Preeklamsi - Gebelikte Yüksek Tansiyon
Gebeliğe bağlı anne ölümlerinin en sık nedenlerinden biri olan yüksek tansiyon tüm gebelerin % 6-20’sinde görülür. Gebelikle birlikte başlayan yüksek tansiyon tedavisinde mutlak istirahat zorunlu iken, bu durum doğumla birlikte hızla düzelir.
Dünyadaki gebeliğe bağlı anne ölümlerinin en sık nedenlerinden biri olan yüksek tansiyona, tüm gebeliklerin %6-20’sinde rastlanır. Gebelik ve yüksek tansiyon başlığı altında bir çok tıbbi durum vardır.
Burada kadının gebe olmadan öncede var olan tansiyon yüksekliği ile gebeliğin yol açtığı yüksek tansiyon ayrımı önemlidir. Çünkü bu iki durumun klinik seyir, oluşum mekanizmaları ve tedavileri birbirinden farklıdır. Ancak bazen her ikisi bir arada da olabilir ve var olan kronik yüksek tansiyon gebelik nedeniyle kötüleşebilir.
GEBELİKTE YÜKSEK TANSİYON SINIFLANDIRILMASI
Gebeliğin neden olduğu yüksek tansiyon ( Preeklampsi (PE) - Eklampsi (E) )
Kronik yüksek tansiyon ( gebelik öncesi mevcut yüksek tansiyon )
Gebelikte akut yüksek tansiyon ile kötüleşen hipertansiyon
Geçici yüksek tansiyon
GEBELİKLE GELİŞEN YÜKSEK TANSİYON
Sağlıklı bir bebek ümidiyle gebelik yaşayan her anne adyı için bu süreci, yüksek tansiyon ile karşılamak üzücü bir sürprizdir. Halk arasında tuzdan kaçınmak ile yüksek tansiyondan uzak kalınacağı düşüncesi ise oldukça yanlıştır. Çünkü burada yüksek tansiyonun gelişmesi, gebeliğin oluşturduğu yasal-immünolojik-endokrin birçok nedenden kaynaklanmaktadır. Gebelikte gelişen yüksek tansiyon 20 gebelik haftasından önce izlenmez. Trofoblastik hastalıklar yada çoğul gebelik olduğunda tansiyon yüksekliği 20 haftadan önce ortaya çıkar.
Yüksek tansiyon gebelik öncesindeki veya ilk 3 aydaki kan basıncına göre sistolik basıncın ( büyük tansiyonun ) 30mm Hg ve diastolik basıncın ( küçük tansiyon ) 15mmHg daha fazla artmasıdır. Veya en az 6 saatlik ara ile iki kez yapılan ölçümlerde kan basıncının 140/90 mmHg veya daha yüksek olmasıdır. Halk arasında gebelik zehirlenmesi olarak da adlandırılan preeklampsi %1, eklampsi ise %0.1 oranında izlenir.
Bu tablolarda gebelik, yüksek tansiyonu ortaya çıkartan nedenlerin başında gelir. Mevcut yüksek tansiyonu ise olumsuz etkiler. Gebelik yüksek tansiyonu, ( preeklampsi-eklampsi ) oluşması için gebelik ürününün ( plesanta ve bebek dışı dokular ) varlığı etkendir. Yazık ki gebelik öncesinde yüksek tansiyon gelişimini tahmin etme ya da önleyici yöntem yoktur. Eski tuz kısıtlayıcı diyet önerilerinin yüksek tansiyon tedavisinde yeri olmadığı anlaşılmıştır. Çünkü gebe olmayanlardaki yüksek tansiyon gelişimine tuz artışı neden olurken, gebelikte tansiyonun yükselmesi çok farklı mekanizmalarla gelişir.
PREEKLAMPSİ-EKLAMPSİ GELİŞİMİNDE RİSK FAKTÖRLERİ
Daha önceden çocuk doğurmamış olmak
Ailede gebelik yüksek tansiyon hikayesi
Şeker böbrek hastalıkları gibi diğer hastalıklar
Çok genç ve ileri yaş gebelikleri
Gebelikle ilgili nedenler ( çoğul gebelik gibi )
Önceki gebeliklerde preeklampsi-eklampsi hikayesi
Düşük sosyoekonomik durum
ŞİDDETLİ SEYREDEN PREEKLAMPSİ TABLOSU
En az 6 saat arayla yapılan tansiyon ölçümlerinde, büyük tansiyonun >160, küçük tansiyonun>140 mmHg olması
24 saatlik idrarda 5 g veya daha fazla proteinin çıkması.
