- 7 Mayıs 2007
- 269
- 107
Yaz saati uygulaması ne zaman başlayacak?
Yaz saati uygulaması, 28 Mart Cumartesi’yi Pazar’a bağlayan gece saatler, 1 saat ileri alınarak başlayacak.
Bakanlar Kurulu kararıyla 28 Mart Cumartesi’yi Pazar’a bağlayan gece saatler, 1 saat ileri alınacak. Yaz saati uygulamasına geçiş 29 Mart 2015 saat 03.00'ı gösterdiğinde olacak ve saatler 1 saat ileri alınacak.
Geçtiğimiz 2014 yılında yaz saati uygulamasına yerel seçimler nedeniyle ileri saate 1 gün gecikmeli geçilmişti.
Yaz saati uygulamasıyla birlikte memurların mesai saatleri de değişecek.
İstanbul Valiliği 26 Ekim tarihinde kış saati uygulaması ile birlikte mesai saatlerini 08.00-12.00 ile 12.30-16.30 olarak belirlemişti. 30 Mart 2015 tarihinden itibaren yeniden eski saatlere dönülecek ve memurların mesai saati 08.30-12.00 ile 13.00-17.00 arasında başlayacak.
Saatler neden geri alınıyor?
Türkiye'de yaz saati uygulaması ilkbaharda başlıyor ve sonbaharın ortasında bitiyor. Böylece 7 ay süresince ileri saat uygulaması yapılıyor. Yani saat için esas alınan 30 nolu meridyenken 45 nolu meridyen oluyor.
Kış mevsiminin başlamasına 1 ay kala ulusal saatlere esas meridyen, 45 nolu meridyen yerine 30 nolu meridyen olarak belirleniyor. Saatlerin geri alınması ise 5 ay sürüyor.
Saat değişiminden beklenen fayda ve tasarruf yaz saati uygulamasında gerçekleşiyor. Bütün bu değişimler, yaz saati uygulamasını kullanan başta AB ülkeleri olmak üzere diğer ülkelerle beraber yapılıyor.
Ne kadar avantaj sağlıyor?
İlkbaharda başlayıp sonbaharın ortasında biten 7 aylık uygulama ile birçok etkene bağlı olmakla birlikte yaklaşık 800 milyon-1 milyar kilovat saat arasında elektrik tasarrufu yapıldığı tahmin ediliyor. Bu tasarruf miktarı orta ölçekli bir hidroelektrik santralin yıllık üretimine karşılılık geliyor.
Politikacı sıcak, vatandaş soğuk
Ekvatora yakın ülkelerde yıl boyu gün ışığından faydalanılan bölüm ya hiç değişmiyor ya da çok az değişiyor. Ekvatora uzak ülkelerde ise gün ışığından faydalanılan zaman dilimi yıl boyu çok fazla değişiyor. Dolayısıyla Ekvatora uzak ülkeler yıl içerisinde yaz saati uygulaması yaparak gün ışığından daha fazla faydalanma yoluna gidiyor.
Türkiye, İspanya ile birlikte yaz saati uygulayan AB ülkeleri arasında ekvatora en yakın ülke konumunda bulunuyor. AB ülkelerinin tümünün yaz saati uygulaması yapması gerekiyor. AB’de bu konuda bir direktif bulunuyor.
Ancak uygulamanın verimliliği dünyada tartışılmaya devam ediyor. Politika yapıcılar uygulamanın enerji tasarrufu sağladığı için devamından yana tavır koyarken, vatandaşlar saat değişikliklerine sıcak bakmıyor. Uygulamanın verimliliği bilim dünyasında da tartışılıyor.
Enerji tasarrufu özellikle aydınlanma için harcanan enerjiden yapılıyor. Bu bağlamda ileri saat uygulaması ile sabah saatleri akşama kaydırılıyor. Isınma ise beklenen faydada ikinci sırada yer alıyor.
Türkiye'de ne zaman başladı?
Türkiye'de ise 1925 yılında 30 derece boylamının ulusal saate esas alınmasına karar verildi. 1978-1984 yılları arasında ise 45 nolu meridyen ulusal saat için esas alındı. 1984 yılında tekrar 30 nolu meridyen ulusal saat için esas alınmaya başlandı. Bu kararın gerekçesinde, 45 nolu meridyenin kullanılması ile sağlanan enerji tasarrufunun az olduğu fakat bankacılık ve benzeri işlemlerde Avrupa ülkeleri ile uyum sağlanması gerektiği ifade edildi. Buna karşın doğu ülkeleri ile benzer uyum sorunları daha da arttı.
