TANIMI
Kadın vücudunda doğal olarak bulunan bulunan iki hormonu (östrojen ve progesteron) içeren ve kadınlar tarafından kullanılan gebeliği önleyici ağızdan alınan haplardır.
Dünyanın çeşitli ülkelerinde kullanılan ve yalnız progesteron hormonu içeren “minihaplar” artık ülkemizde bulunmadığından bu bölüm sonunda çok kısa yer almaktadır.
ÇEŞİTLERİ
21 ve 28 günlük iki tipi vardır. 28 hap içerenlerde de 21 hormon hapı mevcuttur, ek olarak 7 günlük demir içeren kan hapı bulunmaktadır.
Ülkemizde doğum kontrol hapları çeşitli firmalar tarafından değişik isimlerle üretilmektedir. Piyasada satılan düşük dozlu hapların kutularının üzerinde mavi zemin üzerine hilalden dolunaya kadar uzanan ay amblemi bulunur. İlk kez hap kullanacak olan kadınlara mutlaka düşük dozlu hap başlanmalıdır.
Programımızda kullanılan hem 21 hem de 28 günlük haplar da düşük dozludur.
Bu amblem olmayan doğum kontrol hapları normal dozlu olarak kabul edilir. Bazı kadınlar için bu haplar daha uygun olabilir, ancak normal dozluya geçiş hekim kararı ile olmalıdır.
ETKİ MEKANİZMASI
1. Yumurtlamayı geçici olarak (kullanıldığı sürece) durdurur.
2. Rahim ağzı sıvısını kalınlaştırarak erkek tohum hücrelerinin kadın üreme organlarına geçişini engeller.
ETKİLİLİĞİ
Doğru kullanıldığında çok etkilidir. Doğru kullanan her bin kadından yalnız bir tanesinde gebelik olur.
Hatalı kullanımda gebelik olasılığı % 6-8 dir.
GÜVENİLİRLİĞİ
Çok güvenlidir. Etkileri ve yan etkileri çok iyi incelenmiştir.
1960 yılından beri tüm dünyada kullanılmaktadır.
Dünyada 65 milyonu aşkın kadın halen hap kullanmaktadır.
ETKİ SÜRESİ
Hap doğru kullanıldığı sürece etkilidir.
OLUMLU ÖZELLİKLERİ
1. Kullanılması kolaydır.
2. Cinsel ilişkiyi bölmez.
3. Gebelik korkusu olmadığından cinsel haz artar.
4. Adetler düzene girer, kanama miktarı ve kanama gün sayısı azalır.
5. Adet krampları sona erer.
6. Gebelik istenmediği sürece ara vermeden, yıllarca, devamlı kullanılabilir.
7. Ergenlikten menopoza kadar (sigara içmiyorsa) her yaşta kullanılabilir.
8. İstendiği zaman bırakılabilir.
9. Bırakıldıktan hemen sonra gebe kalınabilir.
10. Kansızlığı önler.
1. Sivilcelere iyi gelebilir.
2. Dış gebeliği önler.
3. Yumurtalıklarda kist oluşumunu azaltır.
4. İyi huylu meme hastalıklarını azaltır.
5. Rahim içi zarı ve yumurtalık kanseri riskini azaltır.
1. Yaşlılıkta kemik erimesi riskini azaltır.
DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN ÖZELLİKLERİ
2. Unutmadan, her gün aynı saatte, düzenli olarak yutulması gerekir.
3. Her 28 günde bir yeni paket alınması gerekir.
4. Sigara içen kadınlar 35 yaşından sonra kullanamaz
KİMLER İÇİN UYGUNDUR?
1. Yaşı ve doğum sayısı ne olursa olsun etkin biçimde korunmak isteyen kadınlar
2. Doğum sonrası emzirmeyen veya bebeği altı ayını doldurmuş kadınlar
3. Düşük sonrası dönemdeki kadınlar
4. Hapların aile planlaması dışı yararlarından faydalanmak isteyen kadınlar
5. Hiç doğum yapmamış olanlar
6. Sigara içen ve 35 yaşından küçük olan kadınlar
7. Sigara içmeyen ve 35 yaşından büyük olan kadınlar
8. Ergenlik çağındakiler
KİMLER İÇİN UYGUN DEĞİLDİR?
1. Gebelik şüphesi olanlar
2. Geçmişte ya da şimdi meme kanseri olanlar
3. Üreme organı kanseri olanlar
4. Ciddi damar tıkanıklığı olanlar
5. Ciddi düzeyde unutkanlığı olanlar
6. Bebeği altı aylıktan küçük olan emziren anneler (Bu dönemde minihap kullanılabilir, ancak ülkemizde bulunmamaktadır)
7. 35 yaşın üzerindeki sigara içen kadınlar
İSTENMEYEN ETKİLERİ VAR MIDIR?
