- 25 Nisan 2007
- 3.910
- 13
- 39
Ahmet Hamdi Tanpınar
Cumhuriyet dönemi şair ve yazarları arasında önemli bir yeri bulunan Ahmet Hamdi Tanpınar, 23 Haziran 1901'de İstanbul'da doğdu. Bir süre İstanbul Baytar Mektebi'ne devam etse de daha sonra Edebiyat Fakültesi'ne devam etti. Erzurum, Konya, Ankara ve İstanbul'daki liseler ile Gazi Eğitim Enstitüsü'nde edebiyat öğretmenliği yaptı. 1933'te Güzel Sanatlar Akademisi'nde tarih ve estetik dersleri vermeye başladı. 1939 yılında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'ne yeni Türk edebiyatı profesörü olarak atandı. 1942-1946 yılları arasında parlementoya Kahramanmaraş milletvekili olarak girdi. Milletvekilliği sona erince Milli Eğitim Müfettişliği görevine atandı ve 1949'da akademisyenliğe geri döndü.
Şiir eğitimini Yahya Kemal'den alan Ahmet Hamdi Tanpınar'ın ilk şiiri "Musul Akşamları", Altın Kitap dergisinde yayınlandı. Ahmet Haşim'in ve sembolizm akımının etkisinde kalarak kaleme aldığı ve hece ölçüsüyle yazdığı şiirleri Dergah, Milli Mecmua ve Görüş dergilerinde yayınlandı. 1932 yılından sonra Varlık, Görüş, Oluş ve Ülkü dergilerinde çıkan şiirlerinde düşünceye ağırlık veren; insan, doğa ve evren sorunlarına Bergsoncu bir görüşle yaklaşarak, imgelere dayalı; ölümsüzlük, korku, özlem ve hüzün temalarına yöneldi.
Şiire daha çok mükemmellik kaygısıyla yaklaşan Tanpınar, hikâyelerinde gözlemlerden yola çıkarak çevresindeki insanların ruhsal durumlarını, gerçek dünya ile düşler dünyası arasındaki olarak verir. Ahmet Hamdi, Ülkü dergisinde tefrika edilen ilk romanı "Mahur Beste"de Osmanlı saray çevresinin yaşam tarzını, bu kesimde yaşayan insanların davranışlarını anlatır. İnandığı dünya görüşünün sonuçlarını ve estetik anlayışını sergilediği ve özyaşam öyküsü olarak adlandırılan "Huzur" yazarın önemli eserleri arasındadır. Bu romanda Doğu - Batı kültürlerinin birleşimi sorununu temel alın Tanpınar, Cumhuriyet dönemi burjuva aydınları ile çağdaş yaşam arasındaki çelişkiyi ortaya koymaya çalışır. Edebiyatımızın en iyi aşk romanları arasında yer alan "Huzur", geçiş dönemi toplumların genel problemi olan Doğu-Batı çatışmasını, edebiyat çevrelerinin Yahya Kemal olduğundan kuşku duymadığı "İhsan" karakteri ekseninde ele alır.
"Sahnenin Dışındakiler" adlı romanında II. Meşrutiyet dönemi siyasal çekişmelerini ayrıntılarıyla anlatırken, "Saatleri Ayarlama Enstitüsü"nde toplumun tanık olduğu değişimleri, yer yer fantazi ögelere dayanarak işler. Romanlarında toplumsal sorunları daha çok bireylere yansıyış biçimiyle değerlendiren Tanpınar'ın, kendi estetik ve felsefi anlayışıyla dile getirdiği inceleme ve denemeleri de vardır. Yapıtları günümüze kadar gelmiş ve Doğu - Batı sorununa ışık tutan birer belge olarak yerini almıştır. Ahmet Hamdi Tanpınar, son yıllarda adeta tekrar keşfedilmiş, gerek sanata katkısı gerekse eserleri bir kez daha edebiyat eleştirmenlerince değerlendirmeye tutulmuştur.
Eserleri
Roman: Huzur (1949), Saatleri Ayarlama Enstitüsü (1962), Sahnenin Dışındakiler (1973), Mahur Beste (1975), Aynadaki Kadın (1987)
Hikâyeleri: Abdullah Efendi'nin Rüyaları (1943), Yaz Yağmuru (1955), Hikayeler (1983)
Deneme/İnceleme/Monografi: Beş Şehir (1946), XIX. Asır Türk Edebiyat Tarihi (1949), Yahya Kemal (1961), Edebiyat Üzerine Makaleler (1969), Yaşadığım Gibi (1970),
Cumhuriyet dönemi şair ve yazarları arasında önemli bir yeri bulunan Ahmet Hamdi Tanpınar, 23 Haziran 1901'de İstanbul'da doğdu. Bir süre İstanbul Baytar Mektebi'ne devam etse de daha sonra Edebiyat Fakültesi'ne devam etti. Erzurum, Konya, Ankara ve İstanbul'daki liseler ile Gazi Eğitim Enstitüsü'nde edebiyat öğretmenliği yaptı. 1933'te Güzel Sanatlar Akademisi'nde tarih ve estetik dersleri vermeye başladı. 1939 yılında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'ne yeni Türk edebiyatı profesörü olarak atandı. 1942-1946 yılları arasında parlementoya Kahramanmaraş milletvekili olarak girdi. Milletvekilliği sona erince Milli Eğitim Müfettişliği görevine atandı ve 1949'da akademisyenliğe geri döndü.
Şiir eğitimini Yahya Kemal'den alan Ahmet Hamdi Tanpınar'ın ilk şiiri "Musul Akşamları", Altın Kitap dergisinde yayınlandı. Ahmet Haşim'in ve sembolizm akımının etkisinde kalarak kaleme aldığı ve hece ölçüsüyle yazdığı şiirleri Dergah, Milli Mecmua ve Görüş dergilerinde yayınlandı. 1932 yılından sonra Varlık, Görüş, Oluş ve Ülkü dergilerinde çıkan şiirlerinde düşünceye ağırlık veren; insan, doğa ve evren sorunlarına Bergsoncu bir görüşle yaklaşarak, imgelere dayalı; ölümsüzlük, korku, özlem ve hüzün temalarına yöneldi.
Şiire daha çok mükemmellik kaygısıyla yaklaşan Tanpınar, hikâyelerinde gözlemlerden yola çıkarak çevresindeki insanların ruhsal durumlarını, gerçek dünya ile düşler dünyası arasındaki olarak verir. Ahmet Hamdi, Ülkü dergisinde tefrika edilen ilk romanı "Mahur Beste"de Osmanlı saray çevresinin yaşam tarzını, bu kesimde yaşayan insanların davranışlarını anlatır. İnandığı dünya görüşünün sonuçlarını ve estetik anlayışını sergilediği ve özyaşam öyküsü olarak adlandırılan "Huzur" yazarın önemli eserleri arasındadır. Bu romanda Doğu - Batı kültürlerinin birleşimi sorununu temel alın Tanpınar, Cumhuriyet dönemi burjuva aydınları ile çağdaş yaşam arasındaki çelişkiyi ortaya koymaya çalışır. Edebiyatımızın en iyi aşk romanları arasında yer alan "Huzur", geçiş dönemi toplumların genel problemi olan Doğu-Batı çatışmasını, edebiyat çevrelerinin Yahya Kemal olduğundan kuşku duymadığı "İhsan" karakteri ekseninde ele alır.
"Sahnenin Dışındakiler" adlı romanında II. Meşrutiyet dönemi siyasal çekişmelerini ayrıntılarıyla anlatırken, "Saatleri Ayarlama Enstitüsü"nde toplumun tanık olduğu değişimleri, yer yer fantazi ögelere dayanarak işler. Romanlarında toplumsal sorunları daha çok bireylere yansıyış biçimiyle değerlendiren Tanpınar'ın, kendi estetik ve felsefi anlayışıyla dile getirdiği inceleme ve denemeleri de vardır. Yapıtları günümüze kadar gelmiş ve Doğu - Batı sorununa ışık tutan birer belge olarak yerini almıştır. Ahmet Hamdi Tanpınar, son yıllarda adeta tekrar keşfedilmiş, gerek sanata katkısı gerekse eserleri bir kez daha edebiyat eleştirmenlerince değerlendirmeye tutulmuştur.
Eserleri
Roman: Huzur (1949), Saatleri Ayarlama Enstitüsü (1962), Sahnenin Dışındakiler (1973), Mahur Beste (1975), Aynadaki Kadın (1987)
Hikâyeleri: Abdullah Efendi'nin Rüyaları (1943), Yaz Yağmuru (1955), Hikayeler (1983)
Deneme/İnceleme/Monografi: Beş Şehir (1946), XIX. Asır Türk Edebiyat Tarihi (1949), Yahya Kemal (1961), Edebiyat Üzerine Makaleler (1969), Yaşadığım Gibi (1970),
