Çoğu ben zararsızdır ve kanserli hale gelmeleri nadir olarak gözlenmektedir. Benlerin ve diğer pigmentli yamaların gözlenmesi, cilt kanseri özellikle de kötü huylu melanom tespitinde önemli ip uçlarını oluşturmaktadır. Bunun dışında benler konusunda aşırı şekilde endişeli olunmamalıdır.
Oluşum Nedenleri
Ben, melanosit adı verilen deri hücrelerinin kümeler ve yığınlar şeklinde büyüyüp gelişmesi nedeniyle oluşmaktadır. Melanositler, cilde doğal rengini veren ve cilt boyunca yayılan melanin pigmentlerini üretmektedirler.
Tanı ve Testler
Doktor görsel olarak cildi tepeden tırnağa inceleyerek benleri tespit edebilmektedir. Ama kişisel bir tercih olarak, düzenli şekilde cilt muayenesi yaptırmak, önleyici tedbir olarak faydalı olacaktır. Bunların dışında eğer doktor, benlerin kanserli olmasından şüphelenirse, biyopsi yardımı ile örnek ben dokusu alarak, mikroskop altında inceleyebilmektedir.
Ben Tedavisi Nasıl Yapılır?
Çoğu ben için tedavi gerekli değildir. Fakat doktor benlerin ya da benin kanserli olduğunu tespit ederse, duruma bağlı olarak bir tedavi yöntemi geliştirecektir. Ya da hastanın kozmetik kaygıları var ise, doktor bu durumda da uygun bir tedavi uygulayacaktır.
1.Benlerin Alınması
Eğer benler kanserliyse bu tedavi gerekli olacaktır. Cerrahi işlem yardımı ile problemli olan ben ya da benler alınmaktadır. Bu tedavi ile benin alınması işlemi oldukça kısa sürmektedir ve genellikle hastanede yatılmasına gerek kalmadan, ayak üstü yapılabilmektedir. Fakat ben aldırma tedavisi nedeniyle, ciltte kalıcı izler oluşabilmektedir.
Cerrahi işlem sırasında doktor, benin etrafındaki deriyi uyuşturur ve sonrasında özel aletler yardımı ile beni keserek çıkarır. Son olarak da, dikiş atarak yarayı kapatıp koruma altına alır.
2.Cerrahi Tıraşlama
Bu tedavi yönteminde doktor, işlem uygulanacak bölgeyi uyuşturduktan sonra, küçük bir bıçak ucu yardımı ile benin etrafındaki ve altındaki dokuyu kesip tıraşlamaktadır. Bu tedavi yöntemi genellikle küçük benlerin çıkarılıp alınması için kullanılmaktadır. Eğer bu tıraşlama işleminden sonra, bende tekrardan bir büyüme yaşanır ise, derhal doktora gidilmesi gereklidir.
3.Kozmetik Bakım
Eğer benleriniz nedeni ile içine kapanıklık ve etraftan kendini soyutlama gibi, çekingen davranış sorunları yaşıyorsanız, bazı kozmetik bakım yöntemleri yardımcınız olabilir. Bunlar şu şekildedir;
Makyaj: Benleri ve cilt lekelerini kapatmaya olanak sağlayan çok çeşitli ürün bulunmaktadır. Fakat cildinize ve sağlığınıza uygun olanı seçip kullanmanız gerekmektedir.
Epilasyon: Eğer bende tüylenme sorunu varsa, bir uzman yardımı alarak, bu tüylerden kurtulabilirsiniz. Eğer bu tüylenmeden tamamen ve kalıcı şekilde kurtulmak istiyorsanız, dermatolog doktora danışarak, kalıcı tüy ve ben aldırma hakkında bilgi alabilirsiniz ve sonrasında ona göre hareket edebilirsiniz.
Ayrıca, benler bir şekilde kopup tahriş olursa, o bölgeyi temiz tutmak, iyileşmemesi halinde ise vakit kaybetmeden doktora gitmek önemli olacaktır. Bunun dışında, benler kesinlikle koparılmamalıdır.
4.Lazer Tedavisi
Lazer tedavisinde kullanılan cihazlar oldukça çeşitlidir. Fakat, kötü huylu melanosit potansiyeli için lazer tedavisinin yararları ya da zararları henüz bilinmemektedir. Ayrıca benin tam olarak yok edilememesi sonucu, ben yalancı bir melanom deseni sunabilmektedir. Bundan dolayı, kimyasal peeling ya da diğer kesip çıkarma olmayan işlemler tavsiye edilmemektedir. Sonuç olarak, kanser şüphesi olan ve diğer bazı benlerin lazer operasyonu ile alınması uygun değildir.
Ben Türleri
Hemen her yetişkin insanda ben bulunmaktadır ve bu benler sıradan benlerdir. Fakat farklı türlerde de benler vardır. Özellikle bazı tür benler, bir cilt kanseri türü olan melanom riskini artırabilmektedir. Bu ben türleri şu şekildedir;
Atipik Ben (Displastik)
Bu tür benler melanom değildir, ama çok benzemektedirler. Fakat;
- 4 ya da daha fazla sayıda atipik ben oluşumu varsa,
- Zaten melanom gelişmiş ise,
- Ebeveyn, kız ve erkek kardeşler ya da çocuklarda melanom durumu bulunuyorsa,
- Tepe kısmında silgi olan kalemlerin silgilerinden daha büyüklerdir.
