Krom vücudumuzun gıdaların sindirilmesi gibi normal fonksiyonları için küçük miktarlarda gereksinim duyduğu; karbonhidrat, yağ ve protein metabolizması ve depolanmasında önemli rol oynayan insülinin etkisini arttırdığı bilinen bir mikromineraldir.Kromun en yaygın iki formu vardır:
1-Biyolojik aktif olan ve gıdalarda bulunan üç değerlikli (trivalan) krom (krom 3 +), ve
2-Sanayi kirliliğinden kaynaklanan toksik formu olan altı değerlikli (heksavalan) krom(krom 6 +)
Üç değerlikli krom gıdalardaki ana formdur ve beslenme açısından gerekli mineral olarak tanımlanmasına rağmen, bilim adamları henüz vücutta nasıl çalıştığını tam olarak açıklayamamaktadırlar.
Sanayide kullanılan altı değerlikli krom güçlü bir tahriş edici ve solunduğunda kanserojendir. Düşük seviyelerdeki krom 6 + midenin asidik ortamında veya ısıtılarak üç değerlikli kroma indirgenebilir.
Kromun sağlık üzerindeki yararlı etkileri uzun yıllardır araştırılmaktadır. Bu araştırmaların en çok yoğunlaştığı konular diabet tedavisinde kullanımı, kan lipid seviyelerini düşürmek, kilo kaybı için kullanımı ve vücut kompozisyonunun düzenlenmesidir.
Tip 2 diyabet ve glukoz intoleransı:
Tip 2 diyabette pankreas yeterli seviyede insülin üretir ancak bilinmeyen bir sebeple vücut üretilen bu insülinden yeterince faydalanamaz. İnsülinin ana görevi kandaki şekeri (glukozu) hücrelerin içine taşımaktır.Hücrelerdeki glukoz, günlük yaşamımızı devam ettirmeyi sağlayan ana enerji kaynağıdır. Tip 2 diyabette özellikle kas ve diğer periferik dokular insülin etkisine karşı direnç (İnsülin Direnci) kazanır. Direnç nedeniyle insülin normal işlevini yerine getiremez, besinlerle aldığımız şeker ihtiyaç duyan hücrelere giremez. Böylelikle, hücrelerde şeker azlığı yaşanırken, kandaki şeker seviyeleri normal değerlerin üstüne çıkar (hiperglisemi), kaslarda ve karaciğerde biriken glukojen yağa çevrilir.
Krom eksikliği vücudun ihtiyaç duyduğu enerjiyi üretebilmesi için gerekli glikozu kullanma yeteneğini bozar ve insülin ihtiyacını yükseltir. Bu nedenle kromun tip 2 diyabet ve insülin direncini kontrol edebileceği öne sürülmektedir. Yapılan araştırmalarda tip 2 diyabeti olan bireylerde kromun, kan şekeri kontrolünde yardımcı olabileceği ancak henüz kesin bir sonuca varabilmek için yeterli çalışmanın yapılmamış olduğu sonucuna varılmıştır.Tip 2 diyabeti olan kişilerde kullanılması önerilen krom desteğinin miktarı ( 200-1000 mcg kromium pikolinat değerleri üzerinde durulmuş, Çin'de yapılan bir çalışmada 1000 mcg/ gün kromium pikolinatın tip 2 diyabette faydalı olabileceği sonucuna varılmıştır), tip 2 diyabeti olmayan kişilerde krom desteğinin kan glikozu üzerinde bir etkisinin olup olmadığı ( genel eğilim faydasının olmadığı yönündedir) tartışmalıdır.
