Çocuk Hastalıkları Otizm ve Otizmin Belirtileri Bilgi Ve Paylaşım Alanı

2006 yılında her 150 çocuktan 1’ine otizm teşhisi Konurken , Günümüzde Her 68 Çocuktan 1’inde Otizm Görülüyor.Otizm spektrum bozukluğu, doğuştan gelen ya da yaşamın ilk yıllarında ortaya çıkan karmaşık bir nöro-gelişimsel bozukluk olarak tanımlanıyor. Otizmin, beynin yapısını ya da işleyişini etkileyen bazı sinir sistemi sorunlarından kaynaklandığı sanılıyor. 2006 yılında her 150 çocuktan 1’ine otizm teşhisi konurken , günümüzde her 68 çocuktan 1’inde otizm görülüyor.

Otizm spektrum bozukluğuna neyin sebep olduğu henüz bilinmiyor. Genetik temelli olduğuna ilişkin bulgular saptansa da hangi gen ya da genlerin sorumlu olduğu belirlenebilmiş değil.Otizmin çocuk yetiştirme şekli veya ailenin ekonomik koşullarıyla bir ilgisi olmadığı artık çoğu insan tarafından biliniyor. Her toplumda, coğrafyada ve ırkta rastlanabildiği gibi, Otizm günümüzde rastlanan en yaygın nörolojik bozukluk olarak tanımlanıyor.



Hastalıkları Kontrol Etme ve Önleme Merkezi’nin verilerine göre, 2006 yılında her 150 çocuktan 1’inde Otizm rastlanırken, 2012 yılında her 88 çocuktan 1’inde rastlanıyor. 2014 yılında ki verilerde ise her 68 çocuktan 1’inde görülüyor.Otizm tanısı konan çocuklarda değişik derecelerde öğrenme güçlüğünün yanı sıra zeka geriliği de görülebilir.

Otizm spektrum bozukluğunun nörolojik nedenlerden kaynaklandığı ve Otizm spektrum bozukluğu tanısı konan bireylerin yaklaşık olarak yüzde 35’inde beyindeki anormal elektrik hareketlerine bağlı, nöbet, istemsiz hareketler, bilinç yitimi gibi sorunlar görülüyor.Otizm bir ruh hastalığı olamamakla birlikte belirtileri ruh hastalığı izlenimi verebilir.Her 68 çocuktan birini etkilediği belirtilen Otizmin erkeklerdeki görülme oranı kızlara göre 4,3 kat daha fazla.



Otizm Nedir?

Otizm, sosyal ve iletişim becerilerinin oluşmasını etkileyen bir gelişim bozukluğudur. Otizm genellikle yaşamın ilk 2 yılında ortaya çıkar. Otizmli çocuklar genelde öğrenme zorluğu çekerler. Otizmli çocukların büyük bir kısmında farklı seviyelerde zeka geriliği görülse de, zeka seviyeleri normal otizmli çocuklar da vardır. Ancak genel zeka seviyeleri ne olursa olsun, Otizmli çocuklar çevrelerindeki dünyayı algılamakta ortak bir zorluk çekerler Bir annenin doğum sonrası çocuğunun (tüm engel grupları dahil olmak üzere) engelli olma oranı %2dir; Otizmli olması oranı ise %0.5’tir (eskiden bu oran 4/10.000 olarak değerlendirilirdi). Bir otizmli çocuktan sonra, ikinci çocukta otizmin ortaya çıkması riski %3 dür. Otizm erkek çocuklarda kız çocuklarından 4 kat daha fazla görünmektedir Her çocuktaki otizm belirtileri ve bunların seviyesi farklılık gösterebilir, bu nedenle otizmin seviyelerini kategorize etmek güçtür. Ayrıca, Asperger Sendromu ve Rett Sendromu olarak bilinen otizm formları da bulunmaktadır.
Otizmin belirtileri nelerdir?

Otizm, üç alanda sorunlarla kendini gösterir. Bu alanlar ve bu alanların her birinde gözlenebilecek belirtiler aşağıda yer almaktadır.


A. Sosyal Etkileşim Sorunları

1. Sosyal etkileşim için gerekli sözel olmayan davranışlarda yetersizlik:

Sıra dışı göz kontağı özellikleri: Göz kontağı hiç kurmamak, çok kısa süreli kurmak ya da alışılmadık biçimde kurmak. Örneğin, birden bire gözlerini karşısındakinin gözlerine dikmek ve kaçırmak.

Jest ve mimik kullanımında sınırlılık: Konuşurken çok az jest ve mimik kullanmak. Başkalarına ne kadar yakın ya da uzak duracağını ayarlayamamak: Sosyal ortamların gerektirdiği uzaklıkları ayarlayamamak; başkalarına fazla yakın ya da uzak durmak. Ses kullanımında sıra dışılık: Konuşurken alışılmadık ses kalitesi ve vurgu özellikleri göstermek.


2. Yaşa uygun akran ilişkileri geliştirememek: Arkadaşlık kurmakta zorlanmak: Çok az sayıda arkadaşa sahip olmak ya da hiç arkadaş edinememek.

Akranlarla etkileşimde bulunmamak: Kendi yaşıtlarıyla oynamada, konuşmada vb. çok isteksiz davranmak; örneğin, yalnızca kendisinden çok küçük ya da büyük kişilerle etkileşmek. Yalnızca özel ilgilere dayalı ilişkiler geliştirmek: Belli kişilerle, yalnızca belli ilgilere dayalı olarak (örneğin, favori konularda) etkileşimde bulunmak. Grup içinde etkileşimde bulunurken zorlanmak: Örneğin, işbirliğine dayalı oyunların kurallarına uymakta zorlanmak.


3. Başkalarıyla zevk, başarı ya da ilgi paylaşımında sınırlılık: Yalnızlığı yeğlemek: Başkalarının genellikle aile üyeleriyle ya da arkadaşlarıyla birlikte yaptığı pek çok şeyi (örneğin; TV izlemek, yemek yemek, oyun oynamak vb.) yalnız başına yapmayı yeğlemek.

Belli olay ya da durumlara başkalarının dikkatini çekme çabası göstermemek: Örneğin; şaşırtıcı bir durum karşısında başkalarına işaret etmemek, bir şey başardığında başkalarıyla paylaşmamak vb.

Sözel övgü karşısında tepki vermemek: Başkalarının kendisine yönelttiği övgü sözleri ya da sözel onaylamalar karşısında çok az tepki vermek ya da hiç tepki vermemek. Örneğin, hoşnutluk belirtisi göstermemek.


4. Sosyal-duygusal davranışlarda sınırlılık: Başkalarının ilgisi karşısında tepkisiz kalmak: Birileri kendisine seslendiğinde ya da kendisiyle etkileşmek istediğinde tepki vermemek, duymuyormuş ya da fark etmiyormuş gibi davranmak.

