Yöresel Tarif Sakarya Mutfağı

Ülkemizin birçok yerinde olduğu gibi, Türk Kültürü açısından Sakarya mutfağındaki zenginlik; Orta Asya’dan, Balkanlardan, Kafkaslardan taşınan ve Anadolu topraklarında buluşan ürünlerin çeşitliliği ile uzun bir tarihsel süreç boyunca birbirinden farklı birçok kültürle yaşanan etkileşim sonucunda ortaya çıkmıştır. Geliştirilen yeni tatlar, yöre mutfak kültürünün bugüne gelmesini sağlamıştır. Genel olarak tahıl, çeşitli sebze ve bir miktar etle, sulu olarak hazırlanan yemek türleri, çorbalar, zeytinyağlılar ve hamur işleri ve kendiliğinden yetişen otlarla hazırlanan yemeklerden oluşan Sakarya Mutfağı; pekmez, yoğurt, bulgur vb. gibi kendine özgü sağlıklı yiyecek türlerini de ortaya çıkarmıştır. Yörede alt kültür grupları arasında farklı lezzetleri barındıran yeme-içme biçimleri, özel gün, kutlama ve törenlere ayrı bir anlam ya da kutsallık taşımaktadır. Sakarya mutfağı, çeşit zenginliği ve damak tadına uygunluk yönünden olduğu kadar birçok yemek ve yiyecek türü ile sağlıklı ve dengeli beslenmeye kaynaklık edebilecek örnekleri barındırmaktadır.

Giyim-kuşam Halk oyunları müziğinde olduğu gibi yöre mutfağında Rumeli, Kafkasya, Doğu Karadeniz ve Anadolu içlerinden göç edenler yöre mutfağına çeşitlilik kazandırmıştır. Tüm kesimlerde beslenme, hamurlu yiyecekler dayanmaktadır. Kentleşme ile birlikte beslenmenin büyük ölçüde pazar ürünlerine dayanmaya başlaması ile birlikte ildeki sebzelerin özgün kullanımı halen devam etmektedir.

Adapazarı'na has yöresel yemek denilince öncelikle akla "ıslama köfte" ve "kabak tatlısı" gelmektedir. Manavların dartılı veya tereyağlı keşkeği, cevizli lokumu, kabak kıvırması, sütlü üzümü, üresi, uğutu, köpük helvası, Çerkezlerin Tavuğu (Epışıps), Abazaların pastası, Karadenizlilerin hamsi buğulaması, karalâhana çorbası veya muhlaması, Gürcülerin Hallobyası, Arnavutların ciğeri, Boşnakların böreği, Muhacirlerin kapaması; yöredeki sofralara hem lezzet, hem de görünüm zenginliği katmaktadır.

Islama Köfte: Sakarya'nın ulusal düzeyde tanınmış en önemli yemeği "Islama Köftesi”dir. XX. yüzyılın başlarında Balkanlardan yöremize göçlerle geldiği sanılan ıslama köftenin, diğer yöre köftelerinden en belirgin farklılığı, yöredeki yaylalarda yetişen hayvanların etlerinden yapılan "köftesi" kadar, "kemik unu ve toz biberli sosa batırılıp kızartılmış" olan enfes ekmeğidir.

Kabak Tatlıları: Adapazarı'nda tatlı deniline akla "kabak tatlısı" gelir. "Toplu, kaplı, sütlü, pirinçli, cevizli, fındıklı, üzümlü"sü yanı sıra, görünümü kol böreğini hatırlatan, çok ince açılmış yufkaların arasına rendelenmiş bal kabağı ve cevizlerin serpilmesinin ardından oklava ile rulo yapılıp pişirilmesi ve üzerine ılık ağdanın dökülmesinden mamul "kabak kıvırması", yörenin en popüler ve şöhretli kabak tatlısıdır.

Diğer Yöre Tatlıları: Peynirden yapılan höşmel, pirinçten yapılan sütlaç, darıdan yapılan üre, incirden yapılan incir uyuşturması, kuru üzüm ve sütten yapılan sütlü üzüm, buğday unundan yapılan kara helva ve uğut, çöven kökünden yapılan köpük helvası, yufkadan yapılan ve güllaç'ı hatırlatan yufka böreği, yöre sofralarını süsleyen geleneksel tatlılardır.

Yöre Meyve ve Sebzeleri
Geyve'nin ayvası ve kirazı, Pamukova'nın kavunu, Taraklı’nın cevizi ve enginarı, Sapanca'nın eriği ve elması, Kaynarca'nın kabağı ve lahanası, Akova'nın patatesi ve soğanı, Karasu ve Kocaali'nin fındığı; sadece Sakarya da değil, Marmara Bölgesinin genelinde ısrarla aranmakta ve tercih edilmektedir.
Alıntıdır...

