- 12 Temmuz 2006
- 2.779
- 183
Dart İli Genel Bilgiler
Sisal Dart Board (Hedef Tahtası) - Tolga Bora
Sisal Board: Sisal, yarı tropikal iklimlerde yetişen Agav bitkisinden elde edilen bir fiberdir. Dart tahtası üretimi yapan firmalar bunu işleyerek tonlarca ağırlıktaki presler altında belirli bir tonaj altında sıkıştırmayla üretirler. Bu tür boardlara ok atıldıkça malzemenin esnekliği ve yumuşaklığı itibarıyla üzerinde noktasal iz bırakmazlar. Dolayısıyla steel tip (çelik uçlu) resmi dart müsabakalarının vazgeçilmez hedef tahtasıdır. Sisal boardlar üzerinde sayıları ayıran tellerdede bazı farklılıklar vardır. Özellikle ülkemizde buna yeni başlayan oyuncuların çoğunun domuz kılı tabir ettiği board’dur. Fakat domuz kılından board 70 yılı aşkın bir zamandır dünyanın hiçbir yerinde üretilmektedir.
Sisal Boardlar, tellerinin şekline göre üçe ayrılır. Bunlar sırasıyla şöyledir:
a) Yuvarlak Tel: Tel sisalin boardun yüzeyinin üzerinde durur ve triple, double bölgelerinden tutturulmuştur. Genelde yoğun olarak dart oynanan mekanlarda tercih sebebidir. Boardun telinin yuvarlak olmasından dolayı telin kolay kolay ezilmemesini ve telin sisala baskısını azaltır ve daha uzun süreli bir kullanım sağlar. Fakat okun tele çarpmasıyla birlikte okun sekerek yere düşme olasılığı da fazladır. Bu yüzden evlerde ve önemli turnuvalarda tercih edilmez. Ama diğer üçgen ve ince telli boardlardan daha uzun süreli kullanılır, hem de fiyat açısından daha uygun bir boarddur.
Ülkemizde satışı olan yuvarlak telli boardların markaları şunlardır:
1- Winmau SFB
2- Harrows Competition Official
3- Bull’s Classic
4-Unicorn Striker
5-Unicorn Radius
b) Üçgen Tel: Bu tür teller yuvarlak telde olduğu gibi sisal boardun yüzeyinin üzerinde yer alır. Okun tele temas ettiği ilk nokta telin en ince sivri noktasıdır ve sisala kadar telin kalınlığı azda olsa artar. Dolayısıyla ok telin üzerine geldiğinde kayarak sisala saplanır. Bu yüzden yere düşme olasılığı çok azdır. Fakat sürekli oynandığında hem telin ince yapısından, hem de telin sisalin üzerinde baskı yapmasından dolayı telde yıpranmalar ve ezilmeler olur. Fakat okun yere düşme olasılığının az olmasından dolayı birçok uluslararası şampiyonalarda ve evlerde tercih edilir.
Ülkemizde satışı olan üçgen telli boardların markaları şunlardır:
1- Winmau Diamond
2- Harrows Apex Wire
3- Nodor Supamatch
c) Sisal İçine Gömülmüş İnce Tel: Boardu üçgen dilimlere ayıran ana teller sisale gömülüdür ve çok ince bir yapıdadır. Sadece double ve triple telleri gömülü değildir fakat bunlar da ana gömülü tellere iç içe geçişli bir sistemle tutturulmuştur. Dolayısıyla bu durum okun boardan sekme ihtimalini en aza düşürür. Aynı şekilde bull noktası da sisale gömülüdür. Fakat üretim esnasında sisalin sıkıştırılmasında telin sisal içine gömülmesi yüzünden sisalde gerekli sertlik oranı diğer boardlar kadar başarılı olmuyor. Dolayısıyla zamanla sisalde dağılmalar ve kabarmalar meydana gelebiliyor. Fakat şu anda dünyanın en az oku sektiren boardu olduğu için Dünyanın en büyük şampiyonlarında kullanılan boarddur.
