DEMİRLE ZENGİNLEŞTİRİLMİŞ MAMALAR HAKKINDA TÜRK PEDİATRİK HEMATOLOJİ DERNEĞİ GÖRÜŞÜ
Demirle zenginleştirilmiş mama ile beslenen çocukların IQ’sunun (11 puan) düşük bulunduğuna ilişkin haberin basın-yayın organlarında yer alması ve sunuluş biçimi, çocuk gelişimi açısından çok önemli rolü olan demir desteğine ailelerin kuşkuyla yaklaşımına neden olabileceğinden Türk Pediatrik Hematoloji Derneği kamuoyuna bir açıklama yapılması gereğini duymuştur.
1. Demir çocuk beslenmesinde son derece önemli bir element olup anne sütündeki demir miktarının yeterli olmaması nedeniyle tüm dünyada bebeklere demir desteği verilmektedir. Ülkemizde demir eksikliği çok yaygın bir sorundur. Bu nedenle Sağlık Bakanlığı tarafından başlatılan bir proje kapsamında da bebeklere demir desteği ulusal bir kampanya olarak sürdürülmektedir.
2. Demir hem kandaki hemoglobin miktarı ve dolayısıyle doku oksijenlenmesi ve beslenmesi hem de büyüme-gelişme için gereklidir.
3. Bunların yanında sinir sisteminin sağlıklı gelişimi için de erken dönemde bebeklere destek olarak sağlanması gerekmektedir. İlk 1 yaş içinde demir desteği almamış çocukların sinir sistemi gelişimleri ile zeka ve motor performanslarında önemli gerilikler saptanmıştır. Habere konu olan araştırmayı yürüten araştırıcının da demirin çocuklarda sinir sistemi için ne kadar önemli olduğunu gösteren çok sayıda çalışması bulunmaktadır.
4. Habere konu olan çalışma, demir içeriği düşük ve yüksek mama alan Şili’li çocukların 10 yıl sonundaki değerlendirmelerine dayanmaktadır. Bebeklik döneminde ve 10 yaşına geldiklerinde iki grup arasında sözü edilen beslenme özelliği dışında başka herhangi bir fark olmadığından kısaca söz edilmekle birlikte, çalışmanın ayrıntıları henüz yayınlanmamıştır. Gerilik saptanan alanlar görsel-motor integrasyon ve spasiyal (uzaysal) bellektir; IQ’daki farkın istatistik olarak anlamlı olmadığı ancak geriliği düşündürebileceği bildirilmiştir. Gerilik saptanan çocuklar özellikle çalışmanın başlangıcında hemoglobin değeri 12 g/dl ve üstünde olan yani demiri yeterli olduğu halde demirden zengin mama alanlardır. Bu da, bu çocuklara gereğinden fazla demir yüklendiğini düşündürmektedir, ancak yine ayrıntıların elimizde olmaması yorum yapmayı güçleştirmektedir. Çalışmayı yapanlar da yalnızca bu sonuçlarla bir karara varılamayacağını, bu konuda daha çok çalışma gerektiğini ve olağan uygulama olan, çocuklara demir desteğinden vazgeçilmesinin gerekmediğini vurgulamışlardır.
5. Demir desteği hazır mamalara demir eklenmesi ya da demir ilaçları (damla ya da şurup) biçiminde olmaktadır.
6. Ülkemizde demirle zenginleştirilmiş mama ile beslenen bebekler genel toplum içinde son derece az bir oranı oluşturmaktadır; bebeklerin büyük çoğunluğu anne sütü ya da yetmediği durumlarda inek sütü ile beslenmektedir.
7. Öte yandan, Türkiye’deki mamaların büyük bölümünde demir miktarı sözü geçen çalışmada belirtilen 12 mg/L düzeyinin altındadır. Bu nedenle ek demirin fazla demir yüklenmesi gibi bir zararı olmayacaktır.
8. Söz konusu çalışmada da belirtildiği gibi rutin uygulama olan bebeklere 6. aydan sonra demir desteği verilmesi sürdürülmelidir. Demir desteği heklim denetiminde ve hekimin belirleyeceği dozda sağlanmalıdır.
9. Mama ile beslenen bebeklerde ise bebeğin aldığı mama miktarı ve demir içeriğine göre ek demir dozuna yine hekim tarafından karar verilmesi gereklidir.
