- 12 Temmuz 2006
- 1.260
- 2.981
Yenidoğanlarla ilgili annelerin kafasını kurcalayan pek çok soru vardır. Özellikle ilk kez anne olan kadınlar bebeklerinin tepkilerini değerlendirmekte zorlanabilir.
Yenidoğan kime denir?
Yenidoğan dönemi hayatın ilk 28 gününü kapsayan dönemdir. 37 gebelik haftasından daha küçük doğan bebeklere prematüre bebek denir. 36 - 37 gebelik haftasında doğan bebekler sınırda prematür bebeklerdir.
Düşük doğum ağırlıklı bebek, hangi bebeklere denir?
Gebelik haftasına bakmaksızın 2500 gr’ın altında doğan bebeklere düşük doğum ağırlıklı bebek denir. Bu bebeklerin hepsi prematüre değildir. Zamanında doğup 2500gr’ın altında olan bebeklerin neden düşük doğum ağırlıklı olduğu araştırılmalıdır. Bu bebeklerde kan şekeri takibi yapılmalıdır. Yağ depoları ve glikojen depoları az olduğu için hipoglisemi sık görülür. Sarılık oluşma riski de daha fazladır.
Yenidoğan sarılığı ne sıklıkta görülür?
Zamanında doğan bebeklerin %60’ında, prematüre doğan bebeklerin %80’inde yenidoğan sarılığı görülür. Sarılık önce bebeklerin gözlerinin beyazında ve yüzünde başlar, aşağıya doğru yayılır. Karın kısmına doğru ilerlemişse sarılığın arttığı düşünülmelidir. Gözle yanılmalar olabileceğinden sarılık durumunu anlamak için kanda bilirubin düzeyine bakılır.
Sarılık zararlı mıdır?
Sarılığı oluşturan bilirubinin az miktarı, bilirubin antioksidan olduğu için faydalıdır. Yenidoğan bebeklerde antioksidan maddeler az olduğu için bazı akciğer, beyin, bağırsak hastalıklarının önlenmesini sağlar. Ancak çok yükseldiğinde kan beyin bariyerini geçerek beyin hücrelerine zarar verebilir, kernikterus dediğimiz beyin hasarına yol açar.
Bilirubinin hangi düzeyleri tehlikelidir?
Bunun için Amerikan Pediatri Akademisi'nin kriterlerini kullanıyoruz. Bu kriterlerde kritik bilirubin düzeyleri bebeğin doğum ağırlığına ve kaç günlük oluşuna göre değişmektedir. Örnek vermek gerekirse 2500 gr’ın üstünde 3 günlükten büyük bebeklerde bilirubin değeri 17 mg/dl’nin üstünde ise fototerapi başlanmalıdır.
Sarılığın tedavisi nasıl olmalıdır?
Bilirubin düzeyi fototerapi düzeyine ulaşmışsa fototerapi denilen özel bir ışık tedavisi başlanır. Bu tedavi ile bilirubin suda eriyen forma dönüşür, idrar ve gaita ile atılabilir hale gelir. Kan grubu uygunsuzlukları varsa ve bilirubin yüksekliği kan değiştirme sınırına yaklaşmışsa IVIG verilebilir. Tüm tedavilere karşı bilirubin çok yükselmişse kan değişimi yapılır. Bebeğin iyi beslenmesi gaita ile uzaklaşan bilirubin miktarının artıracağından bilirubinin düşmesine yardımcı olur.
Bebeğin yeterli beslendiği nasıl anlaşılır?
Bebeğin günde 25 - 30 gram alması bize iyi beslendiğini gösterir. Bebekler ilk günlerde %5 - 10 kilo kaybedebilirler. Bundan daha fazla kilo kaybı değerlendirilmelidir. Çok ağlama veya çok uyuma beslenme kriteri değildir.
Yenidoğan bebeğin bulunduğu ortamın ısısı nasıl olmalıdır?
Yenidoğan bebeğin bulunduğu ortamın ısısı 22 - 23C olmadır. 24 C'den fazla ısı bebeğin aktivitesinin azalmasına, çok uyumasına ve emmemesine neden olur.
Bebeklerin hapşırması soğuk algınlığını gösterir mi?
Bütün bebekler hapşırır, bunun nedeni burun mukozalarının çok hassas oluşudur. Kıyafetlerinde uçuşan toz zerrecikleri bile hapşırma yapar. Bebeğin ateşi, nezlesi, öksürüğü yoksa sadece izlenmelidir.
Bebekler neden sık hıçkırırır?
Bebeklerin beslenmeleri sırasında veya sonrasında diyafragma irrite olur, kasılır ve hıçkırık refleksi oluşur. Yutkunma ile azalır, bu nedenle hıçkıran bebeklerin annelerine tekrar emzirmeleri önerilir.
Yenidoğan bebeğin göbek bakımı nasıl olmalıdır?
Göbek kuru ve temiz tutulmalıdır. Göbek bakımı için %70’lik alkol kullanılabilir. İyotlu solusyonlar tiroid hormon düzeylerinde değişiklik yapabileceğinden kullanılmamalıdır. Bebeğin göbek düşene kadar yıkanmaması göbeğin kuru kalıp düşmesini kolaylaştırır. Bebek bu dönemde kaynatılıp ılıtılmış su ile silinmelidir.
Bebekle uçak yolculuğu yapılabilir mi?
Bebekle uçak yolculuğu yapılabilir. Uçak kalkarkan ve inerken bebeğin emzirilmesi kulak basıncının dengelenmesini sağlar, bebeğin kulağının ağrımasını engeller.
Yeni doğan döneminde doğru bakım bebeğin genel sağlığı üzerinde önemli etkileri olan bir süreç. Bu sebepten yeni anne – baba olanlar ciddi bir endişe yaşıyorlar. Bu bölümde yeni doğan bebeğin bakımında dikkat edilmesi gereken noktaları bulabilirsiniz.