İdrar miktarında azalma
Beyin fonksiyonlarında bozulma-görme bozukluğu.
Bulantı, kusma, mide ağrısı.
Solunum sıkıntısı
Pıhtılaşma hücrelerinde azalma
Bebeklerde büyüme geriliği
Böbrek fonksiyonlarında bozulma
Anemi ( hemolitik )
Eklampsi ( gebelik zehirlenmesi ), preeklampsi tablosuna şuur kaybı ile gelen kasılma ve çırpınma nöbetlerinin eklenmesidir. Eklampsi %0.5-14 arasında komplikasyonlar; beyin kanaması, körlük, böbrek yetmezliği, kalp yetmezliği, akciğer ödemi ve iç kanamadır. Yüksek tansiyon ile karşılaştırıldığında ( çoğu kez rutin doktor takiplerindeki ölçümlerde artış izlenmesi yada ani gelen bayılma atağındaki ölçüm ), bu durum yüksek tansiyonun vücudunuzdaki kalp, karaciğer, böbrek fonksiyonlarının ne kadar bozduğunu saptayan testlerin düzenli olarak yapılmasını gerektirir. Yüksek tansiyon annede, sistematik bazı bozukluklara yol açarken bebekte en sık olarak gelişme geriliği oluşturmaktadır. Hipertansif annelerin bebekleri kilo olarak geri kalmalarına rağmen, olgunlaşmaları hızlanmaktadır. Çünkü anne karnındaki stresli ortam bebeğin dış dünya için gelişimini bilinmeyen nedenlerle hızlandırmaktadır.
YÜKSEK TANSİYONDA TEDAVİ
Gebelik yüksek tansiyonda en önemli adım, mutlak istirahattir. Bu bebeğe gelen kan akımınıda arttırır. Yüksek tansiyonun geliştiği gebelik haftası önemlidir. Çünkü gebeliğe bağlı olarak gelişen yüksek tansiyon, gebelik bittiğinde hızla düzelir. Eğer bebek dışarı çıktığında yaşama olgunluğuna gelmişse, doğum en iyi tedavidir. Ancak bebek henüz olgunlaşmamışsa, hem bebeğe yeterince zaman kazandırmak, hem de anne adayını yüksek tansiyonun olumsuz etkilerinden korumak gerekir.
Gebeliğe bağlı anne ölümlerinin en sık nedenlerinden biri olan yüksek tansiyon tüm gebelerin % 6-20’sinde görülür. Gebelikle birlikte başlayan yüksek tansiyon tedavisinde mutlak istirahat zorunlu iken, bu durum doğumla birlikte hızla düzelir.
Dünyadaki gebeliğe bağlı anne ölümlerinin en sık nedenlerinden biri olan yüksek tansiyona, tüm gebeliklerin %6-20’sinde rastlanır. Gebelik ve yüksek tansiyon başlığı altında bir çok tıbbi durum vardır.
Burada kadının gebe olmadan öncede var olan tansiyon yüksekliği ile gebeliğin yol açtığı yüksek tansiyon ayrımı önemlidir. Çünkü bu iki durumun klinik seyir, oluşum mekanizmaları ve tedavileri birbirinden farklıdır. Ancak bazen her ikisi bir arada da olabilir ve var olan kronik yüksek tansiyon gebelik nedeniyle kötüleşebilir.
GEBELİKTE YÜKSEK TANSİYON SINIFLANDIRILMASI
Gebeliğin neden olduğu yüksek tansiyon ( Preeklampsi (PE) - Eklampsi (E) )
Kronik yüksek tansiyon ( gebelik öncesi mevcut yüksek tansiyon )
Gebelikte akut yüksek tansiyon ile kötüleşen hipertansiyon
Geçici yüksek tansiyon
GEBELİKLE GELİŞEN YÜKSEK TANSİYON
Sağlıklı bir bebek ümidiyle gebelik yaşayan her anne adyı için bu süreci, yüksek tansiyon ile karşılamak üzücü bir sürprizdir. Halk arasında tuzdan kaçınmak ile yüksek tansiyondan uzak kalınacağı düşüncesi ise oldukça yanlıştır. Çünkü burada yüksek tansiyonun gelişmesi, gebeliğin oluşturduğu yasal-immünolojik-endokrin birçok nedenden kaynaklanmaktadır. Gebelikte gelişen yüksek tansiyon 20 gebelik haftasından önce izlenmez. Trofoblastik hastalıklar yada çoğul gebelik olduğunda tansiyon yüksekliği 20 haftadan önce ortaya çıkar.