Kullanımın ilk üç ayında bulantı, kusma, ara kanaması, lekelenme tarzında kanama, kilo artışı ve göğüslerde gerginlik olabilir. Bunlar geçici etkilerdir.
Özellikle sigara içen kadınlarda (mevcut damar hastalığına rağmen hap kullananlarda) ender de olsa damar tıkanıklığı görülebilir
Dikkat hap kullanan kadınlarda aşağıdaki belirtiler olursa vakit geçirmeden bir sağlık kuruluşuna başvurmalıdır:
1. Şiddetli karın ağrısı
2. Şiddetli göğüs ağrısı, nefes darlığı
3. Şiddetli baş ağrısı
4. Şiddetli uyluk ya da bacak ağrısı
5. Ani görme kaybı ya da bulanık görme, konuşma bozukluğu
NE ZAMAN BAŞLANIR?
Hap kullanmaya başlamak için en uygun zaman adetin ilk günüdür.
Adetin ilk yedi günü içinde de başlanabilir.
Adetin ilk günü başlanmamışsa ilk yedi gün ek bir gebelikten koruyucu yöntem kullanmak gerekir.
Doğum Sonrası Dönemde:
Doğum yapmış kadın,
Emzirmiyorsa doğum sonrası 3-4. haftada adet görmeyi beklemeden hapa başlayabilir.
Emziren kadınlar bebek 6 ayını doldurana kadar kombine hap kullanmamalıdır. (Emziren kadınlar minihap kullanabilirler)
Düşük Sonrası Dönemde:
Kendiliğinden düşük ya da gebelik sonlandırılmalarında tıbbi bir engel yoksa hapa hemen ya da ilk 7 gün içinde başlanmalıdır.
NASIL KULLANILIR?
Haplar hiç unutmadan hergün aynı saatte alınır.
Kolay hatırlaması için örneğin akşamları almasını önerin. Böylece ilk aylarda görülebilen bulantı şikayetini de önleyerek kadına yardımcı olmuş olursunuz.
Paketteki haplar bitene kadar her gün bir hap kullanılır.
Hapın etkili olabilmesi için unutulmaması önemlidir. Kadına çok iyi anlatın ve anladığından emin olun. Hatırlamasını kolaylaştıracak ipuçlarını birlikte bulabilirsiniz. Örneğin hap kutusunun yatağının başucuna ya da diş fırçasının yanına koymak vb bir uygulama unutma şansını azaltır.
Paket bitiminde:
28 günlük haplarda hiç ara verilmeden yeni pakete başlanır.
21 günlük haplarda 7 gün ara verilerek yeni pakete başlanır.
HAP KULLANMAYA NASIL DEVAM EDİLİR?
Ülkemizde Sağlık Bakanlığı kurallarına göre doğum kontrol haplarına doktor kontrolü sonrasında reçete ile başlanabilir. Bu en doğru davranıştır. Ancak, kadınlarımızın çoğu doktora gitmeden ve reçetesiz kullanmaktadır. Bu da yanlış kullanımı artıran bir faktördür.
Hap kullanan kadın ilk 3 ay içinde sağlık kontrolü için sağlık kuruluşuna başvurursa iyi olur. Bu kontrol hapı doğru ve düzenli kullanıp kullanmadığının kontrol edilmesi için iyi bir fırsattır.
Hap kullanan kadının yılda bir kez kontrol için sağlık kuruluşuna gitmesi önerilir.
Sağlık engeli olmayan kadınlar sigara içmiyorlarsa menopoza kadar hiç ara vermeden hap kullanmaya devam edebilirler.
HERHANGİ BİR NEDENLE HAP UNUTULURSA NE YAPILMALI?
Doğum kontrol haplarının etkili olabilmesi için her gün düzenli kullanılmaları gerekir. Yine de birçok kadın haplarını içmeyi unutabilmektedir. Bu durumda hapın gebelikten koruyucu etkisi azalır. Hapların unutulması durumunda gebelik riskini ortadan kaldırmak için bazı ek önlemler alınması gerekir.
Bir kez unutulursa
Unutulan hap hatırlanılan anda alınır, o günün hapı yine aynı saatinde alınır.
İki gün unutulursa
İlk iki hafta içinde ise:
İki gün üst üste ikişer hap alınır, pakete devam edilir. Bu durumda çiftin 7 gün süreyle ek bir yöntem (prezervatif ya da koruyucu fitil) kullanması gerekir.
Üçüncü hafta içinde ise:
Kullanılan eski paket atılarak yeni bir pakete başlanır. Bu durumda çiftin 7 gün ek bir yöntem (prezervatif ya da koruyucu fitil) kullanması gerekir. Kadına adet düzeninin değişebileceği konusunda da bilgi verin.