Emzirme
İlk haftalarda emzirme düzensizdir ve bebek her istediğinde emzirilmelidir. 2-3 günden sonra süt gelmeye başlar. Vücudunuzda fazla miktarda süt üretimi olur. Bebek tek memeyi emerek uyuyabilir. Her iki göğsü de eşit sürede emzirmek idealdir. Ancak bu her zaman gerçekleşmez. Bebek bir seferde tek göğsü emerse, bir sonraki sefer diğer taraftan emzirmek gerekir. İlk 10 dakikadan sonra gelen süt daha yağlıdır; bebekte doygunluk hissi uyandırır. Bir göğsü emmesi bu nedenle yeterli olabilir. Günde yaklaşık 10-12 kere emmesi, ilk 4-6 ay gece beslenmesi normaldir. Emzirilen bebeğe su vermek gerekmez. Meyve püresi ve pirinçli mama benzeri ek besinler 6. aydan sonra verilmelidir.
Dışkı ve İdrar Sıklığı
Bebeğinizin ilk ayında dışkı sayısı fazladır (günde 6-8 kez). Anne sütüyle beslenen bebeklerin dışkıları cıvıktır. Dışkı ilk günler yeşilimsi olur, daha sonra altın sarısı rengini alır. Mama ile beslenen bebeklerin dışkıları daha kıvamlı ve sıklığı daha azdır. Bu bebeklerde kabızlık da olabilir. Bebeğin günde en az 6-8 kez idrar yapması gerekir. Bu, beslenmenin yeterli olduğunu gösterir. Bebeğin bir iki ay sonra 2-3 günde bir dışkı yapması normaldir.
Alt Değiştirme
Bebeğinizin altını sık sık değiştirin. Beslenme öncesi altı kirli ise veya bebek huzursuzsa altını değiştirin. Beslenme ile bağırsak hareketleri artacaktır; bu nedenle beslenme sonrası da bebeğinizin altını değiştirmeniz gerekebilir. Bebeğin altını ıslak pamukla silebilir, çok kirliyse yıkayabilirsiniz. Hazır silme bezleri, yolculuklarınızda pratik olacaktır. Bebeğin cildi çok hassastır. Islak veya kirli bez uzun süre (3-4 saat) kalırsa pişik oluşabilir. Bu durumda bebek cildine uygun bir pişik kremi uygulayabilirsiniz. Unutmayın, kız bebeklerinin altları önden arkaya doğru temizlenmelidir.
Göbek Bakımı
Göbeğin ve çevresinin temiz ve kuru olması gerekir. Göbek bağı kullanmayın. Günde 2-3 kere göbek kordonunu dibinden, alkollü pamuk ile silin. Göbeği bezin dışında bırakmaya dikkat edin. Göbek 7-14 gün içinde düşer. Düştükten sonra yerinde hafif bir kanama olması normaldir. Bu durumda alkolle silebilirsiniz.
Bebek Banyosu
Göbek düştükten bir gün sonra banyo yaptırabilirsiniz. Göbek düşene kadar yumuşak bir bezle bebek cildine uygun bir sabunla silin ve daha sonra durulayın. Gün aşırı banyo yeterli olacaktır. Ancak ağzını, çenesini ve genital bölgesini sık sık ıslak, sabunsuz, yumuşak temiz bir bezle silmeniz gerekir. Banyosunda içme suyu kullanmanız gerekmez. Ancak cildinde yara varsa veya ameliyat geçirdiyse kaynamış ve ılıtılmış su kullanmanız gerekebilir. Bu konuda doktorunuzun tavsiyelerini almalısınız. Suyun ısısını, kolunuzun iç kısmını suya daldırarak test etmelisiniz. Banyo sırasında cildi durulamak son derece önemlidir. Sabun, bebek cildini tahriş edebilir. Bebeğin cildi kuru ise sık banyo yaptırmayın. Banyosunun son suyuna biraz bebe yağı eklemek işe yarayabilir.
Cilt Bakımı
Bebeğin cildine her banyo sonrası krem veya yağ sürmek gerekmez. Bebek cildi çok hassastır. Krem ve yağlar sürülerek cildin terlemesi önlenirse, ufak sivilceler ve isilik tarzında döküntüler ortaya çıkabilir. Bebeğin cildi kurur veya çatlaklar gelişirse, günde iki kere bebek losyonu veya nemlendirici sürebilirsiniz.
Tırnak Bakımı
Bebeğin tırnağını, ona özel bebek tırnak makası ile kesebilirsiniz. Bebek, uzamış tırnaklarıyla yüzünü ve gözünü çizebilir. Bebek tırnak makasıyla tırnağını kesin ve sivri köşeleri de ince bir törpüyle yumuşatın. Bu işlemi yaparken yanınıza bir yardımcı almalısınız.
Hapşırık ve Hıçkırıkları
Hapşırık, genze kaçan damlacıkları temizlemek üzere bir reaksiyon, hıçkırık ise solunum kası olan diyaframın uyarılması sonucu ortaya çıkan bir reflekstir. Hıçkıran bebek kısa süre emzirilirse bu refleks yavaşça kaybolur.
Yatma Pozisyonu
Bebeğinizi gözlem altında değilken sırtüstü yatırın. Son yıllardaki araştırmaların sonuçlarına göre sırtüstü yatış en güvenli yatma şeklidir. Bebeğin başını uyurken her iki yana çevirebilirsiniz. Bebek uyanıkken yüzükoyun yatırarak kollarının kuvvetlenmesine yardımcı olabilirsiniz. Yastık ve kuştüyü yorgan kullanmayın. Yorganı göğüs hizasına kadar örtün, başına çekmeyin. Bebeği fazlaca ısıtmayın. Yatağında yumuşak oyuncaklar bırakmayın.
Oda Isısı
Sizin rahat ettiğiniz oda ısısında bebeğiniz de rahat edecektir. Zamanında doğan bebekler için 21° C uygundur. Eğer klima kullanıyorsanız, bebeğin üzerine üflememek koşuluyla bebeği odada tutabilirsiniz. Bebek, kapı veya pencerenin aralanmasıyla; çok soğuk olmayan ortamda hemen üşümez, üşüse de hasta olmaz. Çok ısınan bebekte uyku hali ve beslenme isteksizliği görülür. Ancak bebeğin elleri ve burnu soğuksa, ortam ısısı yetersiz demektir. Bu durumda vücut ısısına da bakılabilir. Üzerine battaniye örtülerek bebek ısıtılmalıdır. Devamlı soğuk olan bebekler iyi büyüyemezler.
Araba Koltuğu
Hastaneden evinize giderken ve bundan sonraki tüm yolculuklarınızda araba koltuğu kullanın.
