Karbonhidrat Ne kadar Alınmalı
Karbonhidrat ve proteinin bir gramı 4 kalori enerji, bir gram yağ ise 9 kalori enerji verir. Günlük alınan enerjinin yüzde 55-60ı karbonhidratlardan, yüzde 10-15i protein, yüzde 25-30u ise yağdan sağlanmalıdır.. Günlük enerji ihtiyacımız, yani metabolizmamızın çalışması için gerekli olan kalori, yediğimiz besinler yoluyla üç temel kaynaktan gelir: Bitkilerde, havadaki karbondioksitle topraktan alınan suyun, yeşil yapraklardaki klorofil pigmenti aracılığıyla güneş ışınları sayesinde birleşmesiyle oluşur. Dolayısıyla topraktan gelen besinler ağırlıklı olarak hep karbonhidrat kaynağıdır; sebze, meyve, buğday, arpa, darı ve bunlardan yapılan tüm ürünler (ekmek, makarna, bisküvi) gibi. Bu ürünlerin rafine edilmeden, tam tane halinde tüketimi sağlık açısından en değerli olan seçimdir.
Örneğin; 1800 kalorilik bir beslenme planı varsa bu kalorinin yüzde 55 -60ı yaklaşık 1000 kalori yapar. Bir gram karbonhidrat dört kalori verdiğine göre 250 gram karbonhidrat ile günlük 1000 kalorilik.ihtiyacı tamamlayabiliriz. Aşağıda bazı besinlerin.değerleri aşağıya çıkarılmıştır.
1 su bardağı süt. 9 gram
1 dilim ekmek. 15 gram
1 porsiyon meyve. 12 gram
2 3 kaşık pilav. 12 gram
1 adet köfte. YOK
1 yumurta. YOK
10 gram şeker. 10 gram
2 3 adet grisini. 15 gram
Hiç karbonhidrat bulunmayan bir diyet yapılması, sağlık açısından kesinlikle doğru değildir. Vücuda enerji sağlayan besin öğelerinden biridir. Beslenmemizde en çok bulunan besin öğesidir. Normal beslenen yetişkinlerde günlük enerjinin yüzde 55 60ı karbonhidratlardan sağlanır. 1 gram , yaklaşık 4 kalorilik enerji verir. Fakat insan daha az alarak da yaşamını sürdürebilir. Kişisel ayrıcalıklar da düşünülürse, en azından günlük diyette 100 125 gram bulunmalıdır. Bu da yaklaşık 400 500 kalorilik enerji verir.
Glikojen; insan ve hayvan vücudunda bulunan karbonhidrattır, yani depo formdur. Özellikle sporcularda, deponun yeterli hacim ve dolulukta olması performans açısından önemlidir. En çok karaciğer, adale kasları ve diğer dokularda bulunur.
Beyaz yerine esmer seçin
Kan şekerini hızlı yükselten basit şekerler yerine, lif miktarı
yüksek, sağlık açısından daha faydalı olan kompleksleri seçmeniz önemlidir.
Özellikle de rafine edilmemiş tam tahıl taneleri, sağlık için olumludur. Beyazlaştırılmış pirince göre kepekli pirinç veya bulgur daha doğru bir seçimdir. Aynı şekilde beyaz undan yapılmış bir ekmek yerine tam buğday, tam çavdar veya kepekli ekmek sağlık açısından daha değerlidir. Örnek olarak; şeker, bal, reçel, meyve suyu gibi gıdaları sayabiliriz. Kompleks karbonhidratlar içinse kepekli ekmek, makarna, tahıllar ve bulgur örnek olarak verilebilir.
Vücuttaki işlevleri
1. Vücudun harcadığı enerjinin büyük bir bölümünü sağlar. Tüm dokular, enerji gereksinimlerini karşılamak için karbonhidratları kullanır. Beyin dokusu, enerji için sadece karbonhidratları kullanır. Beynin sadece glikoz kullanıyor olması, her gün yeterli kar-bonhidrat alınması için en önemli sebeptir. Aksi halde, vücut dokuları kaynak olarak kullanılır.
2. Ağır fiziksel hareketler için daha elverişli enerji kaynağı olduğu bilinmektedir. Özellikle ağır işte çalışanlar ve profesyonel sporcular, günlük diyetin yarısından fazlasını, hatta bazen yüzde 70ini almalıdır.
3. Antiketojeniktir. Eğer gereğinden daha az miktarlarda alınırsa, vücutta normalden çok ketonlar (aseton gibi) ve asitler (asetoasetik asit gibi) oluşur. Bu molekü-ller vücut sıvılarında asiditeyi artırır ve kanın alkalitesini azaltır. Bu sağlık sorunu, düşük kalorili ve sınırlı diyetlerin sonucu olduğundan, bu tür diyetler kesinlikle uygulanmamalı.
4. Su ve elektrolitlerin vücutta tutulmasını sağlar. Ayıca sodyumun bağırsaklardan kana emilmesine yardımcı olurlar.
5. Karbonhidratlar, proteinin enerji için kullanılmasını önleyerek, proteine olan gereksinimi azaltırlar.
6. Sindirim enzimlerinin etkilemediği dirençli nişasta, nişasta olmayan polisakkaritler, oligosakkaritler ve lignin gibi bitki hücre duvarının diğer bileşenleri, bağırsakların hareketini artırarak, burada oluşan artıkların dışkı (gaita) olarak atılmasına yardımcı olurlar. Bu moleküller diyette çok az olursa, bağırsak hareketi azalır. Kabızlık görülür.