Yenidoğan döneminde doğru bakım bebeğin genel sağlığı üzerinde önemli etkileri olan bir süreç. Bu sebepten yeni anne – baba olanlar ciddi bir endişe yaşıyorlar. Anadolu Sağlık Merkezi’nden Çocuk Hastalıkları Uzmanı Dr. Ayşe Sokullu yenidoğan bebeğin bakımında dikkat edilmesi gereken noktaları anlatarak anne ve babalara önerilerde bulunuyor.
bebek.com: Yenidoğan bebeğin bulunduğu oda sıcaklığı ne olmalıdır?
Dr. Ayşe Sokullu: Isı kontrolü yenidoğan bebekte iyi gelişmemiştir. Bebeğin cilt yüzeyi vücut ağırlığına oranla çok geniş olduğundan ısı kaybı çok hızlı olur. Vücut ısısının düşmesini (hipotermi) engellemek için özellikle ilk saatler ve günlerde bebeğin kilosuna uygun ortam ısıları belirlenmelidir. Zamanında sağlıklı doğmuş, 3 kg üzerindeki bir yenidoğan için uygun oda ısısı 22-24 derece arasındadır. Ortam ısısının 25 dereceyi aştığı durumlarda bebek az giydirilmelidir, zira yenidoğanlar terlemezler ve en önemli ateş sebebi aşırı sarmak ya da ısıtıcılara yakın yatırmaktır.
bebek.com: Ne kadar aralıkla bebeğe anne sütü verilmedir? Yeterliliği nasıl anlaşılır?
Dr. Ayşe Sokullu: Anne sütü ile beslenme yenidoğanın tüm temel gereksinmelerini karşılayan en güvenli yöntemdir. Doğum sonrası ilk saat içinde başlamak kaydı ile bebek her istediğinde emzirilmelidir. Adaptasyonun yaşandığı ilk hafta içinde bebek uzun süre emmezse 3-4 saatte bir uyandırılarak emzirilmelidir. Bu gerek annenin süt akımını hızlandırmak, gerekse bebeği sarılıktan korumak adına önemlidir. Bebeğin yeterli beslendiği idrar ve dışkı miktarı ile anlaşılabilir. Yeterli anne sütü alan bebekler sarı renkli, yumuşak kıvamlı, hatta suluca kaka yaparlar. Günlük sayı 1-10 arasında değişebilir. Bu durum ishal olarak algılanmamalıdır.
bebek.com: Cilt bakımında dikkat edilecek noktalar nelerdir?
Dr. Ayşe Sokullu: Bebeğin en büyük organı cildi olduğundan cilt bakımı ve hijyen konusunda annelere önemli iş düşer. Yenidoğan bebeklerin cildi çok hassas ve incedir. Kolayca zedelenebilir.Cilt bütünlüğünün bozulması bebek için enfeksiyon riski oluşturur.Özellikle doğumu takip eden günler içinde bebek cildi kuru, kabuksu bir hal alabilir, soyulabilir. Bu dönemde nemlendirici bebe yağı veya losyonların kullanımı uygun olur. Bebe yağları ıslak cilde sürülerek uygun nemlenme sağlayabilirler. Bebeğin cildiyle direkt temas eden giysiler pamuklu kumaşlardan seçilmeli ve temizliğinde deterjan kullanılmamalıdır.
bebek.com: İlk banyo ne zaman yapılmalıdır?
Dr. Ayşe Sokullu: Banyo bebek bakımında önemli yer tutar. Sağlıklı yeni doğanlar doğdukları ortam koşullarına göre ilk 24 saat içinde yıkanabilirler. Evde her gün ya da gün aşırı yıkanabilirler. Göbek düşene kadar kaynatılıp soğutulmuş akar su altında yıkanması uygun olur. Göbek düştükten 2-3 gün sonra küvette normal banyo yapılabilir. Banyo suyu sıcaklığı vücut ısısında (36-37 derece), ortam ısısı 24-25 derece olmalıdır. Banyo öncesinde tüm eşyalar hazırlanmalı, bebeğin ısı kaybetmesi önlenmelidir. Banyo emzirmeden önce yaptırılırsa kusma açısından daha güvenli olunur. Gazlı ve huzursuz bebeklerde akşamüstü banyoları geceyi daha rahat geçirmeyi sağlayabilir. Banyoda kullanılacak şampuan ya da sabunlar doğrudan bebeğe sürülmemeli, bir sünger ya da elde köpürtülerek bebeğe aktarılmalıdır. Bu durulamayı kolaylaştırır. Banyo sonrası cildin ve özellikle kıvrım yerlerinin iyi kurulanmasına, pişik ve tahrişleri önlemek açısından dikkat edilmelidir.
bebek.com: Yenidoğanların cildinde görülen kızarıkların sebebi nedir?
Dr. Ayşe Sokullu: Doğumdan hemen sonra bebeğin cildinde toksik eritem adı verilen kırmızı lekeler oluşabilir. Bu lekeler vücudun çeşitli yerlerinde zaman zaman belirir ve kaybolurlar. Bazen ortalarında sarı-beyaz başlı sivilcemsi yapılar oluşabilir. İlk hafta içinde herhangi bir zamanda belirebilirse de daha çok ikinci günde ortaya çıkar.Yaklaşık iki-üç hafta sürer ve kendiliğinden kaybolurlar.
bebek.com: Alt değiştirme noktasında nelere dikkat edilmelidir?
Dr. Ayşe Sokullu: Bez bölgesinde kızarıklık ve pişik oluşumunu önlemek için bebeğin altı sık değiştirilmeli, özellikle kaka ile temas süresi uzatılmamalıdır. Temizliğin suyla yapılıp kıvrım yerlerinin çok iyi kurulanması esastır. Kız çocuklarında önden arkaya temizlik ile kakanın idrar yoluna bulaşmasını önlemek gerekir. Bez bölgesine koruyucu olarak zeytinyağı ya da bebe yağları sürülebilir. Kızarıklık olursa çinkolu pişik kremleri ile tedavi uygundur.
bebek.com: Göbek bakımı nasıl yapılmalıdır?
Dr. Ayşe Sokullu: Göbek kordonu kuruyup ayrılana kadar %70 alkol veya mersol solusyonu ile göbek bakımı yapılır. Kordon dokusu ağrısızdır. Göbek düştükten sonraki 1-2 gün bakıma devam edilmeli, eğer sızıntı, akıntı ya da kanama varsa doktora danışılmalıdır.
bebek.com: Yenidoğan bebeklerin gözlerinde oluşan çapaklanma nasıl giderilir?
Dr. Ayşe Sokullu: Bebeklerin göz bakımı da ilk aylarda büyük önem taşır. Bebekle ilgilenmeden önce el temizliğine özen göstermek göz sağlığı için de önemlidir. Çapaklanma olursa gözler kaynatılıp soğutulmuş su ile silinir. Devam eden akıntı hallerinde gözyaşı kanalı daralması veya enfeksiyon açısından doktora başvurulmalıdır.
bebek.com: Tırnaklar ne zaman kesilebilir?
Dr. Ayşe Sokullu: Tırnaklar yeni doğmuş bebekte çok yumuşaktır. İlk 2 ay boyunca yakalama refleksi nedeniyle kendini tırmalayabildiği için tırnakları kesebilene kadar eldiven takmak uygun olur. İlk ay içinde çoğunlukla uzayan tırnaklar kendiliğinden yırtılır gibi kopar, ilk aydan sonra küt uçlu bir bebek makası ile tırnakları o uyurken kesmek uygun olur.