Kan yağları üzerine etkileri:
Kromun kan yağları üzerindeki etkileri de yetersiz bulunmaktadır. Bazı çalışmalarda günlük 150-1000 mcg krom alımının total ve düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL veya "kötü kolesterol") ve trigliserid düzeylerini düşürdüğü buna karşılık apolipoprotein A (HDL olarak da bilinen yüksek yoğunluklu lipoprotein "iyi kolesterol") düzeylerini arttırdığı sonucuna varılmıştır. Ancak diğer bazı çalışmalarda kromun kan yağları üzerinde kayda değer faydası gösterilememiştir. Deneklerin kan lipid düzeylerini etkileyen diyet faktörlerini kontrol altına alabilmenin güçlüğü araştırmaların yetersizliğine neden olan en büyük faktördür.
Kilo kontrolü ve vücut kompozisyonu üzerine etkileri:
Krom takviyelerinin vücut yağını azalttığı ve yağsız kas kütlesini arttırdığı iddia edilmektedir. Yapılan 24 çalışmada kromium pikolinat formunda günde 200 ila 1000 mcg alınan kromun kilo kontrolü ve vücut kompozisyonunda anlamlı bir değişiklik yapmadığı görülse de yapılan bazı yeni randomize kontrollü klinik çalışmalarda plaseboya kıyasla kilo kaybına neden olabileceği gösterilmiştir.Ancak bulunan farklar küçüktür ve klinik önemi tartışmalıdır. Yapılan çalışmaların süresinin kısa olması, denek sayısının az olması ve deneklerin gıda alımının yeterince kontrol edilememesi araştırmalarda kısıtlayıcı faktörlerdir.
Göz Sağlığına Etkileri:
Vücuttaki düşük krom seviyesi ile glokom arasında bir ilişki olduğu bulunmuştur.
Menapozdaki Etkileri:
Krom kalsiyum kaybını yavaşlatır, bu nedenle menopoz döneminde kadınlarda kemik kaybını önlemeye yardımcı olabilir.
Krom İçeren Gıda Kaynakları:
Gıdalardaki krom miktarı gıdaların yetiştiği bölgelerdeki toprağın mineral içeriğine göre değişkenlik göstermektedir. Gıdaların krom içeriğiyle ilgili çok fazla bilgi bulunmamaktadır.Genellikle porsiyon başına 2 mcg dan daha az krom içerirler.Sert musluk suyu içimi, paslanmaz çelik tencerelerde pişen yemekler vücuttaki krom miktarını arttırır.Bira mayası,işlenmiş et, patates (özellikle kabuğunda), peynir, pekmez, baharat, tam tahıllı ekmekler ve tahıllar, yeşil fasulye, brokoli, muz.elma gibi taze meyve ve sebzeler fındık fıstık gibi birçok doğal gıdalar krom bakımından oldukça zengindirler. Sükroz ve früktoz gibi basit şekerleri içeren gıdalar, krom bakımından fakir olmasının yanı sıra krom kaybına neden olmaktadır. Aynı gıdaların farklı kısımlarındaki krom miktarı önemli bir şekilde farklılık gösterebilir.
Krom ihtiyacı ne kadardır?
Diyette alınması önerilen miktar (RecommendedDietary Allowances –RDA- )her yaş ve cinsiyetten bireyin, sağlıklı beslenme kriterlerini neredeyse tam (% 97 - %98) olarak karşılayacak miktardır. RDA’yı kesin olarak söylemeye yetecek kadar bilimsel kanıt olmadığı zaman Yeterli Miktarda Alım (Adequate Intakes -AI- ) terimi kullanılır. Yeterli Miktarda Alım (Adequate Intakes -AI- ) belirli bir yaş ve cinsiyete ait bireylerde, yeterli seviyeyi oluşturabilmek için alınması gereken miktar olarak açıklanabilir. Krom için Yeterli Miktarda Alım (Adequate Intakes -AI- )değerleri belirlenmiştir.
Yeterli Miktarda Alım (Adequate Intakes -AI- )
Yaş Bebek ve Çocuklar
(mcg/gün) Erkek
(mcg/gün) Kadın
(mcg/gün) Gebelik
(mcg/gün) Emzirme
(mcg/gün)
0 - 6 ay 0.2
7 -12 ay 5.5
1 - 3 yaş 11
4 - 8 yaş 15
9 -13 yaş 25 21
14- 18 yaş 35 24 29 44
19 - 50 yaş 35 25 30 45
>50 yaş 30 20
mcg = mikrogram
Vücut krom seviyesini neler etkiler?
