- Konu Sahibi ProfDrBulentTiras
Gebelik planlayan ya da kesinlikle gebe kalmak istemeyen kadınlar, bunu herhangi bir tıbbi yönteme başvurmadan evde kendileri anlamak istediklerinde servikal bölgedeki, yani rahim ağzında oluşan mukusa (salgıya) bakarak bir değerlendirme yapabilirler. Şöyle ki; kadının gebe kalabilmesi için öncelikle yumurtalama dönemi içinde korumasız cinsel ilişkiye girmesi gerekmektedir. Bu bakımdan gebe kalmak isteyen kadınlar bu yumurtlama dönemini takip ederek cinsel ilişki yaşarken, yine gebelik istemeyen kadınlar da bu yumurtlama dönemini takip ederek o dönem içinde korumasız cinsel ilişkiye girmemeyi tercih ederler. Yumurtlama döneminin ne zaman olduğunu belirlemenin yollarında birisi olarak da servikal mukusu, yani rahim ağzı salgısını takip etmektir. Zira kadınların yumurtlama dönemlerinde rahim ağzı salgılarında ciddi ve belirgin bir artış olur.
Yumurtlama (ovülasyon) yöntemi
Gebelik için doğru zamanı belirleme işlemi olan ovülasyon (yumurtlama) yöntemi ya da Billings ovülasyon yöntemi, daha anlaşılır adıyla servikal mukus (rahim ağzı salgısı) yöntemi olarak biliniyor. Pek çok kadının bir tür doğal aile planlaması yöntemi olarak kullandığı bu servikal mukus yöntemi, aslında çok güvenli sonuçlar verse de, kadınları yanıltabilmektedir.
Bu yöntem, kadının adet döngüsü süresince mukus örneğini dikkatle gözlemlenmesi esasına dayanır. Şöyle ki; kadın yumurtlamadan önce servikal salgının miktarı da yapısı da değişir. Aslında bu değişim; korumasız cinsel ilişkiyle gelen spermin rahim ağzında, uterusta, yani rahimde ve fallop tüplerinde ilerlemesine yardım edecek bir ortam yaratmaktadır. Bu bakımdan kadınlar rahim ağzı mukusunun özelliklerindeki değişimleri tanıyarak, ne zaman yumurtlayacağını tahmin edebilir. Bu konuda yapılan doğru bir tahminle kadın, gebe kalma şansının ne zaman daha fazla olduğunu belirleyebilir, buna göre bir planlama yapabilir.
Gebe kalmaya çalışan kadınlar, servikal mukus yöntemini cinsel ilişki için en uygun zamanı saptamak için kullanabilirler ve bu konuda çok doğru karar verebilirler. Tam da aynı bağlamda, gebelikten korunmak isteyen kadınlar da, yine servikal mukus yöntemini, korunmasız ilişkiden kaçınması gereken günleri saptamak için kullanabilirler.
Servikal mukus yöntemini doğal bir doğum kontrolü için kullanmak, kesinlikle gayret, dikkat ve istek gerektirmektedir. Kadın tüm dikkatini bu servikal mukusun değişimine verirse, başarılı bir değerlendirme yapmak mümkün olur. Ancak yanlış bir hesaplamada ya da dikkatsizlikte istenmeyen bir gebelik ortaya çıkabilir. Bu bağlamda gebe kalmak istemeyen kadınlar ve onların eşleri her ay yumurtlama günleri döneminde korumasız cinsel ilişkiden kaçınmalı ya da gebelikten korunmak için bir daha garanti bir yöntem tercih etmeliler.
Servikal mukus yöntemi neden yapılır?