Bebeğinizin İlk Kontrolü
Taburcu olduktan bir hafta içinde yapılmalıdır. Bundan sonraki kontrol ve aşılar için doktorunuz sizi bilgilendirecektir. Bebeğiniz, doktorunu ziyaret ettiğinde tam bir tıbbi muayeneden geçer
Ziyaretler
İlk haftalarda yorucu ziyaretlerden kaçının. Bebek bakımı zor da olsa en kolay biçimde evde yapılır. Bebeği kalabalık grupların içine sokmayın. Özellikle kış aylarında kapalı ortamlarda, virüslerin neden olduğu üst solunun yolları enfeksiyonlarına çok sık rastlanır. Bebeğin hastalanmaması için öptürmeyin, kalabalıklara sokmayın, ufak çocuklardan uzak tutun. Annenin de lohusa döneminde kendini iyi koruması gerekir.
Şu durumlarda doktorunuzu aramalısınız.
Bebek 6-7 saat uyumazsa,
Kasık bölgesinde ağrılı pişik olursa
Ateş, makattan ölçüldüğünde 38°C’nin üzerindeyse, (Fazla ısınmış olabilir. Önce üzerini açın, 15 dakika bekleyin ve sonra derece ile ölçün. Ateşi hala 38°C’nin üzerindeyse doktorunu arayın.)
Tüm vücuda yayılmış sarılık varsa,
Bezlerin dışına kadar taşan sıvı tarzında dışkılama (günde 3-4 defa) oluyorsa,
Üst üste fışkırır tarzda kusarsa.
Cilt Bakımı
Bebeğin en büyük organı cildi olduğundan cilt bakımı ve hijyen konusunda annelere önemli iş düşer. Yenidoğan bebeklerin cildi çok hassas ve incedir. Kolayca zedelenebilir.Cilt bütünlüğünün bozulması bebek için enfeksiyon riski oluşturur.Özellikle doğumu takip eden günler içinde bebek cildi kuru, kabuksu bir hal alabilir, soyulabilir. Bu dönemde nemlendirici bebe yağı veya losyonların kullanımı uygun olur. Bebe yağları ıslak cilde sürülerek uygun nemlenme sağlayabilirler. Bebeğin cildiyle direkt temas eden giysiler pamuklu kumaşlardan seçilmeli ve temizliğinde deterjan kullanılmamalıdır.
Alt Değiştirme
Yeni doğan bir bebek günde ortalama 6 defa altını ıslatır. Bebeğinizin bezini altı ıslanır ıslanmaz değiştirin. Pişik oluşumunu engellemek için bezini sık sık değiştirmekte fayda var. Pişik olduğu takdirde uygun bir pişik kremi kullanabilirsiniz. Kız çocuklarının altını temizlerken yukarıdan aşağıya doğru silinmelidir.
Sadece anne sütü ile beslenen bebeklerin dışkıları sarıdan yeşile kadar çeşitlilik gösterir. Bebeğinizin ilk ayında dışkı sayısı fazladır (günde 6–8 kez). Anne sütüyle beslenen bebeklerin dışkıları da cıvık olur. Erkek bebeklerde, sünnet derisini geriye çekip temizlemeye çalışmayın.
Göbek Bakımı
Göbek kordonu kuruyup ayrılana kadar %70 alkol veya mersol solusyonu ile göbek bakımı yapılır. Kordon dokusu ağrısızdır. Göbek düştükten sonraki 1-2 gün bakıma devam edilmeli, eğer sızıntı, akıntı ya da kanama varsa doktora danışılmalıdır.
Bebeğinizin Banyosu
Banyo bebek bakımında önemli yer tutar. Sağlıklı yeni doğanlar doğdukları ortam koşullarına göre ilk 24 saat içinde yıkanabilirler. Evde her gün ya da gün aşırı yıkanabilirler. Göbek düşene kadar kaynatılıp soğutulmuş akar su altında yıkanması uygun olur. Göbek düştükten 2-3 gün sonra küvette normal banyo yapılabilir. Banyo suyu sıcaklığı vücut ısısında (36-37 derece), ortamısısı 24-25 derece olmalıdır. Banyo öncesinde tüm eşyalar hazırlanmalı, bebeğin ısı kaybetmesi önlenmelidir. Banyo emzirmeden önce yaptırılırsa kusma açısından daha güvenli olunur. Gazlı ve huzursuz bebeklerde akşamüstü banyoları geceyi daha rahat geçirmeyi sağlayabilir. Banyoda kullanılacak şampuan ya da sabunlar doğrudan bebeğe sürülmemeli, bir sünger ya da elde köpürtülerek bebeğe aktarılmalıdır. Bu durulamayı kolaylaştırır. Banyo sonrası cildin ve özellikle kıvrım yerlerinin iyi kurulanmasına, pişik ve tahrişleri önlemek açısından dikkat edilmelidir.
Birçok anne, yeni doğan bebeğin konuşamamasından şikâyetçidir. ‘Ah bir konuşsa da ne istediğini bilsem!’ diyerek iç geçiren ilk anne siz değilsiniz. Ama merak etmeyin, çok yakında, bebeğinizin en ufak hareketinden, çıkardığı minicik bir sesten neye ihtiyacı olduğunu anlamaya başlayacaksınız. Aslında, bebeğinizin ihtiyaçlarını anlamanız için gereken ilk şey sizin rahat ve huzurlu olmanız.
Birçok anne, yeni doğan bebeğin konuşamamasından şikâyetçidir. ‘Ah bir konuşsa da ne istediğini bilsem!’ diyerek iç geçiren ilk anne siz değilsiniz. Ama merak etmeyin, çok yakında, bebeğinizin en ufak hareketinden, çıkardığı minicik bir sesten neye ihtiyacı olduğunu anlamaya başlayacaksınız. Aslında, bebeğinizin ihtiyaçlarını anlamanız için gereken ilk şey sizin rahat ve huzurlu olmanız. Unutmayın, siz ne kadar huzurlu olursanız; bebeğiniz de o kadar huzurlu olacaktır.