Alişka (Sakarya) tarifi

için Malzemeler :

• 1 adet orta boy soğan
• 3 adet orta boy patates
• 2 çorba kaşıgı katı yağ
• 1 çorba kaşığı domates salçası
• 6 su bardağı su
• 2 çay kaşığı kuru nane
• 100gr. Kıyma
• 1 çorba kaşığı toz kırmızı biber
Alişka (Sakarya) yemeğinin hazırlanışı:
Soğanları ince ince kıyın. Patatesleri soyup, 2 cm.'lik küpler biçiminde doğrayın. Yağı bir tencerede eritin. Yağ kızınca soğanları içinde pembeleşinceye kadar kavurun. Kıymayı da katın., rengi dönünceye kadar kavurmayı sürdürün. Salçayı ve kırmızı biberi ekleyin. Patatesleri katıp, 3-4 dakika karıştırarak biraz renk aldırın. Suyunu ve tuzunu da ekleyip, bir taşım kaynatın. Köpüğünü alarak, orta ateşte yaklaşık 15 dakika pişmeye bırakın.

Bu arada unu su ile karıştırarak sulu fakat koyu kıvamlı bir hamur hazırlayın. Bir çorba kaşığıyla hamurdan alın. Başka bir kaşık yardımıyla hamurdan küçük parçalar sıyırıp, çorbaya akıtın. Bütün hamur bitinceye kadar bu işlemi tekrarlayın. Hamurları kattıktan sonra çorbayı 10 dakika daha pişirin. Nanesini serpip karıştırın ve ateşten alın. Sıcak olarak servis yapın.
Alıntıdır...

1 kg Dana Kıyma (Döş ve Kol)
1 Adet Kuru Soğan
1/4 Adet Bayat Ekmek İçi
1 Çay Kaşığı Kimyon
1 Çay Kaşığı Karabiber
1 Çay Kaşığı Kırmızı Toz Biber
1 Çay Kaşığı Tuz
Islama Suyu:
1 kg Çektirilmiş Kemik Suyu
2 Çorba Kaşığı Toz Biber
1/2 Su Bardağı Zeytinyağı
1 Tatlı Kaşığı Tuz

Orta kalınlıkta çekilmiş kıyma geri kalan kıyma ile 10 dakika kadar, yoğurulur bir saat kadar dinlendirilir. 1 kg’a 80 adet (yaklaşık 12 gr) olacak şekilde köfteler oluşturulur. Kaynamış ıslama suyuna bayat kara fırın ekmek dilimleri önlü arkalı batırılır. Islanmış dilimler, ızgarada üzerlerinde iz kalacak şekilde pişirilir. Servis Şekli: Meşe kömüründe pişirilen köfteler yine ızgara edilmiş ekmek dilimleri üzerinde közlenmiş domates ve biber ile servis edilir. Geleneksel olarak ıslama köfteye piyaz, içecek olarak da şıra veya ayran eşlik eder.
Alıntıdır...

Tavuk (veya Kuşbaşı Et) 1 Adet (_ Kilogram )
Pirinç 1 Kase
Margarin 100 Gram
Tuz 1-2 Çay Kaşığı

Tavuk ya da kuşbaşı et suda haşlanır. Haşlanırken üzerinde oluşan kef alınır. 1 Kase pirinç yıkandıktan sonra 100 gram margarin ile 10-15 dakika kadar kavrulur. Fırın 250 derecede ısıtılır ve kavrulan pirinç fırına dayanıklı bir kabın içine alınır. Üzerine 2.5 kase kadar kaynamış et veya tavuk suyundan (sıcak olarak) ilave edilir ve önceden ısıtılmış fırına konulur. Pirinç suyunu çekmeye başlayınca fırından çıkarılır. Üzerine ayıklanmış tavuk eti veya kuşbaşı etler konularak tekrar fırına sürülür. 5 Dakika daha demlenen pirinçlerimiz fırından çıkarılır. Sıcak olarak servis yapılır.
Alıntıdır...

