Çinko Eksikliği, Fazlalığı ve Takviyesi - Çinko eksikliği neden olur?

Çinko, birçok gıda türünde bulunan önemli bir mineraldir. Bu mineralden yeterince almamak, bağışıklık fonksiyonunun azalması, ishal ve daha fazlası dahil olmak üzere bir dizi sağlık etkisine neden olabilir. Çinko eksikliği belirtileri, çinko seviyeleri birkaç ay boyunca düşük olana kadar başlamaz. Yetersiz çinko, diyetinizde yeterince almamaktan kaynaklanabilir. Orak hücre hastalığı gibi bazı tıbbi durumlar da sizi daha duyarlı hale getirebilir.

Çinko eksikliğinin teşhisi, standart bir kan testi olmadığı için karmaşık olabilir. Seviyeleriniz, belirtileriniz ve diyet geçmişinizle birlikte düşük çinkonun belirlenmesine yardımcı olabilir. Çinko açısından zengin yiyecekler yiyerek semptomları iyileştirebilirsiniz. Bununla birlikte, bazı insanlar için takviyeler gereklidir.

Neden çinkoya ihtiyacımız var?​

Vücudumuzdaki birçok kimyasal reaksiyonun yanı sıra çinko, aşağıdakiler için gereklidir:

• Bağışıklık sistemlerimiz enfeksiyonla savaşmak için iyi çalışır.
• Yaraların iyileşmesi.
• Büyüme.
• Tüm hücrelerimizin temeli olan proteinleri ve molekülleri inşa etmek.
• Tat, koku ve iyi görüş.

Çinkoyu nereden alıyoruz?​

Çinko, aşağıdakiler de dahil olmak üzere birçok gıdada kolayca bulunur:

• Kırmızı et.
• Tavuk ve diğer kümes hayvanları.
• Deniz ürünleri, özellikle istiridye (çinko yüklü), yengeç ve ıstakoz.
• Fındık.
• Tahıllar, fasulye, mercimek ve bezelye. Ispanak.
• Süt ürünleri - süt, yoğurt, peynir.
• Güçlendirilmiş kahvaltı gevreği.

Çinko eksikliği neden olur?​

Kötü beslenme çinko eksikliğine neden olabilir. Bu nedenle, yetersiz beslenen çocuklarda ve yetişkinlerde ve koşullar veya hastalık nedeniyle normal bir diyet yiyemeyen kişilerde daha yaygındır. Çinko alımının çoğu et ve deniz ürünlerindendir, bu nedenle vejetaryenler eksikliğe daha yatkın olabilir.

Bağırsaklarla ilgili sorunlar çinkonun emilmesinde sorunlara yol açabilir. Buna ülseratif kolit , Crohn hastalığı ve çölyak hastalığı gibi bağırsak rahatsızlıkları ve kalıcı ishalin olduğu durumlar dahildir.

Aşırı alkol tüketen kişiler de çinkoyu normal olarak ememezler. Kronik karaciğer veya böbrek hastalığı gibi uzun süreli hastalıklar da çinkonun düşük emilimiyle sonuçlanabilir. Yüksek doz demir takviyeleri, çinkonun emilme şeklini de etkileyerek eksikliğe yol açabilir.

Akrodermatitis enteropatika adı verilen nadir bir kalıtsal durum, çinko eksikliğinin ara sıra bir nedenidir. Bu durumda, normal olarak çinko absorpsiyonuna izin veren ve ciddi eksiklikle sonuçlanan bir taşıma proteininin yokluğu vardır. Bu durumda, bir bebek anne sütünden kesildikten hemen sonra semptomlar başlar. Tipik bir döküntü genellikle ilk semptomdur.

Çinko fazlalığının sebepleri nelerdir?​

Çinko fazlalığının en yaygın nedeni çok fazla çinko takviyesi almaktır. Önerilen dozdan fazlasını almamak önemlidir.

Diğer nedenler daha az yaygındır. Böbrekleriniz iyi çalışmıyorsa (örneğin, akut böbrek hasarınız varsa) sizin için fazla çinkodan kurtulmazlar. Bu durumda birikebilir. Akut böbrek hasarı , böbreğinize fiziksel bir travma geçirdiğiniz anlamına gelmez; genellikle ciddi bir enfeksiyon gibi bir hastalığa bağlı olarak böbrek fonksiyonunun ani kaybıdır.

Hemokromatoz adı verilen nadir bir durumunuz varsa, aşırı çinko yüklemeniz daha olasıdır. Bunun nedeni, çinkonun emilme ve kullanılma şeklini etkileyebilecek yüksek demir seviyelerine sahip olmanızdır.

