıyla ve bu farkın tepe fiyata eklenmesiyle oluşan değerdir.

İKİNCİL PİYASA: Menkul kıymetleri ihraçtan alanlar bunları tekrar paraya çevirmek istediklerinde işlemlerin gerçekleştirildiği piyasalardır.

İMKB TAKAS ve SAKLAMA BANKASI A.Ş: Sermaye piyasasında faaliyet gösteren banka ve aracı kurumlara saklama ve takas hizmeti veren kuruluştur.

INDIKATOR: Son fiyatın ve hacmin önceki fiyatlar ve hacimler ile mukayesesini yaparak oluşturulan kılavuz grafik ve /veya göstergedir.

İŞLEM SAATLERİ:
· Gözaltı Pazarı: 9.15-9.30· Ulusal Pazar, Bölgesel Pazar, Yeni şirketler Pazarı:
· 09.30-12.00 (1.seans)
· 14.00-16.30 (2.seans)

İŞLEM HACMİ: Her hisse senedi için gerçekleşen işlemlerdeki hisse senedi sayısı ile işlem fiyatının çarpılmasıyla elde edilen değerlerin toplamıdır. Tüm hisse senetlerinin işlem hacimleri toplamı, piyasanın toplam hacmini oluşturur.

İŞLEM MİKTARI: Bir seans da yada belli bir dönemde alınıp satılan menkul kıymet adedidir.

İTFA: Bir borcun ödenerek kapanmasıdır.

 

KAÇIŞ SEVİYESİ: Önemli bir destek seviyesinin bir kaç kez test edilerek belirginleşmesinden sonra, bu seviyenin altına düşülmesi durumunda fiyatların bir alt seviyedeki destek seviyesine kadar düşebileceği kabul edilen seviyedir.

KAFA OMUZ FORMASYONU: Hissenin oluşturduğu üç tepenin ortada kalanının (kafa) yanında kalan diğer iki tepeden (omuzlar) daha uzun olduğu geri dönüş formasyonudur. Ortalarındaki diplerin alt seviyelerinden çizilen trend çizgisi kırıldığında formasyon tamamlanmış olur.

KAMBİYO: Madeni ve Kağıt para şeklindeki tüm yabancı ülke paraları ve bu paralarla ödeme yapabilen her tür hesap, belge, bono,poliçe, çek vb. parasal araçların tümüne kambiyo denir.

KANAL ÇİZGİSİ: Temel trend çizgisine paralel çizilen düz çizgilerdir. Fiyatlar yükselen kanal çizgilerinde direnç, alçalan kanal çizgilerinde de destek bulurlar.

KAR DAĞITIM ORANI: işletmenin net dönem karından ne kadarının adi hisselere temettü olarak dağıtıldığını gösterir. (Toplam Temettü / Net Dönem Karı)

KAR MARJLARI: Brüt, faaliyet, ve net kar rakamlara bakılır -- ne kadar yüksekse o kadar iyi. Ayrıca, nakit çıkış gerektirmeyen kalemlere faaliyet karı ilave ederek Vergi, Finansman gideri, Amortisman öncesi Kar (VFAÖK) marja da bakarak gerçekte şirket operasyonlarından ne kadar kar ettiğini gösterir

KANUNİ YEDEK AKÇE: Bankalar tarafından bir emniyet fonu olarak ve olası zararlarını karşılamak amacıyla kardan ayrılan paya denir.

KARMA FON: Hisse senetleri, borçlanma senetleri, altın ve diğer kıymetli madenlerin en az ikisinden oluşan ve her birinin değeri fon portföy değerinin %20`sinden az olmayan fonlardır.

KAPANIŞ FİYATI: Bir seans da borsa kaydına alınan en son işlemin fiyatıdır.

KAPİTALİZASYON: Herhangi bir isletmenin birikmiş yedek akçe ve karinin sermaye artırımında kullanılmasına denir.

KAR: Toplam hasılattan toplam maliyetin düşmesi ile elde edilen değerdir.

KARA PARA: Yasal işlerden elde edilmemiş veya vergisi ödenmemiş paraya denir.

KISA DÖNEMLİ GÖSTERGE: Fiyat değişimlerinde kısa bir zaman dilimini baz alarak hızlı komutlar oluşturan göstergedir.

KIYMETLİ EVRAK: Kambiyo senetleridir. kıymetli evrak olarak çek, bono, tahvil hisse senedi ve poliçe yi sayabiliriz.

KONSOLİDASYON: Uluslararası borç işlemlerinde bankaların ya da direkt olarak borçlu olan ülkenin, vadesi gelen bir borcun daha uzun süreli bir vadeye uzatılması işlemidir.