Başkalarının yaptıklarına karşı ilgisizlik: Ortama birinin girmesi, ortamdan birinin çıkması, birinin konuşmaya başlaması gibi, başka çocukların çok ilgisini çeken bazı olaylar karşısında ilgisiz kalmak; böyle durumlarda, gülümseme gibi hoşnutluk ifadeleri ya da ağlama gibi hoşnutsuzluk ifadeleri göstermemek.

Başkalarının duygularını anlamada yetersizlik: Üzülen, ağlayan, kızan, sevinen vb. kişiler karşısında duyarsız davranmak; örneğin, üzgün birini rahatlatma çabası göstermemek.


B. İletişim Sorunları

5. Dil gelişiminde gecikme: İki yaşından büyük olup da tek bir sözcük bile söylememek. Üç yaşından büyük olup da iki sözcüklük basit ifadeler (örneğin, ‘baba git') kullanmamak. Konuşmaya başladıktan sonra basit bir dilbilgisi yapısı kullanmak ya da belli yanlışları tekrarlamaya devam etmek.


6. Karşılıklı konuşmada zorluk: Karşılıklı konuşma başlatmada, sürdürmede ve sonlandırmada önemli sorunlar göstermek: Örneğin, bir kez konuşmaya başlayınca, konuşmayı uzun bir monolog şeklinde sürdürmek ve karşısındakilerin yorumlarını göz ardı etmek.

Konuşma konularında seçicilik: Kendi favori konuları dışındaki konularda çok zor ve isteksiz olarak konuşmak.


7. Sıra dışı ya da yinelenen dil kullanmak: Başkalarının kendisine söylediklerini yinelemek. Televizyondan duyduklarını ya da kitaplardan okuduklarını, ilişkisiz zamanlarda ve bağlam dışı olarak yinelemek. Kendisinin uydurduğu ya da yalnızca kendisine anlam ifade eden sözleri yinelemek. Aşırı resmilik ve didaktiklik gibi konuşma özellikleri göstermek.

8. Gelişimsel düzeye uygun olmayan oyun: Senaryolu oyunlarda sınırlılık: Oyuncaklarla evcilik, okulculuk, doktorculuk vb. hayali oyunlar oynamamak. Sembolik oyunlarda sınırlılık: Bir nesneyi başka bir nesne olarak (örneğin, küpü mikrofon olarak) kullanarak oyun oynamamak.

Oyuncaklarla alışılmadık biçimlerde oynamak: Örneğin; topu zıplatmak yerine sürekli olarak bir eliyle vurmak, Legoları birbirine takıp bir şeyler yapmak yerine sıraya dizmek vb. Sosyal oyunlara karşı ilgisizlik: Küçük yaşlardayken, ‘ce-e' vb. sosyal oyunlara karşı ilgi göstermemek.


C. Sınırlı/Yinelenen İlgi ve Davranışlar


9. Sınırlı alanda, yoğun ve sıra dışı ilgilere sahip olmak: İlgi takıntıları: Bazı konulara karşı aşırı ilgi duymak ve başka konuları dışlayarak sürekli o konularla ilgili konuşmak, okumak, ilgilenmek vb. istemek.
Bazı sıra dışı konulara aşırı ilgi duymak: Örneğin; astrofizik, uçak kazaları ya da sulama sistemleri. İlgi duyduğu konularla ilgili ince ayrıntıları anımsamak: Kendi favori konularındaki en ince ayrıntıları bile ezbere bilmek.


10. Belli düzen ve rutinlere ilişkin aşırı ısrarcılık: Belli etkinlikleri her zaman belli bir sırayla yapmak istemek: Örneğin, arabanın kapılarını hep aynı sırayla kapatmak.
Günlük rutinlerde değişiklik olmamasını istemek: Örneğin, eve gelirken hep aynı güzergâhı izlemek ya da eve geldiğinde önce televizyonu açıp sonra tuvalete gitmek.
Günlük yaşamdaki değişiklikler karşısında aşırı tepki göstermek: En ufak bir değişiklik karşısında aşırı kaygılanmak ya da öfke nöbeti yaşamak. Değişiklikleri daha kolay kabullenebilmek için, meydana gelecek değişikliklerle ilgili önceden bilgi sahibi olmaya gereksinim duymak.


11. Yinelenen (kendini uyarıcı) davranışlar: Sıra dışı beden hareketleri: Örneğin; parmak ucunda yürümek, çok yavaş yürümek, kendi ekseni etrafında dönmek, durduğu yerde sallanmak, farklı bir beden duruşuna sahip olmak vb.
Sıra dışı el hareketleri: Örneğin; ellerini sallamak, parmaklarını gözlerinin önünde hareket ettirmek, ellerini farklı biçimlerde tutmak vb.


12. Nesnelerle ilgili sıra dışı ilgiler ve takıntılar: Nesneleri sıra dışı amaçlarla kullanmak: Örneğin, oyuncak arabanın tekerleklerini çevirmek ya da oyuncak bebeğin gözlerini-açıp kapamak vb. davranışları tekrar tekrar yapmak.
Nesnelerin duyusal özellikleriyle aşırı ilgilenmek: Örneğin, eline aldığı her nesneyi koklamak ya da gözlerinin önünde tutarak ve evirip-çevirerek incelemek. Hareket eden nesnelere aşırı ilgi göstermek: Örneğin; tekerlek ya da pervane gibi dönen nesnelere, akan su ya da yanıp sönen ışık gibi hızlı hareket eden görüntülere uzun sürelerle bakmak.

Nesne takıntıları: Bazı sıra dışı nesneleri (örneğin, bir silgi ya da küçük bir zincir parçası) elinden bırakmak ya da gözünün önünden ayırmak istememek.


Otistik Bozukluk Tanısına İlişkin Ölçütler

Amerikan Psikiyatri Birliği, otistik spektrum bozuklukları içinde yer alan otizm tanısı için: Çocuğun yukarıda sıralanan 12 belirtiden en az altısına sahip olmasını; Bu belirtilerden en az ikisinin sosyal etkileşim sorunları kategorisinden, en az birer tanesinin ise diğer iki kategoriden (iletişim sorunları ve sınırlı/yinelenen ilgi ve davranışlar) gelmesini kabul etmektedir. Ayrıca, bu belirtilerden en az birinin 36 aydan önce varlığı da aranmaktadır. Otistik spektrum bozukluğu şemsiyesi altında yer alan diğer kategoriler için daha farklı ölçütler söz konusudur. Örneğin, Asperger sendromu tanısı için, iletişim sorunları alanında herhangi bir belirti görülmemesi gerekmektedir...