Saygılarımızla,
Prof. Dr. Sabri KEMAHLI
Türk Pediatrik Hematoloji Derneği Başkanı
2. UZMAN GÖRÜŞÜ
Şili’de 6. ayda demir eksikliği olmayan 494 çocukla yapılan bu çalışmada çocukların bir kısmı 6-12. aylarda demir içeriği yüksek (12 mg/dl) mama ile, diğer bir kısmı düşük demir içerikli (2.3 mg/dl ) mamalar ile beslenecek şekilde rastgele seçilmiş ve 10 yıl boyunca izlenmiş. Çalışmanın sonunda yüksek ve düşük demir içerikli mama ile beslenen çocuklar arasında başka hiçbir fark bulunmadığı halde yüksek demir içerikli mama ile beslenen çocukların IQ skorlarının ortalama değerlerden 11 puan, görme-motor integrasyonlarının 12 puan daha düşük olduğu bulunmuştur. Araştırmacılar bu çalışmada demirden zengin mama ile beslenen çocuklar da IQ skorlarının normal olduğunu, düşüklüğün de hepsinde olmadığını, düşük IQ skorları olanların çalışma grubunun sadece %5 ini oluşturduğunu ve bu çocukların zaten çalışmanın başında (6. ayda) en yüksek hemoglobin düzeyleri olduğuna dikkati çekmişlerdir. Özetle bu çalışmanın sonucunda 6-12. aylarda gereksinimi olmayan sağlıklı bebeklerin beslenmesinde yüksek demir katkılı mamaların kullanılmaması gerektiği vurgulanmakta, demire ihtiyacı olmayan ve demiri normal olan bu bebeklere ekstra demir verilmesinin zihinsel fonksiyonlarda gecikmeye yol açabileceğini ileri sürülmektedir.
Çalışmada yüksek demir içerikli mama olarak 12 mg/dl demirle kuvvetlendirilmiş mamalar kullanılmıştır. Demir içeriği 6.7 mg/dl altında olan mamalar düşük demir içerikli mamalar olarak kabul edilmektedir. Demir desteksiz mamaların içinde ise 1.5 mg/dl altında demir bulunmaktadır. Yüksek demir içerikli mamalar ABD yaygın olarak kullanılmaktadır. Ancak ülkemiz ve Avrupa ülkelerinde ise daha çok düşük demir içerikli mamalar kullanılmaktadır.
Bebeğin tek başına anne sütü aldığı ilk 6 ayda anne sütündeki demir bebeğin demir gereksinimini karşılamaktadır.
Demir eksikliği ve demir eksikliğine bağlı kansızlığın yaygın olduğu ülkemizde bunun yaratacağı olumsuzlukların daha büyük bir sorun olduğu yanı sıra ülkemizde piyasada olan devam mamalarının çoğunda demir içeriğinin yüksek olmadığı düşünülürse bu sonuca bakılarak mevcut politikaların dışında bir davranış geliştirilmesi düşünülmemelidir.
Prof. Dr. Ayşegül Tokatlı - Hacettepe Üniversitesi Çocuk Sağlığı Hastalıkları Ana Bilim Dalı Beslenme ve Metabolizma Ünitesi Üyesi
ALINTIDIR şutarafagittia.s.
Demirle zenginleştirilmiş mama ile beslenen çocukların IQ’sunun (11 puan) düşük bulunduğuna ilişkin haberin basın-yayın organlarında yer alması ve sunuluş biçimi, çocuk gelişimi açısından çok önemli rolü olan demir desteğine ailelerin kuşkuyla yaklaşımına neden olabileceğinden Türk Pediatrik Hematoloji Derneği kamuoyuna bir açıklama yapılması gereğini duymuştur.
1. Demir çocuk beslenmesinde son derece önemli bir element olup anne sütündeki demir miktarının yeterli olmaması nedeniyle tüm dünyada bebeklere demir desteği verilmektedir. Ülkemizde demir eksikliği çok yaygın bir sorundur. Bu nedenle Sağlık Bakanlığı tarafından başlatılan bir proje kapsamında da bebeklere demir desteği ulusal bir kampanya olarak sürdürülmektedir.
2. Demir hem kandaki hemoglobin miktarı ve dolayısıyle doku oksijenlenmesi ve beslenmesi hem de büyüme-gelişme için gereklidir.
3. Bunların yanında sinir sisteminin sağlıklı gelişimi için de erken dönemde bebeklere destek olarak sağlanması gerekmektedir. İlk 1 yaş içinde demir desteği almamış çocukların sinir sistemi gelişimleri ile zeka ve motor performanslarında önemli gerilikler saptanmıştır. Habere konu olan araştırmayı yürüten araştırıcının da demirin çocuklarda sinir sistemi için ne kadar önemli olduğunu gösteren çok sayıda çalışması bulunmaktadır.
4. Habere konu olan çalışma, demir içeriği düşük ve yüksek mama alan Şili’li çocukların 10 yıl sonundaki değerlendirmelerine dayanmaktadır. Bebeklik döneminde ve 10 yaşına geldiklerinde iki grup arasında sözü edilen beslenme özelliği dışında başka herhangi bir fark olmadığından kısaca söz edilmekle birlikte, çalışmanın ayrıntıları henüz yayınlanmamıştır. Gerilik saptanan alanlar görsel-motor integrasyon ve spasiyal (uzaysal) bellektir; IQ’daki farkın istatistik olarak anlamlı olmadığı ancak geriliği düşündürebileceği bildirilmiştir. Gerilik saptanan çocuklar özellikle çalışmanın başlangıcında hemoglobin değeri 12 g/dl ve üstünde olan yani demiri yeterli olduğu halde demirden zengin mama alanlardır. Bu da, bu çocuklara gereğinden fazla demir yüklendiğini düşündürmektedir, ancak yine ayrıntıların elimizde olmaması yorum yapmayı güçleştirmektedir. Çalışmayı yapanlar da yalnızca bu sonuçlarla bir karara varılamayacağını, bu konuda daha çok çalışma gerektiğini ve olağan uygulama olan, çocuklara demir desteğinden vazgeçilmesinin gerekmediğini vurgulamışlardır.