Ülkemizde satışı olan gömülü telli boardların markaları şunlardır:
1- Winmau Blade 3
2- Unicorn Eclipse Pro
3- Bull’s The Advantage
Kullanım Amacına Göre Boardlar:
Yukarıda, tel çeşitlerine göre boardları sınıflandırmaya çalıştım. Yine sisaldan üretilmiş, farklı oyun oynanabilen board çeşitlerini de incelemekte fayda var. Bunlardan dünyada en çok tercih edilen 2 boardu da ülkemizde bulmak mümkündür.
* Antreman Boardu: Bu board özellikle darta gönül vermiş ve bu oyunda daha iyi olabilmek için çaba gösteren oyuncuların tercih ettiği bir board çeşididir. Diğer boardlardan farkı triple, double ve bull bölgelerinin normal boarddan daha küçük olmasıdır.
Ülkemizde satışı olan antreman boardların markaları şunlardır:
1- Winmau Champions Choice
* Quadro Board: Bu board üzerinde triple bölgesi ile bull bölgesi arasında boardu çevreleyen 3. bir çemberin konmasından oluşan bir boarddur. Buraya konan çember sayının 4 katını ifade eder. Çok özel turnuvalarda ve oyunlarda kullanılan bu board özellikle değişik oyunlar arayan oyuncular için tercih sebebidir.
Ülkemizde satışı olan quadro boardların markaları şunlardır:
1- Harrows Quadro 240
Sisal Board Alırken Nelere Dikkat Edilmelidir!
Yukarda yazmış olduğum 3 özelliği olan herhangi bir boardu zevkinize, kesenize veya asacağınız mekana göre seçebilirsiniz. Fakat board satın alırken dikkat edilmesi gereken başka hususlar da vardır:
1- Alacağınız boardun markası önemlidir, dünya çapında tanınmış board markaları almanızda yarar vardır. (Winamu, Harrows, Unicorn, Nodor, Bulls, Data vb.)
2- Board üzerindeki ölçüler aşağıdaki gibi olmalıdır. Aşağıdaki ölçülerde (-/+)% 5 sapmalar olabilir.
* İki ve Üç katı bantların genişliği = 8.00 mm
* İç merkezinin Çapı = 12.70 mm
* Dış merkezinin Çapı = 31.80 mm
* İki katı bandının dıştan merkeze uzaklığı = 170.00 mm
* Üç katı bandının dıştan merkeze uzaklığı = 107.00 mm
* Hedef tahtasının Çapı (+/- 3.00 mm) = 453.00 mm
* Hedef tahtasının kalınlığı (+/- 3.00 mm) = 40.00 mm
3- Piyasada, özellikle büyük marketlerde dayanıksız, markasız Çin malları boardlar satılmaktadır. Bunlar fiyat açısından çok makul gibi gözükse de, tel ve sisal kalitesi olarak çok düşük malzemeler kullanılmıştır.
Bilgi - Malzemeler
Board - A. Oruç EREM
Board, merkezi (doublebull) yerden 1,73 metre yükseğe asılır ve 2,37 metre uzaklığa atış çizgisi sabitlenir. Oyunlar board'a oyuncuların sırayla 3'er dart atmasıyla oynanır.
Board (Oyun tahtası) üzerinde 20 dilime bölünmüş 3 ayrı sayı bölgesi bulunur. Her dilim, kendisine karşılık gelen sayı değerindedir. Bölgeler de dıştaki ince halka double (ikili sayı bölgesi) ve içteki ince halka triple (üçlü sayı bölgesi) olarak adlandırılır. Bu bölgeler, kendisine karşılık gelen sayının 2 ve 3 katı değerindedir. Board'un ortasında Bull (25) ve DoubleBull (50) olarak adlandırılan bir bölüm daha bulunur.