Ailelere yol haritası nedir?

Otizmden Kuşku Duyulması
Eğer çocuğunuzda otizm olabileceğinden kuşkulanıyorsanız, en kısa zamanda bu kuşkunuzla ilgili olarak uzman görüşü almalısınız. Bu amaçla doğrudan çocuk ruh hastalıkları uzmanına ya da çocuk nörologuna başvurabileceğiniz gibi, önce çocuğunuzun doktoruna ya da sağlık ocağında çalışan sağlık personeline de danışabilirsiniz. Otizm Kuşkusuna Yönelik Doktor ve Sağlık Personeli Görüşü Alınması Çocuğunuzun gelişimini takip eden çocuk doktoruna, Ana Çocuk Sağlığı Aile Planlama Merkezlerinde ya da sağlık ocaklarında görev yapan aile hekimlerine, hemşirelere ve ebelere, çocuğunuzda fark ettiğiniz sorunları ve neden otizmden kuşkulandığınızı anlatabilirsiniz. Bu kişiler çocuğunuzun rutin gelişim takibini yaparken sizin otizmle ilgili kuşkularınıza da ışık tutabilirler.

Otizm Tanısına Yönelik Ayrıntılı Değerlendirme Yapılması


Ülkemizde otizm tanısı koyabilecek uzmanlar çocuk ruh hastalıkları uzmanları ve çocuk nörologlarıdır. Bu uzmanlar tanı koyma amacıyla otizme yönelik ayrıntılı değerlendirme yaparlar. Çocuklarda otizm olup olmadığını, otizmin derecesini, zeka düzeyini, uyum becerilerini, iletişim becerilerini ve davranış gelişimini değerlendirmek için çeşitli testler vardır. Çocuk ruh sağlığı uzmanları ve çocuk nörologları ayrıntılı değerlendirme sırasında bu testlerin hangilerinin sizin çocuğunuza uygulanması gerektiği konusunda sizi bilgilendirirler ve çocuğunuza test uygulanması için sizi yönlendirirler.

Özürlü Sağlık Kurulu Raporu Çıkarılması


Eğer çocuğunuz otizm tanısı alırsa, Özürlü Sağlık Kurulu Raporu almanız gerekir. Özürlü Sağlık Kurulu Raporu almak için, bünyesinde Özürlü Sağlık Kurulu bulunan bir hastaneye başvurmalısınız. Eğitimin Planlanması Bir çocuğa otizm tanısı koyulduktan hemen sonra eğitim programının planlanması adımına geçilmelidir. Otizmin tedavisi sürekli ve yoğun eğitimdir. Her çocuk gibi sizin çocuğunuzun da bu eğitime hakkı vardır. Bu haktan yararlanmak için yaşadığınız yere en yakın Rehberlik ve Araştırma Merkezine (RAM) başvurmalısınız. Bu başvuruyla RAM içinde bulunan Özel Eğitim Değerlendirme Kurulu tarafından çocuğunuza eğitsel değerlendirme ve tanılama yapılır. RAM’da eğitsel değerlendirme ve tanılama süreci sonunda çocuğunuz için bir yıllık bir eğitsel plan hazırlanır. Çocuğunuzun gelişimi RAM tarafından düzenli olarak takip edilir ve eğitsel plan her yıl RAM tarafından yenilenir. RAM’da hazırlanacak eğitsel planda çocuğunuzun hangi eğitim ortamında eğitim görmesinin uygun olacağına ilişkin görüş de belirtilir.




Eğitim Ortamına Yerleştirme Yapılması

RAM’da hazırlanacak eğitsel plandaki görüş doğrultusunda il ya da ilçe Milli Eğitim Müdürlüğü bünyesindeki Özel Eğitim Hizmetleri Kurulu, otizmli çocuğunuz için en uygun olan eğitim ortamına yerleştirme kararı verir.

Yerleştirme seçenekleri şunlardır:

Kaynaştırma: Kaynaştırma, özel eğitim gerektiren çocukların eğitimlerini normal gelişim gösteren çocukların devam ettiği resmî veya özel okullarda sürdürmeleridir. Özel eğitim gerektiren çocuk okul öncesi, ilköğretim ve orta öğretim kurumlarında kaynaştırma eğitimi alabilir.

Özel Eğitim Sınıfı: Özel eğitim sınıfları, resmi ve özel okul bünyesinde özel eğitim gerektiren öğrenciler için açılan sınıflardır.

Otistik Çocuklar Eğitim Merkezi (OÇEM): Zorunlu öğrenim çağında olup normal ilköğretim programlarına devam edemeyecek özelliklerde olan otizmli öğrenciler için resmî ve özel otistik çocuklar eğitim merkezleri (OÇEM) vardır.

Otistik Çocuklar İş Eğitim Merkezi: İlköğretimlerini tamamlayan, genel ve mesleki ortaöğretim programlarına devam edemeyecek durumda olan ve 21 yaşından gün almamış otizmli bireyler otistik çocuklar iş eğitim merkezlerine devam edebilirler.


Çocuğunuzun eğitim ortamına yerleştirilme süreci biraz zaman alabilir. Bu süreci hızlandırmak için siz de çocuğunuza uygun eğitim ortamlarını araştırabilirsiniz. Bu arayışta karşılaşabileceğiniz sorunlar sakın sizi yıldırmasın! Ülkemizde otizmli çocuklara uygun eğitim ortamı ya da öğretmen olmaması gibi sorunların çözümü için Milli Eğitim Bakanlığı ve sivil toplum kuruluşları çok yoğun çaba harcamaktadır. Bu çabalar sonucunda yarının bugünden daha güzel olacağına inanıyoruz.

Özel Eğitim Giderlerinin karşılanması: Ülkemizde resmi eğitim kurumlarında verilen özel eğitim hizmetleri ücretsizdir ve devlet tarafından karşılanır. Ancak; özel özel eğitim kurumlarından verilen özel eğitim hizmetleri ücrete tabidir. Bu ücretin belli bir bölümünde devlet tarafından karşılanır. Çocuğunuzun bir özel, özel eğitim kurumundan; örneğin, rehabilitasyon merkezinden ya da özel eğitim kursundan destek eğitim alabilmesi; ayrıca, bu hizmetin bedelinin devlet tarafından karşılanabilmesi için de RAM’a başvurmanız gerekir. Özel eğitim okul ve kurumları ile özel eğitim sınıflarındaki gündüzlü öğrencilerin okula ulaşımları Milli Eğitim Bakanlığı tarafından ücretsiz sağlanır. Özel eğitim kurumlarında gündüzlü olarak okuyan parasız yatılılık şartlarını taşıyan öğrencilere genel bütçeden karşılanan ödenekle ücretsiz olarak öğle yemeği verilir. Ağır düzeydeki engellinin evde bakımı karşılığında, ihtiyacı olan ailelere, anne-babaya ya da vasiye her ay bir asgari ücret tutarında ödeme yapılır. Bakıma muhtaç özürlüye ikametgâhında bakım hizmetinin verilmesi durumunda, bakım ücreti, hizmetin verilmesini takip eden ay içinde Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü tarafından aileye ödenir.

