- Konu Sahibi ProfDrBulentTiras
Tüp bebek tedavisinin sizin için iyi bir seçenek olup olmadığını merak ediyor olabilirsiniz. Tüp bebek tedavisi, tüm yardımcı üreme teknikleri arasından en etkili olanlarından bir tanesi olsa da sizin için etkili olup olmayacağı, içerisinde bulunduğunuz duruma bağlıdır. Bu nedenle tüp bebek tedavisinin sizde işe yarayıp yaramayacağından tam olarak emin olmanız mümkün değildir. Ancak tüp bebek tedavisini etkileyebilecek faktörlere göz atmanız, tüp bebek tedavisinin size uygun olup olmadığını anlama konusunda fikriniz olmasını sağlayacaktır.
- Yaş
İleri yaşlarda gebe kalındığı zaman aşağıdaki risklerle karşılaşılabilmektedir:
- Gebelik komplikasyonları
- Genetik anormallikler
- Fetüs ölümü
- Erken doğum
- İlerlemiş yaşlarda meydana gelen gebeliklerde komplikasyon riski daha yüksek olduğu için tedavi öncesi genel sağlık kontrolünden geçmeniz çok önemlidir.
- Çiftler, tüp bebek tedavisine başlamadan önce evlat edinme seçeneğini düşünebilir.
- Çiftler, gerekli tüm testler ve değerlendirmeler yapıldıktan sonra tedavi görmeyi düşünmelidir.
- Özellikle 50 yaşın üzerinde olan erkeklerin, sperm değerlendirilmesini talep etmeleri çok önemlidir.
- Önceki Gebelikler
- Kısırlık Türleri
Kadınlarda, rahim ya da fallop tüpleriyle ilgili sorunlar, kısırlığa neden olabilmektedir. Endometriozis, skar dokuların fallop tüplerini tıkamasına ya da yumurtalıklara yapışmasına neden olabilmektedir. Kadınlarda kısırlık sorunlarının büyük bir kısmı, endometriozisten kaynaklanmaktadır. Diğer durumlarda ise fallop tüpleri tıkalı olmasa da yumurta, döllenmek üzere rahime ulaşamaz. Ancak tüp bebek tedavisiyle yumurtaların, yumurtalıklardan doğrudan alınması ve laboratuvarda döllenmesi mümkün olduğu için fallop tüpleriyle ilgili yaşanan sorunlardan kaçınmak mümkün olmaktadır.
Yumurtalarla ilgili sorunlarda da tüp bebek tedavisi yardımcı olabilmektedir. Kadınlarda 35 yaşından sonra yumurta kalitesi azalabilmektedir. Tüp bebek tedavisi ile birden çok yumurta salınabileceği için bu yumurtalardan kaliteli olanlar laboratuvar ortamında döllenebilir ve oluşan embriyo, rahme transfer edilebilir.
Erkeklerde ise kısırlık sorunları genel olarak spermden kaynaklanmaktadır. Sperm sayısının düşük olması, spermin yumurtaya nüfuz edememesi ya da rahimdeki sıvıda canlı kalamaması, tüplerde tıkanıklık gibi sorunlarda, tüp bebek tedavisi bir seçenek olmaktadır.
Tüp bebek tedavisi, kadın ve erkek kısırlıklarında gebelik elde edilmesini sağlayabilse de bazı durumlarda başarı oranları daha düşük olabilmektedir. Bu durumlar arasında yer alan rahim anormallikleri ve miyomlar, yumurtlama sorunları, eşlerin her ikisinde kısırlık olması ve çiftlerin, kısırlık sorunu yaşadıkları süre gibi etkenler, tüp bebek tedavisinin daha az başarılı olmasına neden olabilmektedir.
- Yaşam Tarzı Faktörleri
- İlk olarak sigara ile başlamak gerekirse sigara içen kadınların, yumurta kaybı yaşaması ve doğurganlık oranlarının etkilenmesi görülen bir durumdur. Kadınların sigara içtikleri her yıl, doğurganlık oranları belli seviyede azalmaktadır. Erkeklerde ise nikotin alımı, ilk trimesterde görülen düşükler ile ilişkilendirilmektedir.
