Güvenlik,Uyku
17/11/2011 Bebek ve Ben
Uzun zamandır kafamı kurcalayan bir soru var. Beraber mi? Ayrı mı? Her iki yöntemin de ateşli savunucuları var. Ben ise karar veremiyorum. Her yeni bilgi ile kafam biraz daha fazla karışıyor. Belki de karar veremeyerek aslında bir tercih yapmış oluyorum. Ah! Sanırım bilmece gibi konuştum. Sizi daha fazla merakta bırakmayayım: Bebekle/çocukla beraber aynı yatakta uyumaktan (co-sleeping) bahsediyorum.
Geçenlerde Amerikada, Milwaukee şehri, beraber uyuma karşıtı kampanya başlattı. Daha önce de benzer bir kampanyayı Californiada Santa Clara şehri düzenlemişti. Facebooka baktığınızda bu kampanyalara karşı olan kampanyalar başlatılmış. Şaka gibi. Zaten bu konuda kafam karışıktı, şimdi bir de huni takasım var.
Milwaukee Şehrinin Beraber Uyuma Karşıtı Kampanyası
Bu yazımda, önce, beraber uyuma taraftarlarının, beraber uyuma karşıtlarının ve uzmanların görüşlerini vereceğim. Sonra, bu konuda ne düşündüğümü paylaşacağım. Ardından da size bazı sorularım olacak. Bu kafası karışık annenin sorularını yanıtlar ve ona fikir verirsiniz değil mi?
Bebeğin gelişimine faydalı: Ebeveyne yakın olmak, bebeğin fiziksel ve duygusal gelişimi açısından faydalıdır. Ayrıca bu yakınlık ebeveynleri de mutlu eder.
Daha çok zaman geçirme: Beraber yatılırsa, çocukla daha çok zaman geçirilmiş olur. Bu durum, özellikle çalışan ebeveynler açısından anlamlı olabilir.
Kolayca emzirme: Gece boyunca, bebek her istediğinde, yataktan kalkmadan rahatlıkla emzirilir.
İhtiyaç karşılama: Çocuk korktuğunda, huzursuz olduğunda ya da başka ihtiyaçları olduğunda, kolayca karşılanır.
Alışkanlık yaratmaz: Beraber uyumak çocukta alışkanlık yaratmaz. Çocuk hazır hissettiğinde zaten sizden ayrılıp, odasında uyumak isteyecektir.
İki taraflı fayda: Çocuk başlangıçta uykusuz bir çocuksa ve beraber olmaktan dolayı iyi uyuyorsa, bu hem çocuk hem de ebeveynler açısından faydalıdır.
Düşük stres: Beraber uyuyan anne ve bebeklerde stres hormonu daha düşüktür ve bu da bebeğin sağlıklı bir şekilde büyümesine yol açar.
İstikrarlı fizyoloji: Beraber uyuyan bebeğin fizyolojisi daha istikrarlıdır. Vücut ısıları daha kararlı, kalp atışları daha düzenli ve nefes alışları sırasındaki uzun süreli duraklamalar, yanlız yatan bebeklere göre daha azdır.
Daha mutlu yetişkinler: Yapılan bazı araştırmalarda, çocukken ebeveynleri ile yatanların, yatmayanlara oranla, büyüdüklerinde daha mutlu, daha az endişeli, daha çok kendine güvenen, uyumaktan daha az korkan, daha az davranış problemleri olan, diğer insanlarla yakınlaşmaya daha müsait ve genel olarak daha bağımsız yetişkinler olduklarını göstermiştir.
SIDS: Bazı araştırmalar beraber uyumanın SIDS riskini düşürdüğünü söylemektedir.
SIDS: Beraber uyuma Ani Bebek Ölümü Sendromu (SIDS) risklerini artırabilir.
Sonrasında bıraktırmak: Beraber uyumak çocukta alışkanlık yaratabilir. Daha sonra ayrılmak zor olabilir.
Mahremiyet: Ebeveynlerin mahremiyeti kaybolur.
Hareketli yatış: Eğer çocuk/ebeveynler hareketli yatıyorsa, diğer tarafın uykusu kaçabilir.
Yatağa sığmama: Yatakta yer kalmadığından ötürü ebeveynlerden biri başka odada yatmak zorunda kalabilir, bu da huzursuzluğa neden olabilir.