KONVERTİBİLİTE: Bir ülkenin yerel parasının serbest döviz piyasasında diğer yabancı paralara ve altına dönüşebilme özelliğidir.

KOPUŞ SEVİYESİ: Önemli bir direnç seviyesinin bir kaç kez test edilerek belirginleşmesinden sonra, bu seviyenin asılması halinde fiyatların bir üst seviyedeki direnç seviyesine kadar çıkabileceği kabul edilen seviyedir.

KOT DIŞI (KOTE EDİLMEMİŞ) PAZAR: Borsaya kote edilmemiş menkul değerlerin alım ve satımına konu olan pazardır.

KOTASYON: Menkul kıymetlerin listeye alınması işlemidir.

KREDİ: Mali kurumlarca kişi ve kuruluşlara verilen borç paraya denir.

KREDİLİ MENKUL KIYMET İŞLEMLERİ: Bir aracı kuruluş nezdinde müşteri adına kredi hesabi açılması koşuluyla müşteri ve aracı kuruluş arasında yapılacak sözleşme hükümleri çerçevesinde menkul kıymet alınmasıdır.

KUPON: Tahvil ve hisse senetlerine ekli parça veya parçalardır.

KURTAJ: Borsa üyelerinin aracı olarak yaptıkları her borsa işlemi için müşterilerinden aldıkları komisyondur.

KÜSÜRAT EMİR: 1 lot un içerdiği hisse senedi sayısından daha az miktarlar için verilmiş emirlerdir. (lot altı emirler) Küsurat emirler fiyatsız girilir. Küsurat emirler ilgili hisse senedinin lot piyasasında işlem gördüğü en son fiyattan gerçekleşir.

 

LİMİTLİ EMİR: Emri veren alicinin, işlemin gerçekleşmesi için kabul ettiği en yüksek fiyatı, satıcının ise satmaya razı olduğu en düşük fiyatı belli ettiği emir tipidir.

LİKİDİTE: Para piyasasında işlem gören para ve para niteliğinde değişim ve değer ölçüsü araçları için kullanılmaktadır.

LİKİDİTE ORANI: kısa vadede nakde dönüşebilecek dönen varlıkların, kısa vadeli borçları karşılama gücünü gösterir.

LİKİDİTE RİSKİ: Sahip olunan kıymetin istenildiğinde paraya
çevrilememesini, kıymetin cari piyasa değerinin altında elden çıkarılmasını ifade eder.

LİKİT FON: Vadesine 90 günden az kalmış sermaye piyasası araçlarından oluşan fonlardır.

M

MACD GÖSTERGESİ: (The Moving Average Convergence / Divergence: hareketli ortalamaların Uyumluluğu ve Uyumsuzluğu)
MACD`de 26 günlük hareketli ortalamadan 12 günlük hareketli ortalama çıkarılır. Daha sonra çıkan farkın 9 günlük hareketli ortalaması alınır.MACD "al" komutunu kesişme yukarı doğru olduğunda "sat" komutunun ise kesişme aşağıya doğru olduğunda verir.

MALİ ENDEKS: Mali sektörde yer alan şirketlerin hisse senetlerinin fiyatlarındaki değişmeler dikkate alınarak hesaplanan hisse senetleri piyasası endeksidir.

MANÜPLASYON: Piyasada canlılık yaratmak amacıyla suni olarak alim/satım yapmaktır.

MARKET-MAKER: Piyasa düzenleyicisi demektir. Hisse senetlerinde alım ya da satım yapılarak aşırı fiyat hareketlerinin önlenmesidir

MENKUL KIYMET: Ortaklık veya alacaklılık sağlayan belli bir meblağı temsil eden, yatırım aracı olarak kullanılan dönemsel gelir getiren, misli nitelikte seri halinde çıkarılan, ibareleri ayni olan ve şartları kurulca belirlenen kıymetli evraktır.

MENKUL KIYMET İHRACI: Sermaye piyasası araçlarının ihraççılar tarafından çıkarılıp halka arz edilerek veya halka arz edilmeksizin satışıdır.

MENKUL KIYMET İRADI: Menkul ve gayri menkullerden elde edilen faiz, kira, rant gibi hasılatı ifade etmektedir.

MERKEZ BANKASI: Banknot ihraç eden, hükümetin para ve kredi politikasını yürütmede yardımcı olan, veznedarlık görevini üstlenmiş, devletin iktisadi ve mali danışmanlığını yapan bir kurumdur.

MEVDUAT: Belirli dönem için geri ödemek koşuluyla belirli bir bedel karşılığında mevduat sahibi kişilerce bankalara tevdi edilen paradır.

