MİGREN NEDİR?
Başı ağrımayan insan sayısı çok azdır ve toplumun %2 lik bir kısmını oluşturmaktadır. Herkes hayatının belli dönemlerinde baş ağrısı çeker. Fakat nedeninin kötü bir vaka olması (beyinde tümör, felç) çok nadirdir. Migren ise hayatı tehdit eden tehlikeli bir hastalık değildir. Genelde ataklar halinde ortaya çıkan, kafanın tek tarafına yerleşen, zonklayıcı bir baş ağrısı şeklidir. Ataklar 4 saat ile 72 saat arasında değişebilir. Bu ataklar sırasında baş ağrısının yanısıra bulantı, kusma, normal ışık ve sesten rahatsız olma gibi şikayetler de görülebilir.
Migren artık sinirsel(nörolojik) bir hastalık olarak kabul edilmektedir. Beyinde bulunan bazı kimyasal maddelerin (serotonin gibi) azalması ya da etki göstermemesi sonucu ortaya çıktığı düşünülmektedir. Kişi karanlık, sesten uzak bir odada uyumak ister. Günlük yaşamı engelleyen bir durumdur. Tedavi edilebilir.
MİGREN KİMLERDE GÖRÜLÜR?
Migrenin kadınlarda görülme sıklığı erkeklerdekinin üç katıdır. Bu farklılığın sebebi kadındaki hormonal değişikliklerdir. Hastaların çoğunda atak 40 yaşından önce ortaya çıkar. Bu da genelde ergenlik çağına denk gelir. 50
yaşının üstünde birinde migren başlama ihtimali zayıftır. Kadınlarda çoğunlukla orta yaşlarda ortaya çıkmaktadır.
NİÇİN MİGREN HASTASI OLURUZ?
Nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte beyin kandamarları ve beynin sinir iletimindeki kimyasal madde değişiklikleri sonucu ortaya çıktığı düşünülmektedir. Kadınlardaki hormon değişikliği migren ağrısına yol açabilir. Genetik (aileden gelen, kalıtsal) faktörler konusunda çalışmalar sürmektedir. Annesi ya da babası migren hastası olan birinin migren hastası olma ihtimali %40 dır. Hem annesi hem babası migren hastası olan birisi %75 oranında migren hastası olabilir ki bu çok yüksek bir ihtimaldir.
MİGREN TİPLERİ NELERDİR?
Toplumda en çok oranda görülen iki farklı migren tipi vardır:
- BASİT MİGREN: Migrenli hastaların %75 inde görülür. Aurasız migren atakları vardır. Adi migren de denir. Sıklıkla bayanlarda görülür. Tek ya da çift taraflı baş ağrısı görülür. Kusma nadirdir.
- KLASİK MİGREN: Auralı migren atakları görülür. Migrenli hastaların %10’unu oluşturur. Çocuklukta ergenlikte başlar. İlk atak 40 yaşından sonra gelir. 2-6 saat kadar sürer. Kişinin görme alanında boşluk vardır. Hasta boşluk olan yeri göremez. Başın tek tarafı ağrır. Bulantıyla birlikte kusma buna eşlik eder.
- Baş ağrısız auralı migren: Uzun süre boyunca auralı migren yaşayan bir kişide zamanla baş ağrısı geçer veya azalır.
- Baziler migren: Bilinen migren belirtileri yanında cümle kurmada güçlük, baş dönmesi, çift görme, kulakta çınlama ve dengesizlik görülebilir. Daha sonra migren baş ağrısı başlar.
- Hemiplejik migren: Hem auralı migren hem de kol ve bacak dahil vücudun bütün yarısında kas güçsüzlüğü veya felç görülür. Atak süresince devam edebilir.
- Status migrenozus: 3 günden fazla süren migren ataklarıdır. Boyun ve omuzdaki kasların kasılmasına bağlı olarak ortaya çıkabilir.
- Retinal migren: Baş ağrısıyla birlikte bir gözde görme bozukluğu olur. Kısa sürelidir. Göz muayenesinde herhangi bir bulguya rastlanmaz.