- Beslenme konusunda ise tüp bebek tedavisine başlamadan aylar önce daha çok meyve ve sebze yenmeye başlanması gerekmektedir. Çünkü beslenmenin, doğurganlık üzerinde olumlu etkileri bulunmaktadır.
- Alkolün, doğurganlık üzerindeki etkileri tam olarak bilinmese de ölçülü olarak tüketilmesi gerektiği ve tüp bebek tedavisine başlamadan önce bırakılması önerilmektedir.
- Orta seviyede egzersiz yapmanın, gebelik oranlarının daha yüksek olmasıyla ilişkili olduğu düşünülmektedir. Ancak egzersizin çok yoğun bir şekilde yapılmaması gerekir.
- Aşırı kafein alımı, dikkat edilmesi gereken bir diğer faktördür. Günlük 200-300 mg kafein tüketimi, ortalama kafein tüketimini göstermekte olup başarabiliyorsanız hiç tüketmemeyi de tercih edebilirsiniz.
- Tüp bebek tedavisini etkileyen bir diğer faktör ise kilo olmaktadır. Araştırmalar, aşırı kilolu olmanın tüp bebek başarısı üzerinde yoğun etkileri olduğunu göstermektedir. Obezite, vücudunuzun doğurganlık ilaçlarını ve hormonları işleme şeklini değiştirebilir ve bu nedenle adet döngünüz ile yumurtlamanız bu durumdan etkilenebilir. Ayrıca aşırı kilolu olunması durumunda bebeği dokuz ay boyunca taşımak daha zor olabilmektedir.
Tüp bebek tedavisi söz konusu olduğu zaman çiftler, çocuk sahibi olmak için şartları en iyi hale nasıl getirebileceklerinin yolunu arar. Tüp bebek tedavisinde başarı oranları için klinik seçimi önemli olduğu kadar hastaların yaptığı şeyler de önem taşır. Tüp bebek tedavisinde elde edilecek başarı şansını arttırmak için yapabileceklerinizi aşağıda detaylı bir şekilde okuyabilirsiniz.
- Sağlıklı kilonuzu koruyun
Embriyo transferinin en iyi şekilde gerçekleşmesi için bir uzmandan yardım alarak beslenme düzeninizde ve hareket düzeyinizde değişiklikler yapabilirsiniz. Sağlıklı kilo hedefinize ulaşmak için bir diyetisyenle çalışabilir ve kilo verme için planlanan egzersiz planlarını uygulayabilirsiniz.
- Sperm sağlığını en iyi seviyeye çıkarın
- Doktorunuzu ve embriyoloji laboratuvarınızı iyi seçin
- Stresinizi azaltın
- Sigarayı bırakın
- Alkol kullanmayın
- Takviyeleri araştırın
- Yeterli seviyede D vitamininiz olduğundan emin olun
- İlaçlarınızı kontrol edin
- Dinlenin
- Egzersiz rutininizi değiştirin
- Ruh sağlığınıza dikkat edin
- Sabırlı olun
Tüp Bebek Merkezi Başarı Oranları
Tüp bebek merkezi başarısının ölçülmesi konusunda kullanılan ölçütlerin başında gebelik testi gelmektedir. Gebelik testi sonuçlarına pozitif hCG ya da kimyasal gebelik dahildir. Sonrasında ultrason taraması, yani klinik gebelik oranları önemli olmaktadır. Son olarak ise kliniğin doğum oranları, bebeklerin tek mi yoksa ikiz mi olduğu ölçütü gelmekte ve bu ölçüt, canlı doğum oranı olarak bilinmektedir.
Kliniklerin başarılarını ölçme konusunda kullandıkları farklı ölçütler olabiliyor. Bu nedenle başvurduğunuz klinik ile ilgili merak ettiğiniz istatistikler varsa bunları sorabilirsiniz.
Tüp Bebek Merkezi Seçerken Nelere Dikkat Etmeli?
Tüp bebek tedavisinde klinik seçimi kişiden kişiye değişiklik gösterebilmektedir. Klinik seçerken yalnızca başarı oranlarına bakmanız yetmez. Tüp bebek tedavinizin başarılı sonuçlanması için kliniğin başarı oranlarından daha fazlasına ihtiyacınız vardır.
