Geçmiş olsun canım. benim oğlum da hastalanmıştı daha başında götürdüm dr soğuk. algınlığı. dedi peditus ve burun spreyi verdi. ben de peditusu kullanmak. istemedim ama birkaç gün. içinde. ateşi. yükseldi. sonra da antibiyotik kullanmak. zorunda. kaldım moralim de çok bozuldu drlara niye güvenemiyoruz ,kim doğru söylüyor. kim yanlış ? Çok. acayip. bilgi kirliliği. var nasil. yapıcaz hiç. bilmiyorum . Allah. yardımcmız. olsun . netten hangi dr.u takip ediyorsun?
Canım ben karar verdim artık kafama takmicam annemim dedii gibi bu ilaç zehir değil adamlar bunca yıl boşuna okumamış biz inadımızla içirmeyip çocukları daha kötü ediyoruz benim 2 deefa başıma geldi vicdan azabı çektim ben kendi doktoruma da sordum evet doğru dedi yan etkisi var ama uzun süre kullanırsan zaten kadın 3 en fazla 5 gün içir diyor. Canım ben ilaçlarla ilgili bir yazı paylaşmıştım aklımada yattı bir bakyım bulursam tekrar paylaşyım..
Ateş Düşürücüler ve Soğuk Algınlığı İlaçları !
Ateş düşürücü ağrı kesicilerle ilgili bol bol haber çıkıyor. Özellikle geçen mart ayında çıkan haberler çok yankı yaptı çünki gazetelerde yayınlanan haberler �bu ilacı çocuğunuza vermeyin.� gibi başlıklar taşıyordu. Nedir işin aslı? Ateş düşürücüler ağrı kesiciler çocuklarda nasıl kullanılmalı?
Mart ayında çıkan haber İngiltere kaynaklıydı ama bizim basınımızda çıkan haberin aslında gerçeğiyle çok bir bağlantısı yoktu. İngiltere�de eczane ya da süpermarketlerde rafta satılan ateş düşürücü artı soğuk algınlığı ilaçları (calpol cold mesela) raftan kaldırılıp iki yaşından küçük çocuklara doktor reçetesi ile verilecekti çünki bebeklere verilen yüksek dozlar yüzünden bebek ölümleri olmuştu. Bu ne ilacın yasaklandığı anlamına geliyordu ne de kullanılmaması gerektiği. Zaten sade parasetamollü ilaçları kapsamıyordu bile ( calpol,minoset).Türkiye�de bir süre panik yaşandıktan sonra işin gerçeği ortaya çıktı ama hala ateş düşürücüler ve soğuk algınlığı ilaçları konusunda ciddi bir kafa karışıklığı var.Genel hatlarıyla bu tip ilaçların kullanımı konusunda birkaç şeye değindikten sonra teker teker ilaçların özellikleri ve kullanımından bahsetmeye çalışacağım.
Öncelikle her ilaç , ilaçtır bu unutulmamalı. Her ilacın da yan etkisi olabilir.Tüm ilaçlar ya böbrekten ya karaciğerden emildikleri için aşırı dozda (önerilenin üstünde) kullanılırsa böbrek ya da karaciğere zararları dokunabilir.Çocuklarda ilaç çalışmaları daha zor ve soğuk algınlığı ilaçları gibi ilaçlar güvenli kabul edildiğinden daha da az araştırma yapılıyor.
Özellikle 0-2 yaş arası çocuklarda ilaçları çalışmak çok zor ve bu yaştakilerin metabolizması büyük çocuklara göre ciddi farklar gösterebiliyor. Çocuk bir hastalık geçirdiği zaman vücudun bu hastalığın ortadan kaldırılması ile ilgili bir stratejisi oluyor. Nedir bu? Bağışıklık hücrelerini yürürlüğe sokmak ve sonra onların salgıladıkları maddeler de ateş gibi bulgulara neden oluyor. Yine hapşırık öksürük vücudun kendin virüslerden mikroplardan korumak iin geliştirdi bir mekanizmanın sonucu.
Çocuklara ilaç verirken vücudun planını bozmamayı,kendi doğal stratejilerini engellemek yerine güçlendirmeyi hedef almak gerekmektedir.
ATEŞ DÜŞÜRÜCÜLER
PARASETAMOL (piyasadaki birkaç örneği calpol,tamol,minoset) 0 yaştan itibaren kullanılan tek ateş düşürücüdür. Ağrı reaksiyonunu da bloke ederek ağrı kesici işlevi de görür.Parasetamol karaciğerden emilir. Bu yüzden uzun süre kullanımı ya da doz aşımı yapılması karaciğere zarar verebilir. Yine karaciğerde rahatsızlık varsa dikkatli kullanılmalıdır. Ancak karaciğerde problem olmayan çocuklarda bir soğuk algınlığı süresince (7-10) gün doğru dozda düzenli kullanımında sorun yoktur.