Engelli/Özürlü İbaresi Alınması: Çocuğunuzun nüfus cüzdanına ekleteceğiniz ‘engelli/özürlü’ ibaresi ile birçok kolaylık ve indirimden faydalanabilirsiniz.


YASAL HAKLAR OTİZMLİ ÇOCUĞUNUZUN EĞİTİM HAKKI VAR!

Her çocuğun yeterli beslenme, barınma, dinlenme, oyun olanakları ile gerekli tıbbi bakım hakkı vardır (Çocuk Hakları Bildirgesi, İlke 4). Fiziksel, zihinsel ya da sosyal bakımdan özürlü çocuğa gerekli tedavi, eğitim ve bakım sağlanmalıdır (Çocuk Hakları Bildirgesi, İlke 5). Çocuğunuzun eğitim hakkı, anayasamız ve kanunlarla belirlenmiş, güvence altına alınmıştır. Anayasamızın 42. maddesi ‘Hiçbir birey eğitim ve öğrenim hakkından yoksun bırakılamaz’ der.

Anayasal Düzenlemeler

Anayasamızın 41., 42., 49., 50., 60., ve 61. maddeleriyle ailenin eğitim-öğretim ve çalışma hakkı ve sorumluluğu ile sosyal güvenlik hakkı konularında herkesin yasa önünde eşit olduğu ifade edilmiştir. 61. maddede ise ‘Devlet sakatların korunmalarını ve toplum hayatına intibaklarını sağlayıcı tedbirler alır’ ifadesi yer almaktadır. Anayasamızın bu maddeleri engelli bireyler için oluşturulması gereken düzenlemelere ışık tutmuştur. Yani devletimiz, sizin otizmli çocuğunuz da dahil olmak üzere her çocuğa ihtiyaçlarına en uygun eğitimi ücretsiz olarak vermekle yükümlüdür. Bu El Kitabının amacı, çocuğunuzun eğitim hakkını kullanabilmesinde size bir yol haritası çizmektir. Otizmli çocuğunuz eğitim hizmetlerinden nasıl yararlanabilir? Özel eğitim gerektiren çocukların eğitim hizmetlerinden yararlanabilmeleri iki aşamada mümkün olur: Birinci aşamada, Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı olarak her ilde ve büyük ilçelerde bulunan Rehberlik ve Araştırma Merkezi’ne (RAM) başvurmak gerekir. Bu başvuruyla, RAM bünyesindeki Özel Eğitim Değerlendirme Kurulu tarafından eğitsel değerlendirme ve tanılama gerçekleştirilir. İkinci aşamada ise, Milli Eğitim Müdürlüğü bünyesindeki Özel Eğitim Hizmetleri Kurulu tarafından çocuğun eğitim ortamına yerleştirilmesi kararı alınır.Bu aşamalar ve kurullar aşağıda ayrıntılı olarak açıklanmaktadır.

1. Eğitsel Değerlendirme ve Tanılama Rehberlik ve Araştırma Merkezine (RAM) eğitsel değerlendirme ve tanılama için başvurun. Eğer çocuğunuza otizm tanısı konmuşsa; eğitsel değerlendirmesinin yapılması, eğitim ortamına yerleştirilmesi ve devletin sağlayacağı özel eğitim desteğinden yararlanması için ilinizdeki ya da ilçenizdeki RAM’a başvurmanız gerekir.

Eğitsel değerlendirme ve tanılama nedir?

Eğitsel değerlendirme ve tanılama sürecinde, çocuğun tüm gelişim alanlarındaki özellikleri ve akademik disiplin alanlarındaki yeterlilikleri ile eğitim ihtiyaçları belirlenir. Ayrıca, çocuğun hangi ortamda eğitim görmesinin uygun olacağına ilişkin öneride bulunulur. Çocuğun eğitsel değerlendirme ve tanılaması RAM’da oluşturulan Özel Eğitim Değerlendirme Kurulu tarafından çeşitli testler ve bireyin özelliklerine uygun diğer ölçme araçlarıyla yapılır. Tanılamada çocuğun tıbbî değerlendirme raporu ile zihinsel, fiziksel, ruhsal, sosyal gelişim öyküsü, tüm gelişim alanlarındaki özellikleri, akademik alanlardaki eğitim performansı, ihtiyaçları, eğitim hizmetlerinden yararlanma süresi ve bireysel gelişim raporu dikkate alınır. Eğitsel değerlendirme ve tanılama sonucunda özel eğitime ihtiyacı olduğu belirlenen çocuklar için Özel Eğitim Değerlendirme Kurulu Raporu ve Eğitim Planı hazırlanır. Bu belgeler, özel özel eğitim kurumlarından eğitim ve destek eğitim hizmeti alan öğrenciler için her yıl yenilenir.


Özel Eğitim Değerlendirme Kurulunda kimler yer alır?

Özel Eğitim Değerlendirme Kurulu, RAM müdürü ya da görevlendireceği bir müdür yardımcısının başkanlığında; a) RAM’daki özel eğitim hizmetleri bölüm başkanı, b) Psikolojik ölçme araçlarını kullanabilen bir rehber öğretmen, c) Görme, işitme ve zihinsel engelliler sınıf öğretmenlerinden bir öğretmen, ç) Gezerek özel eğitim görevi yapan bir öğretmen, d) Bireyin velisi, e) Varsa, bir çocuk gelişimi ve eğitimcisinden oluşur. Özel Eğitim Değerlendirme Kuruluna gerektiğinde; eğitim programcısı, odyolog, psikolog, psikometrist, sosyal çalışmacı, dil ve konuşma terapisti, fizyoterapist, uzman hekim gibi diğer meslek elemanlarından seçilecek birer kişi, çıraklık ve yaygın eğitime gidecekler için ilgili kurum temsilcisi, özel eğitim gerektiren bireyin çalıştığı kurumdaki iş yeri temsilcisi de katılabilir. Özel Eğitim Değerlendirme Kurulunca, bilgilerine başvurulmak üzere; özel eğitim gerektiren bireyin sınıf ve alan öğretmeni, sınıf rehber öğretmeni, kayıtlı olduğu okulun veya kurumun müdürü, başvuru yapan kurum temsilcisi, özel eğitim hizmetleri kurul üyesi, üniversitelerin ilgili bölümlerinden öğretim üyesi ve sivil toplum kuruluşu temsilcisi de çağrılabilir.Çocuğunuzun eğitsel değerlendirme ve tanılamasının yapılması için bir dilekçe yazmanız gerekir (Ek 1, dilekçe örneği). Dilekçenizin ekine aşağıdaki evrakları koymayı unutmayın!



