- 30 Ekim 2008
- 3.380
- 10
- 318
- 43
Karbonhidratların sağlıklı beslenme planında nasıl kullanılacağı yıllar
boyu tartışma konusu olmuştur. 20 yıldır yapılan beslenme
araştırmalarına bakıldığında; yağdan fakir, kompleks karbonhidrattan
zengin beslenmenin kalp hastalıkları, şeker hastalığı ve şişmanlığın
oluşumunu önlemede önemli bir yol olduğun yaygın bir şekilde
vurgulandığını gördüm. Ancak toplumlar diyetlerinde yağı azaltmalarına
rağmen kalp hastalıklarının artmasında sadece beslenme değil farklı
nedenlerin olabileceği düşüncesindeyim. Cinsiyet, yaş, fiziksel
aktivite durumu, genetik faktörlerin dışında toplumların basit
karbonhidrat alımlarında aşırı tüketimlerinin kalp hastalıkları,
diyabet ve şişmanlık için risk oluşturduğu da bir gerçek. Bu nedenle
karbonhidratların sağlıklı beslenmede yeri tartışılmaz önemli. Bu
araştırmalar ve bilim merakı farklı karbonhidrat kaynakları tüketiminin
farklı kan şekeri düzeylerinin kavranılması ile Glisemik İndeks kavramı
ön plana çıktı. İlk önce sadece şeker hastaları için düşünülen bu
indeks, daha sonraları kardiyovasküler hastalıklar ve şişmanlığın
önlenmesinde ve tedavisinde de etkin olduğu görülünce sağlıklı beslenme
stratejileri ile beraber anlatılmaya başlandı.
2002 yılında ilk defa Avusturalya besin etiketlerinde besinin Glisemik
İndeks değerlerini etiketleyerek bir ilke imza atmıştır. Amacı
insanları daha bilinçli besin seçimine yönlendirmektir.
Glisemik İndeks (Gİ) yenilen herhangi bir besinin kan şekerini
yükseltme yeteneğine denir. Tükettiğiniz besin kan şekerini ne kadar
uzun zamanda ve az miktarda yükseltiyorsa besinin Gİ düşük denir. Gİ
düşük besinler bireylerin daha uzun süre tok kalmalarını sağlarlar.
Ancak besinin Gİ değerini etkileyen birçok etken bulunmaktadır. Besinin
içerisindeki nişasta miktarı, posa türü, pişirme ve hazırlama şekli,
protein ve yağ miktarı gibi… Besinlerin pişirilme şekli, nişasta
içeriği, protein ve yağ içeriği, lif içeriği, hazırlama şekli glisemik
indeksi etkilemektedir.
Pişirme şekli: Örneğin karbonhidrat içeriği yüksek olan
patatesi haşlarken oluşan glisemik yanıt fırınlanmış patatese göre daha
yüksektir. Bu nedenle besinleri fırınlayarak tüketiniz!
Nişasta içeriği: Kurubaklagiller, tam taneli tahıllar
(pirinç, buğday, mısır vb…
makarna, kuskus, muz, ekmek yüksek oranda
nişasta içerirler ve glisemik indeksleri düşüktür. Saflaştırılmış ve
basit şeker içeren besinlerden kaçının.
Protein-yağ içeriği: Besindeki protein ve yağ miktarı
besinin mideden boşalımını geciktirir ve glisemik yanıta cevabı da
düşük olur. Örneğin yağlı sütler light süte oranla daha düşük glisemik
yanıt verirler.
Lif içeriği: Besinin posa içeriği arttıkça sindirimi
geçikir ve glisemik yanıtı da düşük olur. Kepekli besinlerin
saflaştırılmış besinlere oranla glisemik indeksleri düşüktür. Örneğin,
kepekli ekmek, çavdar ekmeği, kepekli pirinç, kepekli spagetti, kuru
fasülye, mercimek, nohut, soya fasülyesi, iç bakla, elma, greyfurt,
portakal, şeftali. Besinin lifinden yararlanmak istiyorsanız
kabuklarını soymadan tüketiniz.
