Nezihe Muhittin’in 'kahkahalı büyük komedisi' : Kadınlar Kulübü

"Kadınlar Kulübü öfkesini hemcinslerinden çıkarttığı için eleştirilebilecek Nezihe Muhittin’in oyun yazarlığına dair elimizde kalan en önemli metin. Türk Kadını’nda olduğu gibi kendi tarihini ortaya koyuyor bu oyunla. İçindeki kargaşayı, ruhundaki isyanı, var olmaya, yeniden iktidarda olmaya açlığını anlatıyor bizlere."



Nezihe Muhittin’in Kadınlar Birliği adında bir operet yazmakta olduğu 15 Nisan 1936 tarihinde Akşam’da müjdelenir. [1]

Eski Kadınlar Birliği reisi Bayan Nezihe Muhiddin bir mevsimde tam yedi tiyatro eseri çıkarmış. Bir tiyatrosu İstanbul cihetinde oynanıyor, bir eseri Beyoğlu’nda. Beyoğlu’nda oynanan eseri meşhur Seyfeddin Asaf, Sezai Asaf kardeşler tarafından bestelenen Florya operetidir. Gazetelerin yazdığına göre Florya opereti seyirci rekorunu kıran bir esermiş.

Bir mevsimde yedi tiyatro eseri çıkaran Nezihe Muhiddin’i evinde, masasının başında son derece meşgul buldum. Yeni bir operet hazırlıyordu.

“Kadınlar Birliği adında yeni bir operet yazıyorum. Bir operet için dünyada bundan daha eğlenceli bir mevzu olamaz.”

“Kadınlar Birliği dediniz, değil mi?”

“Evet... Kadınlar Birliği... Bu operette Kadınlar Birliği’nin bütün maruf simalarını, Kadınlar Birliği’nin işlerini göreceksiniz. Kadın kavgaları, kocaları tarafından yazılmış nutukları okuyan büyük feminist kadınlar... Vakıa Kadınlar Birliği’ni ben kurdum. Benim bu isimde bir operet yazmam garip görünebilir ama... Esere kendimi de koyacağım için demek ki bu işte tamamıyla bitaraf kalıyorum. Sonra Kadınlar Birliği’ni de benden iyi bilen kimse yoktur sanırım.”

“Bu Kadınlar Birliği opereti müthiş bir dedikodu uyandırabilir... Sağdan, soldan size epeyce çatacaklardır.”

“Monşer... Çatsınlar. Hayatımda mücadeleden, dedikodudan yılmış, korkmuş insan mıyım ben? İsteyen bayan çatsın... Ben bildiğimi, gördüğümü, tuhafıma gideni, güldüğümü yazacağım.”

Hikmet Feridun Es röportajın devamında “Sonradan öğrendim ki meğer Nezihe Muhiddin’in yazacağı Kadınlar Birliği opereti daha şimdiden birçok kadın meclislerinde büyük bir dedikodu uyandırmış,” diyor.


Nezihe Muhittin’in oyun yazarlığına dair biriktirebildiklerim şimdilik bu kadar. Yani adını verdiği dokuz oyunundan sadece bir tanesi, Kadınlar Kulübü bugüne ulaşabilmiş.

Kadınlar Kulübü’ne dönecek olursak…

Nisan 1936’daki röportajın üzerinden yedi ay geçmiştir. Kasım başında Açıksöz gazetesinde yayınlanan bir röportajının [4] girişinde, oyununa ve feministliğine dair Nezihe Muhittin’in yazdıkları dikkate değerdir:

Karikatür mecmuası için istenen Kadınlar Kulübü ismindeki komediyi harıl harıl bitirmekle meşgulken misafir geldi dediler. Zihnim tamamıyla mahut komedide, karşılamaya çıktım. Bir de ne göreyim? Bizim sabık kadın birliğinin esbak azalarından bir arkadaş değil mi? “Acaba Karikatür’deki ilanı gördü de çatmaya mı geldi?” diye kuşkulanırken eksik olmasın boynuma atıldı.

“Sizi çok göreceğim gelmişti. Fakat ben Bayan (...) tarafından sizi öğle yemeğine davete geldim. Bugün oraya Mısırlı şair, muharrir, seyyah ve bilhassa Feminist Bayan Huneyna Huri gelecek. Eski bir feminist sıfatıyla beraber bulunmanızı çok arzu ediyoruz,” dedi.

Tuhaf tesadüf! Çok hürmet ettiğim Bayan (...) eğer bugünkü yazdığım oyunu bilse benim gibi mürtet bir feministi bu sadık ecnebi feministe tanıttırmak istemeyecekti. İçimden gülümsüyor ve genç seyyah bayanla bir mülakat tasarlıyordum.

Bizim eski arkadaş cevabı uzattığımı görünce “Kabul etmezseniz mahzun oluruz vallahi,” diyerek sözüne devam etti. “Mutlaka bekliyoruz. Bayan Huneyna Huri’ye de söyledik, çok memnun oldu.”

Arkadaş gittikten sonra kendi kendime On üç sene evvel kurduğu bir kadın cemiyetini bugün kendi de içinde olarak karikatürize eden büyük feminist! Yürü bakalım, dedim.

Kendisini mürtet bir feminist olarak adlandırıyor Nezihe Muhittin. Mürtet, Müslümanken başka bir dine geçenleri tanımlamak için kullanılan bir kelime. On üç sene evvel kurduğu kadın cemiyetini kendisi de içinde olduğu halde karikatürize ettiği için söylüyor olmalı bunu.



Ancak Nezihe Muhittin’in ‘mürtet’liğinin başka vesikaları da var. Kendi kurduğu Kadınlar Birliği’nden bir katakulli, hem de devlet menşeili/destekli bir katakulli ile uzaklaştırıldıktan sonra her fırsatta birliği ve politikalarını eleştirmiş.[5] Örneğin 1929’da birlik kadınların polis olabilmesi için mücadele ederken kadından polis olmayacağını söylemiş[6] yahut 1932’de İzmir’de bir Erkekler Birliği’nin kurulacağı duyurulduğunda, verdiği röportajda Kadınlar Birliği’nin artık bir varlık sebebinin kalmadığını iddia etmiş.[7] 1927’den kendisini feshettiği 1935’e kadar türlü vesilelerle Kadınlar Birliği’ne çatıp durmuş. Öyle ki Kadınlar Birliği’ne dair olumlu ya da olumsuz bir gelişme yaşandığında tüm gözler doğruca Nezihe Muhittin’e çevrilmiş. Onun da başka bir birlik kuracağı haberleri çıkmış birkaç kere. Ve tüm bu süreçte, yaptığı açıklamalarda bazen anti-feminist bir duruş sergilemiş ne yazık ki.

İşte bu yüzden Kadınlar Kulübü ilgiyle karşılanır.

Hatta oyunun tefrikasının başladığı gün Karikatür mecmuası, Akşam’a, hem de ilk sayfadan reklam verir.



Kaynak ve yazının tamamı için tıklayın

Sizlerden ricam sitede ne kadar karikatür paylaştıysanız şikayet et linkinden bize bildirmeniz.

Konu ivedi ve önemlidir.

Bundan sonra da hiç bir karikatüriste ait (görsel linki dahi olsa) paylaşmamanız.