Üç gün unutulursa
Kullanılan eski paket atılarak yeni bir pakete başlanır. Bu durumda çiftin 7 gün ek bir yöntem (prezervatif ya da koruyucu fitil) kullanması gerekir. Kadına adet düzeninin değişebileceği konusunda da bilgi verin.
Doğum kontrol haplarının etkili olabilmeleri için düzenli kullanılmaları gerektiğini biliyorsunuz. Her gün bir tane hap kullanmak kolay gibi görünebilir. Ancak uygulamada birçok kadın hap içmeyi unutabilmektedir. Kadına, unutulması durumunda gebelikten koruyucu etkinin azalacağını söylemelisiniz. Unutma durumunda yukarıdaki kuralların uygulanması istenmeyen bir gebeliğin önlenmesini sağlar.
Hap unutulması durumunda istenmeyen bir gebeliğin önlenmesi için bir başka seçenek olarak doğum kontrol hapları ile acil korunma da uygulanabilir. Özellikle ilk iki hafta içinde iki kez unutma ile üst üste üç kez unutma durumunda gebelik riski yüksek olduğundan acil korunma önerebilirsiniz:
Hap unuttuğunda acil korunma uygulayan bir kadın doğum kontrol haplarını kullanmayı sürdürmelidir. Acil korunma sonrasında hemen ertesi gün yeni bir paketin birinci gününden başlanır. Bu durumda çiftin 7 gün süreyle ek bir yöntem (prezervatif ya da koruyucu fitil) kullanması gerekir. Kadına ayrıca adetine kadar düzensiz kanaması olabileceğini hatırlatın.
ACİL KORUNMADA KULLANIM (gebelik riski olan korunmasız bir ilişkiden sonra kullanım)
Yukarıda anlatıldığı gibi doğum kontrol hapı kullanan bir kadın iki veya daha fazla hap içmeyi unuttuğunda acil korunma uygulayabilir.
Bunun dışında herhangi bir yöntemin başarısız olabileceği durumlarda örneğin prezervatifin yırtılması, iğnelerin zamanında yaptırılamaması vb durumlarda kullanılan yöntemin gebelikten koruyuculuğuna güvenilemez. Ya da kadın hiç yöntem kullanmıyor olabilir. Tüm bu durumlarda kadın korunmasız bir cinsel ilişkiden sonraki ilk 72 saat içinde doğum kontrol hapları ile acil korunma uygulayabilir.
Bu uygulama, gebeliği önlemede % 98 etkilidir.
Normal dozlu OVRAL ya da EUGYNON isimli haplarla yapılabilir.
İki tane normal dozlu hap yutulur. 12 saat sonra aynı haptan iki tane daha yutulur.
Acil korunma düşük dozlu hapla yapılırsa bir defada dört hap yutulur ve 12 saat sonra tekrar dört hap yutulur.
Kullanılabilecek haplar LO-OVRAL, MICROGYNON ya da LO-FEMENAL’dir.
Hapların bu şekilde kullanımı mide bulantısı ve kusma yapabilir. Hapın alımından sonra iki saat içinde kusma olursa aynı miktar hap tekrar yutulmalıdır.
Bildiğimiz gibi bazı sağlık riskleri olan kadınların doğum kontrol hapı kullanmaları doktor tarafından sakıncalı görülebilir. Bu kadınlar bile acil korunma için hap kullanabilir.
YANLIŞ İNANÇ VE BİLGİLER
1. Haplar kanser yapar.
Yanlış.
Tam tersine yumurtalık kanseri ve rahim içi tabakası kanseri gibi bazı kanser türlerine yakalanma riskini azaltır.
2. Haplar kısırlık yapar.
Yanlış.
Gebelik bazı hap kullanıcılarında hapı bıraktıktan hemen sonra bazılarında ise bir kaç ay içinde gerçekleşir.
3. Hap anormal bebeklere ve çoğul doğumlara neden olur.
Yanlış.
40 yıllık kullanımda bu söylentiyi destekleyecek hiçbir bulguya rastlanmamıştır.
4. Doğum yapmamışlar kullanamaz.
Yanlış.
Rahatlıkla kullanabilir.
5. Hap kullanırken zaman zaman ara vermek gerekir.
Yanlış.
Etkili olabilmesi için aralıksız kullanılmalıdır.
6. Hap bırakıldıktan sonra bir süre daha korumaya devam eder.
Yanlış.
Hap yalnızca kullanıldığı süre içinde etkilidir.
7. Hap kullananın çocuğunun cinsiyeti bozulur, eşcinsel olur
Yanlış.
Doğacak bebeğin cinsiyetine etkisi yoktur
NERELERDEN SAĞLANIR?
Eczanelerden,
Sağlık Ocaklarından,
Ana Çocuk Sağlığı Merkezlerinden alınabilir.
www.kadinlarkulubu.com 