Eğitsel değerlendirme ve tanılama için RAM’a verilecek Dilekçe ile birlikte gereken evraklar nelerdir? a) Bireyin, velisinin yada okul/kurum yönetiminin yazılı başvurusu b) Okula/kuruma kayıtlı öğrenciler için bireysel gelişim raporu c) Herhangi bir okula/kuruma kayıtlı olmayan bireyler için başvurduğu RAM’ın sorumluluk bölgesi içinde ikamet ettiğini gösteren belge ç) Gerektiğinde tıbbî tanılama ile ilgili sağlık kurulu raporu d) Çocuğun 3 adet fotoğrafı e) Çocuğun T.C. kimlik numaralı nüfus cüzdanı fotokopisi RAM bünyesindeki Özel Eğitim Değerlendirme Kurulu, 60 gün içinde Özel Eğitim Değerlendirme Kurulu Raporunu ve Eğitim Planını hazırlamakla yükümlüdür. Bu belgeler doğrultusunda Kurul ayrıca çocuğun hangi eğitim ortamında eğitim almasının uygun olduğuna ilişkin öneride de bulunur. Bu süreçte
ailenin görüşü çok önemlidir. Kurula çocuğunuz hakkında bilgi verebilir ve nerede eğitim almasını istediğinizi bildirebilirsiniz.

2. Eğitim Ortamına Yerleştirme Milli Eğitim Müdürlüğü bünyesindeki Özel Eğitim Hizmetleri Kurulu, Özel Eğitim Değerlendirme Kurulu Raporu ve Eğitsel Plan doğrultusunda özel eğitim gerektiren çocukları en uygun resmi okul veya kuruma yerleştirir. Çocuğun yaşına ve özelliklerine göre yerleştirilebileceği eğitim ortamları ilerleyen bölümlerde ayrıntılı olarak açıklanmaktadır. Özel Eğitim Hizmetleri Kurulunda kimler yer alır? Özel Eğitim Hizmetleri Kurulu, ilgili il yada ilçe Milli Eğitim Müdürünün görevlendireceği müdür yardımcısı veya şube müdürünün başkanlığında bir özel eğitim ya da kaynaştırma kurumu müdürü, bir rehber öğretmen ve gezerek özel eğitim hizmeti veren bir öğretmenden oluşur. Gerektiğinde Özel Eğitim Hizmetleri Kuruluna öğrencinin velisi, RAM temsilcisi, öğrencinin yerleştirilmesi düşünülen kurumun temsilcisi gibi kişiler de katılabilir. Otizmli çocuğunuzu en iyi siz tanıyorsunuz. Dolayısıyla, çocuğunuzun en uygun eğitimi alması için mutlaka bu kurula katılın.

Yaşlara Göre Eğitim Olanakları


Eğer çocuğunuz 3 yaşından küçükse ve otizm ya da YGB tanısı almışsa, erken çocukluk dönemi eğitimi alabilir. Bu eğitim, çocuğun doğrudan eğitimi, çocuğun eğitimine katkı sağlamak amacıyla ailenin bilgilendirilmesi ve desteklenmesi yoluyla okul ve kurumlarda veya gerektiğinde evde yürütülür. Eğitimin planlanması ve koordinasyonu RAM bünyesindeki Özel Eğitim Hizmetleri Kurulu tarafından yapılır.

Eğer Çocuğunuz 3-6 yaşları arasındaysa, okulöncesi özel eğitim alabilir. Özel eğitim gerektiren çocukların okul öncesi eğitimi zorunludur. Ancak, çocukların gelişim ve bireysel özellikleri dikkate alınarak okul öncesi eğitim dönemi süresi bir yıl uzatılabilir. Okulöncesi eğitim, mümkünse normal gelişim gösteren çocukların devam ettiği yuva ya da anaokulu gibi okulöncesi eğitim kurumlarında kaynaştırma yoluyla sağlanır. Kaynaştırmadan yararlanamayan çocuklar ise okulöncesi düzeyde eğitim veren özel eğitim kurumlarına ya da özel eğitim sınıflarına devam etmelidir.

Eğer çocuğunuz 7-14 yaşları arasındaysa, normal gelişim gösteren çocuklarla birlikte bir ilköğretim okulunda kaynaştırma eğitimi alabilir. Bunun mümkün olmadığı durumlarda ise, bir otistik çocuklar eğitim merkezine (OÇEM) ya da normal ilköğretim bünyesinde bir özel eğitim sınıfına devam edebilir. Okul öncesi eğitimini tamamlayan veya zorunlu ilköğretim çağına gelmiş özel eğitim gerektiren çocukları devam edecekleri eğitim ortamına hazırlamak amacıyla ilköğretim okullarında ve özel eğitim kurumlarında hazırlık sınıfları açılabilir. Hazırlık sınıfında öğrenim süresi bir yıldır.


Eğer çocuğunuz 15-21 yaşları arasındaysa ve ilköğretim diplomasına sahipse, ortaöğretimini öncelikle kaynaştırma uygulamaları yoluyla akranları ile bir arada genel ve mesleki ortaöğretim kurumlarında sürdürmelidir. Ancak, çok gerekirse, sayıları çok sınırlı olan özel eğitime ihtiyacı olan bireyler için açılmış ortaöğretim kurumlarına da gidebilir. İlköğretimlerini tamamlayan ancak çeşitli nedenlerle ortaöğretime devam edemeyen bireyler, uzaktan öğretim yoluyla Millî Eğitim Bakanlığı Açık Öğretim Lisesi veya Millî Eğitim Bakanlığı Mesleki Açık Öğretim Lisesinde eğitimlerini sürdürebilirler. Zorunlu öğrenim çağı dışında kalan ve genel eğitim programlarından yararlanamayacak durumda olan otizmli çocuğunuz; temel yaşam becerilerini geliştirmek, topluma uyum sağlamak ve iş ve mesleğe yönelik beceriler kazanmak amacıyla farklı konu ve sürelerde meslek kurslarına ya da otistik çocuklar iş eğitim merkezlerine devam edebilir. Halen Türkiye’de otizmli çocuklar için iki adet resmi iş eğitim merkezi bulunmaktadır ....Ayrıca, aileler otizmli çocukları için halk eğitim merkezlerinde meslek kursu açılması talebinde bulunabilirler.