Klinik araştırırken tedavinizden sorumlu olacak doktorunuza klinikte genelde hangi hastalarla ve nasıl çalıştıklarını sorabilirsiniz. Hasta profili ne kadar çeşitliyse, başvurduğunuz kliniğin hastalara yardım etme konusundaki ilgisi o kadar yüksek olacaktır.
Klinik araştırırken dikkate almanız gereken konulardan bazıları şu şekilde olmaktadır:
Klinik tarafından yapılan testler: Kısırlığın nedenini belirlemek için yapılan bazı standart testler bulunuyor. Bu testler arasında genelde erkeğin spermini analiz etmek, kadının rahmini ve fallop tüpünü kontrol etmek gibi süreçler yer alıyor. Tüp bebek tedavisinde izlenecek süreç genelde bu testlerin sonuçlarına göre belirleniyor. Bu nedenle tüp bebek tedavisi öncesi hangi testlerin yapılacağına dair bilgi edinmeniz önemlidir.
Klinik tarafından yapılan tedaviler: Çiftler için uygulanacak tedaviler, kısırlığın nedenine bağlı olarak değişiklik gösterecektir. Tüp bebek tedavisi sırasında aşağıdaki tedaviler uygulanabilir:
- Yapay dölleme: Erkeğin sperminin kadının rahmine transfer edilmesidir. Bu süreç genelde daha karmaşık süreçlere geçmeden önce denenmektedir.
- Yumurtalıkların uyarılması: Kadının yumurtalıklarının uyarılarak yumurta üretilmesi anlamına gelmektedir. Bu tekniğin geliştirilme amacı yumurtlamada sorun yaşayan kadınlarda bu sorunun ortada kaldırılmasıdır.
- Aşılama: Yumurtalıkların uyarılması sağlandıktan sonra yumurtlama zamanı spermin rahme yerleştirilmesidir.
- Tüp bebek tedavisi: Yumurtaların kadının rahminden toplanarak laboratuvar ortamında döllenmesi ve sonrasında sağlıklı embriyoların kadının rahmine transfer edilmesidir.
- Mikroenjeksiyon: Tüp bebekle aynı olan bu yöntemdeki tek fark, tek bir spermin alınarak yumurtaya enjekte edilmesidir. Bu yöntem erkek kısırlığının şiddetli olduğu durumlarda kullanılmak üzere geliştirilmiş olsa da gerekli durumlarda tüp bebek tedavisinde de kullanılabilmektedir.
Kliniğin dondurulmuş sperm ve embriyo saklama koşulları: Genelde her tüp bebek döngüsünde kullanılmayan embriyolar olur. Bu embriyolar, ilk tedavinin başarılı geçmemesi ya da sonradan tekrar bebek sahibi olmak istenmesi durumlarından kullanılabilir. Pek çok klinikte bu embriyolar dondurularak saklanır. Başvurduğunuz klinikte embriyo saklama koşullarını ve maliyetini öğrenmeniz önemlidir.
Kliniğin başarı ölçütü: Tüp bebek tedavisi görecek olan çiftlerin en çok merak ettiği konular arasında kliniğin başarı oranları yer alıyor. Kliniklerin başarı ölçme konusunda kullandıkları ölçütler şu şekilde olmaktadır:
- Canlı doğum: Canlı doğum oranları belirlenirken ikiz ve daha üzeri bebek doğumları, tek doğum olarak sayılmaktadır. Tüp bebek tedavisi görecek çiftlerin en çok ilgilendikleri ölçüt bu olsa da canlı doğum verilerinin elde edilmesi zaman almaktadır. Canlı doğum sayıları çiftlere şunlar hakkında da bilgi sağlayabilir: toplanan yumurta sayısı, doğurganlık oranları, embriyo kalitesi ve embriyo transfer teknikleri.
- Klinik gebelik: Klinik gebelik, gebelikte ultrason yapılarak bebeğin kalp atışının duyulduğu döneme denk gelir ve genelde gebeliğin 7. haftası gibi gerçekleştirilir. Kan testinde pozitif gebeliğin görüldüğü kimyasal gebeliktense klinik gebelik oranları daha belirleyici olmaktadır. Bununla birlikte klinik gebelik sayıları, tüp bebek kliniğinin canlı doğum oranları konusunda bilgi sağlamaz.