Aynı saatte yatma: Çocuk ebeveynlerle beraber uyumaya alıştığı için, ebeveynler de, çocuk uyuduktan sonra kalksalar bile, en azından başlangıçta, çocukla aynı saatte yatağa gitmek zorunda kalabilirler.
Farklı uyku döngüleri: Çocuklar ile yetişkinlerin uyku döngüleri (geceleri uyanma ve sonra tekrar uykuya dalma) birbirinden farklıdır. İki tarafta, gereksiz yere birbirini uyandırabilir.
Günümüze uygun değil: Beraber uyuma, eski kültürlerde başarı ile uygulansa da, günümüz koşullarına uygun değildir.
Birden fazla çocuk: Eğer birden fazla çocuk varsa, küçük çocukların, 9 aydan küçük bebekler ile aynı yatakta yatmaları sakıncalıdır.
Modern yatağın uygunsuzluğu: Modern yatak, yatağın odadaki konumu ve üzerine konulan yumuşak materyaller bebekler için tehlikeli olabilir. Yumaşak yataklar, su yatakları, yastık, yorgan gibi şeylerin bulunduğu yataklar, ya da çarşafın gevşek olması bile bebeğin boğulmasına yol açabilir. Bebeğin başının yatak ile duvar/yatak başı arasında ya da yastıkların arasında sıkışma riski oluşabilir. Genel kural olarak, eğer ebeveyn yatağı, bebek yatağı için belirlenmiş güvenlik standartlarından farklı standartlar taşıyorsa, bebek, yatakta asla yalnız kalmamalıdır.
Ebeveynlerle ilgili sorunlar: Aşırı kilolu, aşırı yorgun, ilaç alan ve uyuşturucu maddeler kullanan ebeveynlerin çocukla aynı yatakta yatması uygun değildir. Bu ebeveynler hata ile çocukların üzerine çıkarak, boğulmasına neden olabilir. Ayrıca, geçmişinde çeşitli deri hastalıkları olan ve sigara içen ebeveynlerin bebekle aynı yatağı paylaşması sakıncalıdır.
Aşırı sıcaklama riski: Ani Bebek Ölümü Sendromunun daha çok soğuk aylarda artmasının olası sebeplerinden birinin de bebeklerin aşırı sıcaklaması olduğu düşünülmektedir. (Benim yorumum: Anne ve babanın iki taraftan gelen vucüt ısısı zaten giydirilmiş bebeğe fazla gelebilir.)
Fotoğraf: askdrsears.com
Dr. Sears
Bir bebeğin uyuması için çok değişik yöntemler olabilir. Ebeveynler duyarlı olmalı ve aile bireylerinin en iyi şekilde uyuması için ellerinden geleni yapmalıdır. Dr.Searsa göre beraber uyumak, çocuğun nerede uyumasına karar vermekten daha ileri bir anlam içerir. Ebeveynler, çocuk yetiştirme yöntemlerini belirlerken, geceleri, değişen koşullara uyum sağlayacak şekilde esnek olmalıdır.
Beraber uyumak, bebeğin büyük ihtiyaçları olan küçük bir birey olduğunu kabul etmektir. Beraber uyuduğunuzda, çocuğunuz, gündüz olduğu kadar gece de size güvenebileceğini bilir. Bebeğin ihtiyaçları olabileceğini kabul etmek ve buna saygı göstermek, bebeği şımartmaz. Bebeğin yatağınıza gelmesi, onun sizi idare ettiğini göstermez.
Dr. Sears, beraber uyumanın tanımını aynı yatakta uyumanın dışındaki yöntemlerle genişletmişir. Bebeğinizle birbirinize bir kol uzaklığında yattığınız durumları da beraber uyumak olarak tanımlamıştır. Örneğin, bebeğin yatağını, ebeveynlerin yatağının tam yanına koymak da beraber uyumak olarak sayılmaktadır.
Fotoğraf: docspot.com
Dr. Ferber
Dr. Ferber genel olarak bebeklerin çok değişik koşullarda uyuyabildiğini, çocuk iyi uyuduğu sürece, psikolojik açıdan, beraber ya da ayrı uyumanın bir fark yaratmadığını söyler. Yani çocuklar, sadece ayrı yatmaktan ötürü kendine güvensiz olmaz. Ya da, tam tersine, beraber yatarak da bağımlı bir birey haline gelmez. Bu nedenle, aileler her iki yöntemden kendilerine uygun olanı tercih edebilir.