Bebek Bakımı ve Beslenmesi Binlerce Annenin Buluştuğu Bilgilerini Paylaştığı Forum Sayfası İçin Tıklayınız
Anne olmanın, yavrunuzu kollarınıza almanın verdiği heyecanla beraber hayatınızda belki duymadığınız birçok araç gereçle tanışacaksınız. Önceden dikkatinizi çekmeyen birçok şey ilginizi çekiyor olacak. Yaşadığınız heyecan ve yorgunlukla bebeğinizin ihtiyaçlarını doğru kestiremiyor olabilirsiniz.
Yeni doğanın ihtiyaçları, bebeğin boyuna, kilosuna, hatta karakterine göre değişiklik gösterebilir. Ayrıca, bebeğinizin ihtiyaçlarını karşılarken bütçenize de dikkat etmeniz gerebilir. Dilerseniz, bebeğin temel ihtiyaçlarını gözden geçirelim.
Yeni doğanın kıyafetleri
Bebeğiniz için ‘hastane çıkışı’ adı verilen setlerden alabilirsiniz. Bu setlerde, zıbın, eldiven, şapka, tulum vb. birçok parça bulunur. Set halinde almak yerine, önemli gördüklerinizi parçalar halinde siz de oluşturabilirsiniz. Örneğin, çıtçıtlı tulumlar (bu tulumların ayaklı olanları daha pratiktir) bebeğinizin tek seferde giyinmesini sağlar. Hatta bazı tulumlar kendinden eldivenlidir. Bu küçük ama önemli ayrıntı, bebeğinizin yüzünü çizmesini ve eldivenin ellerinden düşmesini önler. Zaten bebeklerin hemen hepsi kıyafetlerinin değiştirilmesinden hoşlanmazlar. Onlar için sıkıcı olan bu süreci, mümkün mertebe kolaylaştırmak bebeğinizin huzuru için önemlidir.
Bebeğinizi kat kat giydirmek, üşümesin endişesiyle kalın kıyafetlerle sarmalamak, kısa dönemde uygun değildir. Bulunduğunuz odada basit bir termometre olması endişelerinizi giderecektir. 22-23 derecenin üzerindeki oda sıcaklığı mikroplara davetiye çıkarabilir. Aşırı sıcak ortama alışan bebeklerin, sıklıkla hasta olduklarını siz de gözlemlemişsinizdir. Bu nedenle çocuğunuzu ideal bir oda sıcaklığında, tenini rahatsız etmeyecek (sentetik kıyafetler, bazı yünler, kumaşlar vb. bebeğinizin cildini rahatsız edebilir, alerji yapabilir) kıyafetlerle giydirmeniz yeterlidir.
Dış ortamlarda, bebeğiniz için battaniye kullanmak önemlidir. Özellikle kış bebekleri için fermuarlı battaniyeler pratiktir. Evde veya çok soğuk olmayan ortamlarda kullanmak için ise; pamuklu, penye ince bir battaniye bulundurmanız gerekecektir.
Yeni doğanın altını açarken…
Bebeğinizin en çok ihtiyaç duyduğu şeylerden biri hazır bezlerdir. Maddi durumunuzun elverdiği ölçüde, kaliteli hazır bezleri tercih etmek önemlidir. Her ne kadar, ülkemizde hazır bez kullanma oranı yüksek olsa da, dünyada birçok ülke, bilinenin aksine, bebeklerini bezlemeden, farklı yollarla tuvalet ihtiyaçlarını gidermiştir. ‘Bezsiz Bebek’ (Elimination Communication) akımı olarak bilinen bu yöntem son yıllarda gelişmiş birçok ülkede de yaygınlaşmaktadır.
Bebeğinizin altını açarken, olabilecek kazaları önlemek için, sentetik alt açma örtülerinden kullanabilirsiniz. Ancak, bu örtüler tek kullanımlıktır. Maliyetli olacağını düşünüyorsanız, su geçirmeyen, yıkanabilir örtülerden birkaç parça bulundurabilirsiniz. Bu örtülerden bebeğinizin uyuduğu karyolaya sermeniz, bezin taşırması durumunda yatağı koruyacaktır.
Bebeğinizin altını silerken en çok ihtiyaç duyacağınız şeylerden biri ıslak mendillerdir. Islak mendilinizi tercih ederken, kimyasal içermeyen, sadece pamuk ve su içeren yeni doğan mendillerinden kullanabilirsiniz. İmkânınız yoksa pamuğu ıslatarak da bebeğinizin altını temizleyebilirsiniz. Bezi sık değiştirilen bebekler huzurlu olurlar. Yine de bebeğinizin pişik olması doğaldır. Bu yüzden pişik kremi bulundurmanız gereklidir.
Bebeğinizi beslerken…
Bebeğiniz sık acıkacağı için gazını çıkarırken veya emdikten sonra kustuğunda, elinizin altında kumaş mendiller olması size kolaylık sağlayacaktır. Bu mendiller uygun fiyatlı olup, bolca bulundurmanız yararınızadır.
Diğer bir önemli ihtiyaç ise biberondur. Yeni doğanın sağılan anne sütünü veya -emmeyen bebekler için- mamayı içebilecekleri biberonların akıtma yoğunluğu oldukça az olmalıdır. Diğer bir deyişle, biberonun deliğinin küçük olması gereklidir. Bunun için 0 aylık bebeklere özel biberonları kullanabilirsiniz.
Bebeğinizin rahat emmesi için, sizin ve bebeğinizin pozisyonu önemlidir. Rahat bir emzirme için, emzirme yastıklarından kullanabilirsiniz. Ya da evinizde bulunan küçük yastıkları, kolunuzun (kimi anneler ayaklarının altına da koyabilir) altına yerleştirebilirsiniz. Bu yastıklar, bebeğinizin emip uyuması halinde, kusmuğunu yutmasını engellemek için, sırtına dayanıp yan yatmasını sağlayacaktır.
Bebeğiniz uyurken…
Bebeğinizin ilk etapta bir beşik ihtiyacı olacaktır. Günümüzde sallanabilen, bebeği yaklaşık 6-12. ayına kadar yatırabileceğiniz beşikler mevcuttur. Bu beşiklerden hariç ‘park yatak’ adı verilen plastik katlanabilir yataklar da uzun zaman işinizi görecektir. Yatak seçiminde önemli olan, kendi yatağınızın yakınına koyabileceğiniz, pratik, bebeğinizin rahatına uygun bir yatak olmasıdır. Bebeğiniz büyüyene kadar, çevrenizdeki yakınlarınızdan da emanet alabilirsiniz. Kim bilir? Belki de siz hiç anlamadan bebeğiniz çabucak büyüyecektir!