Oyunlar sırasında, atışlar tamamlanmadan board üzerindeki dartlara dokunmak veya yere düşen dartları alıp tekrar kullanmak yasaktır. Eğer oyuncu atış sırasında board üzerindeki dartlardan bir tanesine dokunursa atışını tamamlamış sayılır. (elinde kalan diğer dartları kullanamaz.)
Dart (Ok) - A. Oruç EREM
Bu bölümde dart malzemeleri ile ilgili genel bilgileri bulabilirsiniz. Özellikle bu spora yeni başlayanlar ile tekniklerini geliştirmek isteyenlere malzeme seçiminde bir yol gösterici olacağını zannediyorum. Ancak şunu da belirtmek isterim ki, kendiniz için doğru malzemeyi ve tekniği tespit etmek tamamen bir deneme ve yanılma sürecidir ve kişiye göre farklılıklar gösterir. Eğer mümkün olursa dartlarınızı satın almadan önce denemenizi öneririm.
1. Tip (Uç)
Steel (Çelik) ve Soft (Plastik) olmak üzere iki ayrı tipi vardır. Bizim burada genel olarak üzerinde duracağımız steel tip, klasik dart olarak bilinen ve bristle (kıl) boardlar üzerinde kullanılan sabit veya hareketli çelik uçlu dartlardır. Soft yani plastik uçlu dartlar ise üzerinde delikler olan plastik veya elektronik boardlarda kullanılır. Soft yani plastik uçlar da hareketli çelik uçlar gibi barrele vidalanarak tutturulur.
Dartlarınızın ucuna her zaman özen gösterin. Özellikle evde dart atarken, ucunda metal çapak olan dartlar, board'dan liflerin dökülmesine ve boardun ömrünün kısalmasına sebep olur. Ayrıca uçları bilemeniz gerektiğinde aşırı sivriltmemeye dikkat edin. Uçlar üzerinde su zımparası ile yapılacak yatay zımparalama, dartın boarda daha sıkı tutunmasını sağlar.
2. Barrel (Gövde)
Dartın ana parçasıdır. Aslında dart dendiğinde kastedilen parça budur. Piyasada farklı markalara ait çeşitli şekil ve ağırlıklarda pek çok barrel bulabilmek mümkün.
Dartlar günümüzde tungstenden üretiliyor. Tungsten bilinen en ağır katı metal olma özelliği ile aynı ağırlıktaki pirinç alaşımlı dartlardan neredeyse yarısı kadar ince dartlar üretilmesine imkan veriyor. Bu sayede dartları çok daha yakın atma şansınız artıyor. Özellikle yüksek tungsten oranlı (max. %97) ve uzun barelli dartlar daha kolay 180 atmak için ideal gibi görünse de, eğer bu kadar ince bir dartı kontrol etmekte zorlanırsanız ince dart kullanmak önemini kaybedecektir.
Yeni başlayan oyuncuların bir çoğu “ideal dart ağırlığı kaç gram olmalı” sorusunu sorar. Aslında bu soruya verilecek doğru bir cevap olmadığını söylemeliyim. İki dünya şampiyonundan Raymond von Barneveld 25 gram , Dennis Priestley ise 14 gram dartlarla oynuyorlar. Bu açıdan bakıldığında bir rakam belirlemek anlamsız gibi geliyor. Ama yine de yeni başlayanlar için bir rakam vermek gerekirse; eğer soft-tip oynuyorsanız makinenin müsaade ettiği en ağır dart ile( ~20 gram), steel-tip oynuyorsanız 22- 24 gram dartlar ile başlamanızı öneririm.
Dart yüzeyi ve şekli markalar ve modeller arasında çeşitlilik gösteriyor. Resimde de görüleceği gibi çok farklı şekillerde dartlar bazı teorik avantajlar ve dezavantajlar sağlar. Ayrıca dart yüzeyi de kontrolü arttırmak adına, pürüzlü, halkalı ve düz olarak üretilir. Siz yine kendinize en uygun olan şekli seçmeye çalışın.