Türkiye'nin AB'ye uyum süreci uygulamanın devamındaki en önemli etken durumunda bulunuyor.
Yaz Saati Uygulaması
Bilindiği üzere mart ayının son haftasonu kuzey yarımküredeki ülkeler yaz saati uygulamasına geçerler. Bu uygulama ekim ayının son haftasonuna kadar sürer. Ancak diğer taraftan, güney yarımküredeki ülkeler, yaz saati uygulamasına gitmezler. Bu yazıda güney yarımküredeki ülkelerin neden yaz saati uygulamasına gitmedikleri, matematiksel ve astronomik olarak nedenleriyle anlatılacaktır.
1 Gün Kavramı:
Astronomide iki farklı gün kavramı vardır: Güneş günü ve Dünya günü. Güneş günü, gökyüzünde Güneş’in (göreceli) 1 tur atıp aynı noktaya (en yakın) yere gelmesi için gerekli süredir. Bu süre ortalama 24 saattir ve halk arasında da 1 gün olarak tanımlanır. Dünya günü ise Dünya’nın kendi ekseni etrafında tam 360 derece(1 tur) dönmesi için gerekli olan süredir. Bu süre yaklaşık 23 saat 56 dakikadır. 4 dakikalık fark ise Dünya’nın Güneş etrafında dönmesinden kaynaklanır.
Dünya’nın Yörüngesi
Dünya’nın Güneş etrafındaki yörüngesi, bir odağında Güneş’in bulunduğu elipstir. Dünya ile Güneş arası uzaklık, elips yörüngeden dolayı, 4 Ocak günü minimuma iner(147.1 milyon km) 4 Temmuz günü maksimuma çıkar(152.1 milyon km) . Ortalama Güneş-Dünya uzaklığı ise 149.6 milyon km. dir.
Kepler Yasası
Kepler’in eşit zaman aralıklarında eşit alan tarama yasasına göre, Dünya Güneş’e yaklaştığında (4 Ocak) açısal olarak daha hızlı döner(1.018 derece/gün). Uzaklaştığında ise açısal olarak daha yavaş döner(0.953 derece/gün). Ortalamada ise 0.985 derece/gün açısal hız ile 365.24 günde 360 dereceyi tamamlayarak 1 yıl oluşur.
1 Güneş Günündeki Kayma Miktarı
Dünya Güneş’e yaklaştığında, açısal olarak daha hızlı döndüğünden dolayı, 1 Güneş günü için gerekli olan süre, 24 saatten biraz daha fazladır. (4 Ocak günü 1 güneş günü süresi 24 saat 0 dakika 8 saniyedir) . En uzak konumda ise 1 Güneş günü 23 saat 59 dakika 52 saniyedir. 1 Nisan ve 7 Ekim günlerinde ise 1 Güneş günü tam 24 saattir.
Gün Ortası Kavramı
21 Mart ve 23 Eylül günleri, eksen eğikliğinin etkisini göstermediği günlerdir. Bu günlerde Güneş tam doğu noktasından yerel saatle tam 06.00 da doğar, tam batı noktasından yerel saatle tam 18.00 da batar ve gün ortası yerel saatle tam 12.00 dır. Bu anda Güneş çıkabildiği en tepe noktasındadır ve tam güney yönündedir.
Kayma Miktarlarının Birikmesi
1 Nisan’dan itibaren Güneş günlerinde oluşan 8 saniyelik fazlalıklar , yaz geldikçe birikir. Biriken bu fazlalıkların sonucu Temmuz ayında normalde gün ortası yerel saatle 12 olması gerekirken, bu an, geriye doğru kayar. 11.30 civarı gün ortası oluşur, Güneş, bu kayma miktarının birikmesi neticesinde daha erken doğar ve daha erken batar. (bu kayma olayının aydınlanma süresi ile karıştırılmaması gerekir). Bu etki sadece kuzey yarımkürede gözlemlenir. Güney yarımkürede ise işler tersine yürür. Ocak ayı yaza denk geldiğinden, gün ortası ileri doğru kayar(yerel saatle 12.30) güneşin doğuşu ve batışı da ileri doğru kayar.
Yaz Saati Uygulaması
Kuzay yarımkürede yaz aylarında oluşan bu geriye doğru kayma miktarı sonucunda Güneş göreceli olarak(güney yarımkürede yaz aylarındaki) batma saatinden oldukça erken batar. Bu farklılığı gidermek için, kuzay yarımkürede yaz aylarında yaz saati uygulaması vardır. Benzer bir uygulama, güney yarım küre için gerekli değildir.
