Servikal Mukus Nedir? Nasıl Takip Edilir?
Rahim ağzındaki hücreler tarafından yapılan sümüksü maddeye servikal mukus denir. Yumurtlama ve yumurtalık hormonlarının etkilerini izlemenin en iyi yollarından biri de servikal mukustaki değişikliklerdir. Ancak bu yöntem de sık uygulanan, pratik ve güvenilir bir yöntem değildir. Banyoda iken vaginaya parmak sokularak rahim ağzından bir parça mukus alınarak, iki parmak arasında yoğunluğu ve uzama miktarı kontrol edilir. Siklusunun başında mukus kalın, mat esnekliği azdır. Yumurtlamadan 1-2 gün önce berrak, kaygan ve elastik bir mukus oluşur. Kadın mukusu parmakları arasına aldığında kayganlığı hisseder. İşaret ve baş parmakları arasında mukus varken parmaklarını açtığında mukus (5-10 cm kadar) uzayacaktır. Sperm bu mukus içerisinde beslenip korunarak yumurtaya ulaşabilir. Bu mukus olmadan spermler vaginal kanal içinde uzun süre yaşayamazlar. Yumurtlamadan sonra servikal mukus kaba ve hamur gibi yapışkan hale gelir. Beklenen adetten hemen önce çok az mukus vardır ve rahim ağzı neredeyse kurudur. Servikal mukustaki değişiklikler BBT takip kartına not edilebilir ve bu şekilde takip edilebilinir.
Ader siklusu boyunca boyunca serviks tarafından üretilen servikal mukus ,seviks sıvısı olarak da adlandırılabilir. Ader siklusu boyunca yumurtalık hormonlarına göre değişen servikal mukus, servikste (rahim ağzında) ya da vajinaya geçtikten sonra gözlemlenebilir.
Kandaki östrojen hormonunun varlığını ve düzeyini anlamanın en kesin ve kolay yöntemi, periyodunuz boyunca değişiklik gösteren servikal mukusu gözlemlemektir. Bu değişimi gözlemlemek size yumurtlama durumunuz yani doğurganlığınız hakkında çok şey söyler.
Östrojen miktarı artıp yumurtlama yaklaştıkça, çok miktarda servikal mukus oluşmaya başlar. Bu dönemde servikal mukus ince, esnek, suya benzeyen bir haldedir ve spermin yaşaması ve ilerleyebilmesi için uygun bir ortam sağlar. En doğurgan yani yumurtlamanın en yakın olduğu zamanlar servikal mukus yumurta beyazını andırır.
"Yumurta beyazı" kıvamındaki servikal mukus spermin beslenip rahatlıkla ilerleyebileceği ve yumurtlamaya yakın olan birkaç gün yaşayabileceği bir ortamdır. Bu tip servikal mukus mevcut olduğunda spermler rahatlıkla üreme kanalları boyunca ilerleyebilir. Spermler üreme kanalları içindeki bu ortamda yumurta gelene kadar yaşayabilirler. Yumurta beyazı kıvamındaki servikal mukus yumurtlamanın gerçekleşmesinin ardından kısa bir sürede kurur.
Servikal mukus spermlerin yaşamasını değişik şekillerde destekler:
• Spermlerin vajina ortamından üreme kanallarına girmelerini sağlar.
• Spermleri süzerek sadece yapısal olarak normal olanların üreme kanalına alınmasını sağlar.
• Spermlerin biyo-kimyasal olarak besler ve destekler.
• Spermleri koruyarak yumurtlama zamanı gelene kadar her an kadar yeterli miktarda mevcut olmalarını sağlayarak döllenmenin gerçekleşmesine yardımcı olur.
Servikal mukus periyottan periyoda ya da kadından kadına değişiklik gösterebilse de, tipik bir periyotta olarak aşağıdaki şekilde değişiklik gösterir:
1. Adet kanamasının hemen ardından vajinada kuru bir his vardır ve az ya da hiç servikal mukus gözlenmez.
2. Birkaç kuru günün ardından genelde "yapışkan" veya "yumuşak" olarak adlandırılabilecek ama ıslaklık hissi vermeyen bir servikal mukus gözlenebilir. Bu tarz servikal mukus genel olarak spermlerin yaşaması için çok uygun bir ortam sağlamasa da, yumurtlamadan önce olan bu dönem olası doğurgan olarak tanımlanabilir.
3. "Yapışkan" günlerin ardından birçok kadın "krem kıvamında" olarak adlandırılabilecek bir servikal mukus gözler. Bu sıvı beyaz, sarı ya da bej renkte olabilir ve bir losyon veya krem gibi görünür ve hissedilir. Bu dönemde vajinada ıslaklık hissi olabilir ve bu artan doğurganlık belirtisidir.
4. En doğurgan dönemi gösteren servikal mukus çiğ yumurta beyazını andırır. Kaygandır ve parmaklarınız arasında birkaç cm uzayan bir kıvama sahiptir. Genelde berraktır ve suya benzer. Vajinada ıslaklık hissi vardır. Bu servikal mukus spermler için en uygun ortamdır. Meni sıvısına çok benzer ve meni gibi spermlerin ilerlemesine destek olur.
5. Yumurtlamanın ardından, ıslak servikal mukus kurur ve vajina bir sonraki adet kanamasına kadar kuru kalır. Bazı kadınlar yumurtlamanın ardından da doğurgan dönemde görülebilecek kalitede servikal mukus gözlemleyebilir. Bunun sebebi korpus luteumun ürettiği az miktardaki östrojendir ve yumurtlama tespit edildikten sonra kesinlikle doğurgan bir dönemi işaret etmez.
Servikal mukusun yorumu ise aşağıdaki gibi yapılır;
Kuru …Muhtemelen doğurgan değil
Yapışkan …Muhtemelen doğurgan değil
Krem kıvamında …Muhtemelen doğurgan, yumurtlamaya yakın
Su kıvamında …Doğurgan, yumurtlamaya yakın
Yumurta akı kıvamında…En doğurgan, yumurtlamaya çok yakın