Eğitim Ortamları 1. Kaynaştırma


Kaynaştırma, özel eğitim gerektiren çocukların eğitimlerini normal gelişim gösteren çocukların devam ettiği resmî veya özel okullarda sürdürmeleridir. Özel eğitim gerektiren çocuk okul öncesi, ilköğretim ve orta öğretim kurumlarında kaynaştırma eğitimi alabilir. Kaynaştırmaya devam eden özel eğitim öğrencilerine ve bu öğrencilerin öğretmenlerine gerekli destek hizmetler devlet tarafından sağlanmalıdır. Destek hizmetler, özel eğitim öğrencilerinin kaynaştırma ortamlarına uyum sağlamalarına ya da ders programlarında gerekli uyarlamaların yapılmasına yönelik hizmetlerdir. Özel eğitim gerektiren çocuğunuz okuldaki zamanının tümünü normal gelişim gösteren akranlarıyla aynı sınıfta geçirebileceği gibi (tam zamanlı kaynaştırma), okuldaki zamanının bir bölümünü özel eğitim sınıfında da geçirebilir (yarı zamanlı kaynaştırma). Çocuğunuzun tam zamanlı olarak mı yoksa yarım zamanlı olarak mı eğitim almasının daha uygun olacağına, çocuğunuzun eğitim performansına ve öncelikli ihtiyaçlarına göre ilgili kurullar ve aile tarafından karar verilir.Çocuğunuzun takip ettiği program temel alınarak eğitim performansı ve ihtiyaçları doğrultusunda Bireysel Eğitim Programı (BEP) hazırlanır. BEP hazırlanması amacıyla çocuğunuzun devam ettiği okul ya da kurumda bireyselleştirilmiş eğitim programı (BEP) geliştirme birimi oluşturulur. BEP geliştirme birimi, okul/kurum müdürü veya görevlendireceği bir müdür yardımcısının başkanlığında; a) Bir gezerek özel eğitim görevi yapan öğretmen (varsa), b) Bir rehber öğretmen, c) Bir eğitim programları hazırlamakla görevlendirilen öğretmen, ç) Öğrencinin sınıf öğretmeni, d) Öğrencinin dersini okutan ilgili alan öğretmenleri, e) Öğrencinin velisi ve f) Öğrenciden (katılabilecek özelliklerdeyse) oluşur. BEP geliştirme birimine, gerektiğinde görüşlerine başvurulmak üzere RAM’daki özel eğitim değerlendirme kurulundan bir üyenin katılımı da sağlanır. BEP geliştirme biriminin çalışma esasları okul/kurum yönetimince belirlenir. Kaynaştırma yoluyla eğitim uygulamaları yapılan okul ve kurumlarda öğrencinin yetersizliğine uygun fiziksel, sosyal ve psikolojik ortam düzenlemeleri yapılır. Bu okul ve kurumlarda öğrenciye verilen eğitim hizmetlerinin etkin bir biçimde yürütülebilmesi amacıyla özel araç-gereçler, eğitim materyalleri, öğretim yöntemleri ve öğrenci başarısını değerlendirme yöntemleri kullanılır; ayrıca, destek eğitim odası açılır. Kaynaştırma uygulamaları yapılan okul ve kurumlardaki personel, diğer öğrenciler ve onların aileleri; özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin özellikleri hakkında RAM ve okuldaki BEP geliştirme birimindeki ilgili kişiler tarafından bilgilendirilir. Okul ve kurumlarda, kaynaştırma yoluyla eğitim alacak öğrencilerin bir sınıfa en fazla iki öğrenci olacak şekilde eşit olarak dağılımı sağlanır. Kaynaştırma yoluyla eğitimlerine devam eden öğrencilerin destek eğitim hizmeti almaları için gerekli düzenlemeler okul tarafından yapılır. Bu doğrultuda destek eğitim hizmetleri, sınıf içi yardım şeklinde olabileceği gibi destek eğitim odalarında da verilebilir


2.Özel Eğitim Sınıfı Özel eğitim sınıfları, resmi ve özel okulların bünyesinde özel eğitim gerektiren öğrenciler için açılan sınıflardır. Hangi okullarda hangi engel gruplarına yönelik özel eğitim sınıfları açılacağına Milli Eğitim Müdürlükleri karar verir. Otizmli çocuklar için açılan özel eğitim sınıflarında sınıf mevcudu en fazla 4 öğrencidir. Özel eğitim sınıfını tamamlayan öğrencilere diploma verilmez, okur-yazarlık belgesi verilir.


3. Otistik Çocuklar Eğitim Merkezi (OÇEM) Zorunlu öğrenim çağında olup normal ilköğretim programlarına devam edemeyecek özelliklerde olan otizmli öğrenciler için resmî ve özel otistik çocuklar eğitim merkezleri (OÇEM) açılır. OÇEM’ler gündüzlü eğitim kurumlarıdır. Bu kurumlarda eğitim-öğretim hizmetlerinin yürütülmesinde aşağıdaki hususlar dikkate alınır: OÇEM’lerde bireylerin öz bakım ve günlük yaşam becerileri ile işlevsel akademik becerilerini geliştirmek ve topluma uyumlarını sağlamak amacıyla Bakanlıkça hazırlanmış özel eğitim programı uygulanır. Bu program temel alınarak her çocuk için bireyselleştirilmiş eğitim programı hazırlanır. Bu bireylerin başarılarının değerlendirilmesinde Bireysel Eğitim Planlarında yer alan amaç ve davranışlar dikkate alınır. OÇEM’lerde; tuvalet eğitimini kazanamamış, yoğun davranış problemleri gösteren ve grup eğitimine uyum sağlayamayan öğrencilerin grup eğitimine hazırlanması amacıyla bire bir eğitim uygulaması yapılır. Bire bir eğitim uygulaması kapsamındaki öğrenciler grup eğitimine katılmazlar. Bu öğrencilere verilecek eğitimin süresi ve haftalık ders saati sayısı Özel Eğitim Hizmetleri Kurulu tarafından belirlenir. Zorunlu öğrenim çağı sonuna kadar sekizinci sınıfı bitiremeyen OÇEM öğrencilerine en çok iki öğretim yılı daha okula devam etme hakkı verilebilir. OÇEM’e devam eden her öğrenci için yılda iki defa olmak üzere bireysel gelişim raporu hazırlanır. Bu rapor yarıyıl ve öğretim yılı sonunda karneyle birlikte öğrenci velisine gönderilir. Öğrencinin gelişiminin ailesi tarafından izlenerek eğitimde sürekliliğin sağlanması amacıyla hazırlanan raporda; öğrencinin bireyselleştirilmiş eğitim programında yer alan bilgi ve becerileri kazanım düzeyi ayrıntılı olarak gösterilir. Karneler ve bireysel gelişim raporları sınıf öğretmenleri tarafından hazırlanır. OÇEM’lere devam eden öğrenciler başarısız notla değerlendirilemez. OÇEM’lere devam eden öğrencilerin kaynaştırma uygulamaları kapsamında, yetersizliği olmayan akranlarının devam ettiği okul ve kurumlarda bazı derslere ve sosyal etkinliklere katılması mümkündür. Bu amaçla otizmli çocuğunuz için RAM’a başvurabilirsiniz.


