ÇOCUK VE GÖZ SAĞLIĞI
Çocuklarımızın sağlıklı büyümeleri en büyük hedefimizdir. İlk yıllar içerisinde dikkatimizi yoğunlaştırmamızı gerektiren konulardan birisi de göz sağlığıdır. Çocuklarımızda gözleri ya da görme duyusunu ilgilendiren bir sorun olduğunda, belirli bir yaşa gelindiğinde ise çocuklarda sık rastlanılan göz sorunlarının erkenden saptanabilmesi amacıyla rutin olarak göz hekiminin kontrolünden geçirilmelidir.
Bebekler nasıl görür?
Bebek dış dünya ile olan iletişimini, öncelikle görme duyusu ile sağlar. İlk günlerde 20 cm. mesafede yer alan objeleri görür. Bebeğin emme dışında elde ettiği ilk duyu görme duyusudur. 20 cm. olan görme mesafesi 1 ay içerisinde 2-2.5 metreye çıkar. Bebek, anne ve babasını, yakınındaki oyuncakları algılar. 1. ayda renkleri de tanımaya başlar. Bebek 2 aylık olduğunda iletişimi artar, 3. aydan itibaren ise görme ve dokunma duyularının gelişmesi ile çevresindeki objeleri tanımaya başlar. Görme duyusunun iki işlevi vardır, öncelikle objeleri görünce tanımak, ikincisi ise görerek dokunma duyusunu destekleyip elimize aldığımız objeleri tanımlayabilmektir. Bebek gözü kapalı iken bir obje ellediğinde bu bir anlam ifade etmez, ancak görünce tanımlayabilir. Göz bir organ değil, beynin bir uzantısıdır. Beyinden köken alan sinirlerin %36’sının göz dokusunu oluşturduğunu ve yine beyinden köken alan sinirlerin toplamda %43’ünün dolaylı ya da dolaysız olarak gözle ilişkili olduğunu söyleyebiliriz.
Bebekler ve çocuklarda göz bozukluğu nasıl anlaşılır ?
Bebeğin görme duyusu geliştiğinde, iki gözden gelen görüntü beyinde çakışır ve beyinde derinlik, yani üç boyutlu görüş başlar. Üç boyutlu görüş çok önemlidir; doğuştan katarakt, doğuştan tek gözde göz tansiyonu yüksekliği, iki gözde farklı düzeylerde görme kusuru (bir göz 0, bir göz +3 gibi) ve gözde belirgin kayma varsa üç boyutlu görüş tam olarak sağlanamaz. Doğuştan katarakt mevcutsa belirti verir ve gözde beyaz bir leke fark edilir. Doğuştan göz tansiyonu mevcutsa, etkilenen göz irileşir. Ne var ki, iki göz arasında +2’den fazla görme kusuru mevcutsa, çocukta bu durumun mevcut olduğunu algılamak mümkün olmayabilir. Bir göz bulanık, bir göz net görüyor ise, beyin bulanık olanı yok farz eder. Göz kaymalarında da bir karışma dönemi olur, aile fark etmez ama çocuk o sırada çift görüyordur. Konfüzyon=karmaşa döneminde beyin, kayan görüntüyü yok sayar ve bu durum göz tembelliğine neden olur.
18-24 ay dönemi çocuklarda rutin göz muayenesi şarttır. Bu dönemde bahsettiğimiz tüm bu sorunları yakalama ve tedaviye başlama şansımız çok yüksektir.
Üç yaşında da bu sorunları yakalarız ama ne var ki göz tembelliğinin tedavisi 7 yaşa kadardır. Beyin 7 yaşından sonra görmeyi öğrenemez. Bir göz tembel ise, gözlük ve tembelleşen gözü zorlamak için sağlam gözü kapama tedavisi ile tembelleşen gözü beyne hatırlatmamız gerekmektedir. 7 yaşından sonra beyin, görme ile ilgili bu tarz egzersizleri artık kabul etmediğinden, 7 yaşa kadar ne kadar uzun bir eğitim süremiz olursa o kadar başarı şansımız yükselmektedir. Tüm bu nedenlerle tüm çocukların 1.5 – 2 yaş arasında rutin göz muayenesinden geçmeleri şarttır.
Bebeklerde göz enfeksiyonları ve gözyaşı kanal tıkanıkları nasıl düzeltilir ?
Her tür göz enfeksiyonunda göz hekimi muayenesi gerekmektedir. Bebek ya da çocuk hangi ayda olursa olsun, her iki gözde olan kızarıklık ve çapaklanma durumunda göz hekimi muayenesine götürülmelidir.