Yüksek tansiyon gebelik öncesindeki veya ilk 3 aydaki kan basıncına göre sistolik basıncın ( büyük tansiyonun ) 30mm Hg ve diastolik basıncın ( küçük tansiyon ) 15mmHg daha fazla artmasıdır. Veya en az 6 saatlik ara ile iki kez yapılan ölçümlerde kan basıncının 140/90 mmHg veya daha yüksek olmasıdır. Halk arasında gebelik zehirlenmesi olarak da adlandırılan preeklampsi %1, eklampsi ise %0.1 oranında izlenir.
Bu tablolarda gebelik, yüksek tansiyonu ortaya çıkartan nedenlerin başında gelir. Mevcut yüksek tansiyonu ise olumsuz etkiler. Gebelik yüksek tansiyonu, ( preeklampsi-eklampsi ) oluşması için gebelik ürününün ( plesanta ve bebek dışı dokular ) varlığı etkendir. Yazık ki gebelik öncesinde yüksek tansiyon gelişimini tahmin etme ya da önleyici yöntem yoktur. Eski tuz kısıtlayıcı diyet önerilerinin yüksek tansiyon tedavisinde yeri olmadığı anlaşılmıştır. Çünkü gebe olmayanlardaki yüksek tansiyon gelişimine tuz artışı neden olurken, gebelikte tansiyonun yükselmesi çok farklı mekanizmalarla gelişir.
PREEKLAMPSİ-EKLAMPSİ GELİŞİMİNDE RİSK FAKTÖRLERİ
Daha önceden çocuk doğurmamış olmak
Ailede gebelik yüksek tansiyon hikayesi
Şeker böbrek hastalıkları gibi diğer hastalıklar
Çok genç ve ileri yaş gebelikleri
Gebelikle ilgili nedenler ( çoğul gebelik gibi )
Önceki gebeliklerde preeklampsi-eklampsi hikayesi
Düşük sosyoekonomik durum
ŞİDDETLİ SEYREDEN PREEKLAMPSİ TABLOSU
En az 6 saat arayla yapılan tansiyon ölçümlerinde, büyük tansiyonun >160, küçük tansiyonun>140 mmHg olması
24 saatlik idrarda 5 g veya daha fazla proteinin çıkması.
İdrar miktarında azalma
Beyin fonksiyonlarında bozulma-görme bozukluğu.
Bulantı, kusma, mide ağrısı.
Solunum sıkıntısı
Pıhtılaşma hücrelerinde azalma
Bebeklerde büyüme geriliği
Böbrek fonksiyonlarında bozulma
Anemi ( hemolitik )
Eklampsi ( gebelik zehirlenmesi ), preeklampsi tablosuna şuur kaybı ile gelen kasılma ve çırpınma nöbetlerinin eklenmesidir. Eklampsi %0.5-14 arasında komplikasyonlar; beyin kanaması, körlük, böbrek yetmezliği, kalp yetmezliği, akciğer ödemi ve iç kanamadır. Yüksek tansiyon ile karşılaştırıldığında ( çoğu kez rutin doktor takiplerindeki ölçümlerde artış izlenmesi yada ani gelen bayılma atağındaki ölçüm ), bu durum yüksek tansiyonun vücudunuzdaki kalp, karaciğer, böbrek fonksiyonlarının ne kadar bozduğunu saptayan testlerin düzenli olarak yapılmasını gerektirir. Yüksek tansiyon annede, sistematik bazı bozukluklara yol açarken bebekte en sık olarak gelişme geriliği oluşturmaktadır. Hipertansif annelerin bebekleri kilo olarak geri kalmalarına rağmen, olgunlaşmaları hızlanmaktadır. Çünkü anne karnındaki stresli ortam bebeğin dış dünya için gelişimini bilinmeyen nedenlerle hızlandırmaktadır.
YÜKSEK TANSİYONDA TEDAVİ
Gebelik yüksek tansiyonda en önemli adım, mutlak istirahattir. Bu bebeğe gelen kan akımınıda arttırır. Yüksek tansiyonun geliştiği gebelik haftası önemlidir. Çünkü gebeliğe bağlı olarak gelişen yüksek tansiyon, gebelik bittiğinde hızla düzelir. Eğer bebek dışarı çıktığında yaşama olgunluğuna gelmişse, doğum en iyi tedavidir. Ancak bebek henüz olgunlaşmamışsa, hem bebeğe yeterince zaman kazandırmak, hem de anne adayını yüksek tansiyonun olumsuz etkilerinden korumak gerekir.