Yenidoğan kime denir?
Yenidoğan dönemi hayatın ilk 28 gününü kapsayan dönemdir. 37 gebelik haftasından daha küçük doğan bebeklere prematüre bebek denir. 36 - 37 gebelik haftasında doğan bebekler sınırda prematür bebeklerdir.
Düşük doğum ağırlıklı bebek, hangi bebeklere denir?
Gebelik haftasına bakmaksızın 2500 gr’ın altında doğan bebeklere düşük doğum ağırlıklı bebek denir. Bu bebeklerin hepsi prematüre değildir. Zamanında doğup 2500gr’ın altında olan bebeklerin neden düşük doğum ağırlıklı olduğu araştırılmalıdır. Bu bebeklerde kan şekeri takibi yapılmalıdır. Yağ depoları ve glikojen depoları az olduğu için hipoglisemi sık görülür. Sarılık oluşma riski de daha fazladır.
Yenidoğan sarılığı ne sıklıkta görülür?
Zamanında doğan bebeklerin %60’ında, prematüre doğan bebeklerin %80’inde yenidoğan sarılığı görülür. Sarılık önce bebeklerin gözlerinin beyazında ve yüzünde başlar, aşağıya doğru yayılır. Karın kısmına doğru ilerlemişse sarılığın arttığı düşünülmelidir. Gözle yanılmalar olabileceğinden sarılık durumunu anlamak için kanda bilirubin düzeyine bakılır.
Sarılık zararlı mıdır?
Sarılığı oluşturan bilirubinin az miktarı, bilirubin antioksidan olduğu için faydalıdır. Yenidoğan bebeklerde antioksidan maddeler az olduğu için bazı akciğer, beyin, bağırsak hastalıklarının önlenmesini sağlar. Ancak çok yükseldiğinde kan beyin bariyerini geçerek beyin hücrelerine zarar verebilir, kernikterus dediğimiz beyin hasarına yol açar.
Bilirubinin hangi düzeyleri tehlikelidir?
Bunun için Amerikan Pediatri Akademisi'nin kriterlerini kullanıyoruz. Bu kriterlerde kritik bilirubin düzeyleri bebeğin doğum ağırlığına ve kaç günlük oluşuna göre değişmektedir. Örnek vermek gerekirse 2500 gr’ın üstünde 3 günlükten büyük bebeklerde bilirubin değeri 17 mg/dl’nin üstünde ise fototerapi başlanmalıdır.
Sarılığın tedavisi nasıl olmalıdır?
Bilirubin düzeyi fototerapi düzeyine ulaşmışsa fototerapi denilen özel bir ışık tedavisi başlanır. Bu tedavi ile bilirubin suda eriyen forma dönüşür, idrar ve gaita ile atılabilir hale gelir. Kan grubu uygunsuzlukları varsa ve bilirubin yüksekliği kan değiştirme sınırına yaklaşmışsa IVIG verilebilir. Tüm tedavilere karşı bilirubin çok yükselmişse kan değişimi yapılır. Bebeğin iyi beslenmesi gaita ile uzaklaşan bilirubin miktarının artıracağından bilirubinin düşmesine yardımcı olur.
Bebeğin yeterli beslendiği nasıl anlaşılır?
Bebeğin günde 25 - 30 gram alması bize iyi beslendiğini gösterir. Bebekler ilk günlerde %5 - 10 kilo kaybedebilirler. Bundan daha fazla kilo kaybı değerlendirilmelidir. Çok ağlama veya çok uyuma beslenme kriteri değildir.
Yenidoğan bebeğin bulunduğu ortamın ısısı nasıl olmalıdır?
Yenidoğan bebeğin bulunduğu ortamın ısısı 22 - 23C olmadır. 24 C'den fazla ısı bebeğin aktivitesinin azalmasına, çok uyumasına ve emmemesine neden olur.
Bebeklerin hapşırması soğuk algınlığını gösterir mi?
Bütün bebekler hapşırır, bunun nedeni burun mukozalarının çok hassas oluşudur. Kıyafetlerinde uçuşan toz zerrecikleri bile hapşırma yapar. Bebeğin ateşi, nezlesi, öksürüğü yoksa sadece izlenmelidir.
Bebekler neden sık hıçkırırır?
Bebeklerin beslenmeleri sırasında veya sonrasında diyafragma irrite olur, kasılır ve hıçkırık refleksi oluşur. Yutkunma ile azalır, bu nedenle hıçkıran bebeklerin annelerine tekrar emzirmeleri önerilir.
Yenidoğan bebeğin göbek bakımı nasıl olmalıdır?
Göbek kuru ve temiz tutulmalıdır. Göbek bakımı için %70’lik alkol kullanılabilir. İyotlu solusyonlar tiroid hormon düzeylerinde değişiklik yapabileceğinden kullanılmamalıdır. Bebeğin göbek düşene kadar yıkanmaması göbeğin kuru kalıp düşmesini kolaylaştırır. Bebek bu dönemde kaynatılıp ılıtılmış su ile silinmelidir.
Bebekle uçak yolculuğu yapılabilir mi?
Bebekle uçak yolculuğu yapılabilir. Uçak kalkarkan ve inerken bebeğin emzirilmesi kulak basıncının dengelenmesini sağlar, bebeğin kulağının ağrımasını engeller.
Yeni doğan döneminde doğru bakım bebeğin genel sağlığı üzerinde önemli etkileri olan bir süreç. Bu sebepten yeni anne – baba olanlar ciddi bir endişe yaşıyorlar. Bu bölümde yeni doğan bebeğin bakımında dikkat edilmesi gereken noktaları bulabilirsiniz.
Emzirme
İlk haftalarda emzirme düzensizdir ve bebek her istediğinde emzirilmelidir. 2-3 günden sonra süt gelmeye başlar. Vücudunuzda fazla miktarda süt üretimi olur. Bebek tek memeyi emerek uyuyabilir. Her iki göğsü de eşit sürede emzirmek idealdir. Ancak bu her zaman gerçekleşmez. Bebek bir seferde tek göğsü emerse, bir sonraki sefer diğer taraftan emzirmek gerekir. İlk 10 dakikadan sonra gelen süt daha yağlıdır; bebekte doygunluk hissi uyandırır. Bir göğsü emmesi bu nedenle yeterli olabilir. Günde yaklaşık 10-12 kere emmesi, ilk 4-6 ay gece beslenmesi normaldir. Emzirilen bebeğe su vermek gerekmez. Meyve püresi ve pirinçli mama benzeri ek besinler 6. aydan sonra verilmelidir.