Servikal mukus yöntemi, yukarıda da anlatıldığı üzere kadının yumurtlama dönemini belirlemek için yapılır. Servikal mukusun arttığı dönemde kadının yumurtladığı düşünüldüğünden, cinsel ilişkiye girmek için uygun olan ya da korunmasız ilişkiden kaçınılması gereken günleri belirlemeye yardım etmesi hedeflenir. Bu bağlamda servikal mukus yöntemi, doğurganlığı arttırma ya da gebelikten korunma yöntemi olarak kullanılabilir. Kadının doğurganlık olasılığını arttırmak ya da gebelikten korunmak için servikal mukusunu izlemesi masrafsız bir işlemdir ve herhangi bir yan etkisi yoktur. Ancak yanlış bir değerlendirmede bulunmamak adına aşırı dikkatli olmakta fayda var.
Servikal mukus hangi testlerle değerlendirilir?
Servikal mukusun yapısı ve miktarındaki değişimin evde kadın tarafından takip edilerek doğurganlığın, yumurtlama döneminin belirlenmeye çalışılması kesinlikle çok fazla özen gösterilmesi gereken amatör bir yaklaşımdır. Ancak daha profesyonel ve tıbbi yöntemlerle servikal mukusun değerlendirildiği testler ve bu testlerin sonuçlarına göre de yumurtlama döneminin tespit edildiği yöntemler bulunmaktadır. Bunlar;
Sims Huhner Testi; postcoital test ve ilişki sonrası test olarak da adlandırılmaktadır. Bu test ovulasyona, yani yumurtlamaya yakın günlerde planlı cinsel ilişkiden 1- 12 saat sonrasında servikal mukusun, yani rahim ağzındaki salgının alınarak mikroskopla incelenmesi ve içerisinde ne kadar canlı sperm olduğunun sayılması esasına dayanmaktadır. Sims Huhner Testi sırasında rahim ağzındaki sümüksü maddenin, yani mukusun uzama kabiliyetine bakılmaktadır. Eğer kadının yumurtlama dönemi ise bu mukus ortalama 10 cm’ye kadar uzayabilir. Böylesi bir uzama kadının yumurtlama döneminde olunduğunu gösterir.
Rahim ağzı salgısının kalitesi gebelik oluşumunda belirleyici olabilir!
Kadının yumurtlama döneminde rahim ağzındaki salgının kalitesinin iyi olması gerekiyor. Zira spermi alacak, yumurtanın döllenmesi, döllenmiş yumurtanın da rahim içine ulaşmasını sağlayacak olan etkenlerden birisi bu mukusun kalitesidir. Rahim ağzındaki salgının kalitesi iyi değilse, yumurtlama dönemi diğer testlerle tespit edilerek test tekrarlanır. Uzmanlara göre; kötü kalitedeki bir rahim ağzı salgısı gebelik şansını azaltmaktadır.
Düşük kalitedeki rahim ağzı salgısının daha iyi hale getirilebilmesi için kadına östrojen tedavisi yapılabilir. Bu salgının düşük kalitede olmasının sebebinin enfeksiyonlar olduğu düşünülmekteyse rahim ağzından kültür alınır, detaylı bir şekilde incelenir ve elde edilen sonuca göre kadına antibiyotik tedavisi yapılabilir.
Sims Huhner Testinin değerlendirilmesi
Sims Huhner testinin doğru, iyi sonuç verebilmesi için, eşler alışkın oldukları teknikle cinsel ilişkiye girmeli, cinsel birleşme sırasında herhangi bir yabansı madde kullanmamalılar. Zira kullanılacak yabancı bir madde ya da krem, losyon gibi kayganlaştırıcılar rahim ağzı salgısının doğal yapısında değişiklik yaratabilir. Testin sonucu yanıltıcı olabilir. Ayrıca cinsel birleşme sonrasında kadın, salgı alınıncaya kadar yıkanmamalı, vajinasını yıkamamalıdır. Rahim ağzından alınan salgının mikroskop altında bir büyütme sahasında 1 ile 10 tane hareketli sperm bulunması alt sınır olarak kabul ediliyor. Yani en az 1 tane hareketli sperm bulunması gerekiyor.