Hazırlama şekli: Yine besinleri parçacıklar, püre, suları
çıkartılarak tüketmek glisemik yanıtı arttırır. Meyveleri suyu yerine
bütün olarak tüketmek, patatesi püre yerine fırınlayarak bütün
tüketmek, makarnaları küçük parça yerine (boru, kelebek, spiral)
spagetti olarak tüketmek glisemik indeksi düşürür ve daha kolay kilo
vermenize yardımcı olur.
Not: Besinleri tüketirken bütün halde tüketin, parçalara ayırmayın.
Besinleri pişirirken mümkün olduğunca besinin kendi suyu veya çok az su
ile düdüklü tencere veya buharda pişirin.
Gİ etkileyen birçok etken olsa dahi, beyaz ekmek veya şekerin kan
şekerini yükseltme düzeyi temel alınarak hangi besin ne kadar değerli
olduğunu bilmek hiç de zor değil. Aşağıda bulunan tabloda besinlerin
glisemik indeks değerlerini göreceksiniz. Gİ 60 ve altındaki besinleri
tercih ederseniz kan şekerinizi daha normal sınırlarda ve daha uzun
süre tutarak acıkmanızı engellemiş olursunuz.
EKMEK ADI GLİSEMİK İNDEKS
Beyaz ekmek 100
Tam taneli buğday ekmeği 93
Yulaf ekmeği 93
Buğday ekmeği 73
Arpa ekmeği 58
Çavdar ekmeği 54
BESİN ADI GLİSEMİK ENDEKS
Glukoz, Beyaz ekmek 100
Tam buğday ekmeği, Kuru üzüm, Yulaf ekmeği 90
Pirinç, Yulaf lapası, Patates 80
Muz, Kepekli kahvaltılık tahıl gevreği, Krakerler 70
Portakal suyu, Kuru fasulye, Spagetti 60
Yoğurt, Elma, Çavdar ekmeği, Arpa ekmeği 50
Yağsız süt, Şeftali, Portakal 40
Kakaolu süt 35
Tam süt, greyfurt 25.
boyu tartışma konusu olmuştur. 20 yıldır yapılan beslenme
araştırmalarına bakıldığında; yağdan fakir, kompleks karbonhidrattan
zengin beslenmenin kalp hastalıkları, şeker hastalığı ve şişmanlığın
oluşumunu önlemede önemli bir yol olduğun yaygın bir şekilde
vurgulandığını gördüm. Ancak toplumlar diyetlerinde yağı azaltmalarına
rağmen kalp hastalıklarının artmasında sadece beslenme değil farklı
nedenlerin olabileceği düşüncesindeyim. Cinsiyet, yaş, fiziksel
aktivite durumu, genetik faktörlerin dışında toplumların basit
karbonhidrat alımlarında aşırı tüketimlerinin kalp hastalıkları,
diyabet ve şişmanlık için risk oluşturduğu da bir gerçek. Bu nedenle
karbonhidratların sağlıklı beslenmede yeri tartışılmaz önemli. Bu
araştırmalar ve bilim merakı farklı karbonhidrat kaynakları tüketiminin
farklı kan şekeri düzeylerinin kavranılması ile Glisemik İndeks kavramı
ön plana çıktı. İlk önce sadece şeker hastaları için düşünülen bu
indeks, daha sonraları kardiyovasküler hastalıklar ve şişmanlığın
önlenmesinde ve tedavisinde de etkin olduğu görülünce sağlıklı beslenme
stratejileri ile beraber anlatılmaya başlandı.
2002 yılında ilk defa Avusturalya besin etiketlerinde besinin Glisemik
İndeks değerlerini etiketleyerek bir ilke imza atmıştır. Amacı
insanları daha bilinçli besin seçimine yönlendirmektir.
Glisemik İndeks (Gİ) yenilen herhangi bir besinin kan şekerini
yükseltme yeteneğine denir. Tükettiğiniz besin kan şekerini ne kadar
uzun zamanda ve az miktarda yükseltiyorsa besinin Gİ düşük denir. Gİ
düşük besinler bireylerin daha uzun süre tok kalmalarını sağlarlar.