250 gram ayranı alınmış tereyağı
125 gram kaynar su
Hamuru için:
5 kahve fincanı süt (350 gram)
6,5 bardak ekstra un (650 gram)
1 adet yumurta
1/2 çorba kaşığı tuz
Hamuru açmak için:
300 gram mısır unu
50 santim çapında bir tepsilik
İçi için:
250 gram beyaz peynir
2 adet yumurta
2 çorba kaşığı yoğurt
1/2 kahve fincanı süt

1) İç için: Beyaz peyniri 1 saat bolca ılık suda ıslayıp, suyu süzdürünüz. (Elinizle biraz daha sıkarak iyice suyunun süzülmesini sağlayınız.) Sonra küçük bir kaba koyup bütün malzemeyi ilâve ederek iyice ezerek karıştırınız.
2) Hamuru için: Unu elenmiş olarak mermerin üzerine koyup, ortasını havuz gibi açınız, yumurta ve tuzunu ilâve edip, elinizle karıştırarak bir hamur yapınız; iki ovucunuzla kuvvetlice bir ileri bir geri bastıra bastıra iyice yoğurup, yuvarlak ve 60 santim uzunluğunda bir hamur haline getiriniz.
3) Hamurun 20 santimlik iki ucunu birbirlerinin üzerine katlayıp, hamur uçlarını çapraz olarak kıvrık yerlerindeki dirseklerin içine sokunuz (aynen iki elinizi çapraz vaziyette koltuk altınıza soktuğunuz gibi) ve üzerine ıslatılıp sıkılmış bir bez örterek 15 dakika dinlendiriniz.
4) 50'şer gramlık 18 eşit parçaya bölerek teker teker yuvarlayıp top gibi birer hamur yaparak altına hafif mısır unu serpilmiş bir tepsiye diziniz ve üzerlerine ıslatılıp stkılmış kalınca bir bez örterek hamurları 30 dakika dinlendiriniz.
5) Bir hamurun alt ve üstüne hafif mısır unu serpiniz ve daha çok kenarlarına bastırarak merdaneyle 20 santim çapında açınız; sonra hafif mısır unu püskürterek hamuru oklavaya sarıp daha çok kenarlarına bastırarak ve gerektiğinde mısır unu serperek, oklavayı ileri geri kuvvetlice yuvarlayarak, hamuru sigara kâğıdı gibi açınız.
6) 50 santim çapında yuvarlak bir tepsinin içini tamamen yağlayınız. Tepsi boyundan büyük ilk yufkayı çubuk oklavaya sarıp dalgalı hafif kırışık şekilde tepsinin altına seriniz.
7) Üzerine bir fırça veya kaşıkla yağmur yağar gibi tereyağını serpiniz.
8) Yufkaların yarısını aynı şekilde teker teker çubuk oklavaya sarıp dalgalı şekilde tepsiye döşerek ve her döşeyişte tereyağını serperek diziniz.
9) Üzerine önceden hazırladığımız böreğin içini bastırmadan eşit olarak serpiniz. Diğer yufkaları da teker teker aynı şekilde diziniz.
10) Orta hararetli fırında 40 dakika pişiriniz ve fırından çıkar çıkmaz üzerine fırçayla kaynar suyu serperek dökünüz.
11) Bir kapak kapatıp 15 dakika dinlendiriniz. Sonra dilim dilim keserek servis yapınız.

Not: Bu börek soğuk ve sıcak yenebilir.
Alıntıdır...

Kabak Kıvırma Tatlısı Tarifi
Malzemeler :
Hamuru için :
3 Yumurta
1 Su bardağı süt
Yarım paket kabartma tozu
2 Yemek kaşığı sirke
1 Su bardağı sıvıyağ
Aldığı kadar un
İç Harcı İçin :
1 kg rende balkabağı
1 Kase ince dövülmüş ceviz
1,5 Su bardağı toz şeker
Şerbeti İçin :
5 su bardağı şeker
5 su bardağı su
Yarım limonun suyu
Yapılışı :
Hamurun malzemeleri derince bir kaba alınarak kulak memesi kıvamında bir tatlı hamuru elde edilir. Hamur yumurtadan biraz daha irice bezelere bölünerek 1 saat kadar bez örtü altında dinlenmeye alınır. Bu arada rendelenmiş balkabağı, toz şeker ve ince kırıklı dövülmüş cevizle birlikte harmanlanır. Dinlenen hamurlardan ince baklavalık yufkalar açılır. Yufkanın bir yarısına iç harç serpelenir ve diğer yarısı onun üzerine kapaklanır. Rulo hale getirilen iç harçlı yufkalar, yağlanmış tepsiye alınarak her yeni hamur diğerine eklenecek şekilde kol böreği gibi içten dışa sarılır. Not : Porsiyonluk dilimler hazırlamak isteyenler her bir rulodan gül böreği gibi tek tek sarıp, bu şekilde tepsiye dizebilir. Tepsinizin şekline göre isterseniz uzun rulolar şeklinde de dizebilir daha sonra dilimleyebilirsiniz. Siniye dizilen tatlı hamurunu servis edeceğiniz büyüklükte dilimleyin. Üzerine hafiften sıvı yağ sürüp, 180 derece fırında üzeri kızarana değin fırınlayın. Kaynatıp ağdaladığınız şerbeti tatlınıza gezdirip şerbetini çekmesini bekleyin. Not : Şerbeti verirken dikkat etmeniz gereken, şerbet sıcaksa tatlınız soğuk, şerbet soğuksa tatlınız sıcak olmalıdır.
Alıntıdır...