MÜŞTERİ BAZINDA SAKLAMA: 1995 yılından itibaren borsa yatırımcılarının borsa üyeleri nezdindeki saklama hesaplarının Takas bank nezrinde eslenerek müşterinin kod ve şifresini kullanarak Takas bank nezdindeki bakiyesini takip edebilmesini sağlayan hizmettir.

MOMENTUM: Momentum bugünkü fiyatın baz alınan önceki fiyata bölünmesi sonucu ve sonucun 100 etrafında salınmasıyla oluşur. Momentum baz alınan kendi ağırlıklı ortalamasının üzerine çıktığında"al" komutu, düştüğünde ise "sat"" komutu verir.

MÜŞTERİ EMRİ: Borsa üyelerine müşterileri tarafından verilen alım satım emirleridir.

N

NAMA YAZILI SENET: Hisse senedinin üzerinde sahip olanın ad ve soyadının yazılı olduğu senetlerdir.Bu hisselerin satılması durumunda şirketlerin pay kütüğü defterine kaydı gerekmektedir ve hisse üzerine yeni sahip olanın adı ve soyadı yazılır.

NOMİNAL DEĞER: Hisse senedinin veya tahvilin sahip olduğu en küçük küpürün üzerinde yazılı olan değerdir.

NORMAL EMİR: Küsuratsız tam olarak 1 lot ve katlarından oluşan emirdir.(1 lot = 1.000 adet )

 

ÖDENMİŞ SERMAYE: Esas sermaye sistemine tabi ortaklıklarda, ortaklarca taahhüt edilen sermayenin nakden ödenmiş kısmıdır.

OPSİYON SÖZLEŞMESİ: Alan tarafa üzerine opsiyon yazılan mal veya kıymetin gelecekte belirli bir tarihte belirlenen miktarda alma veya satma hakkini sağlayan sözleşmedir.

ORDİNO: Borsa yatırımcılarının işlem yaptıkları aracı kurumlarında verdikleri alım-satım emirleridir.

OSİLATÖR: Piyasanın aşırı alım ya da aşırı satış bölgesinde olup olmadığını belirleyen göstergelerdir. Fiyat grafiğinin altına çizilir. Osilatör yukarı uca eriştiğinde aşırı alım bölgesinde, aşağı uca eriştiğinde aşırı satım bölgesindedir.

ÖZEL EMİR: Yönetim kurulu tarafından menkul kıymet bazında belirlenen hisse sayısını asan ve başka bir özel emir ile eşlendiğinde eksper onayı ile gerçekleştirilen emirdir.

P

PARA PİYASASI: Kısa vadeli fon arz ve talebinin karşılandığı piyasadır. Para Piyasası Araçları; para, mevduat, kredi ve sosyal güvenlik fonlarıdır.

PAY BAŞINA TEMETTÜ: Bir dönemde ortaklara dağıtılmasına karar verilen toplam kar payının o döneme ait hisse senedi sayısına bölünmesi ile bulunur.

PAY BAŞINA KAR: İşletmenin hisse başına düşen net dönem karını göstermektedir. Dönem Sonu Net Kar / ödenmiş Sermaye/1000

PİYASA FİYATI: Bir menkul kıymetin piyasadaki arz ve talebe göre oluşan fiyatıdır.

PİYASA KAPİTALİZASYONU: Borsada işlem gören hisse senetlerinin çıkarılmış nominal sermayelerinin kapanış fiyatları itibarıyla piyasa değerleri toplamıdır.

PİYASA RİSKİ: Yatırımcıların beklentilerindeki değişmelerden dolayı menkul kıymetlerin fiyatlarında değişmelerin ortaya çıkması ile zara oluşmasıdır.

PLASMAN: Yapılmış olan bir yatırımın el değiştirmesidir. Ekonomi için ek bir yatırım değil sadece yatırımcının değişmesidir.

R

RESMİ MÜZAYEDE PAZARI: Mahkemelerin, icra dairelerinin ve diğer resmi dairelerin borsada yapılmasını gerekli gördükleri hisse senedi işlemlerinin gerçekleştirildiği pazardır.

RSI GÖSTERGESİ: (Relative Strength Index : Relatif Güç indeksi). RSI osilatörünün ana değeri, aşırı alım ve aşırı satım bölgelerinin belirlenebilmesi için üst ve alt sınırları sağlar. RSI osilatörünün değeri 0 ile 100 arasında dalgalanır. 70'in üzeri aşırı alım, 30'un altı ise aşırı satış bölgesidir.