3. Stem (Şaft)
Barrelin arkasına takılan ve flightı tutan parçaya şaft deniyor. Naylon, alüminyum ve titanyumdan üretilen şaftlar piyasada genellikle ex.short, short ve medium olmak üzere 3 ayrı boyda (yurt dışında long da var) bulunabilir. Şaftın boyu ve ağırlığı, dartın uçuş dinamiği ile yakından ilgilidir. Hangi boy şaftın size uyduğunu yine deneyerek öğrenebilirsiniz.
Malzeme olarak Naylon şaftlar en ucuz seçenektir. Kırıldığı zaman kolaylıkla değiştirilebilse de genellikle vidasından kırıldığı için içeride kalan parçayı çıkartmak uğraştırır. Bu olduğunda, bir tornavidayı kızdırıp, içeride kalan parçaya soktuktan sonra ters yöne çevirerek kolayca çıkartabilirsiniz. Naylon şaftlarda genellikle flightı şaft üzerinde sabitleştirmek için metal halkalar kullanılır.
Alüminyum şaftlar, naylonlara oranla daha pahalıdır ama daha da sağlamdır. En kötü yanı dart düştüğünde yamulabilir ve yamulduğunda eski düz haline getirmek neredeyse imkansızdır. Alüminyum şaftlar naylon şaftlara göre daha ağırdır.
Titanyum şaftlar, en hafif ve en sağlam şaftlardır. Alüminyum şaftların tüm avantajlarına sahip olmakla birlikte, piyasadaki en pahalı şaftlar titanyum olanlarıdır.
4. Flight (Kanat)
Dartın düzgün uçmasını sağlayan parçadır. Piyasada çeşitli şekil ve binlerce farklı desende çeşitli materyallerden üretilmiş flightlar vardır. İdeal veya doğru bir flight şeklinden bahsetmek mümkün değildir. Kullandığınız dartın ağırlığı ve atış stilinize göre, sizin için doğru flightı tespit etmek yine bir deneme yanılma sürecinden ibarettir.
Flightlar her zaman tam olarak açılmış şekilde (birbirleri ile 90° açı yapacak şekilde) kullanılmalıdır. Kötü açılmış veya yırtılmış flightlar ile güzel sonuçlar elde etmek mümkün değildir. Flightların yırtılmasını engellemek ve arkadan gelen dartın vereceği hasarı azaltmak için alüminyumdan yapılmış flight protector kullanmanızı öneririm. (Düşünce kayboluyor, söyleyeyim)
Double Out Sayı (501 ya da X01)
Oyunun amacı her elde atılabilecek en yüksek sayıyı atarak minimum dart sayısıyla rakibinden önce sıfıra ulaşmaktır. Ancak sıfıra ulaşırken son oku sayının çift hanesine (double'a) atarak bitirmek gerekir. (Örn: Sayısı 32 kalan bir oyuncu 16 hanesinin double’ına, 40 kalan bir oyuncu 20 hanesinin double’na atış yaparak oyunu bitirir.) Günümüzde dünya standartlarında iyi bir oyuncu olmak için 501’i 13 - 14’dart ortalama ile oynamak yeterlidir.
Oyuna merkeze (Bull’a) atış yapılarak başlanır. Yakın atan önce başlar.
Her elde oyuncular sırayla 3 ok atışlarını yaparlar. 3 okun toplamı başlangıç sayısı olan 501’den (301, 701, 1001 gibi sayılar da olabilir) düşülür.
Oyuncular daha hızlı sıfıra ulaşmak için yüksek sayılar atmaya çalışır. Dart bourdundaki en yüksek sayı 20 hanesinin triple’ı, yani 60’dır. Bull 25, double bull ise 50 sayıdır.