Dışkı ve İdrar Sıklığı
Bebeğinizin ilk ayında dışkı sayısı fazladır (günde 6-8 kez). Anne sütüyle beslenen bebeklerin dışkıları cıvıktır. Dışkı ilk günler yeşilimsi olur, daha sonra altın sarısı rengini alır. Mama ile beslenen bebeklerin dışkıları daha kıvamlı ve sıklığı daha azdır. Bu bebeklerde kabızlık da olabilir. Bebeğin günde en az 6-8 kez idrar yapması gerekir. Bu, beslenmenin yeterli olduğunu gösterir. Bebeğin bir iki ay sonra 2-3 günde bir dışkı yapması normaldir.
Alt Değiştirme
Bebeğinizin altını sık sık değiştirin. Beslenme öncesi altı kirli ise veya bebek huzursuzsa altını değiştirin. Beslenme ile bağırsak hareketleri artacaktır; bu nedenle beslenme sonrası da bebeğinizin altını değiştirmeniz gerekebilir. Bebeğin altını ıslak pamukla silebilir, çok kirliyse yıkayabilirsiniz. Hazır silme bezleri, yolculuklarınızda pratik olacaktır. Bebeğin cildi çok hassastır. Islak veya kirli bez uzun süre (3-4 saat) kalırsa pişik oluşabilir. Bu durumda bebek cildine uygun bir pişik kremi uygulayabilirsiniz. Unutmayın, kız bebeklerinin altları önden arkaya doğru temizlenmelidir.
Göbek Bakımı
Göbeğin ve çevresinin temiz ve kuru olması gerekir. Göbek bağı kullanmayın. Günde 2-3 kere göbek kordonunu dibinden, alkollü pamuk ile silin. Göbeği bezin dışında bırakmaya dikkat edin. Göbek 7-14 gün içinde düşer. Düştükten sonra yerinde hafif bir kanama olması normaldir. Bu durumda alkolle silebilirsiniz.
Bebek Banyosu
Göbek düştükten bir gün sonra banyo yaptırabilirsiniz. Göbek düşene kadar yumuşak bir bezle bebek cildine uygun bir sabunla silin ve daha sonra durulayın. Gün aşırı banyo yeterli olacaktır. Ancak ağzını, çenesini ve genital bölgesini sık sık ıslak, sabunsuz, yumuşak temiz bir bezle silmeniz gerekir. Banyosunda içme suyu kullanmanız gerekmez. Ancak cildinde yara varsa veya ameliyat geçirdiyse kaynamış ve ılıtılmış su kullanmanız gerekebilir. Bu konuda doktorunuzun tavsiyelerini almalısınız. Suyun ısısını, kolunuzun iç kısmını suya daldırarak test etmelisiniz. Banyo sırasında cildi durulamak son derece önemlidir. Sabun, bebek cildini tahriş edebilir. Bebeğin cildi kuru ise sık banyo yaptırmayın. Banyosunun son suyuna biraz bebe yağı eklemek işe yarayabilir.
Cilt Bakımı
Bebeğin cildine her banyo sonrası krem veya yağ sürmek gerekmez. Bebek cildi çok hassastır. Krem ve yağlar sürülerek cildin terlemesi önlenirse, ufak sivilceler ve isilik tarzında döküntüler ortaya çıkabilir. Bebeğin cildi kurur veya çatlaklar gelişirse, günde iki kere bebek losyonu veya nemlendirici sürebilirsiniz.
Tırnak Bakımı
Bebeğin tırnağını, ona özel bebek tırnak makası ile kesebilirsiniz. Bebek, uzamış tırnaklarıyla yüzünü ve gözünü çizebilir. Bebek tırnak makasıyla tırnağını kesin ve sivri köşeleri de ince bir törpüyle yumuşatın. Bu işlemi yaparken yanınıza bir yardımcı almalısınız.
Hapşırık ve Hıçkırıkları
Hapşırık, genze kaçan damlacıkları temizlemek üzere bir reaksiyon, hıçkırık ise solunum kası olan diyaframın uyarılması sonucu ortaya çıkan bir reflekstir. Hıçkıran bebek kısa süre emzirilirse bu refleks yavaşça kaybolur.
Yatma Pozisyonu
Bebeğinizi gözlem altında değilken sırtüstü yatırın. Son yıllardaki araştırmaların sonuçlarına göre sırtüstü yatış en güvenli yatma şeklidir. Bebeğin başını uyurken her iki yana çevirebilirsiniz. Bebek uyanıkken yüzükoyun yatırarak kollarının kuvvetlenmesine yardımcı olabilirsiniz. Yastık ve kuştüyü yorgan kullanmayın. Yorganı göğüs hizasına kadar örtün, başına çekmeyin. Bebeği fazlaca ısıtmayın. Yatağında yumuşak oyuncaklar bırakmayın.
Oda Isısı
Sizin rahat ettiğiniz oda ısısında bebeğiniz de rahat edecektir. Zamanında doğan bebekler için 21° C uygundur. Eğer klima kullanıyorsanız, bebeğin üzerine üflememek koşuluyla bebeği odada tutabilirsiniz. Bebek, kapı veya pencerenin aralanmasıyla; çok soğuk olmayan ortamda hemen üşümez, üşüse de hasta olmaz. Çok ısınan bebekte uyku hali ve beslenme isteksizliği görülür. Ancak bebeğin elleri ve burnu soğuksa, ortam ısısı yetersiz demektir. Bu durumda vücut ısısına da bakılabilir. Üzerine battaniye örtülerek bebek ısıtılmalıdır. Devamlı soğuk olan bebekler iyi büyüyemezler.
Araba Koltuğu
Hastaneden evinize giderken ve bundan sonraki tüm yolculuklarınızda araba koltuğu kullanın.