- Döngü başına gebelik/canlı doğum oranları: Bu oranlar, yumurtalığın uyarıldığı döngülerle ilgilidir ve yumurta toplanmadan önce iptal edilen tedavi döngülerinden bağımsızdır.
- Yumurta toplama başına gebelik/canlı doğum oranları: Bu oranlar, yumurta toplamaya kadar olan döngü sayısıyla ilgilidir ve yumurtaların toplandığı, ancak transfer edilmek üzere embriyoların elde edilmediği hastaları da içerir.
- Embriyo transferi başına gebelik/canlı doğum: Bu oranlar, kadının embriyo transferine kadar geldiği döngülerin sayısıyla ilgilidir ve içerisinde döngüsü iptal edilen, yumurta toplanmayan ve yumurtalıkları aşırı uyarılan ya da embriyo toplanmayan hastalar yer almaz. Bu oranlar içerisinde dondurulmuş embriyo transferleri de yer almaktadır.
Tüp Bebek Tedavisinde Başarısızlık Nedenleri
Ne yazık ki tüp bebek tedavisi her zaman başarılı olmayabilir. Tüp bebek tedavisi başarısız olduğunda pek çok çift, kendilerini kızgın ve hayal kırıklığına uğramış hisseder. Bu duyguların yaşanması son derece normaldir. Ancak tedavinin başarısız sonuçlanması nedeniyle eşlerin birbirini suçlamaması önemlidir. Tüp bebek tedavisi, pek çok nedenden dolayı başarısız olabilir ve bu nedenler, tamamen kontrolünüz dışı gelişir. Tedaviniz başarısız olduktan sonra ne yapabileceğiniz hakkında doktorunuzla konuşmanız çok önemlidir.
Tüp bebek tedavisinin başarısız olmasına dair en sık rastlanan nedenler şunlar olmaktadır:
Embriyo kalitesi: Tüp bebek tedavisinin başarısız olmasının en sık rastlanan nedenlerinden bir tanesi embriyo kalitesi olmaktadır. Embriyonun kalitesiz olması durumunda rahme transfer edildikten sonra tutunması mümkün olmayabilir.
Yumurtaların yaşı: Tüp bebek tedavisi gören kadının yaşı, tedavi üzerinde büyük bir etkiye sahip olsa da yumurtaların yaşı daha da önemlidir. Kadının yaşı ilerledikçe yumurtaların kalitesi ve miktarı azalmaya başlar. Bu ise hem doğal yolla hem de tüp bebek tedavisiyle gebe kalmayı etkiler.
Yumurtalıkların yanıtı: Yumurtalık, tüp bebek tedavisinde kullanılan ilaçlara gerekli tepkiyi vermediğinde birden fazla yumurta üretme konusunda başarısız olabilir. 37 yaşından büyük olan ya da FSH hormonu seviyesi yüksek olan kadınlarda yeteri kadar yumurta üretimi sağlamak zor olabilmektedir. Bu durum, sizin için de söz konusuysa tüp bebek tedavisi başarısız olabilir.
Kromozomlar: Embriyoların kromozomlarında anormallikler olması, tüp bebek tedavisinin başarısızlıkla sonuçlanmasına neden olabilir. Tüp bebek tedavisinde görülen düşüklerin ve yerleşmenin başarısız olmasının nedeni genelde kromozomlardaki anormalliklerden kaynaklanmaktadır.
Yaşam tarzı: Yaşam tarzından, tüp bebek tedavisini etkileyen faktörlerden konuşurken de bahsetmiştik. Kısaca tekrar etmek gerekirse tüp bebek tedavisinden önce sigarayı bırakmalı, aşırı kilolu ya da az kiloluysanız ideal kilonuza ulaşmalı, alkol alımınızı kısıtlamalı ya da tamamen bırakmalı, orta seviyede egzersiz yapmalı ve kafein tüketiminizi kısıtlamalısınız. Bu faktörler, tüp bebek tedavisinin olumsuz sonuçlanmasına neden olabilmektedir.
Kaynak : Tüp bebek başarı oranı hesaplama - Prof.Dr. Bülent Tıraş