- 14 Ocak 2013
- 18
- 23
- Konu Sahibi infertilite psikologu
- #1
Tüp bebek tedavisine girip hiç stres yaşamamak, yağmurda yürüyüp ıslanmamak gibidir. Bu düşünce sistemi çocukların sıklıkla kullandığı bir sistemdir. Örneğin çocuklar görünmek istemediklerinde gözlerini kapatırlar. Kimseyi görmediklerinde, kendilerinin de görülmeyeceklerini sanırlar. Yani “bu tedavi benim üzerimde stres yaratmayacak” cümlesini kurmaktansa gerçeklik ilkesi ile hareket edip, “bu tedavide stres yaşanabilir ben de bu stresli süreçten geçmek zorunda kalabilirim. Bunu baştan öngörüyorum ve kabul ediyorum” demek çok daha sağlıklı ve yararlı.
Bu süreçte, “kafanıza takmazsanız olur”, “rahatlarsan gebe kalırsın” gibi cümleler çiftler üzerinde olumsuz etkiler yaratmaktadır. Bu cümleler, onlara, anlaşılmadıklarını hissettirmenin yanında onlar üzerinde psikolojik bir baskı oluşturmaktadır. Hastalar tedavi gördükleri tüp bebek merkezlerindeki psikologlara çoğu zaman “doktorum stres yapmamamı söyledi ama ben bunu nasıl yapmayacağımı bilmiyorum” şeklinde cümlelerle başvururlar. Bu durum onlar üzerinde suçluluk, çaresizlik ve gerilim yaratmaktadır.
Transfer işleminden gebelik testi yapılacak güne kadar geçen süre, hastalar için en yoğun stresin deneyimlendiği aşama olarak bilinmektedir. Artık tüm işlemler bitmiş, yapılacak hiçbir şeyin kalmadığı dönem başlamıştır. Kadınlar, tedavinin bu aşamasında tedavi sonucuna yönelik kontrol edebilecekleri bir şeyler yapmak isterler, örneğin 12 gün boyunca evde yatar ve sadece ihtiyaçlarını karşılarlar.
Stresin tamamen ortadan kaldırılmasının mümkün olmadığı bu tedavide önemli olan, stres düzeyinin minimum seviyeye düşürülmesidir; bu da stresle sağlıklı olarak baş edebilmekten geçer. Aşağıda özellikle transfer sonrası bekleme sürecindeki stres düzeyini hafifletmeyi amaçlan teknikler yer almaktadır. Bu teknikler, eve rahatlıkla uygulanabilecek tekniklerdir.
1) İlk olarak çiftler kendi aralarında bir “teselli anlaşması” yapabilirler. Bu anlaşmaya göre tedavi sonucu eğer negatif olursa bunu daha kolay atlatabilmek adına önceden planladıkları ama erteledikleri bir şeyi yapma sözü verebilirler. Bu illaki maddi olarak külfeti çok yüksek bir plan olmak zorunda değildir. Zorlu geçen tedavi sürecinin ardından çiftler bunu hak etmişlerdir.
2) Transferden sonra bir kağıda şükrettiğiniz ya da minnet duyduğunuz durumlardan 5-10 tanesini yazıp her gün bunları okumak daha huzurlu hissetmenize yardımcı olacaktır.
3) Tüp bebek tedavisinde yaşanan kaygıları azaltmada oldukça yardımcı bir rol oynayan gevşeme tekniklerini kullanmak, bu süreçte daha iyi hissetmenizi sağlayacaktır. Bu gevşeme teknikleri, nefes teknikleri ve kas gevşetme egzersizleri olarak ikiye ayrılmaktadır. Bu egzersizleri kullanmadaki temel amaç, stresle birlikte ortaya çıkan kas gerilimlerini kendi kontrolümüzde minimum düzeye indirerek stresi otomatik olarak azaltmaktır. Bu egzersizleri, tedavi gördüğünüz merkezin psikolojik destek birimine başvurarak öğrenebilirsiniz.
4) Saplantı zamanı planlayın. Stresten uzak durmak, stres yaratan durumları düşünmemek onun hakkında konuşmamak anlamına gelmez. 12 günlük bekleme sürecinde elbette geçirdiğiniz işlemle ilgili düşünceler zaman zaman hatta çoğu zaman aklınıza gelecek. Burada önemli olan bu zamanları kontrol edebilmek. Kendinize durumunuz ve tedavinizle ilgili düşüncelerle meşgul olmak için her gün günde 3 kere 15’er dakikalık saplantı zamanları verin. Bu 15 dk içinde bu durumun sizde yarattığı her türlü duyguyu ya da davranış değişikliğini düşünebilir, bununla ilgili yazılar yazabilir ya da eşinizle paylaşımlarda bulunabilirsiniz. Bu 15 dk bittikten sonra keyif aldığınız bir aktivite yapmanız oldukça önemli. Film izlemek, kitap okumak, yemek yapmak, yürüyüş yapmak, sahilde dolaşmak, el işi yapmak, puzzle yapmak, internette dolaşmak vb. gibi… Bu saplantı zamanlarını saat olarak belirlemeniz çok daha faydalıdır. Eğer belirlediğiniz saatler dışında tedavinizle ilgili olumsuz düşünceler aklınıza gelirse, kendinizi durdurup bunu yalnızca belirlediğiniz zamanda düşünmeye hakkınız olduğunu hatırlatıp başka bir aktiviteye dikkatinizi yöneltin.