5. Demir desteği hazır mamalara demir eklenmesi ya da demir ilaçları (damla ya da şurup) biçiminde olmaktadır.
6. Ülkemizde demirle zenginleştirilmiş mama ile beslenen bebekler genel toplum içinde son derece az bir oranı oluşturmaktadır; bebeklerin büyük çoğunluğu anne sütü ya da yetmediği durumlarda inek sütü ile beslenmektedir.
7. Öte yandan, Türkiye’deki mamaların büyük bölümünde demir miktarı sözü geçen çalışmada belirtilen 12 mg/L düzeyinin altındadır. Bu nedenle ek demirin fazla demir yüklenmesi gibi bir zararı olmayacaktır.
8. Söz konusu çalışmada da belirtildiği gibi rutin uygulama olan bebeklere 6. aydan sonra demir desteği verilmesi sürdürülmelidir. Demir desteği heklim denetiminde ve hekimin belirleyeceği dozda sağlanmalıdır.
9. Mama ile beslenen bebeklerde ise bebeğin aldığı mama miktarı ve demir içeriğine göre ek demir dozuna yine hekim tarafından karar verilmesi gereklidir.
Saygılarımızla,
Prof. Dr. Sabri KEMAHLI
Türk Pediatrik Hematoloji Derneği Başkanı
2. UZMAN GÖRÜŞÜ
Şili’de 6. ayda demir eksikliği olmayan 494 çocukla yapılan bu çalışmada çocukların bir kısmı 6-12. aylarda demir içeriği yüksek (12 mg/dl) mama ile, diğer bir kısmı düşük demir içerikli (2.3 mg/dl ) mamalar ile beslenecek şekilde rastgele seçilmiş ve 10 yıl boyunca izlenmiş. Çalışmanın sonunda yüksek ve düşük demir içerikli mama ile beslenen çocuklar arasında başka hiçbir fark bulunmadığı halde yüksek demir içerikli mama ile beslenen çocukların IQ skorlarının ortalama değerlerden 11 puan, görme-motor integrasyonlarının 12 puan daha düşük olduğu bulunmuştur. Araştırmacılar bu çalışmada demirden zengin mama ile beslenen çocuklar da IQ skorlarının normal olduğunu, düşüklüğün de hepsinde olmadığını, düşük IQ skorları olanların çalışma grubunun sadece %5 ini oluşturduğunu ve bu çocukların zaten çalışmanın başında (6. ayda) en yüksek hemoglobin düzeyleri olduğuna dikkati çekmişlerdir. Özetle bu çalışmanın sonucunda 6-12. aylarda gereksinimi olmayan sağlıklı bebeklerin beslenmesinde yüksek demir katkılı mamaların kullanılmaması gerektiği vurgulanmakta, demire ihtiyacı olmayan ve demiri normal olan bu bebeklere ekstra demir verilmesinin zihinsel fonksiyonlarda gecikmeye yol açabileceğini ileri sürülmektedir.
Çalışmada yüksek demir içerikli mama olarak 12 mg/dl demirle kuvvetlendirilmiş mamalar kullanılmıştır. Demir içeriği 6.7 mg/dl altında olan mamalar düşük demir içerikli mamalar olarak kabul edilmektedir. Demir desteksiz mamaların içinde ise 1.5 mg/dl altında demir bulunmaktadır. Yüksek demir içerikli mamalar ABD yaygın olarak kullanılmaktadır. Ancak ülkemiz ve Avrupa ülkelerinde ise daha çok düşük demir içerikli mamalar kullanılmaktadır.
Bebeğin tek başına anne sütü aldığı ilk 6 ayda anne sütündeki demir bebeğin demir gereksinimini karşılamaktadır.
Demir eksikliği ve demir eksikliğine bağlı kansızlığın yaygın olduğu ülkemizde bunun yaratacağı olumsuzlukların daha büyük bir sorun olduğu yanı sıra ülkemizde piyasada olan devam mamalarının çoğunda demir içeriğinin yüksek olmadığı düşünülürse bu sonuca bakılarak mevcut politikaların dışında bir davranış geliştirilmesi düşünülmemelidir.
Prof. Dr. Ayşegül Tokatlı - Hacettepe Üniversitesi Çocuk Sağlığı Hastalıkları Ana Bilim Dalı Beslenme ve Metabolizma Ünitesi Üyesi
ALINTIDIR şutarafagittia.s.
Son düzenleme:
