Yumuşak pijamalarınızı giymişsiniz, ayaklarınızda pofidik terlikler, üstünüzde sıcacık bir battaniye, dışarıda romantik bir yağmur yağıyor, hatta belki de pamuk pamuk kar atıştırıyor.
Sonra sokakta bir ses yankılanıyor. "Bozaaaaaaaaaaaa!" Burnunuza tarçın kokusu ve yeni kavrulmuş leblebi kokusu geliyor bir anda. Bir anda içiniz ısınmaya başlıyor. İşte kışın geldiğini tam o anda anlıyorsunuz.
Taa Osmanlı döneminden bugüne gelen geleneksel bir içecek boza. Temel olarak mısır, buğday, arpa, darı, pirinç ve yulaftan oluşan boza içimiyle keyif vermesinin yanı sıra içerdiği demir, fosfor, A, B1, B2 ve E vitaminleri sayesinde sağlığa da çok faydalı.
Boza nedir? Faydaları nelerdir?
Eskiden soğuk kış günlerinde mahalle aralarında “bozaaa, bozacı geldi, bozaaaa!” diye çığırarak bozacılar dolaşırdı. Boza, en çok tüketilen içeceklerdendi…
Şimdilerde mahalleleri dolaşıp boza satan pek yoksa da boza hala kış günlerinin vazgeçilmez içeceklerinden. Ortaya ilk çıkışı 8-9 bin yıl önce Mezopotamya’ya dayanan boza, Türklerin göçleriyle dünyaya yayılmıştır, bu nedenle de Türk içeceği olarak bilinmektedir. Türkler tarafından ilk olarak Orta Asya’da yapılmaya başlanan boza, Akdenizli tüccar gemiciler aracılığıyla Mısır ve Kuzey Afrika sahillerine, Volga Nehri kıyısından Balkanlar’a yayılmıştır.
Boza, darı irmiği, su ve şekerden üretilen alkolsüz, hafif mayalı bir içecektir. Bozanın yoğun olarak içildiği mevsim Eylül – Mayıs ayları arasıdır. Uygun şartlarda (+4°C’de) muhafaza edilirse 365 gün 4 mevsim içilebilen bozanın içilebilecek kıvamını koruduğu süre ise asgari 15 gündür. Boza bozulmaz ama hiçbir katkı maddesi kullanılmadığı için gün be gün ekşir.
Bozanın yapıldığı tahıl türüne göre çeşitleri bulunur. Yabancı ülkelerde yapıldığı yerin başlıca ürününe göre mısır, arpa, çavdar, yulaf, buğday, karabuğday, Arnavut darısı gibi tahılların unu mayalandırılarak yapılır.
Boza Nasıl Yapılır?
Karbonhidrat ve proteinin yanı sıra birçok besin öğesini içerdiğinden besleyici özelliği nedeniyle “sıvı ekmek” olarak anılan bozayı yapabilmek için ilk olarak darı bitkisi değirmende öğütülerek kepek elde edilir. Elde edilen darı kepeği geniş bir kazanda su ile birlikte koyu kıvama gelinceye kadar kavrulur. Kavrulduktan sonra elekten geçirilerek öz haline getirilir. Bu hale gelen boza, eski boza veya hamur mayası ile mayalandırılarak serin bir yere bırakılır. Mayalandıktan sonra en belirgin özelliği olan ekşimsi tadı alabilmesi için şeker ilave edilir.
Bozanın saklama koşulları nasıl olmalı?
Hammade olarak bakırdan elde edilen bardaklar, tabaklar ve kazanlarda saklanmamalıdır. Mermer küpler veya cam sürahilerde bekletilmeli ve cam bardaklar ile servis edilmelidir. 4 mevsim içilebilen boza, uygun şartlarda +4°C’ de muhafaza edilirse en az 15 gün kıvamını korur.
Bozanın faydaları neler?
Boza, keyifli içiminin yanı sıra içerdiği aktif mayalar sayesinde probiyotik etkisi de bulunan bir içecektir ve bu sayede hem bağırsak faaliyetlerini düzenler hem de hazmı kolaylaştırır. Peki, probiyotik nedir? Yiyeceklerde bulunan canlı, belli biyolojik yapıları yeterli sayıda içeren, insan bağırsağına adapte olan ve küreyerek mikroflorayı değiştiren ve kişinin sağlığı için yararlı etki gösteren oluşumlardır. Diğer basit bir tanımlamayla da probiyotikler; yeterli miktarda verildiğinde insanda sağlıkla ilgili yararlı etkiler ortaya çıkaran canlı organizmalardır.
- İçerdiği aktif mayalar sayesinde emziren annelerde süt yapımını artırır.
- Nitrozamin gibi kanserojen maddelerin vücuttaki oluşumunun önlenmesine yardımcı olur.
- İçerdiği aktif mayalar ve faydalı bakteriler sayesinde probiyotik etkisi vardır.
- Gribal enfeksiyon gibi, birçok enfeksiyona karşı bünye direncini artırır.
- Zengin protein ve B vitamini içeriği nedeniyle enerji ihtiyacı fazla olan kişiler, gebeler ve sporcular için çok faydalıdır.
- Bozanın mayalanması sırasında oluşan laktik asit, hazmı kolaylaştırmada çok yardımcıdır.
- İçerdiği laktik asit nedeniyle bağırsak florasını düzenleyici role sahiptir.
- Mide bezlerinin faaliyetlerini olumlu yönde etkiler.
- B kompleksi içerdiğinden beslenmede önemli role sahiptir.
- Zihin açıcı ve sinirleri dinlendirici etkisi vardır.
Evde boza nasıl yapılır?
Malzemeler :
2 bardak bulgur
21 bardak su
2 çorba kaşığı un
1/2 bardak yoğurt
1/2 tatlı kaşığı kuru maya
2,5 çorba kaşığı şeker
1/2 çorba kaşığı vanilya
2 çorba kaşığı tarçın
Hazırlanışı :
Bulguru büyük bir tencereye koyup 12 bardak su ile üzeri kapalı olarak oda sıcaklığında 1 gece bekletin. Kısık ateşte 2 saat pişirin. Mutfak robotuna koyup çekin ve süzgeçten geçirin. Karışımı buzdolabına koyun. Süzgecin üzerinde kalan bulguru yeniden tencereye koyun ve 8 bardak su ilave edip kısık ateşte 1 saat daha pişirin. Süzgeçten geçirip buzdolabına koyun. Unu küçük bir tencereye koyup üzerine 2/3 bardak su koyun ve kısık ateşte sürekli karıştırarak koyulaşıncaya dek pişirin. Ateşten alıp içine 2 çorba kaşığı şeker koyup eriyinceye dek karıştırın. Ilıyınca içine yoğurt katın. Mayayı 1/4 bardak ılık suda ezip 5 dakika bekletin ve yoğurt karışımına katın. Ilık ortamda 30 dakika bekletin. Mayalı karışımı ezilmiş bulgura ekleyip oda sıcaklığında yaklaşık 1-2 gün bekletin ve ara sıra karıştırın. Vanilya ve kalan şekeri ekleyip şeker iyice eriyinceye dek karıştırın. Leblebi ve tarçınla servis yapın. Bu karışım buzdolabında 2-3 gün bekletilebilir.
ALINTIDIR...
