- 28 Mart 2012
- 8.170
- 2.001
Yöresel İsimleri: Buy otu- çemen otu -boy otu - boya otu- poy otu- pıtlan
Çemenotu Baklagillerin bir altgurubu olan trigenellagillerden olup bu gurubu 60 bitki dahildir, fakat sadece Çemenotu: Trigonella foenum-graecum şifa maksadı ile kullanılır ve bunun haricinde başka tür kullanılmaz.
KÖKENİ VE YAYILIŞI: Vatanı doğu Akdeniz ülkeleri olup zamanla Fas'tan Çin'e kadar yayılmış ve en son olarak Amerika'da yetiştirilmeye başlanmıştır. Eski Mısır yazıtlarından (Papürüsler) anlaşıldığına göre çemen tohumu baharat olarak MÖ:2000 yıllarından beri iştah açıcı, kuvvet ve zindelik veriçi olarak kulanılmıştır. Arapça helbah veya helbak olarak anılan bitki Türkçe'ye hulebe olarak geçmiştir. Türkçe boyotu diye anılması ise meyvelerinin uzun boylu olması nedeni ile bu isimle anılır.
Poy Çemeni çok eskiden beri bilinen bir kültür bitkisidir. MÖ. 2500 yılından beri yetiştirilmektedir. Çin den Akdenize geniş bir alana yayılmıştır. Trigonella cinsi çoğu Akdeniz ve Doğuda olmak üzere elli kadar tür içermektedir. Ancak trigonella foenun graecun L. türünün kültürü yapılmaktadır.
Ülkemizde de Trakya, Marmara, Orta, Güney ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yetiştirilmektedir. Ankara, Konya, Tokat, Afyon, Kahramanmaraş gibi illerde tarımı yapılmaktadır. Orta ve Güneydoğu Anadoluda, tohumları için yetiştirilir. Çemen bitkisinin tohumları iç piyasada çeşitli amaçlar için kullanıldığı gibi aynı zamanda ihracatı da yapılmaktadır. Bugüne kadar ülkemizde bu kültür bitkisinde bir çeşit ıslah edilememiş, üreticiler tohumluklarını kendi ürünlerinden karşılamışlardır. Bitkinin yetiştiriciliğinde yazlık ekim yapılmakta ve bu da verim azalmasına sebep olmaktadır.
Tohumlarında müsilaj, uçucu yağ ve sâbit yağ, alkaloit, kolin, rutin gibi maddeler vardır.
Tohumlar: % 50 müsilaj, yağ, fosforlu bileşikler ve steroidal saponinler taşır. Bunlardan diosgenin yağlı embriyoda bulunur. Kuru tohumlar % 0.8-2.2 oranında diosgenin ihtiva eder. Diosgenin miktarı Dioscorea lardan düşük olduğundan Çemen Tohumu daha çok sabit yağ elde etmekte ve hayvan yemi olarak kullanılır.
POY: Tohum alındıktan sonra geriye kalan meyve parçalarının toz edilmesi ile elde edilen bir üründür. Halen bilhassa İnegöl ve Karacabey köylerinde elde edilmektedir.
Açık sarı renkli, hafif kokulu ve lifli bir tozdur. İstanbul ve Bursa bölgelerinde baharat olarak kullanılır. Kullanışı Bulgar Göçmenleri tarafında başlatılmış ve zamanla yaygınlaştırılmıştır.
Çemenotu Baklagillerin bir altgurubu olan trigenellagillerden olup bu gurubu 60 bitki dahildir, fakat sadece Çemenotu: Trigonella foenum-graecum şifa maksadı ile kullanılır ve bunun haricinde başka tür kullanılmaz.
KÖKENİ VE YAYILIŞI: Vatanı doğu Akdeniz ülkeleri olup zamanla Fas'tan Çin'e kadar yayılmış ve en son olarak Amerika'da yetiştirilmeye başlanmıştır. Eski Mısır yazıtlarından (Papürüsler) anlaşıldığına göre çemen tohumu baharat olarak MÖ:2000 yıllarından beri iştah açıcı, kuvvet ve zindelik veriçi olarak kulanılmıştır. Arapça helbah veya helbak olarak anılan bitki Türkçe'ye hulebe olarak geçmiştir. Türkçe boyotu diye anılması ise meyvelerinin uzun boylu olması nedeni ile bu isimle anılır.
Poy Çemeni çok eskiden beri bilinen bir kültür bitkisidir. MÖ. 2500 yılından beri yetiştirilmektedir. Çin den Akdenize geniş bir alana yayılmıştır. Trigonella cinsi çoğu Akdeniz ve Doğuda olmak üzere elli kadar tür içermektedir. Ancak trigonella foenun graecun L. türünün kültürü yapılmaktadır.
Ülkemizde de Trakya, Marmara, Orta, Güney ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yetiştirilmektedir. Ankara, Konya, Tokat, Afyon, Kahramanmaraş gibi illerde tarımı yapılmaktadır. Orta ve Güneydoğu Anadoluda, tohumları için yetiştirilir. Çemen bitkisinin tohumları iç piyasada çeşitli amaçlar için kullanıldığı gibi aynı zamanda ihracatı da yapılmaktadır. Bugüne kadar ülkemizde bu kültür bitkisinde bir çeşit ıslah edilememiş, üreticiler tohumluklarını kendi ürünlerinden karşılamışlardır. Bitkinin yetiştiriciliğinde yazlık ekim yapılmakta ve bu da verim azalmasına sebep olmaktadır.
Tohumlarında müsilaj, uçucu yağ ve sâbit yağ, alkaloit, kolin, rutin gibi maddeler vardır.
Tohumlar: % 50 müsilaj, yağ, fosforlu bileşikler ve steroidal saponinler taşır. Bunlardan diosgenin yağlı embriyoda bulunur. Kuru tohumlar % 0.8-2.2 oranında diosgenin ihtiva eder. Diosgenin miktarı Dioscorea lardan düşük olduğundan Çemen Tohumu daha çok sabit yağ elde etmekte ve hayvan yemi olarak kullanılır.
POY: Tohum alındıktan sonra geriye kalan meyve parçalarının toz edilmesi ile elde edilen bir üründür. Halen bilhassa İnegöl ve Karacabey köylerinde elde edilmektedir.
Açık sarı renkli, hafif kokulu ve lifli bir tozdur. İstanbul ve Bursa bölgelerinde baharat olarak kullanılır. Kullanışı Bulgar Göçmenleri tarafında başlatılmış ve zamanla yaygınlaştırılmıştır.
ama kokusu burnumdan hiç gitmez, çocukluğum aklıma gelir