Beraber uyumayı savunan grup, bu uyku biçiminin çeşitli kültürlerde yüzyıllardır uygulandığını söylemektedir. Dr. Ferber buna şöyle yanıt verir: İnsan türü gelişirken, beraber yatma alışkanlığı, ağırlıklı olarak sosyal ve ekonomik açıdan ilkel kalmış kültürlerde devam etmektedir. Bu ilginç bir gerçek olmasına rağmen, bu durum, modern kültürlerde çocuğun nasıl uyuması gerektiği ile ilgili olarak bize çok az fikir verir. Biz, çoğu bebeğin 1 yaşına gelmeden önce öldüğü, kaloriferli evler yerine mağaralarda yaşanan, yatak yerine yerde yatılan ve tıp, hijyen gibi şeylerin olmadığı, atalarımızın yaşam koşullarına dönmemeliyiz. Modern çağdan önceki uygulamalar her zaman en iyi seçenek değildir. Dahası, beraber yatılan kültürlerde, anne ve küçük çocuklar aynı yerde uyurken, büyük oğlan çocukları ve erkekler başka yerde uyumaktadır. Dolayısıyla, seksüel aktiviteler yatak odasında değil, çoğunlukla açık/kırlık alanlarda gerçekleştirilir. Bu durum da modern çağın gereklerine uymaz.
Son olarak Dr. Ferber, eğer beraber uyuma yöntemini seçecekseniz, bunu ne zaman ve nasıl sona erdireceğinizi de planlamalısınız der. Çoğu aile, erken yaşta beraber uyumaya başlamakta ve bunun belli bir yaşta kendi kendine sona ereceğini ummaktadır. Ancak yıllar sonra, 5, 7, 10 ve hatta 12 yaşına geldiğinde, ebeveyn yatağından ayrılamayan çocuklar vardır. Ebeveynler mutsuz ve çocuklar utanmıştır. Bu çocuklar, yaşıtlarıyla karşılaştırdığında kendini farklı hissetmektedir. Bu noktada çocuklar, ebeveynlerinden daha fazla yataktan ayrılmak istemektedir.
Amerikan Pediatri Akademisi
Ebeveynlerle çocukların aynı odada ancak farklı yataklarda yatmasını ve çocuğun yatağının güvenliğini sağlayacak şekilde düzenlenmesini önerir.
Can doğduğundan beri, bizim odamızda, ama, kendi karyolasında yatıyor. Uyuma ortamının güvenli olması için, şu yazımda verdiğim üzere, Amerikan Pediatri Akademisinin tüm önerilerine uyuyoruz. Yatağının konumu bizim yatağımıza çok yakın. Elimi uzattığımda, o da karyolasının başucuna gelip elini uzatırsa, ellerimiz birbirine değebilir. Yani bir anlamda Dr. Searın geniş kapsamlı beraber uyuma tanımına uyuyor. Ama bugüne kadar hiç aynı yatakta uyumadık. Ancak bu, beraber hiç yatakta yatmadığımız anlamına gelmiyor.
Sabahları uyanır uyanmaz ilk işim onu yatağıma almak ve sabah oyunlarımızı oynamak. Gözlerimi kapayıp uyuma numarası yapınca, küçük elleriyle koluma şap-şap vurması, yüzümü sivri tırnaklarıyla çizmesi, nemli elleriyle burnumu sıkıp beni nefessiz bırakmaya çalışması, saçımı parmaklarına dolayıp çekmesi içimin yağlarını eritiyor.
Emzirdiğim dönemde, Canı sık sık yatağıma alarak emzirdim. Ancak bu sırada uyuyup kalmamaya çok dikkat ettim. Uyuma ihtimalimi hissedersem, Kuzeyi haberdar edip, en azından onun uyanık kalarak bize göz kulak olmasını sağladık. Emzirme işi bittikten sonra da Canı hemen yatağına aldık.
Cana uyku eğitimi vermeye çalıştığımız dönemde, denediğimiz çeşitli yöntemlerden biri de onu yatağımıza almaktı. Kuzey ile ikimiz yatağa uzandıktan sonra Canı ortamıza alır, ben emzirirken, Kuzey pışpışlardı. Can, bu yöntemle yaklaşık 10-15 dakikada uyur ve sonrasında hemen yatağına koyardık.
Bebeğimi uyurken seyretmeye bayılıyorum. Eminim onun tatlı nefesini yüzümde hissederek ve kokusunu içime çekerek aynı yatakta uyumak çok zevklidir. Ama aşağıdaki sebeplerden dolayı, bugüne kadar bir kere bile aynı yatakta uyumuş değiliz.