Süt (dartı yapmak için) 6-7 Litre
Tavuk 1 Adet
Aşurelik Buğday 1/2 Kilogram
Soğan 1 Baş Orta Boy
Tuz 1-2 Tatlı Kaşığı
Su 1,5 Litre (6 Su Bardağı)
Tereyağı 2 Yemek Kaşığı
Karabiber Çay Kaşığının Ucuyla
Kırmızı Biber Çay Kaşığının Ucuyla

Yurdumuzun birçok yöresinde yapılan Keşkeğin, Sakarya yemek kültüründe ayrı bir yeri bulunmaktadır ilde özellikle düğünlerde yapılan özel günlerin vazgeçilmez yemeği olan keşkek ağır, hatırlı misafirlere yapılan özel bir yemektir. Herkesin yapamadığı keşkek, yemek olarak ayrı bir ustalık ve maharet gerektirmesi nedeniylede oldukça önemlidir.
DARTI: Süt kaynatılmadan bir süre bekletilir. Daha sonra üzerinde oluşan yağlı tabaka alınarak bir tencerede biriktirilir. Tencere içindeki hafif yağlı tabaka ocakta (hafif ateşte) kırmızılaşıncaya kadar kaynatılır. Pırtık pırtık bir şekil alınca ateşten alınır. Bir kap içine boşaltılarak donması beklenir. Yağlı bölüm üste, tortu altta kalacak biçimde donan malzeme; kahvaltılarda ve makarnalarda sos olarak kullanılan dartı özellikle keşkek yapımında tüketilir.

KEŞKEK: Kılçıklı sivri beyaz (döğme-dövülerek kabuğu çıkarılmış buğday-/aşurelik) buğdaydan yapılır. Keşkek yapılmadan bir gün önce buğday akşamdan yıkanarak ıslanır ve biraz kabarması sağlanır.

Ertesi gün ise, hazırlanan tavuk iyice yumuşayıncaya yaklaşık 1,5 saat kadar suda haşlanır. Tavuk haşlandıktan sonra bir kepçeyle tencereden alınır. Diğer tarafta akşamdan hazırlanan buğday tavuk suyuna atılır, 1-2 kez tahta bir kaşıkla çevrilerek ocakta kaynatılır. Suyu az ise üzerini 1 parmak örtecek kadar su ilave edilir ve yeterince tuz konur. Ilınmış olan tavuk kemiklerinden ayıklanır, ince ince didiklenir ve küçük parçalar halinde, kaynatılan buğdayın içine katılır. Kaynatılan malzeme tahta kaşıkla ezilerek buğdayla etin birbirine yedirilmesi sağlanır. Koyulaştığı zaman servis tabağına alınır.

Diğer tarafta bir tavanın içinde tereyağı kavrulur. İçine hazırlanan dartı, kırmızı ve kara biber konur. Hazırlanan keşkeğin içine üzerine dökülerek sıcak servis yapılır.
Alıntıdır...

Malzemeler :
Tavuk 1 Adet Orta Boy
Ceviz içi 1 Kilogram
Kişniş 1 Tatlı Kaşığı
Acıka 1 Tatlı Kaşığı
Mısır Unu 1 Su Bardağı
Buğday unu 1 Su Bardağı
Kırmızı acı biber 10-15 Adet
Sarımsak 2 Diş
Tereyağı 3 Yemek Kaşığı
Sıvı yağ 1 Su Bardağı
Kuru soğan 2 Orta Boy
Kırmızı toz biber 1 Tatlı Kaşığı

