Preeklampsi – Eklampsi
Gebelikte oluşabilen en ciddi sorunlardan biridir
Halk arasında ‘gebelik zehirlenmesi, albumin hastalığı’ olarak ta bilinen Preeklampsi , annede yüksek tansiyon, ödem ve idrarda bir protein olan albumin’in artışı ile kendini gösterir.Bu tabloya sara hastalığındaki gibi kasılma nöbetleri de eklendiğinde Eklampsi adını alır.
Genel olarak gebelikte yüksek tansiyon ;
Preeklampsi
Kronik hipertansiyon
Kronik hipertansiyon üzerine yerleşmiş preeklampsi
olmak üzere üç grupta incelenir.Preeklampsi 20. gebelik haftasından sonra ortaya çıkar ve mutlaka albuminüri (idrarla albumin atılmasında artış) ile birliktedir.Kronik hipertansiyon gebeliğin 20. haftasından önce de varolan hipertansiyondur.Böyle bir hastada 20. haftadan sonra klasik preeklampsi tablosunun yerleşmesi durumunda da Kronik hipertansiyon üzerine yerleşmiş preeklampsi tanısı koyulur.
Farklı adlarla anılsa da her üç tabloda da belirgin riskler söz konusudur.Preeklampside sorun kılcal damarlarda kan akımına karşı artmış dirençtir. Bu nedenle Bu şekilde dolaşımdaki kanın sıvı kısmı damarlardan doku arasına kaçarak ödemi oluşturur.Vücutta belirgin ödeme rağmen damar içindeki sıvı azdır ve bu durum bebeğe oksijen ve besin taşınmasını zorlaştırır. Hipertansiyon ve albuminürinin derecesi, ve bazı diğer faktörler göz önüne alınarak preeklampsi hafif ve şiddetli preeklampsi olmak üzere iki farklı şekilde ele alınır. Ağır preeklampside olaya karaciğer ,börek,beyin ,pıhtılşma sistemi ve diğer tüm organlarda da fonksiyon bozuklukları hızlı bir şekilde gelişebilir ve kısa sürede hasta belirgin şekilde ağırlaşabilir.
Preeklampsi olasılığının arttığı durumlar ;
Anne yaşının 20 nin altında ya da 35 in üzerinde olması
Düşük sosyoekonomik düzey
ılk gebelik ya da dördüncü gebelik ve ötesi
Çoğul gebelik
Polihidramnios
Fetal hidrops(farklı nedenlerle bebeğin tüm vücut boşlularının sıvıyla dolması )
Kronik hipertansiyon
ıyi kontrol edilmememiş şeker hastalığı
Obesite (Vücut kitle indeksinin 30 un üzerinde olması)
Preeklampsi sinsi seyredebilen ciddi bir hastalıktır.Çok ileri safhalara dek dikkat çekmeyebilir. Gebelikte düzenli tansiyon ölçülmesi bu açıdan son derece önemlidir.Her muayenede ultrasonografi kesinlikle tıbbi bir gereklilik değildir ama tansiyon mutlaka ölçülmelidir.Kontrollerin ayda bir yapıldığı dönemde kontroller dışında da fırsat bulduğunda tansiyon kontrolü yapılmasında yarar vardır.
Tansiyon ölçerken bazı detaylara özen gösterilmesinde fayda vardır.Herşeyden önce tansiyonu ölçülecek kişi en az 5 dakika kadar dinlenmiş olmalıdır. Genelde sağ koldan ölçüm yapılması tercih edilir.Sol kolda kan basıncı sağa göre biraz daha düşüktür.Gebelikte meydana gelen değişiklikler nedeniyle özellikle diastolik (küçük) tansiyonu ölçmek zordur.(Bazan bu değerin 0 ‘ a dek düştüğü sanılabilir) .Bu nedenle gebelerde kan basıncı ölçümü deneyimli biri tarafından yapılmalıdır.Bilekten kan basıncı ölçen elektronik aletlerden hatalı sonuçlar elde edilebilse de klasik tansiyon aletlerini kullanmakta zorlanan ve kan basıncı takibi önerilen anne adayları tarafından kullanılabilir.