Bazı endüstriyel bileşikler yüksek seviyelerde çinko içerir ve bu maddelere maruz kalma yoluyla bazen çinko zehirlenmesi almak mümkündür. Bunlara bazı boyalarda veya kauçukta kullanılan bazı bileşenler dahildir.

Çinko eksikliğiniz varsa, başka bir beslenme eksikliğiniz de olma ihtimalinin yüksek olduğunu unutmayın. Beslenme eksikliğiniz varsa, etkilerin gelişmesi yavaş olabilir ve bunlar belirsiz ve tespit edilmesi zor olabilir. Belirtileri fark ederseniz, yıllık muayenenizde veya daha önce doktorunuzla genel sağlık durumunuz hakkında konuşun.

Çinko eksikliğinin belirtileri nelerdir?

Çinko eksikliğinin belirtileri ne kadar eksik olduğunuza bağlıdır. Çinko seviyesi biraz düşükse semptomlar hafif olabilir, ancak ciddi eksiklik varsa çok şiddetli olabilir. Belirtiler şunları içerebilir:

• İştah kaybı.
• Kilo kaybetmek.
• İshal.
• Enerji düşüklüğü.
• Soğuk algınlığı, öksürük ve göğüs enfeksiyonları gibi enfeksiyonlara daha yatkın olmak.
• Saç dökülmesi.
• Deri döküntüleri.
• Görme, tat veya koku ile ilgili sorunlar.
• İktidarsızlık.

Çocuklarda ve ergenlerde ayrıca şunlar olabilir:

• Büyümenin durması.
• Gecikmiş ergenlik.
• Öğrenme güçlüğünün gelişimi.

Çinko fazlalığının belirtileri nelerdir? Sisteminizde çok fazla çinko varsa bir takım farklı belirtiler ortaya çıkabilir. Örneğin:

• Karın ağrıları
• İshal
• Bulantı, kusma
• Baş ağrısı
• Yorgunluk
• Baş dönmesi

Çok fazla çinko, vücudunuzdaki demir, bakır, magnezyum veya kalsiyum gibi diğer elementlerin seviyelerini de etkileyebilir. Daha sonra bu elementlerin eksikliğinin zincirleme bir etkisi olabilir - örneğin, demir eksikliğinden kaynaklanan anemi.

Fazla çinko, kalbinizin işlevini de etkileyebilir ve muhtemelen sizi anjina ve kalp krizi riskine sokabilir.

Örneğin kaynak veya galvanizleme işlemleri sırasında çinko içeren dumanların solunması durumunda metal dumanı ateşi adı verilen bir durum meydana gelebilir. Bu, aşağıdaki gibi semptomlara neden olur:

• Boğaz ağrısı.
• Öksürme.
• Nefes almada zorluk.
• Gögüs ağrıları.
• Yüksek sıcaklık (ateş).
• Kas ve eklem ağrıları.
• İshal ve kusma.

Farklı dozlarda ve çinko formları içeren çeşitli çinko takviyeleri vardır. Bunlar değişebilir, ancak bazı çinko takviyelerinin bazı insanlar için yan etkileri olabilir. Birçok insanın yan etkisi yoktur. Paketle birlikte gelen bilgi broşürünü okuyun.



Olası yan etkiler şunları içerebilir:

• Hoş olmayan bir tat.
• Baş ağrısı.
• Mide ağrısı.
• Hasta hissetmek (bulantı) veya kusma.
• İshal.
• Hazımsızlık.
• Yorgunluk.

Aşırı çinko riskleri nedeniyle asla önerilen miktardan fazlasını almayın.

İlk test, çinko seviyelerini kontrol etmek için bir kan testidir. Bununla birlikte, kandaki seviyeler, vücuttaki hücrelerdeki çinko seviyeleri ile mutlaka örtüşmez. Yani normal bir kan çinko düzeyine sahip olmak mümkündür, ancak aslında çinko eksikliği olabilir. Semptomlar uyuşuyorsa ve çinko eksikliğinin muhtemel bir nedeni varsa, bazı durumlarda kan sonucu ne olursa olsun bunun olduğu varsayılabilir.

Bununla birlikte, fazla çinkonuz varsa, bu, kan testi sonucundan açıkça anlaşılmalıdır.

Gelecekte saçtaki çinko seviyelerini kontrol ederek hücrelerdeki çinko seviyelerini analiz etmek mümkün olabilir. Ancak, bu henüz yaygın olarak mevcut değildir.