Oyuncular sırayla atışlarını yaparak sayılarını düştükten sonra bitişe yaklaşırlar.
İleri düzey sayı oyuncuları 170’den itibaren bitiş yapabileceklerini bildikleri için her okunu hesap yaparak atarlar. Bir atışdaki 3 ok haklarının son okunu sayıların double’ına atacak şekilde ayarlar ve double atışı yaparak maçı rakibinden önce bitirmeyi amaçlarlar.
Eğer oyuncunun sayısı 50 kalmışsa double bull atarak maçı bitirebilir.
Oyuncular kalan sayılarından fazla sayıda atış yaparlarsa ya da 1’e düşerlerse, atışı yapamamış sayılırlar ve rakiplerinden sonra aynı sayıyla devam ederler. Oyun double’la biteceği için 1’e düşmeleri durumunda 0,5 double atmaları gerekecektir ve dart boardda böyle bir rakam hanesi yoktur. Bu nedenle oyuncuların sıfıra ulaşmadan önce düşebilecekleri en düşük sayı 2’dir.
170’ten itibaren 3 okla bitiş hakkında ipuçları için Ayhan Turalı’nın Out Stratejisi başlıklı makalesini okuyabilirsiniz.
En Fazla 3 Okla Bitiş Tablosu:
Karambol Kriket
Karambol Kriket'in oynanışı şöyledir:
1. 2 kişi ya da 2 kişiden oluşan iki takım arasında oynanır.
2. Skor tabelasının ortasına yukarıdan aşağıya doğru 20’den 12’ye kadar sayılar ile double için “D”, triple için “T”, bull’s-eye için “B” ve house için “H” yazılır.
3. Oyuna başlamak için bull’s-eye’a (ortadaki yeşil ve kırmızı yuvarlak) tek dart atış yapılır. En yakın atışı yapan oyuna başlar. Takım oyunlarında atışı yapan oyunculardan yakın atan başlar, diğer takımdan ise atışı yapan oyuncu ikinci atış sırasını alır. Sonra atış yapmayan oyuncular sırasıyla atış yaparlar.
4. Oyuncular sırayla 3 dartı bir elde atar. Amaç, skor tabelasında yazılan rakamları vurmaya çalışmaktır. Bir oyuncu her bir rakamı ya da “D”, “T”, “B” ve “H”yi 3’er kez vurmaya çalışır. House, üç dartın da bir atışta aynı rakama isabet etmesiyle yapılır.
5. Oyuncu atışını yaptıktan sonra board’dan dartlarını alır. Okunun isabet ettiği rakamları skor tabelasında işaretler. Eğer bir rakama bir isabeti varsa o rakamın kendi tarafındaki karşısına bir çizgi koyar. Eğer iki isabeti varsa çarpı şeklinde (X) iki çizgi koyar. Eğer üç isabeti varsa çarpının çevresine yuvarlak yapar ve o sayıyı kapatmış olur.
6. Oyuncu, bir sayının double’ına (D) isabet eden dartı için o sayıya 2 tane çizgi çizebilir ya da isterse “D”ye bir çizgi çizer. Aynı şekilde sayının triple’ına (T) isabet eden dartı için o sayıya 3 çizgi çizebilir (yani sayıyı bir seferde kapatabilir) ya da “T”ye bir çizgi çizer. Bull’s-eye’ın merkezindeki kırmızı küçük yuvarlak ise double bull’s-eye sayılır. Oyuncunun oku buraya isabet ederse isterse bull’s-eye’a iki çizgi çizer, isterse “D”ye bir çizgi çizer. Eğer oyuncu üç oku aynı sayıya atarsa ve bu sayı skor tabelasındaki sayılardan biriyse, o sayıyı bir seferde kapatabileceği gibi, isterse HOUSE’a (H) da bir çizgi çizebilir. Karambol krikette skor tabelasındaki sayılar dışındaki sayılara isabet eden “D”, “T”, “B” ve “H” de geçerli sayılır.