- Oftalmoplejik migren: Baş ağrısı ve gözün hareketlerini kontrol eden sinirlerin bir bölümünde felç vardır.
MİGRENİN BELİRTİLERİ NELERDİR? MİGREN KAÇ EVREYE AYRILIR?
Hasta migren sırasında bir müddet kendini soyutlamak, dinlenmek ihtiyacı hisseder. Bazı belirtiler hastayı baş ağrısından daha çok rahatsız edebilir. Migreni beş evreye ayırabiliriz:
UYARICI BELİRTİLER
- Yorgunluk,
- Işıktan ve sesten rahatsız olma,
- Kaslarda ağrı,
- Mide bulantısı, kabızlık, ishal,
- Susuzluk, idrara sık çıkma
- Huzursuzluk, üzüntü gibi belirtiler migren atağının geleceğini gösterebilir.
Migren ağrısından ortalama 20 dakika kadar önce görülen dönemdir. Tek taraflı görme kaybı, kör nokta, ışınsal tarzda renkli titrek çizgiler, ışık çakması, kolda bacakta karıncalanma, uyuşma hissi olabilir. Örneğin aura dönemi geçiren bir hasta bu durumu şöyle tanımlamaktadır: Kısmi görme kaybı yaşıyorum. Bu hep baş ağrım olmadan hemen önce oluyor. Ortalama yarım saat sürüyor. Baş ağrım başladığında görmem normale dönüyor.
Aura migren habercisi olarak kabul edilmektedir.
BAŞ AĞRISI DÖNEMİ
72 saate kadar sürebilen bir dönemdir. Başın tek tarafında zonklayıcı bir ağrı vardır. Bazen başın iki tarafı da tutabilir. Hareket ederken ağrı artar. Bununla birlikte bulantı, kusma, ışık ve gürültüden rahatsız olma gibi durumlar mevcuttur. Bir migren hastası bu dönemi şöyle özetlemektedir:
Kafam zonkluyor, beynim patlayacak gibi oluyor. Normal ışık bile beni rahatsız ediyor. Kafamın yerinden fırlayacağını düşünüyorum. Midem bulanıyor. Huzursuz biri oluyorum. Atak başladığı sırada üşüyorum.
AĞRININ GEÇMESİ DÖNEMİ
Ağrının geçmesi için uyumaya çalışmak biraz rahatlamanızı sağlar. Ama ağrının geçmesi için yapılması gerekenler kişiden kişiye değişebilir. Çocuklarda kusma çok faydalı olabilir. Kimisi için de mutlaka ilaç tedavisi gerekir. Bazı hastalar ise atağın geçmesini bekler çünkü başka bir şeyin işe yaramadığını söylemektedirler.
İYİLEŞME DÖNEMİ
Atak geçtikten sonra, daha doğrusu baş ağrısı geçince, bir gün boyunca kendinizi çok yorgun hissedebilirsiniz. Çok yorucu bir işten çıkmış gibi olursunuz. Bazı hastalar ise baş ağrısından sonra kendilerini gayet enerjik hissettiklerini söylemektedir.
MİGREN ATAKLARI NE KADAR SIKLIKLA GELİR?
Atak sıklığı değişken bir durumdur. Kişiden kişiye değiştiği gibi kişinin atak zamanı da değişken olabilir. Ayda 1-2 kez ya da haftada bir atak geçirilebilir. Ayrıca ataktan sonra uzun bir süre atak gelmeyebilir. Ama kesin olan bir şey var ki her gün migren atağı gelmez.
MİGRENİ TETİKLEYEN FAKTÖRLER NELERDİR?
Migren atağının gelmesi için tek bir tetikleyici yoktur. Zaten tek bir tetikleyici migren atağı oluşturmaz. Üst üste gelen etmenler atağın başlamasına sebep olur. Bir hastanede yapılan araştırmalarda migren hastalarından alınan cevaplara göre en sık görülen durumlar stres, hormonlarda değişiklik, halsizlik, yorgunluk ve öğün atlamadır. Çocuklarda aç kalma, az yemek yeme, kadınlarda adet dönemiyle ilgili hormonal değişiklikler migrene neden olabilir.