Bebeğinizin İlk Kontrolü
Taburcu olduktan bir hafta içinde yapılmalıdır. Bundan sonraki kontrol ve aşılar için doktorunuz sizi bilgilendirecektir. Bebeğiniz, doktorunu ziyaret ettiğinde tam bir tıbbi muayeneden geçer
Ziyaretler
İlk haftalarda yorucu ziyaretlerden kaçının. Bebek bakımı zor da olsa en kolay biçimde evde yapılır. Bebeği kalabalık grupların içine sokmayın. Özellikle kış aylarında kapalı ortamlarda, virüslerin neden olduğu üst solunun yolları enfeksiyonlarına çok sık rastlanır. Bebeğin hastalanmaması için öptürmeyin, kalabalıklara sokmayın, ufak çocuklardan uzak tutun. Annenin de lohusa döneminde kendini iyi koruması gerekir.
Şu durumlarda doktorunuzu aramalısınız.
Bebek 6-7 saat uyumazsa,
Kasık bölgesinde ağrılı pişik olursa
Ateş, makattan ölçüldüğünde 38°C’nin üzerindeyse, (Fazla ısınmış olabilir. Önce üzerini açın, 15 dakika bekleyin ve sonra derece ile ölçün. Ateşi hala 38°C’nin üzerindeyse doktorunu arayın.)
Tüm vücuda yayılmış sarılık varsa,
Bezlerin dışına kadar taşan sıvı tarzında dışkılama (günde 3-4 defa) oluyorsa,
Üst üste fışkırır tarzda kusarsa.
Cilt Bakımı
Bebeğin en büyük organı cildi olduğundan cilt bakımı ve hijyen konusunda annelere önemli iş düşer. Yenidoğan bebeklerin cildi çok hassas ve incedir. Kolayca zedelenebilir.Cilt bütünlüğünün bozulması bebek için enfeksiyon riski oluşturur.Özellikle doğumu takip eden günler içinde bebek cildi kuru, kabuksu bir hal alabilir, soyulabilir. Bu dönemde nemlendirici bebe yağı veya losyonların kullanımı uygun olur. Bebe yağları ıslak cilde sürülerek uygun nemlenme sağlayabilirler. Bebeğin cildiyle direkt temas eden giysiler pamuklu kumaşlardan seçilmeli ve temizliğinde deterjan kullanılmamalıdır.
Alt Değiştirme
Yeni doğan bir bebek günde ortalama 6 defa altını ıslatır. Bebeğinizin bezini altı ıslanır ıslanmaz değiştirin. Pişik oluşumunu engellemek için bezini sık sık değiştirmekte fayda var. Pişik olduğu takdirde uygun bir pişik kremi kullanabilirsiniz. Kız çocuklarının altını temizlerken yukarıdan aşağıya doğru silinmelidir.
Sadece anne sütü ile beslenen bebeklerin dışkıları sarıdan yeşile kadar çeşitlilik gösterir. Bebeğinizin ilk ayında dışkı sayısı fazladır (günde 6–8 kez). Anne sütüyle beslenen bebeklerin dışkıları da cıvık olur. Erkek bebeklerde, sünnet derisini geriye çekip temizlemeye çalışmayın.
Göbek Bakımı
Göbek kordonu kuruyup ayrılana kadar %70 alkol veya mersol solusyonu ile göbek bakımı yapılır. Kordon dokusu ağrısızdır. Göbek düştükten sonraki 1-2 gün bakıma devam edilmeli, eğer sızıntı, akıntı ya da kanama varsa doktora danışılmalıdır.
Bebeğinizin Banyosu
Banyo bebek bakımında önemli yer tutar. Sağlıklı yeni doğanlar doğdukları ortam koşullarına göre ilk 24 saat içinde yıkanabilirler. Evde her gün ya da gün aşırı yıkanabilirler. Göbek düşene kadar kaynatılıp soğutulmuş akar su altında yıkanması uygun olur. Göbek düştükten 2-3 gün sonra küvette normal banyo yapılabilir. Banyo suyu sıcaklığı vücut ısısında (36-37 derece), ortamısısı 24-25 derece olmalıdır. Banyo öncesinde tüm eşyalar hazırlanmalı, bebeğin ısı kaybetmesi önlenmelidir. Banyo emzirmeden önce yaptırılırsa kusma açısından daha güvenli olunur. Gazlı ve huzursuz bebeklerde akşamüstü banyoları geceyi daha rahat geçirmeyi sağlayabilir. Banyoda kullanılacak şampuan ya da sabunlar doğrudan bebeğe sürülmemeli, bir sünger ya da elde köpürtülerek bebeğe aktarılmalıdır. Bu durulamayı kolaylaştırır. Banyo sonrası cildin ve özellikle kıvrım yerlerinin iyi kurulanmasına, pişik ve tahrişleri önlemek açısından dikkat edilmelidir.
Birçok anne, yeni doğan bebeğin konuşamamasından şikâyetçidir. ‘Ah bir konuşsa da ne istediğini bilsem!’ diyerek iç geçiren ilk anne siz değilsiniz. Ama merak etmeyin, çok yakında, bebeğinizin en ufak hareketinden, çıkardığı minicik bir sesten neye ihtiyacı olduğunu anlamaya başlayacaksınız. Aslında, bebeğinizin ihtiyaçlarını anlamanız için gereken ilk şey sizin rahat ve huzurlu olmanız.
Birçok anne, yeni doğan bebeğin konuşamamasından şikâyetçidir. ‘Ah bir konuşsa da ne istediğini bilsem!’ diyerek iç geçiren ilk anne siz değilsiniz. Ama merak etmeyin, çok yakında, bebeğinizin en ufak hareketinden, çıkardığı minicik bir sesten neye ihtiyacı olduğunu anlamaya başlayacaksınız. Aslında, bebeğinizin ihtiyaçlarını anlamanız için gereken ilk şey sizin rahat ve huzurlu olmanız. Unutmayın, siz ne kadar huzurlu olursanız; bebeğiniz de o kadar huzurlu olacaktır.
Bebek Bakımı ve Beslenmesi Binlerce Annenin Buluştuğu Bilgilerini Paylaştığı Forum Sayfası İçin Tıklayınız
Anne olmanın, yavrunuzu kollarınıza almanın verdiği heyecanla beraber hayatınızda belki duymadığınız birçok araç gereçle tanışacaksınız. Önceden dikkatinizi çekmeyen birçok şey ilginizi çekiyor olacak. Yaşadığınız heyecan ve yorgunlukla bebeğinizin ihtiyaçlarını doğru kestiremiyor olabilirsiniz.