7. Skor tabelasındaki bütün sayıları ve “D”, “T”, “B” ve “H”yi rakibinden önce kapatan oyuncu ya da takım, maçı kazanır.
8. Maçlar tercihe göre 3, 5 ya da 7 leg üzerinden oynanabilir. (Best Of 3, Best Of 5, Best Of 7 gibi)
Cezalı Kriket
Cezalı Kriket bir strateji oyunudur.
Oynanışı şöyledir:
1. 2 kişi ya da 2 kişiden oluşan iki takım arasında oynanır.
2. Skor tabelasının ortasına yukarıdan aşağıya doğru 20’den 10’a kadar sayılar (bazı oyunlarda tercihen 12’ye ya da 15’e kadar da yazılabilir) ile double için “D”, triple için “T”, bull’s-eye için “B” ve house için “H” yazılır. (bazı oyunlarda tercihen 12’ye ya da 15’e kadar sayılar ve sadece “B” de yazılabilir)
3. Oyuna başlamak için bull’s-eye’a (ortadaki yeşil ve kırmızı yuvarlak) tek dart atış yapılır. En yakın atışı yapan oyuna başlar. Takım oyunlarında atışı yapan oyunculardan yakın atan başlar, diğer takımdan ise atışı yapan oyuncu ikinci atış sırasını alır. Sonra atış yapmayan oyuncular sırasıyla atış yaparlar.
4. Oyuncular sırayla 3 dartı bir elde atar. Amaç, skor tabelasında yazılan rakamları vurmaya çalışmaktır. Diğer rakamları vurmanın bir değeri yoktur. Bir oyuncu her bir rakamı ya da “D”, “T”, “B” ve “H”yi 3’er kez vurmaya çalışır. House, üç dartın da bir atışta aynı rakama isabet etmesiyle yapılır. Skor tabelasında yazılı rakamlar dışında bir rakama gelen üç ok House sayılmaz.
5. Oyuncu atışını yaptıktan sonra board’dan dartlarını alır. Okunun isabet ettiği rakamları skor tabelasında işaretler. Eğer bir rakama bir isabeti varsa o rakamın kendi tarafındaki karşısına bir çizgi koyar. Eğer iki isabeti varsa çarpı şeklinde (X) iki çizgi koyar. Eğer üç isabeti varsa çarpının çevresine yuvarlak yapar ve o sayıyı kapatmış olur.
6. Oyuncu, bir sayının double’ına (D) isabet eden dartı için o sayıya 2 tane çizgi çizebilir ya da isterse “D”ye bir çizgi çizer. Aynı şekilde sayının triple’ına (T) isabet eden dartı için o sayıya 3 çizgi çizebilir (yani sayıyı bir seferde kapatabilir) ya da “T”ye bir çizgi çizer. Bull’s-eye’ın merkezindeki kırmızı küçük yuvarlak ise double bull’s-eye sayılır. Oyuncunun oku buraya isabet ederse isterse bull’s-eye’a iki çizgi çizer, isterse “D”ye bir çizgi çizer.
7. Bir oyuncu, kendisinin 3 kez vurarak kapattığı, ancak rakibinin henüz kapatamadığı bir sayıyı vurursa, o sayıyı vurduğu kadar puanı (Örn: 2 kez 20, bir kez 20 triple vurmuşsa toplam 100 puan) skor tabelasının kendi bölümüne yazar. Daha önceden yazılmış puanlar varsa, yeni puanlar bunlarla toplanarak altına yazılır. Bull’s-eye’ın puanı 25, double bull’s-eye’ın puanı ise 50’dir.
8. Skor tabelasındaki bütün sayıları ve “D”, “T”, “B” ve “H”yi kapatan ve puanı rakibinden yüksek olan oyuncu ya da takım, maçı kazanır.