Sims Huhner Testi güvenilir midir?
Bu testten elde edilecek pozitif bir sonucun güvenirliliği tartışılmaz. Çünkü yumurtlama dönemi değilse, zaten istenen kalitede salgı yoktur. Ancak negatif sonuç veren testin değerlendirilmesi daha zor olur. Zira bazı vakalarda postkoital (korunmasız cinsel ilişkiden sonra, olası bir gebeliğin implantasyondan önce önlenmesi) testte hiç sperm saptanamazken, kadının karın içinden laparoskopi ile alınan sıvılarda yeterli sayıda spermin tüplerden geçtiği ve gebelik oluşturabildiği görülmüştür.
Doktorlar bazı vakalarda, rahim ağzındaki mukus içinde enfeksiyon ve antikorlar nedeniyle sperme karşı ortaya çıkmış olan olumsuz bir ortamın tespit edilmesi için postkoital test yapabiliyorlar. Zira bu test çok basit ve kısa sürede doğru sonuç veren bir yöntemdir.
Spinn – Barkeit Testi ve Fern Testi
Sims Huhner testi sırasında rahim ağzındaki salgının kalitesinin değerlendirilmesi (Spinn - Barkeit Testi) hormonların etkisinin ne şekilde olduğunun da iyi bir göstergesi olabilir. Zira çok kaliteli bir servikal salgı zaten her şeyden önce kadının östrojen seviyesi ile ilgilidir. Bununla birlikte mikroskop altında incelenen salgının eğrelti otu gibi görünmesi de yumurtlama döneminde olduğunun bir diğer bulgusudur. Bu işlem ise "Fern Testi" olarak adlandırılır.
Tüm bu yukarıdaki verilere dayanılarak Sims-Huhner, Spinn – Barkeit ve Fern testlerinin kadının yumurtlama dönemini de dolayısıyla da gebe kalma olasılığının en yüksek olduğu dönemlerin belirlenmesinde çok önemli olduğunu söylemek mümkündür. Ancak şunun da altını çizmekte fayda var ki; günümüzde aşılama (IUI, İnseminasyon) yönteminin yaygınlaşmasıyla birlikte bu testlerin kullanımı geçmiş dönemlere göre azalmış, her geçen gün de azalmaktadır. Zira artık kısırlık araştırmak ya da yumurtlama dönemini belirlemek için kullanılan çok daha basit ve etkili yöntemler bulunmaktadır.
Yumurtlama (ovülasyon) yöntemi
Gebelik için doğru zamanı belirleme işlemi olan ovülasyon (yumurtlama) yöntemi ya da Billings ovülasyon yöntemi, daha anlaşılır adıyla servikal mukus (rahim ağzı salgısı) yöntemi olarak biliniyor. Pek çok kadının bir tür doğal aile planlaması yöntemi olarak kullandığı bu servikal mukus yöntemi, aslında çok güvenli sonuçlar verse de, kadınları yanıltabilmektedir.
Bu yöntem, kadının adet döngüsü süresince mukus örneğini dikkatle gözlemlenmesi esasına dayanır. Şöyle ki; kadın yumurtlamadan önce servikal salgının miktarı da yapısı da değişir. Aslında bu değişim; korumasız cinsel ilişkiyle gelen spermin rahim ağzında, uterusta, yani rahimde ve fallop tüplerinde ilerlemesine yardım edecek bir ortam yaratmaktadır. Bu bakımdan kadınlar rahim ağzı mukusunun özelliklerindeki değişimleri tanıyarak, ne zaman yumurtlayacağını tahmin edebilir. Bu konuda yapılan doğru bir tahminle kadın, gebe kalma şansının ne zaman daha fazla olduğunu belirleyebilir, buna göre bir planlama yapabilir.
