“Oğlum zeki bir çocuk, fakat okulda çok çalışkan değil. Şimdi öğretmeni derslerinin çoğundan kalma tehlikesi olduğunu söylüyor.”
“Kızım elinden geleni yapmak yerine yetecek kadar çalışıyor. Kendisiyle lisede yüksek notlar olmanın ne kadar önemli olduğunu konuştuğumda gözlerini döndürüyor ve bunu umursamadığını ve çok sıkıcı olduğunu söylüyor.”
Sürekli derslerinden geçemeyen ya da her yıl 100 almak yerine 50 ile gelen bir çocuğunuz mu var? Okulda daha başarılı olabileceğini, buna yeteneği olduğunun farkındasınız. Ve iyi bir üniversiteye ya da liseye girmesi için notlarının yüksek olması gerektiğini düşünmek sizi çıldırtmaya yetebilir. Onun geleceği için endişeleniyorsunuz, onun bu tembel hallerini motivasyon eksikliğine ve sorumsuzluğuna bağlıyor olabilirsiniz.
Gerçek şu ki, çocukların çoğu motivasyonludur, fakat bizim motivasyona sahip olmalarını umduğumuz şeylere değil. Mesela video oyunları, müzik, facebook ve yeni bir kıyafet alma konusunda oldukça motivasyonlulardır ve hiç tembellik etmezler. Ve net olan bir şey var ki, eğer çocuğunuzu motive etmek için ona baskı yaparsanız işler daha da sarpa saracaktır.
Şunu anlamalıyız ki, çocukların daha iyisini yapmanın kendileri için olan önemini sahiplenmeleri gerekir. Elbette diğer faktörler( zihinsel ya da fiziksel hastalık, öğrenme ve davranış problemleri, ailevi mevzular, madde bağımlılığı vs.) de motivasyonu engelleyen unsurlardan olabilir. Bu unsurları da yadsıyamayız.
Bazı insanlar için başarılı bir sonuç elde etmesi için tüm unsurlar aynı anda bir araya gelirler; motivasyon, beceri ve istek. Ama bu motivasyon ve başarı çoğumuz için zordur. Tıpkı bunun gibi, her çocuk öğretmeninden yardım talep etmeyip, her akşam dikkatini dağıtan unsurlardan sıyrılarak ödevlerini zamanında tamamlayamaz. Bunu yapan çocuklar “çok işlevsel” olanlardır, çünkü ön beyinleri daha gelişmiştir. Bu okul başarısında belirgin rol oynar. Ön beyin işlevselliği yüksek olanlarda duygu dengeleme, dikkat süresi, azim ve esneklik daha yüksektir. Pek çok çocuğun işlevselliği ise ergenlik dönemine kadar gelişemez. Peki çocuğunuzun okula ve derslere olan motivasyonunu artırmak için neler yapmalısınız?
1. Çocuklarınızla olumlu, saygılı ve açık bir ilişki içinde olun.
Çocuğunuzun takımında olun, ona karşı oynamayın. Bu size ebeveynlik aracı olarak onları etkilemek adına çok faydalı olacaktır. Cezalandırma, yargılama, müdahale etme ve aşağılama sizi hiçbir yere götürmeyecektir. İlişkinizi bozacak ve olan motivasyonlarını da yok edecektir.
Endişeniz, telaşınız ve korkunuz normal ve anlayışla karşılanabilir. Fakat çocuklarınıza bu hislerle reaksiyon vermek etkisiz olacaktır. Hatırlayın, sizin göreviniz onlara nasıl sorumluluk sahibi olacaklarını öğrenmelerinde yardım etmek. Eğer olumsuz olursanız çocuklarınız kendisiyle ilgili düşünmek yerine size karşı savunucu tavır takınacaktır.
2. “Bunu yaptıktan sonra” kuralını uygulayın.
Hayat kurallarından bir tanesi de işimizi yaptıktan sonra bunun ödülünü almaktır. Her gün atış egzersizi yaparsanız daha fazla basket atmaya başlarsınız. İşinizi yaptıktan sonra ücretinizi alırsınız. O yüzden “ders çalıştıktan sonra istediğin aktiviteyi yapabilirsin” kuralını devreye koyun. Eğer çocuğunuzun planlama becerisi yoksa önceliklerini hatırlatarak ona bunu yapmasını öğretmiş oluyorsunuz. Ön beyninin gelişmesine yardım ediyorsunuz.