Doğuştan göz yaşı kanalı tıkanıklığı demek olan dakriyosistit durumu bebeklerin yaklaşık olarak %8’inde gözlenir. Bu durumda, göz yaşını alıp genize akıtan kanal tıkalıdır.Gözyaşı, gözyaş ı kesesinden yukarıya doğru geri akar ve iltihaplanma ve çapaklanmaya neden olur. Bu durumda antibiyotiklerle tedavi gerekir, ayrıca göze masaj uygulanmalıdır. Masaj, iki burun köküne emme basma tulumba şeklinde basınç uygulayıp bırakma şeklinde olmalıdır. Böylece gözyaşı kanalını tıkayan zar üzerinde basınç uygulanmış olur. Eğer tıkalı olan gözyaşı kanalı , bebek 1 yaşına geldiğinde kendiliğinden açılmazsa, genel anestezi altında bir gümüş çubuk yardımıyla açılır. Bu işlem, beş dakika zamanımızı alan çok basit bir işlemdir.
Bebek ve çocuklarda göz alerjisi olur mu?
Bebek ve çocuklarda gözde kaşıntı oluştuğunda da alerji şüphesi oluşmalıdır. Alerji mevcudiyeti, kendisini gözde kızarıklık ve kaşıntı şeklinde göstermektedir. Gözde alerji olduğunda buluğ çağına kadar sürer ve göz hekimi takibi gereklidir.
Gözler çapaklanıyorsa iltihap, Gözler kaşınıyorsa alerji, Gözler yanıyorsa gözde kuruluk akla gelmelidir.
Bebek ve çocuklarda göz kayması neden olur ?
Tuvalet eğitiminde yaşandığı gibi, ilk 18 ay boyunca gözlerde arada bir basit kaymalar gözlenebilir. Bunun nedeni, sinirlerin, henüz myelin kılıfıyla sarılmamış olmaları nedeniyle olgunlaşmamış olmalarıdır. Devamlı olan göz kaymaları ise sorun teşkil eder. Tanının konabilmesi için göz hekiminin muayenesi gerekir.
Yalancı şaşılık (pseudo-strabismus): Ufak bebeklerde gözler, burun yanlarında sağlı sollu yer alan burun plakalarının altına saklanabilmektedir, bu durum bebeğin kafası büyüyünce geçeceğinden gerçek bir problem söz konusu değildir.
Gözde gerçek kayma oluştuğunda göz hekimi öncelikle göz içerisinde tümör arayacaktır. 20.000 bebeğin birinde gözlenen retinoblastoma, gözün kaymasına yol açar ve ancak erken teşhis edilirse tedavi edilebilinir.
Gözde kayma olduğunda, ya gözlükle ya da cerrahi girişimle tedavi edilir. Vakaların %99’u gözlüğe ihtiyaç duyar, bazen cerrahi girişim de gerekir.
Gözde titreme, göz kapağında düşüklük, göz hareketlerinde kısıtlılık gibi durumlarda hem göz hekimi hem de çocuk sinir hastalıkları uzmanı görüşü gerekir. Bu tarz şikayetler çocuğun sinir sistemini de ilgilendirir.
Erken doğan bebeklerde ne tip göz sorunları olabilir?
· Gözdeki retina, erken doğmuş bebeklerde az gelişmiştir, retinada kolaylıkla anormal yapıda damarlar gelişebilmektedir. Prematür bebek solunum sıkıntısı nedeniyle oksijen almış olsun olmasın, muhakkak göz hekimi tarafından görülmeli ve retina damarlarının incelenmesi için göz dibi muayenesinden geçmelidir.
çocuklarda güneş gözlüğü kullanılabilir mi?
· Renkler öğrenilerek elde edebildiğimiz bir duyu, bu nedenle çocuklar renkleri öğrenmelidir. Güneş gözlüğüne alışan ve seven bir bebek güneş gözlüğünü sık kullanırsa renkleri ve renk tonlarını öğrenmesi zorlaşabilir. Çocuklara uygun güneş gözlüklerinin, camlarının kaliteli olması ve çok koyu renkte olmamaları ve gözlük çerçevelerinin kenarlarının kapalı olması gerekmektedir. Kalitesiz ürünler kullanıldığında, gözbebeklerinin aşırı büyümesine ve ultaviyolenin retinada hasara yol açmasına neden olabiliriz. Çocuklarda yazın siperlikli şapka kullanmanın ön planda olması gerektiğini de belirtelim. Aşırı alerjik çocuklar ile ten rengi çok açık olan çocuklar ve ışığa karşı aşırı hassasiyeti olan çocuklar ise muhakkak güneş gözlüğü kullanmalılar.
çocuklarda renk körlüğü nasıl fark edilir ?
· Beş yaşından sonra, özelikle okul döneminde araştırılmalıdır. Renk körlüğü genellikle ailevidir, renkleri görmemeyi değil, renklerin tonlarını fark edememeyi tanımlar. Renk körlüğü olan çocuk renklerin tonlarını seçemediği için, Karadeniz ormanları gibi renk cümbüşü içerisindeki doğa görüntülerinden hoşlanmaz. Renk körlüğü problemi olanlar, erişkin hayatta araba kullanırken alacakaranlıkta çok zorlanırlar. Gri yolda gri bir araçla karşılaştıklarında gelen arabanın hızını kestiremezler ve kolaylıkla trafik kazasına yol açabilirler. İskandinav ülkelerinin uyguladığı, kontakt açılınca farları da açma uygulaması bu açıdan değerli bir önlemdir.
ALINTIDIR.