Gebeliğin 20. haftasından sonra kısa sürede hızlı kilo artışı, dizin alt kısmında bacağın ön yüsünde sertçe hissedebildiğiniz tibia kemiğinin üzerine parmağınızla bastırdığınızda hemen geçmeyen çukurluk fark etmeniz ödem işaretidir.Ödem çoğu kez preeklampsinin üç temel bulgusundan ilk ortaya çıkandır.Böyle bir değişim fark ettiğinizde mutlaka doktorunuzla mutlaka iletişim kurun.
Preeklampsi şüphesinde anne adayından tam idrar tetkiki istnenir.ıdrarda albumin miktarının kabul edilen sınırın üzerinde olması beraberinde kan basıncı artışı ve ödem de bulunduğunda preeklampsi tanısı koymak için yeterlidir.
Vakaların çoğu hafif preeklampsi kategorisinde yeralır. Kan basıncının 160/100mmHg nın üzerinde olması, idrarda belli miktardan fazla albumin bulunması,görme bozuklukları ,karın ağrısı ve diğer bazı bulguların varığında ise ‘’Ağır Preeklampsi’’ söz konusudur .Ağır preeklampsi kesinlikle hastanede yatmayı bazen de yoğun bakımı gerektiren bir durumdur. Vakaların çoğu hafif preeklampsi kategorisinde yeralır. Kan basıncının 160/100mmHg nın üzerinde olması, idrarda belli miktardan fazla albumin bulunması,görme bozuklukları ,karın ağrısı ve diğer bazı bulguların varığında ise ‘’Ağır Preeklampsi’’ söz konusudur .Ağır preeklampsi kesinlikle hastanede yatmayı bazen de yoğun bakımı gerektiren bir durumdur.
Ağır preeklampsi zemininde gelişen ve anne için ciddi tehlike oluşturanbir tablo da HELLP sendromudur. Annenin karaciğer fonksiyonlarında ozulma ,alyuvarların parçalanması ve trombosit (kan pıhtılaşmasında temel rol oynayan ufak hücreler) sayısında ciddi azalmayla birliktedir.Tüm sistemlerin etkilenebileceği ve önemli oranda hayati tehlike arzeden bir durumdur.
Preeklampsi tablosuna sara nöbeti tarzında tüm vücudu tutan kasılma nöbetlerinin eklenmesi ile Eklampsi ortaya çıkar.Her eklampsi nöbeti hem anne hem de bebek için ciddi tehlike oluşturur ve mutlaka engellenmelidir.
Preeklampsi tedavisi hastalığın şiddetine ve gebelik haftasına göre değişse de gerçek anlamda tek tedavi doğumun gerçekleştirilmesidir.Hafif preeklampsi durumunda erken doğumun bebeğe getirdiği risklerle gebeliğin devam ettirilmesi durumundaki olası riskler karşılaştırılarak karar verilir.Hastalığın seyri çok değişken olabileceğinden yakın izlem son derece önemlidir.Hem annenin hem de bebeğin durumu çok yakından izlenir.Anneye yatak istirahati verilir ,yakın kan basıncı takibi ve gerekli laboratuar tetkikleri yapılır.Bebeğin iyilik durumu bebek hareketlerinin takibi,non stres test ya da ultrasonografi ile çok sıkı takip edilir.Erken doğum gerekebileceği göz önüne tutularak bebeğin akciğer gelişimini hızlandıran ‘kortikosteroid’ tedavisi uygulanır.
37. gebelik haftasından sonra tüm preeklampsi hastaları için doğum kesin olarak gereklidir. Gebeliğin daha fazla uzatılması akciğer gelişimi tamamlanmış ve dış dünyaya uyum sağlamakta zorlanmayacak bir bebeğin anne karnında riske atılması anlamına gelir.Risk aynı zamanda anne adayı için de geçerlidir.Hafif preeklampsi vakaları da zaman içinde bazen çok hızlı olarak ağır preeklampsiye dönüşebilir.