YUMURTALIK KıSTLERı
FONKSıYONEL (ıŞLEVSEL) KıSTLER
ışlevsel kistler ya folikülün büyümeye devam etmesiyle (folikül kisti) veya oluşan sarı cisimin gerilememesiyle (Corpus luteum kisti) ortaya çıkarlar.
ışlevsel kistler yumurtalıklarda üreme çağında en sık görülen kist türleridir.
Folikül kistleri
Yumurtlama sürecinde oluşan folikül adı verilen keseciğin aşırı büyümesiyle ortaya çıkarlar. Bu kistlerin çoğu 5 santimetre veya daha ufak çaptadır ve genellikle belirti vermezler. Folikül kistleri 1-3 adet döngüsü sonrasında kendiliğinden veya bu tür kistlerin varlığında doktor tarafından sıklıkla verilen doğum kontrol haplarının yardımıyla büzülerek kaybolurlar.
Corpus luteum kistleri
Folikül kistleriin aksine bu tür kistler genellikle ağrılıdırlar. Yumurtlama sonrasında normal olarak oluşan sarı cisimin (Corpus Luteum) aşırı büyümesiyle veya bu yapının içine kanama olmasıyla ortaya çıkarlar. Normalde belli bir süre sonunda ortadan kalkması gereken sarı cismin progesteron hormonu salgısına devam etmesiyle adet kanamasının gecikmesine neden olabilirler. Bu kistler folikül kistlerinden daha büyük olmaya meyillidirler ve genellikle ilk saptandıklarında bir mandalina büyüklüğünde olup takip sürecinde daha da büyüyebilirler. Folikül kistlerinde olduğu gibi kendiliğinden veya doğum kontrol hapları yardımıyla kaybolmaları mümkün olmakla beraber bu süreç folikül kistlerine göre daha uzun olabilir.
ENDOMETRıOMA (ÇıKOLATA KıSTı)
Endometriozis adı verilen durum yumurtalıklar içinde oluştuğunda burada içi koyu kahverengi, eskimiş kan dolu, sıvı çikolatayı andıran görünümde bir sıvı içeren kistik oluşumlar meydana gelebilir.
Endometriyozis>>
POLıKıSTıK OVER HASTALIĞI (PKO)
Yumurtalık kistlerinde anlatılmış olmasına karşın burada tek büyük bir kist değil çok sayıda ve milimetrik boyutlarda kistin yumurtalık içinde bulunması söz konusudur. PKO adı verilen durum herhangi bir nedenle yumurtlamanın uzun süreli olarak yarıda kalması sonucu oluşur. Her ay gelişerek çatlaması gereken folikül, gelişiminin belli bir aşamasında "takılır" ve ufak bir kist olarak yumurtalık dokusu içindeki yerini alır. Bu durum uzun süreli tekrarladığında yumurtalık içinde yan yana dizili çok sayıda kist oluşur. Bu nedenle hastalığa poli (latince: çok sayıda) kistik over (latince: yumurtalık) adı verilir.
PKO>>
DERMOıD KıST (TERATOM)
Yumurtlama işleviyle ilgisi olmayan bir kist türüdür. ıçi vücudun çeşitli dokularıyla dolu olabilir. Kistin içinde en sık cilt ve kıl yapıları görülmekle beraber, bazen diş dokusu bile görülebilir. Bu tür kistler ultrasonografide nispeten kolay tanınırlar.
KıSTADENOM
Yumurtalık dokusunu dıştan saran yüzey tabakasından gelişen iyi huylu tümöral yapılardır.
YUMURTALIKLARDA VE BU ORGANLARA YAKIN KOMŞULUKTA OLUŞABıLEN DıĞER KıTLELER VE AYIRICI TANIDA DıKKATE ALINANLAR
Yumurtalıklarda yukarıda anlatılanların dışında çok daha farklı türde selim tabiyatlı olan kistik veya solid (içi sıvı dışında bir maddeden oluşan kitle) yapılar bulunabilir. Bunlar arasında en önemlileri hormon salgılayarak salgıladıkları hormonların etkisiyle belirtilere neden olan kistler ve bazen dev boyutlara ulaşabilen "müsinöz" tipte kistlerdir.
Yumurtalıklarda ultrasonografide hem kistik hem de solid görünüm arzedebilen ve çok çeşitli nedenlerle geçirilmiş enfeksiyonlara bağlı oluşan abseler görülebilir.
Dış gebelik bazen yumurtalıklardan birinin yakınında bir kitle görünümü arzedebilir. Bu durumda genellikle adet gecikmesi ve ağrı söz konusu olur.
Dış gebelik>>
Yumurtalıklara yakın komşulukta yer alan Fallop tüplerinin içlerinin geçirilmiş enfeksiyonlara bağlı şişmesiyle oluşan kitleler ultrasonografide yumurtalık kisti izlenimi verebilir.
Geçirilmiş jinekolojik ve diğer karın ameliyatlarında oluşan yapışıklıkların içinde sıvı birikmesi de bazen kist izlenimi verebilir.
Gebelik döneminde ve özellikle de çoğul gebelik, mol gebeliği gibi gebelik hormonlarının fazlaca salgılandığı durumlarda Teka-Lutein kistleri adı verilen ve genellikle çift taraflı oluşan kistler görülebilir.
Gebelik döneminde yumurtalık kistleri>>
Gebelik oluşturmak için uygulanan yumurtlamayı sağlayıcı tedavilerde bir yan etki olarak yumurtalıklarda büyüme ve çok fazla sayıda kist oluşumu söz konusu olabilir.
Yumurtalık kistleri söz konusu olduğunda hastanın yaşı, kistin büyüklüğü ve ultrasonografide görülen iç yapısı, tek veya çift taraflı olması gibi değişkenlere göre bazen çok geri planda, bazen ise ön planda yumurtalık kanseri de doktorun ayırıcı tanısında yer alır.
NE GıBı BELıRTıLER VERıR?
Yumurtalık kistleri nispeten sık görülen oluşumlardır. Büyük çoğunluğu kadında hiçbir belirti vermez ve başka bir nedenle yapılan jinekolojik muayene esnasında tesadüfen saptanır.
Belirti verdiklerinde ise bu en sık aşağıdaki gibidir:
Kasıklarda veya kasıklardan birinde ağrı
Karnın alt kısmında dolgunluk ve basınç hissi
ılişki esnasında ağrı
Adet düzensizliği veya adetlerin olağandan daha ağrılı olması, adet görememe
Çok büyük boyutlu kistlerde karında şişme veya ele kitle gelmesi
Göğüslerde dolgunluk
ıdrar ve barsak şikayetleri
lmaz: kaydirigubbakcemile3 kaydirigubbakcemile3
(
