Polikistik over (PCO) rahatsızlığında tanı nasıl koyulmaktadır.?
PCOS kadınlarda görülen yumurtlama problemlerinin en sık sebebi olup %70'ini oluşturmaktadır. Overlerde çok sayıda küçük kistlerin varlığı ve fazla androjen üretimi ile karakterizedir. Bu küçük kistler aslında büyümeye aday olan foliküllerdir fakat mevcut hormonal problemler nedeniyle PCOS'da bu foliküllerden birinin dominant hale geçerek büyümesi ve diğerlerinin atrezisi gerçekleşmemektedir. Böylelikle her ay düzenli yumurtlama olmamaktadır.
PCOS hastalarında obezite, yüzde ve vücutta aşırı kıllanma, düzensiz adet görme ya da kendiliğinden hiç adet görememe, infertilite ve düşük şikayetleri görülebilmektedir.
PCOS hastalığının nedeni net olarak anlaşılmış değildir fakat ailevi yani genetik yönünün olduğu bilinmektedir.
PCOS hastalarının ilerideki yaşantılarında tip 2 diabet (şeker hastalığı), kalp damar hastalıkları ve rahim kanseri gelişme riskleri vardır. Ayrıca, PCOS hastalarının gebelikleri sırasında şeker hastalığı gelişme riskleri mevcuttur.
PCOS tanısı nasıl konulmaktadır?
Genellikle aşağıdaki 3 kriterden ikisi mevcutsa tanı konulmaktadır;
1. Adet düzensizliği veya hiç adet görememe
2. Kan testleri ile (yüksek LH, yüksek testosteron) veya klinik olarak (kıllanma, akne gibi) androjen yüksekliğini ifade eden bulgular
3. Ultrasonda polikistik over görüntüsü (yumurtalıkların birisinde bile 10'nun üzerinde 2-9 mm'lik foliküllerin varlığı)
PCOS hastaları çocuk sahibi olmak istediklerinde ilk önerilecek olan hasta kilolu ise kilo vermesi olmalıdır. Eğer eşlik eden sperm problemi ve tubal patoloji yoksa Clomiphene veya Tamoxifene gibi ilaçlarla yumurtlama takibi yapılıp foliküller büyüdüğünde ilişkide bulunmak ya da aşılama (inseminasyon) önerilebilir. Üç aylık bu tip takiplerle %70 yumurtlama elde edilebilmektedir fakat gebelik elde etme oranı %30'dur. Eğer üç aylık takipte bu ilaçlarla folikül gelişimi sağlanamamış ise iğneler (HMG, FSH) ile folikül büyütmeye geçilebilir. PCOS hastaları bu iğnelere aşırı cevap verebileceğinden küçük dozlarda başlanmalı ve cevaba göre doz ayarlanmalıdır. Ayrıca bu tedaviler sırasında ultrason ile takip aşırı bir foliküler gelişimi önlemek için önemlidir. Eğer kimine göre 3 kimine göre 6 ay bu iğne tedavileriyle gebelik elde edilememiş ise tüp bebek tedavilerine geçmekte yarar vardır. PCOS'un cerrahi tedavisinde laparoskopik ovarian drilling (overe çok yerden delik açarak over dokusunda kısmi tahribat oluşturmak) ve ovarian wedge resection (over dokusunun bir kısmının çıkarılması) yer almakta ise de muhtemel karın içi yapışıklık oluşturma potansiyelinden dolayı önerilmemektedir. Son zamanlarda PCOS'un tedavisinde yer alan bir diğer ilaç metformin'dir. PCOS hastalarının birkısmında insülin hormonuna direnç mevcuttur ve vücut bu duruma fazla insülin üreterek cevap vermektedir. Bazı otoriteler bu insülin fazlalığının PCOS'un altta yatan patolojisi olduğunu ileri sürmektedir. Çünkü yüksek insülin düzeyleri androjen salınımını uyarmakta ve bu da foliküler gelişimi etkilemektedir. Metformin vücudun insüline duyarlılığını artırarak insülin direncini kırmaktadır. Bu sebeple Clomiphene veya Tamoxifen kullanımına ya da iğnelere metformin eklenmesinin faydalı olduğu ve gebelik oranlarını artırdığı ileri sürülmektedir. Metformin kullanımı öncesi böbrek fonksiyonlarının kontrol edilmesi önerilmektedir.