5) 12 günü yatakta yatarak geçirmenin tedavi sonucuna yönelik herhangi bir etkisi bilimsel olarak kanıtlanmamıştır. Dolayısıyla bu süreci yatarak geçirmek, size sürekli geçirdiğiniz işlemleri hatırlatacak ve stres düzeyinizi arttıracaktır. Bunun yerine transfer sonrası ilk iki gün istirahat edip diğer günler rutin hayatınıza dönmek psikolojik açıdan daha az sıkıntı yaşamanızı sağlayacaktır.
6) Bu bekleyiş sürecinde dikkatiniz zaman zaman hislerinize yönelebilir. Bunlar da sonuçla ilgili gerçekdışı yorumlarda bulunmanıza neden olabilir. Unutmayın ki hislerimiz her zaman gerçekçi sonuçlara neden olmaz. Yani uçak düşecek diye korku yaşıyor olmamız ya da uçak düşecek diye hissetmemiz o uçağı düşürmeyecektir. Hamilelik belirtileri hissetmeniz ya da hissetmemeniz de sonucu yanlış yorumlamanıza sebep olabilir. Bu belirtilere aldanmayın, ilaçların etkileri ile farklı belirtiler hissetmeniz normaldir.
7) Transfere girmeden önce bu 12 günlük süreç için kendinize aktivite planı yapın. Her gün meşgul olacağınız bir şey olsun. İlla ki dışarıda olması gerekmez, evde yapılabilecek etkinlikleri belirleyin.
8) Özellikle saplantı zamanında kullanabileceğiniz bir günlük edinin. Bu günlüğe duygularınızı, düşüncelerinizi yazın. İlla ki düzgün cümlelerden oluşması gerekmez. Sadece yazın… Doğmamış bebeğinize, onu elde etmedeki çabalarınızın neler olduğunu, neler hissettiğinizi yazın. Kim bilir belki ileride ona armağan edeceğiniz çok güzel bir hediye olur bu günlük.
9) Aklınıza gelen negatif düşünceleri daha mantıklı olanlar ile yeniden yapılandırın. “Asla hamile kalamayacağım”, “içimden bir his olmadığını söylüyor” yerine “hamile kalmak için elimden gelen her şeyi yaptım, tedavinin sonucunu şimdiden öngöremem” cümlesini kurmak daha gerçekçi olacaktır.
10) Son olarak test gününe kadar gebelik testi yapmayın. Bu, güvenilir bir sonuç elde etmenize engel olabilir.
Bu süreçte, “kafanıza takmazsanız olur”, “rahatlarsan gebe kalırsın” gibi cümleler çiftler üzerinde olumsuz etkiler yaratmaktadır. Bu cümleler, onlara, anlaşılmadıklarını hissettirmenin yanında onlar üzerinde psikolojik bir baskı oluşturmaktadır. Hastalar tedavi gördükleri tüp bebek merkezlerindeki psikologlara çoğu zaman “doktorum stres yapmamamı söyledi ama ben bunu nasıl yapmayacağımı bilmiyorum” şeklinde cümlelerle başvururlar. Bu durum onlar üzerinde suçluluk, çaresizlik ve gerilim yaratmaktadır.
Transfer işleminden gebelik testi yapılacak güne kadar geçen süre, hastalar için en yoğun stresin deneyimlendiği aşama olarak bilinmektedir. Artık tüm işlemler bitmiş, yapılacak hiçbir şeyin kalmadığı dönem başlamıştır. Kadınlar, tedavinin bu aşamasında tedavi sonucuna yönelik kontrol edebilecekleri bir şeyler yapmak isterler, örneğin 12 gün boyunca evde yatar ve sadece ihtiyaçlarını karşılarlar.
Stresin tamamen ortadan kaldırılmasının mümkün olmadığı bu tedavide önemli olan, stres düzeyinin minimum seviyeye düşürülmesidir; bu da stresle sağlıklı olarak baş edebilmekten geçer. Aşağıda özellikle transfer sonrası bekleme sürecindeki stres düzeyini hafifletmeyi amaçlan teknikler yer almaktadır. Bu teknikler, eve rahatlıkla uygulanabilecek tekniklerdir.
1) İlk olarak çiftler kendi aralarında bir “teselli anlaşması” yapabilirler. Bu anlaşmaya göre tedavi sonucu eğer negatif olursa bunu daha kolay atlatabilmek adına önceden planladıkları ama erteledikleri bir şeyi yapma sözü verebilirler. Bu illaki maddi olarak külfeti çok yüksek bir plan olmak zorunda değildir. Zorlu geçen tedavi sürecinin ardından çiftler bunu hak etmişlerdir.