4. Otistik Çocuklar İş Eğitim Merkezi İlköğretimlerini tamamlayan, genel ve mesleki ortaöğretim programlarına devam edemeyecek durumda olan ve 21 yaşından gün almamış otizmli bireyler otistik çocuklar iş eğitim merkezlerine devam edebilir. Bu merkezlerde, akademik bilgi ve becerilerin yanı sıra iş eğitimi uygulamaları da yer alır. Türkiye’de İzmir’de Sabahat Akşiray İş Eğitim Merkezi ve İstanbul’da Hamit İbrahimiye Otistik Çocuklar Eğitim Merkezi ve İş Eğitim Merkezi olmak üzere iki adet İş Eğitim merkezi bulunmaktadır.


Yasal Düzenlemeler


1475 sayılı İş Kanunu (1971) ve 1615 sayılı Gümrük Kanunu (1972) 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu (1973) 2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kanunu (1983) 2916 sayılı Özel Eğitime Muhtaç Çocuklar Kanunu (1983) 3308 sayılı Çıraklık ve Mesleki Eğitim Kanunu (1986) 3360 sayılı İl Özel İdare Kanunu (1987) 573 sayılı Kanunu (1997) 5378 sayılı Özürlüler Kanunu (2005) Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği (2006)


573 Sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine göre:
• Özel eğitim gerektiren tüm bireyler, ilgi, istek, yeterlilik ve yetenekleri doğrultusunda ve ölçüsünde özel eğitim hizmetlerinden yararlandırılır.
• Özel eğitime erken başlamak esastır.
• Özel eğitim hizmetleri, özel eğitim gerektiren bireyleri sosyal ve fiziksel çevrelerinden mümkün olduğu kadar ayırmadan planlanır ve yürütülür.
• Özel eğitim gerektiren bireylerin, eğitsel performansları dikkate alınarak, amaç, muhteva ve öğretim süreçlerinde uyarlamalar yapılarak diğer bireylerle birlikte eğitilmelerine öncelik verilir.
• Özel eğitim gerektiren bireylerin her tür ve kademedeki eğitimlerinin kesintisiz sürdürülebilmesi için her türlü rehabilitasyonlarını sağlayacak kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapılır.
• Özel eğitim gerektiren bireyler için bireyselleştirilmiş eğitim planı geliştirilmesi ve eğitim programlarının bireyselleştirilerek uygulanması esastır.
• Ailelerin, özel eğitim sürecinin her boyutuna aktif katılmalarının sağlanması esastır.
• Özel eğitim politikalarının geliştirilmesinde, özel eğitim gerektiren bireylerin örgütlerinin görüşlerine önem verilir.
• Özel eğitim hizmetleri, özel eğitim gerektiren bireylerin toplumla etkileşim ve karşılıklı uyum sağlama sürecini kapsayacak şekilde planlanır.
• Tanısı konmuş özel eğitim gerektiren çocuklar için okul öncesi eğitim zorunludur. Bu eğitim özel eğitim okulları ve diğer okul öncesi eğitim kurumlarında verilir.
• Her aşamadaki tanılamada, bireyin eğitsel performans düzeyi belirlenir, gelişim alanlarındaki özellikleri değerlendirilir ve bu değerlendirme sonuçları dikkate alınarak eğitim amaçları ve hizmetleri planlanır, en uygun eğitim ortamına yerleştirilmesine karar verilir.


Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği Özel eğitim gerektiren bireylerin zorunlu öğrenim çağı, okul öncesi dönemi de içine alan 3-14 yaş grubunu kapsar. Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği, bu yaş grubuna yönelik olan özel eğitim hizmetleriyle birlikte, 0-3 yaş ve 15 yaş sonrası gruba yönelik özel eğitim hizmetlerini de düzenlemektedir.

İtirazlar ve İşleyiş

• Milli Eğitim Müdürlüğü bünyesindeki Özel Eğitim Hizmetleri Kurulundan 15 gün içinde cevap alamazsanız İdare Mahkemelerine başvurabilirsiniz.

• Aile, eğitsel değerlendirme ve tanılama ile yerleştirme kararlarının her birine birer defa olmak üzere, kararın kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren 60 gün içinde itiraz edebilir.

• Okul ve kurumlardaki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri yürütme komisyonu, okula/kuruma kayıt tarihinden itibaren en az 70 iş günlük izleme süreci sonucunda, öğrenciyle ilgili eğitsel değerlendirme ve tanılama ya da yerleştirme kararının uygun bulunmaması hâlinde, yeniden değerlendirilmesi isteğiyle Özel Eğitim Hizmetleri Kuruluna itiraz edebilir.

• Eğitsel değerlendirme ve tanılama ile yerleştirme kararlarıyla ilgili Özel Eğitim Hizmetleri Kuruluna yapılacak itirazlar incelenerek, en geç 30 gün içerisinde sonuçlandırılır. Sonuç, veliye, okula/kuruma ve RAM’a yazılı olarak bildirilir. 30 gün içinde cevap verilmemesi halinde, idare mahkemesine başvurabilirsiniz.

• Özel Eğitim Hizmetleri Kuruluna yapılacak itirazların değerlendirilmesinde, gerektiğinde üniversitelerin ilgili bölümleri ile ilgili meslek elemanlarının görüş ve önerileri dikkate alınır.

• Özel eğitim gerektiren bireylerin okul ve kurumlara kayıtlarında özel eğitim hizmetleri kurulu tarafından yerleştirme kararı alınmış olması şartı aranmaz. Ancak, bu öğrenciler için yerleştirme kararı alınması konusunda okul/kurum yönetimi gerekli resmî işlemleri başlatır. Öğrencinin kayıtlı olduğu okul veya kurum, yerleştirme kararına uygun ise öğrenci bulunduğu okul ya da kurumda öğrenimine devam eder. Farklı bir yerleştirme kararı olması hâlinde ise öğrencinin yerleştirme kararına uygun okula nakli konusunda gerekli işlemler yapılır.

• Zorunlu öğrenim çağındaki özel eğitim gerektiren bireyler için, gündüzlü okul ve kurumlara kayıtta tuvalet eğitimi kazanmış olma şartı aranmaz.

