ANAL FİSSÜR
Anal Fissür Nedir?
Anüs (makat) ya da anal kanal ( makat yolu; büyük abdestin geçtiği son kanal) iç yüzeyini döşeyen dokuda (epitel) çeşitli nedenler ile oluşan, ağrı ve kanama ile kendini gösteren çatlak şeklinde yaraya verilen isimdir.
Anal kanalda büyükabdesti kaçırmamızı önleyen, kişiden kişiye değişen belirli bir basınç mevcuttur. Günümüzde fissür oluştuktan sonra bu bölgenin olması gerekenden daha fazla basınca maruz kalması anal fissürün iyileşmesini zorlaştırdığı düşünülmektedir.
Neden Anal Fissür Oluşur?
Bir defada sert ve hacimli büyükabdest sırasında
Kabızlık ve aşırı ıkınma ile
Uzamış ishallerde
İnflamatuvar barsak hastalıkları seyri sırasında (ülseratif kolit, Crohn hastalığı)
Daha az sıklıkta; anal kanser, AİDS, anal sex, tüberkülöz, anüse yönelik travma(yabancı cisim sokma, şiddetli kaşıntı)
Anal Fissür Hangi Yakınmalara Neden Olur;
Makattan kanama (büyükabdeste karışmış ya da tuvalet kağıdına bulaşan)
Yırtılma hissi veren ağrı (dışkılama sırasında ya da hemen sonrasında)
Makat etrafında kaşıntı hissi
Makatta yırtığın ele gelmesi, ele gelen şişlik hissi
İdrar yaparken, öksürme sırasında makatta ağrı
Kimler Anal Fissür İçin Risk Taşır?
Anal fissür herkeste ve her yaşta görülebilir. Ancak yaşın artmasıyla görülme sıklığı azalır. Kronik kabızlık, doğum, bebeklik, anal fissür geçiren hastalar ve Crohn’s hastalığı olanlar özellikle risk altındadırlar.
Anal Fissür Tanısı Nasıl Konur?
Anal fissürü düşündüren yakınmaları olan hastalarda makat bölgesinin görerek yapılan muayenesinde kolaylıkla tanınabilir. Ağrılı olabileceğinden parmakla rektal muayene yapılamayabilir. Ancak anal fissür yakınmaları ile beraber inflamatuvar barsak hastalığı düşündüren bulgular var ise kolonoskopik muayene gerekebilir.
Anal Fissür Nasıl Tedavi Edilir?
Anal fissür oluştuğunda (Akut anal fissür) öncelikle konservatif (koruyucu) yaklaşımlar ile tedavi edilmeye çalışılır. Tüm konservatif yaklaşımlara ve 6-8 hafta geçmesine rağmen anal fissürde iyileşme olmazsa kronik anal fissür halini alır. Kronik anal fissür teavisinde ise medikal (ilaç ile tedavi) ve cerrahi tedavi seçenekleri vardır.
Konservatif tedavi; Anal fissür tedavisinin ilk basamağı uygun diyet ve kişisel hijyendir. Katı dışkılama anal fissürün gelişme ve devamı ile birlikte olduğundan dolayı, yeterli su ve lif alımının sağlanması ilk basamak tedavisinin başlıca unsurudur. Konsertif yaklaşım ile anal kanaldaki artmış basıncı azaltmak ve dışkının daha yumuşak çıkmasını sağlamak için alınacak önlemler;
Dışkı yumuşatıcı ölemler ( yeterli sıvı ile beraber bol lifli gıda amak, dışkı yumuşatıcı ilaçlar)
Kafein içeren ürünlerden kaçınmak
Sıcak su oturma banyosu ( 10-20 dk ve günde birkaç defa)
Malat temizliği sırasında travmaya neden olmamak
Tuvalette uzun süre oturmadan ve şiddetli ıkınmadan büyükabdest yapmak şeklinde sıralanabilir.
Medikal (ilaçla) tedavi; Yukarıda bahsedilen konservatif tedavi yaklaşımları ile akut anal fissürlerin yaklaşık %80’i iyileşir. İyileşme olmaz ise anal kanal basıncını düşürmek için bazı ilaçlar kullanılmaktadır. Bu ilaçlar öngörülen fissür oluşum mekanizmaları esasına göre anal kanal basıncının düşmesini sağlarlar ve bu yöntemi önerenler, cerrahinin yol açtığı kalıcı kas hasarı dezavantajı olmaksızın anal istirahat basıncını azaltıcı aynı yararlı etkilerin bu tedavide de olduğunu savunmaktadır. Bu tedavideki amaç, akut veya kronik fissürün iyileşmesini sağlamak için yeterince uzun süre normal düzeyde olan anal kanal basıncı sağlamaktır. Hem ağızdan alınan hem de krem şeklinde ilaçlar kullanılmaktadır. Ancak daha çoklukla daha az yan etki ile artan iyileşme oranları sağlayan krem ve pomadlar tercih edilmektedir. Medikal tedavide kullanılan bazı ilaçlar şunlardır;
Topikal kas gevşetici ilaçlar ( krem ya da pomad şeklinde)
Nitrogliserinli kremler; Ağız yoluyla ya da krem şeklide olabilir
Kalsiyum kanal blokörleri; Ağız yoluyla ya da krem şeklide olabilir
Botox enjeksiyonu; anal kanal etrafındaki kası geçici felç ederek basınç düşer
Cerrahi tedavi; Konservatif yaklaşımlar ve medikal tedavi ile anal fissürün iyileşmediği hastalarda diğer bir tadavi seçeneği cerrahi tedavidir. Cerrahi tedavide anal kanal etrafını saran, spazma uğrayarak anal kanal basıncında yükselmeye neden olan kasın bir bölümünün kesilerek basıncın düşürlmesi ve iyileşmenin hızlanması temeline dayanır. Cerrahi tedavi sonrasında genellikle hastalar aynı gün evine gönderilebilmekte ya da bir gece hastanede kalabilmektedir.
Anal Fissür Oluşması ve /veya Tekrarlaması Nasıl Önlenir?
Yaşam tarzında yapılan bazı değişiklikler ile fissür iyileşmesi hızlandırılabilir ya da fissür oluşması önlenebilir.
Bunlar;
Diyet ile lifli gıda alımı; Diyette günlük yaklaşık 25-30 gr lif olması büyükabdesti yumuşatır ve fissür iyileşmesini hızlandırır. Lifli gıda alımı için diyetle daha fazla meyve, sebze, hububat ürünleri ve kuruyemişler alınarak sağlanabilir.
Yeterli su alımı; Günlük lif alımına ek olarak yeri kadar sıvı alınması büyükabdestin yumuşak olmasına ve kabızlığın önlenmesine yardımcı olur. Gün içerisinde nadiren sususyorsanız, idrar renginiz açık sarı ya da renksiz ise muhtemelen yeterli su alaldığınızı gösterir.
Düzenli egzersiz; Günlük olarak ortalama 30 yapılan hafif egzesizler (yürüyüş gibi) barsak hareketlerini düzenler, tüm vücutta kan akımını hızlandırır ve bu sayede fissür iyileşmesine yardımcı olur.
Tuvalet alışkanlığını düzenlemek; Tuvalette uzun süre oturmamak, şiddetli ıkınmamak ve makat bölgesini daima kuru tutmak fissür oluşumunu azaltabilir.