Yazan: Sedat CANLI (ODTÜ AAT)
Yaz saati uygulaması, 28 Mart Cumartesi’yi Pazar’a bağlayan gece saatler, 1 saat ileri alınarak başlayacak.
Bakanlar Kurulu kararıyla 28 Mart Cumartesi’yi Pazar’a bağlayan gece saatler, 1 saat ileri alınacak. Yaz saati uygulamasına geçiş 29 Mart 2015 saat 03.00'ı gösterdiğinde olacak ve saatler 1 saat ileri alınacak.
Geçtiğimiz 2014 yılında yaz saati uygulamasına yerel seçimler nedeniyle ileri saate 1 gün gecikmeli geçilmişti.
Yaz saati uygulamasıyla birlikte memurların mesai saatleri de değişecek.
İstanbul Valiliği 26 Ekim tarihinde kış saati uygulaması ile birlikte mesai saatlerini 08.00-12.00 ile 12.30-16.30 olarak belirlemişti. 30 Mart 2015 tarihinden itibaren yeniden eski saatlere dönülecek ve memurların mesai saati 08.30-12.00 ile 13.00-17.00 arasında başlayacak.
Saatler neden geri alınıyor?
Türkiye'de yaz saati uygulaması ilkbaharda başlıyor ve sonbaharın ortasında bitiyor. Böylece 7 ay süresince ileri saat uygulaması yapılıyor. Yani saat için esas alınan 30 nolu meridyenken 45 nolu meridyen oluyor.
Kış mevsiminin başlamasına 1 ay kala ulusal saatlere esas meridyen, 45 nolu meridyen yerine 30 nolu meridyen olarak belirleniyor. Saatlerin geri alınması ise 5 ay sürüyor.
Saat değişiminden beklenen fayda ve tasarruf yaz saati uygulamasında gerçekleşiyor. Bütün bu değişimler, yaz saati uygulamasını kullanan başta AB ülkeleri olmak üzere diğer ülkelerle beraber yapılıyor.
Ne kadar avantaj sağlıyor?
İlkbaharda başlayıp sonbaharın ortasında biten 7 aylık uygulama ile birçok etkene bağlı olmakla birlikte yaklaşık 800 milyon-1 milyar kilovat saat arasında elektrik tasarrufu yapıldığı tahmin ediliyor. Bu tasarruf miktarı orta ölçekli bir hidroelektrik santralin yıllık üretimine karşılılık geliyor.
Politikacı sıcak, vatandaş soğuk
Ekvatora yakın ülkelerde yıl boyu gün ışığından faydalanılan bölüm ya hiç değişmiyor ya da çok az değişiyor. Ekvatora uzak ülkelerde ise gün ışığından faydalanılan zaman dilimi yıl boyu çok fazla değişiyor. Dolayısıyla Ekvatora uzak ülkeler yıl içerisinde yaz saati uygulaması yaparak gün ışığından daha fazla faydalanma yoluna gidiyor.
Türkiye, İspanya ile birlikte yaz saati uygulayan AB ülkeleri arasında ekvatora en yakın ülke konumunda bulunuyor. AB ülkelerinin tümünün yaz saati uygulaması yapması gerekiyor. AB’de bu konuda bir direktif bulunuyor.
Ancak uygulamanın verimliliği dünyada tartışılmaya devam ediyor. Politika yapıcılar uygulamanın enerji tasarrufu sağladığı için devamından yana tavır koyarken, vatandaşlar saat değişikliklerine sıcak bakmıyor. Uygulamanın verimliliği bilim dünyasında da tartışılıyor.
Enerji tasarrufu özellikle aydınlanma için harcanan enerjiden yapılıyor. Bu bağlamda ileri saat uygulaması ile sabah saatleri akşama kaydırılıyor. Isınma ise beklenen faydada ikinci sırada yer alıyor.
Türkiye'de ne zaman başladı?
Türkiye'de ise 1925 yılında 30 derece boylamının ulusal saate esas alınmasına karar verildi. 1978-1984 yılları arasında ise 45 nolu meridyen ulusal saat için esas alındı. 1984 yılında tekrar 30 nolu meridyen ulusal saat için esas alınmaya başlandı. Bu kararın gerekçesinde, 45 nolu meridyenin kullanılması ile sağlanan enerji tasarrufunun az olduğu fakat bankacılık ve benzeri işlemlerde Avrupa ülkeleri ile uyum sağlanması gerektiği ifade edildi. Buna karşın doğu ülkeleri ile benzer uyum sorunları daha da arttı.