9. Eğer bir takım ya da oyuncunun bütün sayıları ve “D”, “T”, “B” ve “H”si kapalı olmasına ceza puanı rakibinden düşükse, maçı kazanmak için rakibinin açık olan sayısından ya da varsa açık olan “D”, “T”, “B” ve “H”sinden vurarak ceza toplamaya çalışır. Rakibi bütün sayılarını kapatmadan puanı yükselterek rakibinin puanının geçmeyi başarırsa, maçı kazanır.
10. Maçlar tercihe göre 3, 5 ya da 7 leg üzerinden oynanabilir. (Best Of 3, Best Of 5, Best Of 7 gibi)
İpuçları:
1. Bu oyunda alınan puanlar da önemli olduğu için, sayıları mümkün olduğu kadar triplelarından vurarak rakibinizden önce kapatmaya çalışın. Kapattığınız sayıyı rakibiniz henüz kapatamamışsa, o sayıdan mümkün olduğunca fazla puan toplamaya çalışmalısınız.
2. Büyük rakamları önce kapatmaya çalışarak, daha fazla puanı rakibinizden önce toplamayı denemelisiniz.
3. Rakibinizi şaşırtmak için 20’den geriye doğru sırayla gitmek yerine, karışık sırayla sayıları kapatmayı deneyebilirsiniz.
Sisal Dart Board (Hedef Tahtası) - Tolga Bora
Sisal Board: Sisal, yarı tropikal iklimlerde yetişen Agav bitkisinden elde edilen bir fiberdir. Dart tahtası üretimi yapan firmalar bunu işleyerek tonlarca ağırlıktaki presler altında belirli bir tonaj altında sıkıştırmayla üretirler. Bu tür boardlara ok atıldıkça malzemenin esnekliği ve yumuşaklığı itibarıyla üzerinde noktasal iz bırakmazlar. Dolayısıyla steel tip (çelik uçlu) resmi dart müsabakalarının vazgeçilmez hedef tahtasıdır. Sisal boardlar üzerinde sayıları ayıran tellerdede bazı farklılıklar vardır. Özellikle ülkemizde buna yeni başlayan oyuncuların çoğunun domuz kılı tabir ettiği board’dur. Fakat domuz kılından board 70 yılı aşkın bir zamandır dünyanın hiçbir yerinde üretilmektedir.
Sisal Boardlar, tellerinin şekline göre üçe ayrılır. Bunlar sırasıyla şöyledir:
a) Yuvarlak Tel: Tel sisalin boardun yüzeyinin üzerinde durur ve triple, double bölgelerinden tutturulmuştur. Genelde yoğun olarak dart oynanan mekanlarda tercih sebebidir. Boardun telinin yuvarlak olmasından dolayı telin kolay kolay ezilmemesini ve telin sisala baskısını azaltır ve daha uzun süreli bir kullanım sağlar. Fakat okun tele çarpmasıyla birlikte okun sekerek yere düşme olasılığı da fazladır. Bu yüzden evlerde ve önemli turnuvalarda tercih edilmez. Ama diğer üçgen ve ince telli boardlardan daha uzun süreli kullanılır, hem de fiyat açısından daha uygun bir boarddur.
Ülkemizde satışı olan yuvarlak telli boardların markaları şunlardır:
1- Winmau SFB
2- Harrows Competition Official
3- Bull’s Classic
4-Unicorn Striker
5-Unicorn Radius
b) Üçgen Tel: Bu tür teller yuvarlak telde olduğu gibi sisal boardun yüzeyinin üzerinde yer alır. Okun tele temas ettiği ilk nokta telin en ince sivri noktasıdır ve sisala kadar telin kalınlığı azda olsa artar. Dolayısıyla ok telin üzerine geldiğinde kayarak sisala saplanır. Bu yüzden yere düşme olasılığı çok azdır. Fakat sürekli oynandığında hem telin ince yapısından, hem de telin sisalin üzerinde baskı yapmasından dolayı telde yıpranmalar ve ezilmeler olur. Fakat okun yere düşme olasılığının az olmasından dolayı birçok uluslararası şampiyonalarda ve evlerde tercih edilir.