Yeni doğanın ihtiyaçları, bebeğin boyuna, kilosuna, hatta karakterine göre değişiklik gösterebilir. Ayrıca, bebeğinizin ihtiyaçlarını karşılarken bütçenize de dikkat etmeniz gerebilir. Dilerseniz, bebeğin temel ihtiyaçlarını gözden geçirelim.
Yeni doğanın kıyafetleri
Bebeğiniz için ‘hastane çıkışı’ adı verilen setlerden alabilirsiniz. Bu setlerde, zıbın, eldiven, şapka, tulum vb. birçok parça bulunur. Set halinde almak yerine, önemli gördüklerinizi parçalar halinde siz de oluşturabilirsiniz. Örneğin, çıtçıtlı tulumlar (bu tulumların ayaklı olanları daha pratiktir) bebeğinizin tek seferde giyinmesini sağlar. Hatta bazı tulumlar kendinden eldivenlidir. Bu küçük ama önemli ayrıntı, bebeğinizin yüzünü çizmesini ve eldivenin ellerinden düşmesini önler. Zaten bebeklerin hemen hepsi kıyafetlerinin değiştirilmesinden hoşlanmazlar. Onlar için sıkıcı olan bu süreci, mümkün mertebe kolaylaştırmak bebeğinizin huzuru için önemlidir.
Bebeğinizi kat kat giydirmek, üşümesin endişesiyle kalın kıyafetlerle sarmalamak, kısa dönemde uygun değildir. Bulunduğunuz odada basit bir termometre olması endişelerinizi giderecektir. 22-23 derecenin üzerindeki oda sıcaklığı mikroplara davetiye çıkarabilir. Aşırı sıcak ortama alışan bebeklerin, sıklıkla hasta olduklarını siz de gözlemlemişsinizdir. Bu nedenle çocuğunuzu ideal bir oda sıcaklığında, tenini rahatsız etmeyecek (sentetik kıyafetler, bazı yünler, kumaşlar vb. bebeğinizin cildini rahatsız edebilir, alerji yapabilir) kıyafetlerle giydirmeniz yeterlidir.
Dış ortamlarda, bebeğiniz için battaniye kullanmak önemlidir. Özellikle kış bebekleri için fermuarlı battaniyeler pratiktir. Evde veya çok soğuk olmayan ortamlarda kullanmak için ise; pamuklu, penye ince bir battaniye bulundurmanız gerekecektir.
Yeni doğanın altını açarken…
Bebeğinizin en çok ihtiyaç duyduğu şeylerden biri hazır bezlerdir. Maddi durumunuzun elverdiği ölçüde, kaliteli hazır bezleri tercih etmek önemlidir. Her ne kadar, ülkemizde hazır bez kullanma oranı yüksek olsa da, dünyada birçok ülke, bilinenin aksine, bebeklerini bezlemeden, farklı yollarla tuvalet ihtiyaçlarını gidermiştir. ‘Bezsiz Bebek’ (Elimination Communication) akımı olarak bilinen bu yöntem son yıllarda gelişmiş birçok ülkede de yaygınlaşmaktadır.
Bebeğinizin altını açarken, olabilecek kazaları önlemek için, sentetik alt açma örtülerinden kullanabilirsiniz. Ancak, bu örtüler tek kullanımlıktır. Maliyetli olacağını düşünüyorsanız, su geçirmeyen, yıkanabilir örtülerden birkaç parça bulundurabilirsiniz. Bu örtülerden bebeğinizin uyuduğu karyolaya sermeniz, bezin taşırması durumunda yatağı koruyacaktır.
Bebeğinizin altını silerken en çok ihtiyaç duyacağınız şeylerden biri ıslak mendillerdir. Islak mendilinizi tercih ederken, kimyasal içermeyen, sadece pamuk ve su içeren yeni doğan mendillerinden kullanabilirsiniz. İmkânınız yoksa pamuğu ıslatarak da bebeğinizin altını temizleyebilirsiniz. Bezi sık değiştirilen bebekler huzurlu olurlar. Yine de bebeğinizin pişik olması doğaldır. Bu yüzden pişik kremi bulundurmanız gereklidir.
Bebeğinizi beslerken…
Bebeğiniz sık acıkacağı için gazını çıkarırken veya emdikten sonra kustuğunda, elinizin altında kumaş mendiller olması size kolaylık sağlayacaktır. Bu mendiller uygun fiyatlı olup, bolca bulundurmanız yararınızadır.
Diğer bir önemli ihtiyaç ise biberondur. Yeni doğanın sağılan anne sütünü veya -emmeyen bebekler için- mamayı içebilecekleri biberonların akıtma yoğunluğu oldukça az olmalıdır. Diğer bir deyişle, biberonun deliğinin küçük olması gereklidir. Bunun için 0 aylık bebeklere özel biberonları kullanabilirsiniz.
Bebeğinizin rahat emmesi için, sizin ve bebeğinizin pozisyonu önemlidir. Rahat bir emzirme için, emzirme yastıklarından kullanabilirsiniz. Ya da evinizde bulunan küçük yastıkları, kolunuzun (kimi anneler ayaklarının altına da koyabilir) altına yerleştirebilirsiniz. Bu yastıklar, bebeğinizin emip uyuması halinde, kusmuğunu yutmasını engellemek için, sırtına dayanıp yan yatmasını sağlayacaktır.
Bebeğiniz uyurken…
Bebeğinizin ilk etapta bir beşik ihtiyacı olacaktır. Günümüzde sallanabilen, bebeği yaklaşık 6-12. ayına kadar yatırabileceğiniz beşikler mevcuttur. Bu beşiklerden hariç ‘park yatak’ adı verilen plastik katlanabilir yataklar da uzun zaman işinizi görecektir. Yatak seçiminde önemli olan, kendi yatağınızın yakınına koyabileceğiniz, pratik, bebeğinizin rahatına uygun bir yatak olmasıdır. Bebeğiniz büyüyene kadar, çevrenizdeki yakınlarınızdan da emanet alabilirsiniz. Kim bilir? Belki de siz hiç anlamadan bebeğiniz çabucak büyüyecektir!
Son düzenleyen: Moderatör:
