Prolaktin hormonu beyinde hipofizin ön lobundan salgılanan bir hormon olup, daha çok süt üretiminden sorumludur. Ancak süt üretim ve salgılamanın dışında adet düzeni ve üreme fonksiyonları üzerinde de önemli bir etkisi vardır. Prolaktin salgılanmasında artma olduğu zaman adet düzeni bozulmakta ve bazen adetin tamamen kesilebilmektedir. Adetten kesilme yakınması ile kliniğe başvuran hastaların üçte birinde prolaktin düzeyinde yükselme saptanmaktadır.
Prolaktin hormonunun yükselmesine neden olan en sık neden hipofizdeki küçük tümörlerdir. Bu tümörler 1 cmden küçük ise mikroadenom, daha büyükse makroadenom olarak tanımlanmaktadır. Bu hastalarda klinik olarak adet düzeninde bozulma veya adet görememe, göğüsten süt gelmesi ve çocuk sahibi olmada zorluk görülebilmektedir. Prolaktin düzeyi yüksek olan hastaların üçte birinde göğüsten süt gelir. Tanım olarak sütün uyarı veya sıkma ile değil, kendi kendine gelmesi gerekir. Prolaktin düzeyi yüksek olduğu halde adet düzeni normal olabilir ve göğüsten süt gelmeyebilir. Unutulmaması gereken bir durum prolaktin düzeyi normal olsa bile hipofizde tümör olabilir, yani hormondaki bozukluk derecesi klinik bulgularla uyum göstermeyebilir. Ayrıca hiçbir yakınması olmayan hastalarda da hipofizde tümör görülebilir. Yapılan çalışmalarda otopsi yapılan kadınların %9-27sinde hipofiz adenomu görülmüştür.
Göğüsten süt gelmesi, adet düzeninde bozukluk veya çocuk sahibi olmak isteyen hastalarda kanda prolaktin hormonu düzeyine bakılmalıdır. Hormon düzeyi yüksek olan hastalarda ne yapılmalıdır?
Eğer prolaktin 100 ng/mlnin altında ise sella grafisi adı verilen düz filmin çekilmesi gerekir. Bu filmde bir bozukluk görülürse MR veya CT (tercihen MR) çekilmelidir.
100 ng/mlden daha yüksek ise direk olarak MR çekilmelidir.
çok yüksek hormon düzeyleri (1000 ng/mlden yüksek) kötü huylu ve lokal olarak yayılabilen bir tümör varlığını düşündürür.
çok daha yüksek hormon düzeyleri tümörün kavernöz sinüse yayılmış olduğunu gösterir.
Büyük bir tümör var ve prolaktin düzeyi 100 ng/mlnin altında ise bu hipofiz dışında hipofize baskı yapan bir tümör olduğunu düşündürür.
Hormon düzeylerine bakılırken stress, eksersiz ve proteinli yemek alımı gibi hormon yüksekliğine yol açabilen uyaranların olmadığı bir dönemde bakılmalıdır. Tercihen sabah aç karına bakılmasında yarar vardır. Ayrıca tiroid bozukluklarına bağlı olarak da prolaktinde yükselme görülebileceği için TSH ve T4 gibi tiroid fonksiyonlarının gösteren hormon ölçümleride yapılmalıdır. Ayrıca prolaktin yüksekliğine neden olabilen ilaç(örn. psikiyatride kullanılan bazı ilaçlar ve bazı tansiyon ilaçları gibi) alınıp alınmadığı hastadan sorulmalıdır.
Prolaktin beyinde hipofiz adı verilen bir bölgeden salgılanan bir hormondur. Kandaki normal değeri 10-25 ng/ml'dir.