Diyetle alınan kromun ancak % 0.4-% 2.5 u barsaklardan emilir, geri kalanı dışkı ile atılır.Meyve, sebze ve bunların sularında bulunan C vitamini ve et, kümes hayvanları, balık ve tahıl ürünlerinde bulunan B vitamini (niasin) minerallerin emilimini arttırır. Absorbe edilen krom, karaciğer, dalak, yumuşak doku ve kemikte depolanır.
Vücudun krom içeriği çeşitli koşullar altında indirgenebilir. Diyetle alınan kalorinin % 35 inden fazla basit şeker alımı idrarla krom atılımını artırabilir. Enfeksiyon, ani egzersiz, gebelik ve emzirme, fiziksel travma krom kayıplarını arttırabilir ve eksikliğine yol açabilir.
Krom Eksikliği:
Krom eksikliği bildirilen vakalar çok nadirdir. Şimdiye kadar hastanede yatan ve damardan beslenen 3 hastada kilo kaybı, nöropati ve bozulmuş glukoz toleransı gibi diyabet belirtilerine rastlanılmış, iki hafta boyunca günde 150-250 mcg/gün krom verilerek diyabet belirtileri ortadan kaldırılmıştır.Krom artık rutin olarak intravenöz solüsyonlara eklenmiştir.
Buna ek olarak, yetersiz beslenen bebeklerde bozulmuş glukoz toleransı, oral krom klorüre yanıt vermiştir. Krom yetmezliğinin tip 2 diyabet gelişimine katkıda bulunan bir faktör olduğu hipotezi ileri sürülmüştür.
Kimler krom eksikliği açısından risk altındadır?
Yapılan araştırmalarda ilerleyen yaşla birlikte saçta, salyada ve kanda krom mineralinin azaldığını gösteren veriler bulunmuş, yaşlıların gençlere göre krom yetersizliği açısından daha riskli grupta olduğu sonucuna varılmıştır. Ancak henüz vücuttaki krom seviyelerini tesbit edebilecek krom spesifik bir enzim veya bir biyokimyasal maker bulunamamıştır.
Krom Takviyeleri
3 değerlikli krom, krom klorür, krom nikotinat, krom pikolinat, yüksek kromlu maya formlarında gıda takviyesi olarak piyasaya sürülmüştür.Tek başına veya kombinasyon ürünlerinde mevcuttur. Dozlar tipik olarak 50 ila 200 mcg elemental krom arasında değişir. Krom nikotinat ve krom pikolinatın biyo yararlılığı , krom klorür 'den daha fazladır. Bozulmuş glukoz toleransı ve tip 2 diyabet üzerinde yapılan araştırmalarda daha çok krom pikolinat krom kaynağı olarak kullanılmaktadır. Ancak, krom pikolinatın uzun vadeli kullanımının güvenli olup olmadığı konusunda bazı kaygılar gündeme getirilmiştir.
Güvenlik
Altı değerli krom veya krom (VI) karsinojen olarak bilinmektedir. Toz krom (VI) 'ya maruz kalma akciğer kanseri sıklığını arttırır ve dermatite neden olur. Bunun aksine, üç değerli krom veya krom (III)ün, insanlar için toksik olabileceğine dair çok az kanıt vardır. Gıda takviyesi olarak alınan 3 değerlikli kromun hiçbir inandırıcı yan etkisi bulunamamış ve tolere edilebilir üst düzey alımı hakkında uyarı oluşturulmamıştır. Bilgi sınırlı olduğu için gıda takviyesi olarak kullanımında yüksek dozlarda dikkatli olunmasını tavsiye edilmektedir. karaciğer ve böbrek yetmezliği olan hastalarda krom alımını sınırlandırmak gerekebilir.
Kaynak: popüler medikal