Dr.Enver Kurt
Umut Tüp Bebek Merkezi
PCOS kadınlarda görülen yumurtlama problemlerinin en sık sebebi olup %70'ini oluşturmaktadır. Overlerde çok sayıda küçük kistlerin varlığı ve fazla androjen üretimi ile karakterizedir. Bu küçük kistler aslında büyümeye aday olan foliküllerdir fakat mevcut hormonal problemler nedeniyle PCOS'da bu foliküllerden birinin dominant hale geçerek büyümesi ve diğerlerinin atrezisi gerçekleşmemektedir. Böylelikle her ay düzenli yumurtlama olmamaktadır.
PCOS hastalarında obezite, yüzde ve vücutta aşırı kıllanma, düzensiz adet görme ya da kendiliğinden hiç adet görememe, infertilite ve düşük şikayetleri görülebilmektedir.
PCOS hastalığının nedeni net olarak anlaşılmış değildir fakat ailevi yani genetik yönünün olduğu bilinmektedir.
PCOS hastalarının ilerideki yaşantılarında tip 2 diabet (şeker hastalığı), kalp damar hastalıkları ve rahim kanseri gelişme riskleri vardır. Ayrıca, PCOS hastalarının gebelikleri sırasında şeker hastalığı gelişme riskleri mevcuttur.
PCOS tanısı nasıl konulmaktadır?
Genellikle aşağıdaki 3 kriterden ikisi mevcutsa tanı konulmaktadır;
1. Adet düzensizliği veya hiç adet görememe
2. Kan testleri ile (yüksek LH, yüksek testosteron) veya klinik olarak (kıllanma, akne gibi) androjen yüksekliğini ifade eden bulgular
3. Ultrasonda polikistik over görüntüsü (yumurtalıkların birisinde bile 10'nun üzerinde 2-9 mm'lik foliküllerin varlığı)
PCOS hastaları çocuk sahibi olmak istediklerinde ilk önerilecek olan hasta kilolu ise kilo vermesi olmalıdır. Eğer eşlik eden sperm problemi ve tubal patoloji yoksa Clomiphene veya Tamoxifene gibi ilaçlarla yumurtlama takibi yapılıp foliküller büyüdüğünde ilişkide bulunmak ya da aşılama (inseminasyon) önerilebilir. Üç aylık bu tip takiplerle %70 yumurtlama elde edilebilmektedir fakat gebelik elde etme oranı %30'dur. Eğer üç aylık takipte bu ilaçlarla folikül gelişimi sağlanamamış ise iğneler (HMG, FSH) ile folikül büyütmeye geçilebilir. PCOS hastaları bu iğnelere aşırı cevap verebileceğinden küçük dozlarda başlanmalı ve cevaba göre doz ayarlanmalıdır. Ayrıca bu tedaviler sırasında ultrason ile takip aşırı bir foliküler gelişimi önlemek için önemlidir. Eğer kimine göre 3 kimine göre 6 ay bu iğne tedavileriyle gebelik elde edilememiş ise tüp bebek tedavilerine geçmekte yarar vardır. PCOS'un cerrahi tedavisinde laparoskopik ovarian drilling (overe çok yerden delik açarak over dokusunda kısmi tahribat oluşturmak) ve ovarian wedge resection (over dokusunun bir kısmının çıkarılması) yer almakta ise de muhtemel karın içi yapışıklık oluşturma potansiyelinden dolayı önerilmemektedir. Son zamanlarda PCOS'un tedavisinde yer alan bir diğer ilaç metformin'dir. PCOS hastalarının birkısmında insülin hormonuna direnç mevcuttur ve vücut bu duruma fazla insülin üreterek cevap vermektedir. Bazı otoriteler bu insülin fazlalığının PCOS'un altta yatan patolojisi olduğunu ileri sürmektedir. Çünkü yüksek insülin düzeyleri androjen salınımını uyarmakta ve bu da foliküler gelişimi etkilemektedir. Metformin vücudun insüline duyarlılığını artırarak insülin direncini kırmaktadır. Bu sebeple Clomiphene veya Tamoxifen kullanımına ya da iğnelere metformin eklenmesinin faydalı olduğu ve gebelik oranlarını artırdığı ileri sürülmektedir. Metformin kullanımı öncesi böbrek fonksiyonlarının kontrol edilmesi önerilmektedir.
Dr.Enver Kurt
Umut Tüp Bebek Merkezi
