ırritabl Kolon Hastalığı
Spastik Kolon Sendromu
--------------------------------------------------------------------------------
ıBS barsakların en sık hastalığıdır.Kramp tarzında ağrı ,gaz ,şişkinlik ve dışkılama bozukluğu ile karekterizedir.ıBS’li bazı hastalarda zor veya birkaç gün süren katı dışkılama ile karekterize kabızlık vardır.Bazılarında sıklıkla acil dışkılama ihtiyacıyla birlikte cıvık dışkılama ile karekterize ishali vardır.Bazı hastalarda ise hem kabızlık hem isal olur.ıBS’li bazı hastalarda acil dışkılma ihtiyacı ile birlikte kramp tarzında ağrıları vardır,fakat rahat dışkılayamaz.Yıllardan beri ıBS’ye pek çok isim verilmiştir."Kolitis","mukuslu kolit","spastik kolon","spastik barsak","fonksiyonel barsak hastalığı".Aslında bu terimlerin birçoğu yanliştır.Örneğin kolitis kalın barsağın enflemasyonu(iltihabı)demektir.ıBS’de enflamasyon(iltihap)yoktur.Daha ciddi bir hastalık olan ülseratif kolit ile karıştırılmamalıdır.
ıBS’nin sebebi bilinmiyor.Bu yüzden henüz tamamen iyileştirici bir tedavisi yoktur.Doktorlar onu "fonksiyonel bir hastalık" olarak adlandırılırlar.Çünkü barsakların muayene ve tetkiklerde hastalık belirtisi yoktur.ıBS çok büyük rahatsızlık hissi ve sıkıntıya neden olur.Fakat,ıBS’nin brsaklara sürekli bir zararı yoktur.Barsak kanamalarına yol açmaz,kanser gibi ciddi bir hastalığa yol açmaz .ıBS sıklıkla ılımlı bir şekilde hastaları canından bezdirir.Onlar sosyal olaylara girmeye ,iştenden ayrılmaya eğilimlidirler,kısa mesafelerde bile olsa seyahat etmekten korkarlar.Bununla birlikte ıBS’li birçok hasta diyet ,stresin düzeltilmesi ve bazı ilaçlarla semptomları kontrol altına alınabilir.
ıBS’nin sebebi nedir?
6 feet uzunluğunda olan kolon ince barsakları rektum ve anüse bağlar.Kolonun en büyük fonksiyonu , ince barsaklardan gelen sindirim materyelinden su ve tuzu absorbe ( emmek) etmektedir.Her gün ince barsaklardan kolona 2 lt kadar sıvı materyel girer.Sıvı ve tuzun büyük bir kısmı absore edilinceye kadar bu materyal birkaç gün kolonda kalır.Gaita , dışkılama oluncaya kadar kolonun sol tarafına doğru hareketleriyle sol kolona geçer ve orada depolanır.
Kolon motilitesi(barsak kaslarının kasılması ve içeriğinin hareketi)sinirler,hormonlar,kolon kasındaki elektiriksel aktivite ile kontrol edilir.Elektirikli aktivite kalp fonksiyonlarını kontrol eden mekanizmaya benzer bir pacemaker(uyarı merkezleri)gibi rol oynar.
Kolonun hareketleri hafifçe geriye ve ileriye ancak esas olarak rektuma doğru olmak üzere içeriği ileriye doğru sürer.Günde birkaç kere güçlü kas kontraksiyonları kolonu aşağıya hareket ettirir,fekal materyali dışa doğru iter.Bu güçlü kontraksiyonları bazıları dışkılama ile sonuçlanır.
Doktorlar organik bir sebep bulamadıklarından dolayı ıBS için genellikle psikolojik iç çatışma veya stres ıBS semtomları arttırırken araştırmalar göstermiştir ki diğer faktörler de önemlidir.Araştırıcılar sadece küçük bir uyarı ile ıBS’li kişilerin kolon kaslarında spazm başladığını buldular.Öyle görülüyorki ıBS’li hastalar olması gerekenden daha hassas ve reaktif bir kolona sahiptirler .Bu yüzden bir çok kişi için can sıkıcı olmayan uyaranlara kuvvetle cevap verirler.
Yemek yeme ve kolondaki gaz ve diğer materyelin meydana getirdiği gerilme gibi olağan olaylar ıBS’li kişilerde aşırı bir reaksiyona sebep olabilirler .Bazı yiyecekler ve ilaçlar bazı kişilerde spazmı başlatabilir.Bazen spazm gaitanın pasajını geciktirerek kabızlığa yol açar .Çukulata ,süt ürünleri,fazla alkol alımı sıklıkla suçlu bulunmuştur.Kahve bir çok kişide cıvık gaitaya sebep olur .Fakat ıBS’li hastaları daha çok etkiler .Araştırıcılar ayrıca ıBS’li kadınlarda menstürial periyod esnasında semptomların daha arttığını bulmuşlardır.Bu da üreme hormonlarının ıBS semptomlarını arttırabileceğini düşündürmüştür.
ıBS’nin belirtileri nelerdir?
Eğer ıBS hakkındaki bilgiler sizi ilgilendiriyorsa,normal barsak fonksiyonlarının kişiden kişiye değiştiğini kavramak ,anlamak önemlidir.Günde 3 kez dışkılama da,haftada 3 defa dışkılama da normaldir.Normal dışkı şekillidir fakat katı değildir.Kan içermez.Dışkılama sırasında kramp ve ağrı olmaz.
Fakat ıBS’li hastalar,kramp tarzında karın ağrısı,ağrılı kabızlık veya diyareden yakınırlar.Bazı kişilerde kabızlık ve diyare yer değiştirebilir.ıBS’li bazı hastalarda müküs (sümüksü materyel) dışkılamaları tipiktir.Kanama,ateş,kilo kaybı,sürekli ağrı yakınmaları yoktur.Bunların bulunduğunda başka problemlerin olduğunu gösterir.
Normal giden barsak fonksiyonunu ıBS’li hastalarda bazı durumlarda değişir.
Barsakta reaksiyon başlatan etkenler :
Yiyecekler (her türlüsü ağrıyı başlatabilir)
Kahve ve kafein içeren maddeler
Enfeksiyonlar,
Bazı ilaçlar,
Hormonlar (adetlerle ilgisi)
Mevsim değişiklikleri
Her türlü Stress halleri
Psikolojik problemler
Diğer belirtiler ( Her hastada az yada çok bulunabilir):
Ağrılı,hassas adeleler (özellikle sırt bölgesinde)(Fibromiyalji)
Halsizlik,yorgunluk
Uyku bozukluğu
Baş ağrıları
Eklem ağrıları
Baş dönmesi hissi
Güçsüzlük hissi
Konsantrasyon güçlüğü
Nefes alamıyormuş gibi olma (gerçek nefes darlığından farklıdır)
Göğüs ağrısı (kalp kökenli ağrılardan ayırdedilmelidir)
Karın ağrıları (atipik-şişkinliğin ve dışkılama değişikliği ile beraber)
Kasık ağrıları
Ağrılı adet görme
Cinsel istek azlığı
ıdrar problemleri (idrar zorluğu,idrar yaparken yanma )
ıBS Teşhisi
Genellikle daha ciddi organik bir hastalık olmadığı ortaya konularak tanı konur.Belirtilerin dikkatli bir tanımlaması yapılarak ayrıntılı olarak hasta dinlenmelidir.Fizik muayene ve laboratuar tetkikleri yapılır.Gaitada gizli kan aranır,Kolon grafisi veya kolonoskopi gibi tanısal işlemler de yapılabilir.Bu şekilde organik bir hastalık varsa ortaya çıkartılır.
ıBS de diyetin önemi var mıdır?
Bir çok hastada uygun bir diyet ıBS belirtilerini azaltır.Yakınmalarının artmasına neden olan (kişinin kendine özel)yiyecekler daha az yenmelidir.Laktaz enzimi bulunan bakteriler içeren yoğurt iyi tolere edilir.Süt ürünlerinde laktoz bulunur.Laktaz yetmezliği bulunan hastalarda ishale sebep olabilir.Lifli yiyecekler bir çok vakada ıBS yakınmalarını azaltabilir. Tahıl ekmeği ve tahıllar,fasulye,meyveler,sebzeler lifli yiyeceklerin önemli kaynağıdır.Bol kepekli,lifli diyet kolonu hafifçe şişkin tutar,bu şekilde spazm önlenmeğe çalışılır.Lifin bazı kısımları gaitanın içinde suyu tutar,gaitanın sertleşmesini önler,barsaktan geçişi kolaylaştırır.Yeterince lifli yiyecek yiyen ıBS’li hastalar dışkılaması daha rahat ve ağrısız olur.Bol lifli yiyecekler gaz ve şişkinlik meydana getirebilir.Fakat birkaç hafta içinde vucut bu diyete alışır ve semptomlar sıklıkla kaybolur.
ıBS’li hastalarda fazla yemek yemek ,kramp tarzında ağrılara ve diyareye neden olabilir.Sık ve az miktadra yemek semptomları azaltabilir.Özellikle öğünler pasta,pirinç,tahıl ekmeği ve tahıllar sebze ve meyveler gibi az yağ içeren yüksek karbonhidratlı yiyecek içeriyorsa az miktarda alınması özellikle önerilmelidir.
ıBS’den oluşan belirtiler, ilaçlarla azaltılabilir mi?Bu hastalık ilaçlarla geçer mi?
ılaçlarla bu hastalığın tamamen geçmesi mümkün değildir.ıBS tedavisinde standart bir yol yoktur.Antispazmodikler ve tranklizanlar ( karın ağrısı ve yatıştırıcı ilaçlar) belirtileri azaltabilir.Hasta depresifse (ki hastaların çoğunluğunda görülür) antidepresan ilaçlar kullanılır.
ıBS’li hastaların ilaç tedavisi ile ilgili en önemli durumlardan biri;hastanın ilaç bağımlılığına yatkın oluşlarıdır.Hastalık yaşam boyunca kişiyi etkiler.Bu yüzden karın ağrılarını ve streslerini azaltıcı ilaçlar hastaların laksatiflere (kabızlık için kullanılan ishal yapıcı ilaçlar)ve/veya sinir yatıştırırcılara bağımlı hale gelmesine neden olabilir.
ıBS,daha ciddi ve tehlikeli hastalıklara yol açar mı?
ıBS herhangi bir ciddi,organik hastalığa yol açmaz,Kron hastalığı veya ülseratif kolit gibi iltihabi hastalıklar ile ıBS arasında bir ilişki yoktur.Bazı hastalar daha şiddetli ıBS formunda olabilir.Ağrı ve diyare korkusu ile kişiler kendilerini normal aktiviteden çekebilirler.Böyle vakalarda psikiatri konsültasyonu yapılmalıdır.
alıntı