Kadın işçilere doğum parası
Sosyal güvenlik sistemimizde yıllardan beri varolan bir uygulama. Kadın işçi belli şartların varlığı halinde, doğum yapması durumunda belli süreliğine SSK'dan "analık geçici işgöremezlik ödeneği" almakta. Teknik adı bu. Ancak, uygulamada hep analık parası deniliyor.
Analık halinde çalışma yasağı
Esasen kadın işçinin doğumdan önce 8 hafta ve doğumdan sonra da 8 hafta olmak üzere çalıştırılması yasaktır. Dahası çoğul gebelik halinde doğumdan önceki 8 haftalık süreye 2 hafta daha ilave edilmektedir. Öte yandan, kadın işçi/sigortalı hekim raporu ile belgelendirmesi kaydı ile doğumuna 3 hafta kalıncaya kadar işyerinde çalışabilir. Böyle olunca doğumdan önce, çalışmadan geçirmesi gereken 5 haftalık süre, doğumdan sonraki 8 haftalık süresine ilave edilir.
Belirtelim ki; kamuda sözleşmeli olarak istihdam edilen kadın personel için de aynı hükümler geçerlidir.
Ücretsiz izin hakkı
16 haftalık sürenin tamamlanmasından veya çoğul gebelik halinde 18 haftalık süreden sonra, kadın işçinin istemesi halinde, altı aya kadar ücretsiz izin verilir. Bu süre, yıllık ücretli izin hakkının hesabında da dikkate alınmaz. Burada işverene takdir hakkı verilmemiş, kadın işçiye doğumdan sonra istemesi halinde 6 aya kadar da ücretsiz izin kullandırma zorunluluğu getirilmiştir. Bu süre sonunda kadın işçi tekrar aynı işinde çalışmaya başlayacaktır.
Kamuda sözleşmeli çalıştırılan personelin özel durumu
Kamuda sözleşmeli olarak çalışan kadın personel ise bu kadar şanslı görülmüyor. 657 sayılı Kanunun 4/B. maddesine göre istihdam edildiklerinden, kanunun (4/A) maddesindeki kadrolu devlet memurlarının haklarından da yararlanamamaktalar. Şöyle ki; sözleşmeli kadın personel de aynı kadın işçiler gibi doğum sebebiyle 16 yada 18 haftalık izni kullanabilecek. Ancak, bu süre sonunda işe başlaması gerekiyor. Aksi halde sözleşmeli kadın personelin sözleşmesi fesh olunmaktadır.
Doğum sebebiyle hizmet sözleşmesi feshedilen sözleşmeli personel, kesin olmamakla birlikte ayrıldıkları kurumlarında yeniden işe alınabilir. Belirtelim ki; sözleşmeli personel olarak çalışılmış olması, yeniden istihdam edilebilme açısından kazanılmış hak teşkil etmez.
Ancak yeniden işe alınacak sözleşmeli personelin; sözleşmesinin fesih tarihi itibarıyla iş sonu tazminatını almamış bulunması, doğum izninin bitimini müteakip en geç bir yıl içinde tekrar işe alınmak için ayrıldığı kurumuna yazılı talepte bulunması ve ayrıldığı kurumunda aynı unvanlı münhal pozisyonunun bulunması gerekmektedir.
Analık Parası
á Doğum yapan kadın işçiye yada kamuda sözleşmeli kadın personele analık parası verilebilmesi için aranan en temel şart; doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 sigorta günün bulunmasıdır. Bu şart yerine getirenlerin doğumdan sonra, vizite kağıdı ve doğum raporu ile SSK'ya başvurmaları halinde doğum parası ödenmektedir. Doğum parasının günlük tutarı ise günlük kazancının 2/3'sidir. Diyelim, günlük 30 YTL kazancı olan sigortalıya SSK günlük 20 YTL analık parası ödeyecektir.
Süt izni
Doğum yapan kadın sigortalılara süt izni de verilmektedir. Buna göre, kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam 1,5 saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını işçi kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır. Kamuda sözleşmeli olarak çalışan kadın personele de, bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam 1,5 saat süt izni verilir.