• OÇEM’lere ve iş okullarına devam eden öğrencilere, okul yönetiminin en az iki defa yazılı uyarısına rağmen mazeret göstermeksizin 70 iş günü sürekli devamsızlık yapmaları durumunda devamsızlıklarından dolayı sınıf tekrarı yaptırılır. İki yıl üst üste devamsızlık nedeniyle sınıfta kalan öğrencilerin kaydı silinir. İş eğitim merkezlerinin kurs programına mazeret göstermeksizin 70 iş günü sürekli devam etmeyen kursiyerler ise, izleme ve yöneltme kurulu tarafından programdan çıkartılır.


Çocuğunuzun Özel Eğitim Giderlerinin Karşılanması

Resmî eğitim kurumlarında verilen özel eğitim hizmetleri ücretsizdir. Ancak, özel özel eğitim kurumlarında verilen özel eğitim hizmetleri ücrete tabidir. Bu ücretin belli bir bölümü devlet tarafından karşılanır. Çocuğunuzun bir özel özel eğitim kurumundan, örneğin rehabilitasyon merkezinden ya da özel eğitim kursundan destek eğitim alabilmesi ve bu hizmetin bedelinin devlet tarafından karşılanabilmesi için RAM’a başvurmanız gerekir. Bu başvuruda RAM’a sunulması gereken dilekçe örneği Ek 2’de yer almaktadır. Başvurunuz RAM bünyesindeki Özel Eğitim Değerlendirme Kurulu tarafından karara bağlanır. Destek eğitim kararı çıkması durumunda çocuğunuzun bir özel özel eğitim kurumundan alacağı ayda en fazla 6 saat bireysel, 4 saat grup eğitiminin ücreti Milli Eğitim Bakanlığı tarafından karşılanabilir. Ancak, bunun için, çocuğun hem bireysel hem de grup eğitimine ihtiyacı olduğu, RAM tarafından hazırlanan Eğitsel Planda belirtilmelidir. Özel eğitim okul ve kurumları ile özel eğitim sınıflarındaki gündüzlü öğrencilerin okula ulaşımları Milli Eğitim Bakanlığı tarafından ücretsiz sağlanır. Gerektiğinde bu konuda yerel yönetimler ve eğitim kurumları arasında işbirliği yapılabilir. Özel eğitim kurumlarında gündüzlü olarak okuyan ve parasız yatılılık şartlarını taşıyan öğrencilere genel bütçeden karşılanan ödenekle ücretsiz olarak öğle yemeği verilir. Ağır düzeydeki engellinin evde bakımı karşılığında, ihtiyacı olan ailelerde, anne-babaya ya da vasiye her ay bir asgari ücret tutarında ödeme yapılır. Bakıma muhtaç özürlüye ikametgâhında bakım hizmetinin verilmesi durumunda, bakım ücreti, hizmetin verilmesini takip eden ay içinde Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü tarafından aileye ödenir.


Engelli/özürlü ibaresi neler sağlar?


Çocuğunuzun nüfus cüzdanına ekleteceğiniz ‘engelli/özürlü’ ibaresi ile birçok kolaylık ve indirimden faydalanabilirsiniz. Örneğin: • Çeşitli kurum ve kuruluşlardan istenen rapor yenileme işlemlerinden kurtulabilirsiniz. • Gelir Vergisi indiriminden yararlanabilirsiniz (Gelir vergisi indirimi, engelli bireyin herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna bağlı olmaması durumunda kendisine bakmakla yükümlü olan kişi için de geçerli olacaktır). • Devlet Demir Yolları ile seyahat etmesi ve özür oranının %40 veya üstü olması halinde çocuğunuz %50 indirimden yararlanabilir. • Havayolları ile seyahat etmesi ve özür oranının %50 veya üstü olması halinde çocuğunuz %40 indirimden yararlanabilir. • Yerel Yönetimlerin alacağı kararla çocuğunuz ve çocuğunuza eşlik eden kişi belediye otobüslerinden ücretsiz yada indirimli olarak yararlanabilir. • Sinema, tiyatro vb. etkinlikler için çocuğunuz indirimli bilet alabilir.


Ek 1: Rehberlik ve Araştırma Merkezi Müdürlüğüne eğitsel değerlendirme ve tanılama için vereceğiniz dilekçe örneği:


Tarih T.C. VALİLİĞİ/KAYMAKAMLIĞI Rehberlik ve Araştırma Merkezi Müdürlüğüne Velisi bulunduğum [çocuğun TC kimlik numarası] TC kimlik numaralı kızım/oğlum [çocuğun adı] hakkında ekte yer alan Sağlık Kurulu raporu düzenlenmiştir. Kurumunuz tarafından çocuğum hakkında eğitsel değerlendirme ve tanılama yapılması ve çocuğumun ikametgahımıza en yakın eğitim kurumuna yönlendirilmesi için gereğinin yapılmasını arz ederim. Saygılarımla, İsim Soyadı İmza Adres Telefon Numarası


Ek 2: Rehberlik ve Araştırma Merkezi Müdürlüğüne çocuğunuzun ücretsiz destek eğitimden yaralanması için vereceğiniz dilekçe örneği:

Tarih T.C. VALİLİĞİ/KAYMAKAMLIĞI Rehberlik ve Araştırma Merkezi Müdürlüğüne İlgi: Özel Eğitim Masraflarının Karşılanması Velisi bulunduğum [çocuğun TC kimlik numarası] TC kimlik numaralı kızım/oğlum [çocuğun adı] Milli Eğitim Bakanlığınca yayınlanan Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği uyarınca, özel eğitime muhtaç bir kız/erkek çocuğudur. Kendisinin eğitimi [Özel Eğitim Kurumu’nun adı] nezdinde gerçekleştirilmektedir. [Özel Eğitim Kurumunun adı]’n aylık eğitim masrafı [eğitim ücreti tutarı] YTL’dir. Söz konusu meblağı karşılayacak ekonomik güce sahip bulunmamaktayım. Bu sebeple, ilgili mevzuat uyarınca velisi bulunduğum [çocuğun adı]’un özel eğitim masraflarının devletçe karşılanmasını arz ederim. Saygılarımla, İsim Soyadı İmza Adres Telefon Numarası


Diğer Önemli Hususlar Çocuğunuzu yılda en az bir kez düzenli olarak doktor kontrolüne götürmeyi ihmal etmeyin. İnternetten ve çevrenizde buluna dernek ve vakıflardan otizm hakkında bilgi edinmeye devam edin.Ülkemizde otizmle ve özel eğitimle ilgili düzenlenen konferans, kongre ve sempozyum gibi bilimsel toplantıları takip edin. Bu toplantılarda otizmle ilgili bilgilerinizi artırabilirsiniz; ayrıca, eğitmenlerle, uzmanlarla ve diğer ailelerle tanışabilirsiniz.



otizmvakfi/otizm.org