Başka testler gerekli mi?​

Aşağıdakiler gibi ilgili unsurlar için de kan testleri yaptırabilirsiniz:

• Demir
• Bakır
• Kalsiyum
• D vitamini
• B12 vitamini
• Magnezyum

Bunun nedeni, çinko eksikliğinin veya fazlasının bu diğer elementlerin bazılarının emilimini etkileyebilmesi ve bunun tersidir. Ayrıca hayati besin maddelerinin emiliminde bir sorun olduğunda, diğerleri de yetersiz olabilir. Bu nedenle birden fazla eksikliğin kontrol edilmesi gerekebilir.

Bazen, tiroid fonksiyonu için kan testleri gibi semptomların diğer nedenler için başka testler gerekir.

Çinko eksikliği veya fazlalığından ciddi şekilde rahatsızsanız, başka testler gerekebilir. Örneğin, böbrek fonksiyonunuzu kontrol etmek için kan testleri veya sıvı eksikliği (susuz) olmadığından emin olmak için testler.

Bebeklerin erken yaşta çinko eksikliği geliştirdiği veya aile öyküsünün olduğu durumlarda, nadir görülen akrodermatitis enteropatika durumu için genetik testler uygun olabilir.

Çinko eksikliğinin tedavisi nedir?​

Bu kısmen nedene bağlıdır. İdeal olarak, altta yatan neden ele alınmalıdır ve ardından eksiklik kendini düzeltecektir. Çinko takviyeleri gerekebilir ve bu eksiklik düzeyine ve nedene bağlı olacaktır. Diyet tavsiyesine ve diğer temel unsurların takviyesine ihtiyaç olabilir.

Çinko fazlalığının tedavisi nedir?​

Çinko fazlalığı, zehirlenme veya toksisite tedavisi çoğunlukla çinko fazlalığının kaynağının ortadan kaldırılmasını ve ardından çinko seviyesi tekrar düşene kadar semptomların tedavi edilmesini içerir. Oksijen tedavisi genellikle çinko dumanını (metal dumanı ateşi) soluyan kişiler için gereklidir. Ağrı ve ateş için parasetamol gibi ilaçlar kullanılır.

Not: Çinko takviyeleri diğer ilaçları etkileyebilir ve bunun tersi de olabilir, bu nedenle bunları alıyorsanız bunu doktorunuzla ve eczacınızla görüşün.

Sağlıklı ve normal beslenen çoğu insan çinko takviyesine ihtiyaç duymaz. Nedenler bölümünde belirtilen risk faktörlerine sahip kişilerin çinko takviyesi alması gerekebilir. Sağlık uzmanları tarafından çinko takviyesi almaları önerilebilecekler şunlardır:

1. Çinko emiliminde sorunlara neden olan bağırsak sorunları olanlar.
2. Testlerin çinko eksikliğini doğruladığı kişiler.
3. Vücuttaki bakır seviyelerini etkileyen nadir bir durum olan Wilson hastalığı olan kişiler.
4. İshalli çocuklar, yalnızca gelişmekte olan ülkelerde, Dünya Sağlık Örgütü'nün (WHO) tavsiyesi üzerine.

Çinko takviyelerinin öksürük ve soğuk algınlığı yakalama şansımızı azaltıp azaltmayacağına dair pek çok araştırma yapılıyor. Ayrıca, yüksek doz çinko takviyesi aldığınızda, soğuk algınlığınızı daha hızlı iyileştirebilir mi? Bu durumlarda çinkonun yardımcı olabileceğine dair bazı kanıtlar var, ancak özel tavsiye verilmesi için henüz yeterli sonuç yok.



Ayrıca çinko takviyelerinin, bir kez geliştikten sonra yaşa bağlı makula dejenerasyonu oranını yavaşlatabileceğine dair bazı kanıtlar vardır. Göz uzmanınıza danışmanız tavsiye verebilir.

Not : Çinko takviyeleri diğer ilaçları etkileyebilir ve bunun tersi de olabilir, bu nedenle bunları alıyorsanız bunu doktorunuzla ve eczacınızla görüşün.

Tavsiye edilen günlük çinko alımı miktarı Ulusal Akademiler Tıp Enstitüsü Gıda ve Beslenme Kurulu (FNB) tarafından geliştirilmiştir. Öneriler yaşa göre verilmiştir.

Günlük çinko alımı önerileri şunlardır:

0-6 aylık çocuklar: 2mg
7-12 aylık çocuklar: 3mg
1-3 yaş arası çocuklar: 3mg
4-8 yaş arası çocuklar: 5 mg
9-13 yaş arası çocuklar: 8mg
14 yaş ve üstü yetişkinler ve çocuklar: Erkekler için 11 mg ve kadınlar için 9 mg

Hamile olan kadınlar günde 12 mg çinko almalı ve emziren kadınlar günde 13 mg mineral almalıdır.