RÜÇHAN HAKKI: Bedelli sermaye artırımlarına mevcut ortakların ellerindeki hisseleri oranında öncelikle katılma hakkıdır.

 

SEANS: Bir menkul kıymet pazarında işlemlerin gerçekleştirilebileceği zaman aralığı.

SERMAYE ARTIRIMI: Bir şirketin esas sermayesine karşılık olan hisse senetlerinin bedelleri ödendikten sonra genel kurul kararı ile yeni hisse senedi çıkarılarak şirket sermayesinin artırılmasıdır.

SERMAYE PİYASASI KURULU: Sermaye Piyasası Kanunu ile kurulmuş, piyasanın işlerliği için gerekli düzenlemeler yapan ve sermaye piyasasında faaliyet gösteren kuruluşları denetleyen tüzel kişiliğe sahip bir kurumdur.

SERMAYE PİYASASI KURUMLARI: Aracı kuruluşlar, yatırım ortaklıkları, yatırım fonları ve sermaye piyasasında faaliyet göstermesine izin verilen diğer kurumlardır.

SINAİ ENDEKSİ: Sadece sanayi sektöründe yer alan şirketlerin hisse senetlerinin fiyatlarındaki değişmeler dikkate alınarak hesaplanan hisse senetleri piyasası endeksidir.

SWAP: Faiz oranları ile döviz kurlarındaki değişmeler sonucunda ortaya çıkan riski en aza indirmek amacıyla geliştirilmiş işlemdir.

SÜRÜ PSİKOLOJİSİ: Büyük fiyat dalgalanmalarında küçük yatırımcıların bilinçsiz şekilde yüksek fiyattan alım yapmaları ya da panikle düşük fiyattan satış yapmalarıdır.

T

TABAN FİYAT: Hisse senetlerinin bir seans içerisinde görebileceği en düşük değerdir.

TAKOZ FORMASYONU: Devam eden harekette yorgunluk oluştuğunu belirtir. Yükselen takoz ve düşen takoz olmak üzere ikiye ayrılır.

TOPTAN SATIŞLAR PAZARI: önceden alıcıları belirli olan ya da olmayan, belirli bir miktarın üzerindeki hisse senedi işlemlerinin organize bir piyasada gerçekleştirilmesini sağlamak amacıyla kurulmuştur.

TREND: Belirli bir zaman dilimi aralığında belli bir seyri oluşturan değerlerde ortaya çıkan sürekli artma ya da azalmaları ifade eder.

U,Ü

ULUSAL PAZAR: Burada işlem gören bütün şirketler, İMKB tarafından önceden belirlenmiş kotasyon şartlarını tümüyle karşılayan şirketlerdir. Ulusal pazardan seçilmiş 100 şirkete ait hisse senetleri İMKB-100 Endeksini oluşturmaktadır.

UNDERWRITING: (Aracılık yüklenimi). Yeni çıkarılan menkul kıymetlerin satış işleminin bir banka ya da aracı kuruluşlar tarafından üstlenilmesidir.

ÜÇGEN: Teknik analizde hisse senedi fiyatının eriştiği en yüksek fiyat ile en düşük fiyat arasındaki farkın önce genişleyip sonra daraldığı grafiktir.

Y

YATAY ANALİZİ: Dönemler arası bilanço ve gelir tablosu kalemlerin değişimlerini gösterir.

YENİ ŞİRKETLER PAZARI: Yeni kurulmuş olmakla beraber, büyüme potansiyeli taşıyan şirketlerin hisse senetlerinin borsada işlem görmesi amacıyla kurulmuştur.

YÜKSELEN TAKOZ: Büyük düşüşlerden önce oluşur. Yukarı doğru açısı olan bir üçgen görünümündedir. Takozun uçlarına doğru çıkış güç kaybeder. Hacim artışı olmaz,hacim daralır. Hacim yükselen fiyatı onaylamaz. Takozun yükselen destek çizgisi kırıldığında, düşüş takozun boyunun üçte iksi kadar olur.

YÜKSELEN ÜÇGEN FORMASYONU: Fiyatların çıkarken aynı seviyede direnç oluşturmasına karşılık düşerken daha üst seviyede dip yapmasıyla oluşan şekildir. Fiyatların belirgin bir prim yapmadan önce oluşturduğu formasyondur. Formasyon hedefi ise formasyonun direnç seviyesi ile en düşük fiyatlı günü arasındaki farkın direnç seviyesine eklenmesiyle bulunur.

Z

ZAMAN ÖNCELİĞİ: Hisse senetleri piyasasında, fiyat eşitliği halinde sisteme zaman açısından daha önce kaydedilmiş emirlerin öncelikli karşılanmasıdır.