Türkiye'nin AB'ye uyum süreci uygulamanın devamındaki en önemli etken durumunda bulunuyor.
Yaz Saati Uygulaması
Bilindiği üzere mart ayının son haftasonu kuzey yarımküredeki ülkeler yaz saati uygulamasına geçerler. Bu uygulama ekim ayının son haftasonuna kadar sürer. Ancak diğer taraftan, güney yarımküredeki ülkeler, yaz saati uygulamasına gitmezler. Bu yazıda güney yarımküredeki ülkelerin neden yaz saati uygulamasına gitmedikleri, matematiksel ve astronomik olarak nedenleriyle anlatılacaktır.
1 Gün Kavramı:
Astronomide iki farklı gün kavramı vardır: Güneş günü ve Dünya günü. Güneş günü, gökyüzünde Güneş’in (göreceli) 1 tur atıp aynı noktaya (en yakın) yere gelmesi için gerekli süredir. Bu süre ortalama 24 saattir ve halk arasında da 1 gün olarak tanımlanır. Dünya günü ise Dünya’nın kendi ekseni etrafında tam 360 derece(1 tur) dönmesi için gerekli olan süredir. Bu süre yaklaşık 23 saat 56 dakikadır. 4 dakikalık fark ise Dünya’nın Güneş etrafında dönmesinden kaynaklanır.
Dünya’nın Yörüngesi
Dünya’nın Güneş etrafındaki yörüngesi, bir odağında Güneş’in bulunduğu elipstir. Dünya ile Güneş arası uzaklık, elips yörüngeden dolayı, 4 Ocak günü minimuma iner(147.1 milyon km) 4 Temmuz günü maksimuma çıkar(152.1 milyon km) . Ortalama Güneş-Dünya uzaklığı ise 149.6 milyon km. dir.
Kepler Yasası
Kepler’in eşit zaman aralıklarında eşit alan tarama yasasına göre, Dünya Güneş’e yaklaştığında (4 Ocak) açısal olarak daha hızlı döner(1.018 derece/gün). Uzaklaştığında ise açısal olarak daha yavaş döner(0.953 derece/gün). Ortalamada ise 0.985 derece/gün açısal hız ile 365.24 günde 360 dereceyi tamamlayarak 1 yıl oluşur.
1 Güneş Günündeki Kayma Miktarı
Dünya Güneş’e yaklaştığında, açısal olarak daha hızlı döndüğünden dolayı, 1 Güneş günü için gerekli olan süre, 24 saatten biraz daha fazladır. (4 Ocak günü 1 güneş günü süresi 24 saat 0 dakika 8 saniyedir) . En uzak konumda ise 1 Güneş günü 23 saat 59 dakika 52 saniyedir. 1 Nisan ve 7 Ekim günlerinde ise 1 Güneş günü tam 24 saattir.
Gün Ortası Kavramı
21 Mart ve 23 Eylül günleri, eksen eğikliğinin etkisini göstermediği günlerdir. Bu günlerde Güneş tam doğu noktasından yerel saatle tam 06.00 da doğar, tam batı noktasından yerel saatle tam 18.00 da batar ve gün ortası yerel saatle tam 12.00 dır. Bu anda Güneş çıkabildiği en tepe noktasındadır ve tam güney yönündedir.
Kayma Miktarlarının Birikmesi
1 Nisan’dan itibaren Güneş günlerinde oluşan 8 saniyelik fazlalıklar , yaz geldikçe birikir. Biriken bu fazlalıkların sonucu Temmuz ayında normalde gün ortası yerel saatle 12 olması gerekirken, bu an, geriye doğru kayar. 11.30 civarı gün ortası oluşur, Güneş, bu kayma miktarının birikmesi neticesinde daha erken doğar ve daha erken batar. (bu kayma olayının aydınlanma süresi ile karıştırılmaması gerekir). Bu etki sadece kuzey yarımkürede gözlemlenir. Güney yarımkürede ise işler tersine yürür. Ocak ayı yaza denk geldiğinden, gün ortası ileri doğru kayar(yerel saatle 12.30) güneşin doğuşu ve batışı da ileri doğru kayar.
Yaz Saati Uygulaması
Kuzay yarımkürede yaz aylarında oluşan bu geriye doğru kayma miktarı sonucunda Güneş göreceli olarak(güney yarımkürede yaz aylarındaki) batma saatinden oldukça erken batar. Bu farklılığı gidermek için, kuzay yarımkürede yaz aylarında yaz saati uygulaması vardır. Benzer bir uygulama, güney yarım küre için gerekli değildir.
Yazan: Sedat CANLI (ODTÜ AAT)