3. Notlar düştüyse yapılandırma zamanı
Eğer çocuklarınız çalışmıyorsa ve notları düşüyorsa istese de istemese de onun kendi için yapamadığı yapılandırmayı siz yapıyorsunuz. Odadaki bilgisayarın ortak bir alana alınmasından başlayabilir, çalışma zamanının planlanmasını yapıp “ödev yapılana kadar bilgisayar oyunu ve tv yok” diyebilirsiniz. Çalışma saatinde dikkat dağıtıcı elektronikleri yasaklayabilirsiniz. Çalışma saati tüm ödevlerin bitmesini, kapsar ve bu sürede okuma, gözden geçirme ve düzeltmeyle meşgul olabilir. 1,5 saatini sessizlik zamanı olarak kural koyabilir ve bu sürede sadece ödev yapmasını isteyebilirsiniz. Bu bir ceza uygulaması değildir. Aksine okul derslerine odaklanabilmesi ve iyi bir ödev çıkarabilmesi için ona yaptığınız bir yardımdır. Bazı çocuklar müzik sinlerken daha iyi çalıştıklarını söylerler. Buna izin verilebilir ama sadece müziğe izin verip, diğer dikkat dağıtıcılara izin vermemeniz iyi olur.
4. Öğretmeniyle görüşün
Çocuğunuz yanınızdayken öğretmenleriyle görüşün.
5. Çalışma saatini destekleyin.
Ders çalışmaya başladığında çocuğunuzla birlikte oturun ve yoluna koyana kadar ona destek verin. Çalıştığı oda sessiz ve diğer kardeşlerinin olmadığı bir oda olmalı. Ona destek olurken ödevini onun için yapmayın, yaptığı işi kontrol edin ve ona sorular yönelterek onun kendisinin yapmasını sağlayın.
6. Parçalara bölün
Birlikte karar verin, onun yapacağı ödevi parçalara bölmek daha iyi olacaksa her gün bir parça çalışmasını planlayın. Ona beyaz bir yazı tahtası alabilir, bu tahtaya kendisinin notlar almasına teşvik edebilirsiniz.
7. Tatlı sert olun
Bir ebeveyn olarak elinizden geleni yapın, iyi ve yardımsever olun. Sert olun ama cezalandırıcı değil. Çocuğunuzla yaptığınız her bir olumsuz iletişim için on olumlu yaklaşım geliştirin. Onu üzmek ve endişelendirmek yerine cesaretlendirici ve destekleyici odak geliştirin. Onun notlarının sizin anne-babalığınızı yansıttığı yanılgısına düşmeyin. Bu düşünce sadece size zarar verir.
8. Motivasyon eksikliği mi yoksa kaygı mı?
Şuna dikkat etmelisiniz, çocuğunuzdaki motivasyon eksikliği mi, yoksa okul dersleriyle ilgili başarısız olma düşüncelerinden kaynaklanan kaygı mı? Çocuğunuz bunu size açıklayamaz çünkü bilinç düzeyinde değildir. Ama derslerden uzak duruşu kaygı düzeyinin yüksekliğinden kaynaklanabilir. Size düşen ise onun bu kaygısının yüksekliğinin farkında olup, baskı yapmadan ona eksik olduğu noktalarda destek olarak yardımcı olmak. Bu onu rahatlatacaktır.
9. Hayatın dengesini öğretin.
Her zaman büyük resmi aklınızda tutun. Onun düşük notlarıyla çılgına dönmek yerine, ona arkadaşlarına, oyuna ve derse nasıl vakit ayırması gerektiğini öğretin. Okulundaki etkinliklere katılmaya çalışın ve okul projelerine ilgi gösterin.
10. Her şeyi not olarak değerlendirmeyin
Çocuğunuzun geleceği için iyi bir okula gitmesi önemli ama onun gelişimi sadece gideceği okulla olmuyor. Duygusal ve sosyal gelişimi için destek olun.
Uzm. Psikolog Nur Aydoğan
Kaynak=Pincus, Debbie. Empowering Parents Web Page,