2) Transferden sonra bir kağıda şükrettiğiniz ya da minnet duyduğunuz durumlardan 5-10 tanesini yazıp her gün bunları okumak daha huzurlu hissetmenize yardımcı olacaktır.
3) Tüp bebek tedavisinde yaşanan kaygıları azaltmada oldukça yardımcı bir rol oynayan gevşeme tekniklerini kullanmak, bu süreçte daha iyi hissetmenizi sağlayacaktır. Bu gevşeme teknikleri, nefes teknikleri ve kas gevşetme egzersizleri olarak ikiye ayrılmaktadır. Bu egzersizleri kullanmadaki temel amaç, stresle birlikte ortaya çıkan kas gerilimlerini kendi kontrolümüzde minimum düzeye indirerek stresi otomatik olarak azaltmaktır. Bu egzersizleri, tedavi gördüğünüz merkezin psikolojik destek birimine başvurarak öğrenebilirsiniz.
4) Saplantı zamanı planlayın. Stresten uzak durmak, stres yaratan durumları düşünmemek onun hakkında konuşmamak anlamına gelmez. 12 günlük bekleme sürecinde elbette geçirdiğiniz işlemle ilgili düşünceler zaman zaman hatta çoğu zaman aklınıza gelecek. Burada önemli olan bu zamanları kontrol edebilmek. Kendinize durumunuz ve tedavinizle ilgili düşüncelerle meşgul olmak için her gün günde 3 kere 15’er dakikalık saplantı zamanları verin. Bu 15 dk içinde bu durumun sizde yarattığı her türlü duyguyu ya da davranış değişikliğini düşünebilir, bununla ilgili yazılar yazabilir ya da eşinizle paylaşımlarda bulunabilirsiniz. Bu 15 dk bittikten sonra keyif aldığınız bir aktivite yapmanız oldukça önemli. Film izlemek, kitap okumak, yemek yapmak, yürüyüş yapmak, sahilde dolaşmak, el işi yapmak, puzzle yapmak, internette dolaşmak vb. gibi… Bu saplantı zamanlarını saat olarak belirlemeniz çok daha faydalıdır. Eğer belirlediğiniz saatler dışında tedavinizle ilgili olumsuz düşünceler aklınıza gelirse, kendinizi durdurup bunu yalnızca belirlediğiniz zamanda düşünmeye hakkınız olduğunu hatırlatıp başka bir aktiviteye dikkatinizi yöneltin.
5) 12 günü yatakta yatarak geçirmenin tedavi sonucuna yönelik herhangi bir etkisi bilimsel olarak kanıtlanmamıştır. Dolayısıyla bu süreci yatarak geçirmek, size sürekli geçirdiğiniz işlemleri hatırlatacak ve stres düzeyinizi arttıracaktır. Bunun yerine transfer sonrası ilk iki gün istirahat edip diğer günler rutin hayatınıza dönmek psikolojik açıdan daha az sıkıntı yaşamanızı sağlayacaktır.
6) Bu bekleyiş sürecinde dikkatiniz zaman zaman hislerinize yönelebilir. Bunlar da sonuçla ilgili gerçekdışı yorumlarda bulunmanıza neden olabilir. Unutmayın ki hislerimiz her zaman gerçekçi sonuçlara neden olmaz. Yani uçak düşecek diye korku yaşıyor olmamız ya da uçak düşecek diye hissetmemiz o uçağı düşürmeyecektir. Hamilelik belirtileri hissetmeniz ya da hissetmemeniz de sonucu yanlış yorumlamanıza sebep olabilir. Bu belirtilere aldanmayın, ilaçların etkileri ile farklı belirtiler hissetmeniz normaldir.
7) Transfere girmeden önce bu 12 günlük süreç için kendinize aktivite planı yapın. Her gün meşgul olacağınız bir şey olsun. İlla ki dışarıda olması gerekmez, evde yapılabilecek etkinlikleri belirleyin.
8) Özellikle saplantı zamanında kullanabileceğiniz bir günlük edinin. Bu günlüğe duygularınızı, düşüncelerinizi yazın. İlla ki düzgün cümlelerden oluşması gerekmez. Sadece yazın… Doğmamış bebeğinize, onu elde etmedeki çabalarınızın neler olduğunu, neler hissettiğinizi yazın. Kim bilir belki ileride ona armağan edeceğiniz çok güzel bir hediye olur bu günlük.
9) Aklınıza gelen negatif düşünceleri daha mantıklı olanlar ile yeniden yapılandırın. “Asla hamile kalamayacağım”, “içimden bir his olmadığını söylüyor” yerine “hamile kalmak için elimden gelen her şeyi yaptım, tedavinin sonucunu şimdiden öngöremem” cümlesini kurmak daha gerçekçi olacaktır.
10) Son olarak test gününe kadar gebelik testi yapmayın. Bu, güvenilir bir sonuç elde etmenize engel olabilir.