Ancak besinin Gİ değerini etkileyen birçok etken bulunmaktadır. Besinin
içerisindeki nişasta miktarı, posa türü, pişirme ve hazırlama şekli,
protein ve yağ miktarı gibi… Besinlerin pişirilme şekli, nişasta
içeriği, protein ve yağ içeriği, lif içeriği, hazırlama şekli glisemik
indeksi etkilemektedir.
Pişirme şekli: Örneğin karbonhidrat içeriği yüksek olan
patatesi haşlarken oluşan glisemik yanıt fırınlanmış patatese göre daha
yüksektir. Bu nedenle besinleri fırınlayarak tüketiniz!
Nişasta içeriği: Kurubaklagiller, tam taneli tahıllar
(pirinç, buğday, mısır vb…
makarna, kuskus, muz, ekmek yüksek orandanişasta içerirler ve glisemik indeksleri düşüktür. Saflaştırılmış ve
basit şeker içeren besinlerden kaçının.
Protein-yağ içeriği: Besindeki protein ve yağ miktarı
besinin mideden boşalımını geciktirir ve glisemik yanıta cevabı da
düşük olur. Örneğin yağlı sütler light süte oranla daha düşük glisemik
yanıt verirler.
Lif içeriği: Besinin posa içeriği arttıkça sindirimi
geçikir ve glisemik yanıtı da düşük olur. Kepekli besinlerin
saflaştırılmış besinlere oranla glisemik indeksleri düşüktür. Örneğin,
kepekli ekmek, çavdar ekmeği, kepekli pirinç, kepekli spagetti, kuru
fasülye, mercimek, nohut, soya fasülyesi, iç bakla, elma, greyfurt,
portakal, şeftali. Besinin lifinden yararlanmak istiyorsanız
kabuklarını soymadan tüketiniz.
Hazırlama şekli: Yine besinleri parçacıklar, püre, suları
çıkartılarak tüketmek glisemik yanıtı arttırır. Meyveleri suyu yerine
bütün olarak tüketmek, patatesi püre yerine fırınlayarak bütün
tüketmek, makarnaları küçük parça yerine (boru, kelebek, spiral)
spagetti olarak tüketmek glisemik indeksi düşürür ve daha kolay kilo
vermenize yardımcı olur.
Not: Besinleri tüketirken bütün halde tüketin, parçalara ayırmayın.
Besinleri pişirirken mümkün olduğunca besinin kendi suyu veya çok az su
ile düdüklü tencere veya buharda pişirin.
Gİ etkileyen birçok etken olsa dahi, beyaz ekmek veya şekerin kan
şekerini yükseltme düzeyi temel alınarak hangi besin ne kadar değerli
olduğunu bilmek hiç de zor değil. Aşağıda bulunan tabloda besinlerin
glisemik indeks değerlerini göreceksiniz. Gİ 60 ve altındaki besinleri
tercih ederseniz kan şekerinizi daha normal sınırlarda ve daha uzun
süre tutarak acıkmanızı engellemiş olursunuz.
EKMEK ADI GLİSEMİK İNDEKS
Beyaz ekmek 100
Tam taneli buğday ekmeği 93
Yulaf ekmeği 93
Buğday ekmeği 73
Arpa ekmeği 58
Çavdar ekmeği 54
BESİN ADI GLİSEMİK ENDEKS
Glukoz, Beyaz ekmek 100
Tam buğday ekmeği, Kuru üzüm, Yulaf ekmeği 90
Pirinç, Yulaf lapası, Patates 80
Muz, Kepekli kahvaltılık tahıl gevreği, Krakerler 70
Portakal suyu, Kuru fasulye, Spagetti 60
Yoğurt, Elma, Çavdar ekmeği, Arpa ekmeği 50
Yağsız süt, Şeftali, Portakal 40
Kakaolu süt 35
Tam süt, greyfurt 25.