Gebe kalmaya çalışan kadınlar, servikal mukus yöntemini cinsel ilişki için en uygun zamanı saptamak için kullanabilirler ve bu konuda çok doğru karar verebilirler. Tam da aynı bağlamda, gebelikten korunmak isteyen kadınlar da, yine servikal mukus yöntemini, korunmasız ilişkiden kaçınması gereken günleri saptamak için kullanabilirler.
Servikal mukus yöntemini doğal bir doğum kontrolü için kullanmak, kesinlikle gayret, dikkat ve istek gerektirmektedir. Kadın tüm dikkatini bu servikal mukusun değişimine verirse, başarılı bir değerlendirme yapmak mümkün olur. Ancak yanlış bir hesaplamada ya da dikkatsizlikte istenmeyen bir gebelik ortaya çıkabilir. Bu bağlamda gebe kalmak istemeyen kadınlar ve onların eşleri her ay yumurtlama günleri döneminde korumasız cinsel ilişkiden kaçınmalı ya da gebelikten korunmak için bir daha garanti bir yöntem tercih etmeliler.
Servikal mukus yöntemi neden yapılır?
Servikal mukus yöntemi, yukarıda da anlatıldığı üzere kadının yumurtlama dönemini belirlemek için yapılır. Servikal mukusun arttığı dönemde kadının yumurtladığı düşünüldüğünden, cinsel ilişkiye girmek için uygun olan ya da korunmasız ilişkiden kaçınılması gereken günleri belirlemeye yardım etmesi hedeflenir. Bu bağlamda servikal mukus yöntemi, doğurganlığı arttırma ya da gebelikten korunma yöntemi olarak kullanılabilir. Kadının doğurganlık olasılığını arttırmak ya da gebelikten korunmak için servikal mukusunu izlemesi masrafsız bir işlemdir ve herhangi bir yan etkisi yoktur. Ancak yanlış bir değerlendirmede bulunmamak adına aşırı dikkatli olmakta fayda var.
Servikal mukus hangi testlerle değerlendirilir?
Servikal mukusun yapısı ve miktarındaki değişimin evde kadın tarafından takip edilerek doğurganlığın, yumurtlama döneminin belirlenmeye çalışılması kesinlikle çok fazla özen gösterilmesi gereken amatör bir yaklaşımdır. Ancak daha profesyonel ve tıbbi yöntemlerle servikal mukusun değerlendirildiği testler ve bu testlerin sonuçlarına göre de yumurtlama döneminin tespit edildiği yöntemler bulunmaktadır. Bunlar;
- Sims-Huhner test,
- Spin-Barkeit test ,
- Fern testtir.
Sims Huhner Testi; postcoital test ve ilişki sonrası test olarak da adlandırılmaktadır. Bu test ovulasyona, yani yumurtlamaya yakın günlerde planlı cinsel ilişkiden 1- 12 saat sonrasında servikal mukusun, yani rahim ağzındaki salgının alınarak mikroskopla incelenmesi ve içerisinde ne kadar canlı sperm olduğunun sayılması esasına dayanmaktadır. Sims Huhner Testi sırasında rahim ağzındaki sümüksü maddenin, yani mukusun uzama kabiliyetine bakılmaktadır. Eğer kadının yumurtlama dönemi ise bu mukus ortalama 10 cm’ye kadar uzayabilir. Böylesi bir uzama kadının yumurtlama döneminde olunduğunu gösterir.
Rahim ağzı salgısının kalitesi gebelik oluşumunda belirleyici olabilir!
Kadının yumurtlama döneminde rahim ağzındaki salgının kalitesinin iyi olması gerekiyor. Zira spermi alacak, yumurtanın döllenmesi, döllenmiş yumurtanın da rahim içine ulaşmasını sağlayacak olan etkenlerden birisi bu mukusun kalitesidir. Rahim ağzındaki salgının kalitesi iyi değilse, yumurtlama dönemi diğer testlerle tespit edilerek test tekrarlanır. Uzmanlara göre; kötü kalitedeki bir rahim ağzı salgısı gebelik şansını azaltmaktadır.