- Yuvarlak biçimli değil de, tuhaf şekillidirler.
- Birden fazla renk içerirler (taba rengi, kahverengi, kırmızı ve pembe).
Doğuştan Gelişmiş Benler
Eğer bir kişi benli şekilde doğmuş ise bu ben doğuştan gelen oluşumlardır. Kabaca olarak, 100 kişiden 1’i ben ile doğmaktadır. Bu benler, küçük ya da çok büyük olacak şekilde çeşitli boyutlarda gelişebilmektedir. Büyük boyutlarda doğuştan gelen benlerin olması ise, o kişide melanom gelişmesi riskini artırmaktadır.
Spitz Nevüs
Bu tür benler genellikle melanom görünümündedir. Çoğu spitz nevüsler cilt üzerinde ilk 20 yıl içinde ortaya çıkmaktadır, fakat yetişkinlerde de oluşabilmektedir. Genellikle pembe renkli, kabarmış ve dom şekilli olan bu tür benler; kırmızı, siyah ve kahverengi renginde de olabilmektedir. Spitz nevüsler kanayabilirler ve sızıntı kaçıran açıklıklara sahip olabilirler.
Sonradan Gelişen Benler (50 ile 100 ya da daha fazla ben varlığı)
Doğuştan değil de sonradan gelişen bu benler, açık tenli insanların çoğunda sayıları yaklaşık olarak 10 ile 40 arasında değişen miktarlarda oluşmaktadır. Sonradan gelişen benlere sıradan benler de denilmektedir. Eğer bir kişide 50’den daha fazla sayıda ben varsa, melanom oluşma riski daha yüksek olacaktır.
Semptomlar ve İşaretler
Tipik bir benin rengi kahverengi leke şeklindedir. Fakat benlerin renkleri ve boyutları farklılıklar gösterebilir.
Renk ve doku: Ben renkleri kahverengi, taba rengi, siyah, kırmızı, mavi ya da pembe olabilir. Dokuları ise, pürüzsüz, buruşuk, düz ya da kabarık şekilde olabilmektedir. Ayrıca bazen de, benlerde tüyler gelişebilmektedir.
Şekil: Benlerin şekilleri oval, yuvarlak ya da tuhaf şekilli olabilmektedir.
Boyut: Genellikle benlerin boyutları, yaklaşık olarak 6 milimetre çapından daha küçüktür. Nadiren de olsa, doğumla birlikte mevcut olan benler daha da büyüyerek, yüzü, gövdeyi ya da kol ve bacakları kaplayabilmektedir.
Benler; kafa derisi, koltuk altı, tırnakların altı ve el ya da ayak parmaklarının arasında gelişebilmektedir. Ayrıca, ergenlik ya da hamilelik gibi durumlardan dolayı değişen hormonel dengelere bağlı olarak benlerin renginde koyulaşma, büyüme ya da sayılarında artma yaşanabilmektedir.
Bunların dışında olağandışı benler melanomu işaret edebilmektedir. Bu olağandışı benler özellikleri ise şu şekildedir;
- Asimetrik şekilli benler,
- Düzensiz, çentikli ya da taraklı sınırları olan benler,
- Birden çok renge sahip olan ve büyüdükçe rengi değişen benler,
- 6 milimetreden daha büyük boyutlardaki benler,
- Boyut, şekil, renk ya da yükseklik olarak değişim gösteren, özellikle de rengi siyaha dönen benler.
Benlerin ana komplikasyonu melanomdur. Bazı insanlarda oluşan benler ise, kanser gelişmesi riski taşıyabilmektedir. Melanom riskini artıran faktörler ise şu şekildedir;
- Çok büyük bene sahip olarak doğmuş olmak (5 santimetreden büyük)
- Olağandışı benleri olan kişiler
- 50’den fazla normal beni bulunan kişiler (bazı araştırmalara göre, kollarda 20 veya daha fazla ben bulunması, melanom riskini artırmaktadır ve ben sayısı fazla olan kadınlarda göğüs kanseri riski de yüksek olabilmektedir.)
- Ailesinde melanom öyküsü bulunan kişiler.
Ben sayısının artmasını ya da büyümesini önlemek için bazı yöntemler uygulanabilir. Bunlar şu şekildedir;
- Benlerin şeklini, rengini, boyutlarını, değişim olup olmadığını ve benlerin sınırlarını, düzenli olarak kontrol etmek, bir farklılık fark edildiğinde, bene müdahale etmeden doktora gitmek,
- Cildi güneş ışığından korumak. Çünkü ultraviyole ışınlar cilt lekelerinin ve benlerin oluşmasına neden olmaktadır. Ayrıca melanom riskini de artırmaktadır.
- Güneşlenmek için ya da dışarıya çıkmak için, sabah 10 ve öğleden sonra 4 saat dilimini tercih edin. Böylece güneşin zararlı ışınlarından korunmuş olursunuz.
- Güneş koruyucu kremler kullanın (en az 15 faktörlü).
- Güneşli günlerde; güneş gözlüğü, şapka, uzun kollu giysiler ve diğer koruyucu giysiler ile dışarıya çıkmaya özen gösterin.
Kaynak:evde şifa
