Çocuklarda Yüksek Ateş
Ateşli havale febril konvulsiyon
Atesin ani olarak yükselmesi bazi çocuklarda atesli havale denilen bilinç kaybi, katilasma ve istem disi kasilmalara yol açabilir. 6 ay - 7 yas arasindaki çocuklarin % 2 ile 4 'ünde görülür. Olgularin hemen hemen yarisi 1-2 yaslarindadir. Atesli havaleye ailevi yatkinlik söz konusu olabilir.
Bir kez atesli havale geçirmis olan çocukta tekrar havale görülme olasiligi % 30 kadardir. Üç yil hiç havale geçirmezse bu siklik % 10 'a iner. 15 dakikadan kisa süren, gün içinde yinelemeyen havale için "basit atesli havale" deyimi kullanilir. Çok sayida ve uzun süren havale nöbetleri "kompleks atesli havale" olarak adlandirilir. Basit atesli havale hiçbir araz birakmazken, kompleks olgularda ileride sara hastaligi görülme sikligi artarak % 9 'u bulur.
Ates çesitli enfeksiyon hastaliklari ile iliskili olarak meydana gelebilir. Atesin yüksek ya da hafif olusu her zaman hastaligin ciddiyetiyle baglantili degildir. Basit bir viral enfeksiyonda yüksek ates, belirgin bogaz ya da idrar yolu iltihabinda hafif ates görülebilir. Baslatan faktör her ne olursa olsun ates, vücudun savunma araçlarindan birisidir. Mikroplar en iyi dogal vücut sicakligi olan 36.5 - 37.5 santigrat derecede ürerler. Bagisiklik sitemimiz bir enfeksiyon söz konusu oldugunda beyindeki vücut sicakligini düzenleyen merkezin termostat ayarini degistirerek isiyi yükseltir. Böylece ideal üreme ortam sicakligindan yoksun kalan mikro organizmalar istedikleri gibi çogalamazlar. Görüldügü gibi hafif ates aslinda enfeksiyonla mücadelede basariyi arttirmaktadir. Yüksek ates ise istenmeyen bir durumdur. Vücut sicakligi gerekli müdahalelerle 39.5 C derecenin altinda tutulmalidir.
Soru: "Çocugumun atesi var, ne yapmaliyim?"
Yanit: Çocugunuzun üzerinde varsa yorgani kaldirin, kalin giysileri çikarin. Atesi 38'in üzerindeyse doktorunuzun önerdigi miktarda "parasetamol" surubu içirin. Içemiyorsa fitil de kullanabilirsiniz. Ates düserken terleme ile sivi kaybi meydana geldiginden sik sik su vermeyi ihmal etmeyin. Islak iç çamasirlarini degistirin. Ates 39.5'in üzerindeyse anlatilanlara ek olarak çocugunuzu tamamen soyun, yatagina bir havlu serin, üzerine yatirin. Islak bir sünger ya da bezle alin, boyun, koltuk altlari, bacak aralari ve büklüm yerlerini sik sik silin. Bu is için buzlu, kolonyali, sirkeli degil sadece ilik su kullanin. Yarim saat içinde ates düsmezse doktorunuzla görüsün ya da hastaneye basvurun. Hastaligin nedenine yönelik tedavi gerekliligi (antibiyotik vb) mutlaka hekim tarafindan verilmesi gereken bir karardir.
Soru: "Atesi düsürmek için ASPIRIN verebilir miyim?"
Yanit: Aslinda kesinlikle aspirin kullanmayin demek mümkün degildir. Ancak çocugunuz "viral enfeksiyon" örnegin grip, kizamik ya da su çiçegi geçiriyorsa aspirin kullanildiginda çok nadir olarak "Reye sendromu" sorunuyla karsi karsiya kalinabilir. Reye Sendromu karaciger hasari ile seyreden bir hastalik tablosudur. Tek nedeni aspirin kullanimi degildir. Ama viral enfeksiyonlarda aspirin kullanilan olgularda sikliginin arttigina dair yayinlar vardir. Aniden atesi yükselmis bir çocukta etken viral midir degil midir diye arastirmaya çogu kez zaman olmayacagi için aspirin yerine parasetamol kullanmak daha güvenli bir seçenek olmaktadir.
Soru: "Çocugum havale geçirirken, ne yapmaliyim?"
Yanit: Yaptiginiz tüm müdahalelere ragmen çocugunuz gözlerini bir noktaya dikip sizinle iletisimini kaybeder, agzi köpürür, vücudunda kasilmalar meydana gelirse ilk yapilacak sey panige kapilmamaktir. Onu hemen yere yatirin, ayiltmaya çalismayin, saga sola kosup yalniz birakmayin, yaninda durun. Kusarsa gövdesini ve basini bir yana çevirin. Dislerinin arasina elinizi ya da bir cismi sokusturmaya çalismayin, zorlamayin. Eger kendiliginden aralanmis ise bükülmüs bir kumasi araya hafifçe sokabilirsiniz. Bu uygulamada amaç dilin isirilmasini önlemektir. Tekrar ediyorum bir sey sokmak için zorlamak yok!
Havale bir kaç dakika içinde kendiliginden duracaktir. Sabirla bekleyin (bu bekleyis insana saatler geçiyor hissini veriyor olsa da) .. Havale geçiren çocugu kapip soguk dusun altina sokmayin. Siz dus yaptirsaniz da yaptirmasaniz da havale duracaktir. Havale durduktan sonra doktorunuza bas vurun. O gereken tedaviyi düzenleyecektir. Eger havale durmuyorsa vakit yitirmeden acil servisi olan bir hastaneye götürürün.
Soru: "Hastanede neler yapiliyor?"
Yanit: Hastanede çocugunuzun solunum yollari aspiratör denilen aletle temizlenecek, oksijen solutulacak, makatindan içeriye havale durdurucu madde (diazepam, klonazepam) verilirken bir yandan serum takilacaktir. Havale bu sekilde de sona ermezse damar yolundan havale durdurucu maddeler verilebilir. Çocugunuz bir süre gözlem altinda tutularak gerekli incelemeler yapilacaktir. Atesin nedeni saptandiktan sonra asil nedene yönelik tedaviler düzenlenecektir. Kompleks atesli havale geçiren çocuklara uzunca bir süre (6 ay-2 yil) havale önleyici ilaç kullanilmasi gerekebilir.