Bazı soğuk algınlığı ilaçlarının içinde de ateş düşürücü parasetamol olduğu için, parasetamol içeren şuruplarla birlikte kullanırken dikkat edilmelidir. Örneğin peditus/aferin/ viks gibi şuruplar calpol/minoset/tamol gibi ateş düşürücülerle aynı anda verilmemelidir.
Mideyi çok rahatsız etmez. Fitil formu da vardır. Ağızdan alamayan ya da kusması olan çocuklara bu formda verilebilir.
İBUPROFEN(piyasadaki birkaç örneği ibufen,pedifen,dolven) 6 aydan itibaren kullanılabilir. Etkin bir ateş düşürücü ve ağrı kesicidir. Antienflamatuar etkisi de vardır.Mide problemi olan çocuklarda dikkatli kulanılması gerekir çünki mideye zarar verebilir. Bu ilaç karaciğer değil böbrekten emilir. Yine böbrek yetersizliği olan çocuklarda dializ hastalarında dikkatli kullanılmalıdır.Çok yüksek dozda alımı böbreğe zarar verebilir. Ancak altta yatan kronik problemi bulunmayan çocuklarda düzenli kullanımı sorun yaratmaz. Ateş düşürmek için sirkeli ya da aspirinli su ile kompres önerilmez. (Çocukta cilt kaynaklı sıvı kaybına neden olabilir.)Ancak vücudu ılık banyo ya da ılık su kompresi ile soğutmak tavsiye edilen bir yöntemdir.
ÇOCUKLARDA ASPİRİN KULLANILMAZ.(Çünki viral hastalık geçirirken Reye sendromu denen karaciğer yetmezlikli tabloya neden olabilir.)
SOĞUK ALGINLIĞI İLAÇLARI
SERUM FİZYOLOJİK En etkili soğuk algınlığı ilacıdır. Burun spreyi ya da burna sıkılan ampul olarak kullanılır.Tamamen doğal olduğu için hiçbir yanetkisi yoktur. Soğuk algınlığı ya da gribin başında bolca kullanılmaya başlanması hastalığın ilerlemesini engelleyebilir. Onun dışındaki soğuk algınlığı ilaçları bütün çocuklarda çok dikkatli kullanılmalıdır. 0-2 yaş arasında çok nadiren ve ancak doktor kontrolünde kullanılabilirler.
DEKONJESTANLAR (BURUN TIKANIKLIĞINI GİDERENLER) PSEUDOEFEDRİN (piyasadaki örnekleri sudafed şurup,aktifed şurup) Dekonjestandır. Burun tıkanıklığını giderir. En etkili dekonjestanlardan biridir. Piyasada satılan tek başına olduğu ya da öksürük şurupları ile karışık olduğu şuruplar vardır. Yan etkileri :Bazı çocuklarda huzursuzluk,hatta agresiflik,uyku bozuklukları,hatta çok kullanımında tansiyon yüksekliğidir. Amerika�da artık eczacıya sormadan alınamamaktadır bunun sebebi de Piyasadaki psödoefedrinli ürünleri yüksek dozda kullanılıp istismar edilmesidir (yüksek dozda amfetamine benzer etki yapar.) Burun tıkanıklığı çok kötü olduğunda tedavide yeri vardır ancak doktora sorulup kullanılmasında ve kullanımının bir haftayı geçmemesinde fayda vardır.
ÖKSÜRÜK ŞURUPLARI Öksürüğü baskılayanlar,söktürücüler ve balgam çözücüler olmak üzere üçe ayrılır. 0-2 yaş çocuklarında kullanımınına dair tatmin edici çalışmalar olmadığı için çok zorunlu olmadıkça kullanmamak gerekir. Öksürük şuruplarının etkisi ( baskılayıcı olanlarının) o an için öksürüğü bastırmaktır. Tedavi edici ya da hastalığın ilerlemesini engelleyici etkileri yoktur. Huzursuzluk,tansiyon yüksekliği gibi yan etkiler görülebilmektedir. Özellikle balgam çözücü şurupların bronşit gibi hastalıkların tedavisinde yeri vardır. En iyi öksürük şurubu doğal ilaçlardır. Örneğin limonla karıştılmış bal,dut pekmezi,kekik ve zencefille hazırlanmış çaylar öksürük şuruplarından fazla işe yarayabilmektedir.Öksürük vücudun doğal savunma mekanızması olduğundan baskılamak bazı durumlarda doğru değildir.
ANTİHİSTAMİNİKLER(piyasadaki örnekleri zyrtec,claritin,aerius,cetirizine,fenotral) Çoğu alerji ilacı olarak piyasaya sürülse de soğuk algınlıklarında da kullanılabilirler. Yan etki profilleri oldukça güvenlidir. Burun tıkanıklığı ve geniz akıntısını gidermede etkindirler. Yine de en önemli etkilerinin semptom gidermek olduğu, tedavi edici etkisinin olmadığı bilinmelidir.Ancak gece burun tıkanıklığını gidermede diğer ilaçlardan daha etkin ve daha güvenlidirler.
Dr. Beril Bayrak Bulucu