Temizlenmiş ve parçalara ayrılmış tavuk yağ soğanla kavrulur. İçine bol su konur ve haşlanır. Acıka ilave edilir. Mısır unu ve buğday unu ile hamur haline getirilir, 6`ya bölünür, kaynayan tavuk suyuna atılır. Piştiğinde eti ayrı bir kaba, hamurlar ayrı bir kaba konur. Kırmızı kuru biber suda kaynatılır, şişirilir, çekirdeklerinden ayrılır. Biberler, 1 kg ceviz içi, 2 diş sarımsak, kişniş ve hamurlar et makinesinden 2-3 kere geçirilir. Bu karışım tavuk suyu ile boza kıvamında inceltilir, makarna süzgecinden geçirilir. İçerisinde kırmızı biber kabuğu kalmaması sağlanır. Bu karışım ateşte yavaş yavaş kaynatılır. Sulu ise eritip buğday unu ilave edilir, koyu ise et suyu konur. Fokurdamaya başladığında etler konur, biraz daha kaynatılır. Üzerine toz biber ilave edilmiş kızgın tereyağı gezdirilir. Pasta ile yenir.
Alıntıdır...

Mısır Unu 3-4 Yemek Kaşığı
Tereyağı 3 Yemek Kaşığı
Tel Peynir 1 Kase
Su 4 Su Bardağı
Tuz 2 Tatlı Kaşığı

Bakır bir tavada tereyağı eritilir. Mısır unu konulup pembeleşinceye kadar kavrulur. Tavaya ılık su ve peynir ilave edilir. Peynirin tuzuna göre tuzu ayarlanır. Hafif ateşte karıştırılarak yağını üzerine verinceye kadar pişirilir.
Alıntıdır...

1 büyük soğan (ince doğranmış)
2 diş sarımsak (dövülmüş)
100 gr (1/2 su bardağı) kuru üzüm
125 gr tavuk ciğeri
1/2 çorba kaşığı yenibahar
1 kahve kaşığı karabiber
1 kahve kaşığı kimyon
1 su bardağı haşlanmış pirinç
3 kg'lık 1 kuzu budu (kemikleri çıkarılıp, fazla yağları ayıklanmış)
1 tatlı kaşığı tuz
1 çay kaşığı karabiber
30 gr (2 çorba kaşığı) tereyağı
2 tatlı kaşığı un
1 çorba kaşığı domates salçası
2 tatlı kaşığı kırmızıbiber
1+1/4 su bardağı tavuk suyu
Harcı:
60 gr (4 çorba kaşığı) tereyağı

Önce fırınınızı orta sıcaklığa (190°C) getirip ısıtınız.
Harcı hazırlamak için tereyağı, orta ateşte, büyük bir tavada kızdırıp soğan, sarımsak ve kuru üzümleri, arasıra karıştırarak 5-6 dakika, soğanlar yumuşak ve saydam olana kadar kavurunuz. Delikli kepçeyle, tavadakileri alıp, orta boy bir kasede soğumaya bırakınız.
Tavuk ciğerlerini tavaya koyup sık sık karıştırarak 6-7 dakika kavurunuz. Delikli kepçeyle ciğerleri çıkarıp, kesme tahtasına koyunuz. Keskin bir bıçakla ciğerleri elden geldiğince ince kıyınız.
Ciğerleri, kasedeki soğanlı karışıma katıp yenibahar, karabiber, kimyon ve haşlanmış pirinci ekleyiniz. Tahta kaşıkla iyice karıştırarak, bir kenarda soğumaya bırakınız.
Kemikleri çıkarılmış kuzu budunu, yağlı kısmı alta gelecek biçimde kesme tahtasına yayınız. Ciğer-pirinç karışımmı etin üstüne boşaltıp tuz ve biberi serpiniz. Eti sıkıca sarıp, 2,5 cm arayla bağlayınız.
Kuzu budunu büyük bir tencereye koyup, tereyağı küçük küçük parçalar halinde üstüne serpiştiriniz. Tencereyi fırının orta katına sürüp, eti arasıra suyundan alıp üstüne gezdirerek 2 saat, bıçağın sivri ucu ete batırıldığında açık pembe su akana kadar pişiriniz.
Tencereyi fırından çıkarıp, eti kesme tahtasına koyarak dilim dilim keserek, ısıtılmış bir servis tabağına diziniz.
Tencerede 1 çorba kaşığı yağ bırakıp kalanını dökünüz. Tencereyi orta ateşe oturtup, unu ekleyiniz.
Sürekli karıştırarak, yavaş yavaş domates salçası, kurmızıbiber ve tavuk suyunu katıp kaynattıktan sonra, 1 dakika pişiriniz. Tencereyi ateşten alıp, sosu tadarak, gerekiyorsa biraz daha tuz ve biber atınız. Sosu etin üstüne döküp servis ediniz.
Alıntıdır...