Şu faktörlerde migren tetikleyicisi kabul edilmektedir:
- Yeterince yememek,
- Bazı yiyecekler ve içecekler; eski peynir, çerez, çikolata, şarap, alkol, kafeinli içecekler, kahve, çay, katkı maddeleri,
- Çevresel faktörler; göz alıcı ışık, ağır koku, seyahat, çok yorulma, hava değişiklikleri,
- Hormonal değişiklikler; adet dönemi, gebelik, doğum kontrol hapları,
- Uyku problemi; uykusuzluk çekme ya da aşırı uyuma,
- Duygusal değişiklikler; endişe, üzüntü, tartışma, heyecan, depresyon, stres,
- Baş ve boyunda ağrı; göz, boyun, diş, çene ağrısı,
- Bu tetikleyicilerin hepsi bir kişide olmak zorunda değildir. Atak başlaması için yukarıdaki bir kaç neden yeterli olabilir.
Migren Ağrısı Nasıl Olur?
Migren deyince akla baş ağrısı gelir. Bu ağrı çok şiddetlidir. Hayatı sürdürmeniz çok güçleşir. Migren ağrısı çalışmayı, dinlenmeyi, eğlenmeyi, çalışmayı engelleyecek düzeyde şiddetli bir ağrıdır. Genellikle tek taraflı şakak, göz, baş yarısında olmakla birlikte tüm başta, alında, ensede, tepede olabilir.
Baş ağrısıdır ama tarif etmek zordur. Zonklayıcı, oyucu, saplanıcı, sıkıştırıcı, batıcı, patlayıcı, yanıcı benzeri tanımlamalar sıklıkla kullanılır.
Migren ağrısı sırasında kişi başını koparıp atmak isteyebilir. Başını duvarlara vurabilir. Başını yumruklayabilir. Sıkıca bağlayıp ya da bastırıp ağrıyı bir nebze azaltmaya çalışabilir.
Migren Atağı Sırasında Ne Yapılmalıdır?
Migren atağı başlangıcında alınan bazı ağrı kesiciler, migren özgü içeriği damar büzücü olan atağı durdurucu ilaçlar etkili olabilir. Mümkün olduğu kadarıyla ağrının başlayacağı hissedilir hissedilmez alınmalıdır. Ağrı zirve yaptığında morfin bile yapılsa fayda etmez. Migren ağrısının en zirve yaptığı dönemde damarlar genişlemiştir, dokuda ödem olmuştur. Ortalık savaş alanına dönmüştür.
Masaj, soğuk uygulama, başı sıkma gibi yöntemler de kısmi etkili olabilir. Annelerimiz başlarını tülbentle sıkarlardı. Şimdi soğuk migren bantları satılıyor.
Patates, karanfil, karabiber bağlayanlar var. cildi tahriş ettiği unutulmamalıdır. Alında ciltte yaralar oluşturuyor. Nane yağı veya naneli bazı cilde sürülen kremlerin kısmi etkisi olabilir.
Atak başladıktan sonra çok yapacak bir şey olmuyor. Mümkün olduğu kadarıyla uyaranın (ışık, ses, koku) az olduğu bir odaya çekilip atağı geçirmeye çalışmak gerekiyor.
Migrenin Tedavisi Nasıl Yapılmalıdır?
En önemlisi migrene bakışı değiştirmek gereklidir. Bu değişim hem hekimler hem hastalar açısından çok önemlidir. Hekimler migrenin bio-elektriksel bir hastalık olduğunu ve ilaçla tedavi edilemeyeceğini kabul etmeli ve ilaç bulma çabalarından vazgeçmelidir. Hastalar ise migrenin tedavisinin olduğunu kabul etmeli. Bu konuda arayış ve çaba içinde olmalıdır.
Migren bio-elektriksel bir olaydır. Tedavi edilebilir bir hastalıktır. Akupunktur, nöral terapi, gibi ilaç dışı tıp yöntemleriyle migrende iyi sonuçlar alınabilinmektedir. Migren tedavisinde Gökmen Yaklaşımı doğrudan nedene yönelik yaklaşımı ile çok başarılı olabilmektedir.
Kaynak: milliyet