Düşük kalitedeki rahim ağzı salgısının daha iyi hale getirilebilmesi için kadına östrojen tedavisi yapılabilir. Bu salgının düşük kalitede olmasının sebebinin enfeksiyonlar olduğu düşünülmekteyse rahim ağzından kültür alınır, detaylı bir şekilde incelenir ve elde edilen sonuca göre kadına antibiyotik tedavisi yapılabilir.
Sims Huhner Testinin değerlendirilmesi
Sims Huhner testinin doğru, iyi sonuç verebilmesi için, eşler alışkın oldukları teknikle cinsel ilişkiye girmeli, cinsel birleşme sırasında herhangi bir yabansı madde kullanmamalılar. Zira kullanılacak yabancı bir madde ya da krem, losyon gibi kayganlaştırıcılar rahim ağzı salgısının doğal yapısında değişiklik yaratabilir. Testin sonucu yanıltıcı olabilir. Ayrıca cinsel birleşme sonrasında kadın, salgı alınıncaya kadar yıkanmamalı, vajinasını yıkamamalıdır. Rahim ağzından alınan salgının mikroskop altında bir büyütme sahasında 1 ile 10 tane hareketli sperm bulunması alt sınır olarak kabul ediliyor. Yani en az 1 tane hareketli sperm bulunması gerekiyor.
Sims Huhner Testi güvenilir midir?
Bu testten elde edilecek pozitif bir sonucun güvenirliliği tartışılmaz. Çünkü yumurtlama dönemi değilse, zaten istenen kalitede salgı yoktur. Ancak negatif sonuç veren testin değerlendirilmesi daha zor olur. Zira bazı vakalarda postkoital (korunmasız cinsel ilişkiden sonra, olası bir gebeliğin implantasyondan önce önlenmesi) testte hiç sperm saptanamazken, kadının karın içinden laparoskopi ile alınan sıvılarda yeterli sayıda spermin tüplerden geçtiği ve gebelik oluşturabildiği görülmüştür.
Doktorlar bazı vakalarda, rahim ağzındaki mukus içinde enfeksiyon ve antikorlar nedeniyle sperme karşı ortaya çıkmış olan olumsuz bir ortamın tespit edilmesi için postkoital test yapabiliyorlar. Zira bu test çok basit ve kısa sürede doğru sonuç veren bir yöntemdir.
Spinn – Barkeit Testi ve Fern Testi
Sims Huhner testi sırasında rahim ağzındaki salgının kalitesinin değerlendirilmesi (Spinn - Barkeit Testi) hormonların etkisinin ne şekilde olduğunun da iyi bir göstergesi olabilir. Zira çok kaliteli bir servikal salgı zaten her şeyden önce kadının östrojen seviyesi ile ilgilidir. Bununla birlikte mikroskop altında incelenen salgının eğrelti otu gibi görünmesi de yumurtlama döneminde olduğunun bir diğer bulgusudur. Bu işlem ise "Fern Testi" olarak adlandırılır.
Tüm bu yukarıdaki verilere dayanılarak Sims-Huhner, Spinn – Barkeit ve Fern testlerinin kadının yumurtlama dönemini de dolayısıyla da gebe kalma olasılığının en yüksek olduğu dönemlerin belirlenmesinde çok önemli olduğunu söylemek mümkündür. Ancak şunun da altını çizmekte fayda var ki; günümüzde aşılama (IUI, İnseminasyon) yönteminin yaygınlaşmasıyla birlikte bu testlerin kullanımı geçmiş dönemlere göre azalmış, her geçen gün de azalmaktadır. Zira artık kısırlık araştırmak ya da yumurtlama dönemini belirlemek için kullanılan çok daha basit ve etkili yöntemler bulunmaktadır.