Çinko için diyet önerileri yaşa göre farklılık gösterir. Yetişkinler için tavsiyeler erkekler için 11 mg ve kadınlar için 9 mg'dır. İstiridye yüksek konsantrasyonda çinko içerir, ancak çinkoyu kırmızı et ve fasulye gibi yiyeceklerden de alabilirsiniz.

Hamilelik sırasında yeterli çinko almak hem bebeğinizin hem de kendinizin sağlığı için önemlidir. Bebeğinizin hücre büyümesi ve beyin gelişimi için çinkoya ihtiyacı vardır. Bu esansiyel mineral ayrıca bağışıklık sisteminizi desteklemeye, tat ve koku alma duyunuzu korumaya ve yaraları iyileştirmeye yardımcı olur. 19 yaş ve üstü hamile kadınların günde 11 miligram (mg) çinkoya ihtiyacı vardır. Çinko içeren yiyecekler arasında kırmızı et, kabuklu deniz ürünleri, kümes hayvanları, süt ürünleri, tahıllar, fasulye ve fındık bulunur.

Hamilelik sırasında neden çinkoya ihtiyacınız var?​

Bebeğinizin hücre büyümesi ve vücudun genetik planı olan DNA'nın üretimi ve işleyişi için çinkoya ihtiyacı vardır. Çinko ayrıca enerji üretiminde de yer alır ve beyin gelişimi için gereklidir.

Yeterince çinko almak hamilelik sırasında özellikle önemlidir çünkü çok hızlı hücre büyümesi vardır. Bu esansiyel mineral ayrıca bağışıklık sisteminizi desteklemeye, tat ve koku alma duyunuzu korumaya ve yaraları iyileştirmeye yardımcı olur.

Bazı araştırmalar çinko eksikliğini düşük doğum ve doğum sırasındaki diğer sorunlara bağlamaktadır.

Hamilelikte çinko içeren besinler nelerdir?​

Tahıllar ve kırmızı et çinko için iyi kaynaklarıdır. Ayrıca bazı kabuklu deniz ürünleri, kümes hayvanları, fasulye, fındık, kepekli tahıllar ve süt ürünlerinden de alabilirsiniz.



İşte hamile kadınlar için diğer iyi çinko besin kaynakları:

• 85 gram dana rosto, pişmiş: 7.0 mg
• 85 gram tavuk (organik), pişmiş: 2,4 mg
• 230 gram az yağlı meyveli yoğurt: 1.7 mg
• 30 gram kuru kavrulmuş kaju: 1,6 mg
• 230 gram az yağlı veya yağsız süt: 1.0 mg
• 115 gram barbunya fasulyesi: 0.9 mg
• 30 gram kuru kavrulmuş badem: 0.9 mg
• 30 gram çedar veya mozzarella peyniri: 0.9 mg

Hamile kadınların ne kadar çinkoya ihtiyacı vardır?​

Hamileyken veya emzirirken, normalden biraz daha fazla çinkoya ihtiyacınız vardır. İşte ne kadar:

• 18 yaş ve altı hamile kadınlar: günde 12 miligram (mg)
• 19 yaş ve üstü hamile kadınlar: günde 11 mg
• 18 yaş ve altı emziren kadınlar : günde 13 mg
• 19 yaş ve üstü emziren kadınlar : günde 12 mg
• 18 yaş ve altındaki hamile olmayan kadınlar : günde 9 mg
• 19 yaş ve üstü hamile olmayan kadınlar: günde 8 mg

Hamilelik sırasında çinko takviyesine ihtiyacınız var mı?​

Et yiyen ve oldukça dengeli bir diyete sahip olan çoğu insan bol miktarda çinko alır ve zaten diyetinizden yeterince almıyorsanız bile, doğum öncesi vitamininiz büyük olasılıkla ihtiyacınız olan tüm çinkoyu sağlayacaktır. Ancak çoğunlukla vejeteryan bir diyet yerseniz, yalnızca yiyeceklerden yeterli çinko almakta zorlanabilirsiniz. Bitkisel gıdalardan çinkoyu emmek daha zordur. Sağlık uzmanınıza çinko takviyesine ihtiyacınız olup olmadığını sormayı düşünün. Çinko takviyesi almanın erken doğumu önleyebileceğine dair bazı raporlar olsa da, bunu destekleyecek yeterli tutarlı kanıt yoktur ve daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.

Bazı araştırmalar çinko pastillerinin soğuk algınlığının süresini kısaltmaya ve semptomları azaltmaya yardımcı olabileceğini düşündürmektedir. Hamileyken veya emzirirken herhangi bir reçetesiz ilaç almadan önce, önce sağlık uzmanınızla konuşmak her zaman iyi bir fikirdir.