Bahar Depresyonu
Soğuk kış mevsimi yerini bahara bıraktığında tüm doğada olduğu gibi insanlarda da canlanma, neşe ve coşku hali uyanmaktadır. Bununla birlikte bazı insanlarda bunun tam tersi olan bahar depresyonu görülebilir. Özellikle baharın ilk günlerinde başlayan enerji azlığı, yorgunluk, konsantrasyon bozukluğu,mutsuzluk, sıkıntı, uyku bozuklukları ve iştah değişiklikleri gibi belirtilerle seyreder. Antik çağlardan beri insanların her bahar ruh hallerinde değişimler olduğu bilinmektedir. Bu değişimlere ayak uydurmak ve hazırlanmak için her toplumda değişik ritüeller vardır. (Hıdırellez, bahar şenliği ve bahar temizliği gibi)
Peki neden bazılarımız için ilkbahar depresyon nedeni olabiliyor? Mevsimsel depresyonun en önemli nedeni biyolojik faktörlerdir. Genetik yatkınlığı bulunan bireylerde daha sık görünür. Her mevsim dönümünde vücudumuzun yeni bir biyo-psiko-sosyal ritme alışması gerekiyor. Bazılarımızda bu biyoljik saat yeni duruma ayak uyduramaz ve beyin kimyası olumsuz etkilenir. Baharın gelmesiyle birlikte beyindeki serotonin ver melatonin hormonundaki değişimler depresyona yol açabilmektedir.Kişinin psikolojik yaşam öyküsü içinde bulunduğu olumsuz yaşam koşulları baharla birlikte beklentilerin artması ve kışın yapamadıklarını yapma kaygısı da depresyonun oluşumunda etkilidir. Bazı insanlarda yeni bir duruma adapte olmak kaygı uyandırabilir. Ayrıca kansızlık, vitamin eksikleri, troid bozuklukları gibi organik nedenlerde bahar yorgunluğu ve depresyona yol açabilir.
Peki Bahar Depresyonundan nasıl korunabiliriz?
1- Uyku : Vücudun biyo ritmini dengede tutmanın en önemli yolu düzenli ve kaliteli uyku uyumaktır. Erken yatıp erken kalkmak, her gün aynı saatte uyumak yorgunluk ve stresi azaltır.
2- Alışkanlıklar : Aşırı kafein, sigara, alkolden uzak durmak gerekir. Özellikle su tüketimi artırılmalıdır.
3- Düzenli egzersiz ve spor : Düzenli egzersiz beyine mutluluk hormonu salgılatır, enerji verir, kas iskelet ve sinir sistemini güçlendirir. Özellikle büyük şehirlerde yaşayanlar vasıtalara bağımlı yaşamakta hemen hemen hiç yürümemektedir. Bunun yerine kısa mesafelere yürüyerek gitmek, arabayı özellikle uzağa park etmek, toplu taşıma kullanıyorsak iki üç durak önce inmek yararlı olacaktır. Yine asansör yerine merdivenleri yürüyerek çıkmak, oturarak çalışıyorsak 1 saatte bir kalkıp dolaşmak gibi pratik çözümler üretilebilir.
4- Güneş ışığında yararlanmak : Fırsat buldukça güneşli günlerde açık havada yürüyüş yapmak mevsimsel depresyondan çıkmak için önemlidir. Mümkünse oksijenin yoğun olduğu deniz kenarı ve yeşil alanlar tercih edilmelidir. Bütün gün kapalı, güneş almayan mekanlarda çalışanlar öğle tatillerinde, molalarda dışarı çıkarak güneşten yararlanmalıdır.
5- Beslenme : Vitamin ve mineral açısından dengeli beslenmek enerji ihtiyacını destekleyecektir. Mevsimsel sebze ve meyveler vücudumuzun ihtiyacı olan değişimlere ayak uydurmamıza yardımcı olur. B ve C vitaminleri, folik asit, magnezyum, demir, potasyum ve çinkodan zengin gıdalar (ıspanak, mısır, muz, kayısı, çilek,kepekli un, kepekli pirinç,yulaf, balık, yumurta, süt ve süt ürünleri, üzüm, badem, fındık) bol tüketilmelidir. Ginseng ve gingko biloba çayları da, yorgunluğa iyi gelir, enerji verir.
Yaz mevsiminin yaklaşmasıyla birlikte fazla kilolardan kurtulmak için yapılan sağlıksız, düşük kalorili diyetler ve zayıflama ilaçları da depresyona yol açmaktadır. Bunun yerine egzersiz ve dengeli beslenme yoluyla zayıflama tercih edilmelidir.
6- Kendini mutlu etmek : Pozitif düşünmek, hayattan zevk almak, baharın getirdiği güzelliklerden yararlanmak, doğayla bütünleşmek, geleceğe olumlu bakmak, baharın kendimizi yenilemek, canlandırmak için fırsat olduğunu düşünmek bize kendimizi mutlu hissettirir. En azından balkonumuzda, bahçemizde, evimizde ya da işyerimizde birkaç bitki, çiçek besleyerek doğadaki uyanışa eşlik edebiliriz.
7- Arkadaşlar : Mutsuz, bezgin, her şeyden yakınan, memnuniyetsiz insanlardan uzak durmalı, bunun yerine sevgi dolu, enerjik, gülebilen ve güldüren kişilerle birlikte olmalıyız.
8- Depresyon geçmişi : Eğer kişinin bahar aylarında tekrarlanan mevsimsel özellikli depresyon öyküsü varsa, bu dönemde mutlaka bir uzmana danışmalı, gerekli tedaviyi görmelidir.
Tüm bu önlemlere rağmen depresyon belirtileri ortaya çıkar ve şiddetlenirse profesyonel yardım almak gerekir. Diğer depresyonlarda olduğu gibi mevsimsel depresyon da tedaviye iyi yanıt verir. ılaç tedavisi, kısa süreli psikoterapiler, bilişsel-davranışçı terapi, ışık tedavisi, uyku ve iştah bozukluklarında melatonin kullanımı gibi tedavi seçenekleri mevcuttur.