Deli yatarım: Kocam çok sakin uyur. Ben ise deli uyuyanlardanım. Gece boyunca rahat pozisyonu bulana kadar bin defa dönerim. Her dönüşümde bebeğin üzerine çıkacağım tedirginliğini yaşamak istemiyorum.
Yatağa yayılırım: Deli yattığım yetmezmiş gibi, bir de yatağa yayılanlardanım. Bıraksanız kolumu bacağımı açarak 2 kişilik yatağı kaplarım. Hatta 2 tane 2 kişilik yatağı birleştirerek büyük bir yatak yapma fantazim bile var. Ama korkarım, öyle birşey yapılsa, 4 kişilik yatağın 3 kişilik kısmını yine ben kaplar, kocamı da 1 kişilik yere mahkum ederim. Bu durumda bebek nereye sığar, işte onu bilemiyorum.
Ya yorgun olursam
Uykum aslında çok hafiftir. Hele bebek ile yatarsam, mesuliyet hisseder, ona zarar gelmesin diye çok dikkat ederim. Ama bunu düzenli bir şekilde yapmaya gelince
İnsanın günü gününe uymaz. Ya bir gün çok yorgun olursam ve yorgunluğun farkına varamazsam?
Kış günleri çıkmazı: Ani Bebek Ölümü Sendromunu engellemek ve bebeğe güvenli bir uyuma alanı yaratmak için bebeğin yattığı yerde yastık, yorgan gibi yumuşak şeylerin olmaması gerekiyor. Bebeğin üşümesi kalın giydirilerek ya da tuluma sarılarak engelleniyor. Yaz günleri haydi neyse, ama soğuk kış günlerinde, bu riskleri engellemek için bizde mi tulum giyeceğiz? Onu çözemedim.
Fırıldak bebek sendromu: Can şu anda iyice hareketlendi. Bazen başını koyduğum yere ayağı gelmiş olarak uyanıyor, ya da uyandıktan sonra emekliyor. Bu durumda bizden önce uyanır ve biz de bir şekilde farkına varmazsak, yataktan düşme riski büyük. Henüz laftan anlayacak yaşta olmadığına göre beraber uyuyan aileler bu sorunu nasıl çözüyor?
Sonunu düşünüyorum: Beraber uyumaya başlamak çok güzel ve pratik gözüküyor. Ama bunun bir de bitirme tarafı var. Bloglarında beraber uyumayı savunanlardan bazılarının, bebek büyüyünce bunu bırakmak istedikleri, ancak bırakamadıklarını okuyorum ve bu beni korkutuyor. Hayatı boyunca sürdürmeyeceği açık olan bir alışkanlığı gereksiz yere yaratıp, sonra da bıraktırmaya çalışmak mantıklı gelmiyor.
Bu yazımda, önce, bebekle/çocukla beraber aynı yatakta uyumanın avantajlarını, dezavantajlarını ve bu konudaki uzman görüşlerini vermeye çalıştım. Daha sonra, kendi tecrübemizden yola çıkarak, Can ile bu ana kadar neden aynı yatakta uyumadığımızı anlattım.
Uyku konusunda, Ferber Yöntemini uygulamaya başladıktan sonra büyük aşama kaydetsek de, hala zorluk çektiğimiz noktalar var. Şu anda en büyük sıkıntımız, gece beslenmelerini kesmek. Can, geceleri 2-3 saatte bir kalkıp mama yemek istiyor. Her ne kadar yedikten sonra hemen uyusa da, bizim uykumuz sürekli bölünüyor. Aynı yatakta uyumak bu konuda bir çözüm getirir mi bilemiyorum.
Netice olarak, aynu yatakta uyuma konusunda kararımı tam olarak da verebilmiş değilim. Okumak ve teorik olarak bilgilenmek güzel ama, bir de pratik uygulamaları dinlemek lazım. Aynı yatakta uyuma konusunda tecrübeleri olan ebeveynlerin sesini duymak istiyorum.
Aynı yatakta uyumanın faydasına inanıyor musunuz?
Bebeğin güvenliği konusunu nasıl çözdünüz? Yastık, yorgan kullanıyor musunuz?
Bir süre aynı yatakta uyuyup, sonra yatakları ayıran var mı? Bunu ne zaman ve nasıl yaptınız?