Ülkemizde satışı olan üçgen telli boardların markaları şunlardır:
1- Winmau Diamond
2- Harrows Apex Wire
3- Nodor Supamatch
c) Sisal İçine Gömülmüş İnce Tel: Boardu üçgen dilimlere ayıran ana teller sisale gömülüdür ve çok ince bir yapıdadır. Sadece double ve triple telleri gömülü değildir fakat bunlar da ana gömülü tellere iç içe geçişli bir sistemle tutturulmuştur. Dolayısıyla bu durum okun boardan sekme ihtimalini en aza düşürür. Aynı şekilde bull noktası da sisale gömülüdür. Fakat üretim esnasında sisalin sıkıştırılmasında telin sisal içine gömülmesi yüzünden sisalde gerekli sertlik oranı diğer boardlar kadar başarılı olmuyor. Dolayısıyla zamanla sisalde dağılmalar ve kabarmalar meydana gelebiliyor. Fakat şu anda dünyanın en az oku sektiren boardu olduğu için Dünyanın en büyük şampiyonlarında kullanılan boarddur.
Ülkemizde satışı olan gömülü telli boardların markaları şunlardır:
1- Winmau Blade 3
2- Unicorn Eclipse Pro
3- Bull’s The Advantage
Kullanım Amacına Göre Boardlar:
Yukarıda, tel çeşitlerine göre boardları sınıflandırmaya çalıştım. Yine sisaldan üretilmiş, farklı oyun oynanabilen board çeşitlerini de incelemekte fayda var. Bunlardan dünyada en çok tercih edilen 2 boardu da ülkemizde bulmak mümkündür.
* Antreman Boardu: Bu board özellikle darta gönül vermiş ve bu oyunda daha iyi olabilmek için çaba gösteren oyuncuların tercih ettiği bir board çeşididir. Diğer boardlardan farkı triple, double ve bull bölgelerinin normal boarddan daha küçük olmasıdır.
Ülkemizde satışı olan antreman boardların markaları şunlardır:
1- Winmau Champions Choice
* Quadro Board: Bu board üzerinde triple bölgesi ile bull bölgesi arasında boardu çevreleyen 3. bir çemberin konmasından oluşan bir boarddur. Buraya konan çember sayının 4 katını ifade eder. Çok özel turnuvalarda ve oyunlarda kullanılan bu board özellikle değişik oyunlar arayan oyuncular için tercih sebebidir.
Ülkemizde satışı olan quadro boardların markaları şunlardır:
1- Harrows Quadro 240
Sisal Board Alırken Nelere Dikkat Edilmelidir!
Yukarda yazmış olduğum 3 özelliği olan herhangi bir boardu zevkinize, kesenize veya asacağınız mekana göre seçebilirsiniz. Fakat board satın alırken dikkat edilmesi gereken başka hususlar da vardır:
1- Alacağınız boardun markası önemlidir, dünya çapında tanınmış board markaları almanızda yarar vardır. (Winamu, Harrows, Unicorn, Nodor, Bulls, Data vb.)
2- Board üzerindeki ölçüler aşağıdaki gibi olmalıdır. Aşağıdaki ölçülerde (-/+)% 5 sapmalar olabilir.
* İki ve Üç katı bantların genişliği = 8.00 mm
* İç merkezinin Çapı = 12.70 mm
* Dış merkezinin Çapı = 31.80 mm
* İki katı bandının dıştan merkeze uzaklığı = 170.00 mm
* Üç katı bandının dıştan merkeze uzaklığı = 107.00 mm
* Hedef tahtasının Çapı (+/- 3.00 mm) = 453.00 mm
* Hedef tahtasının kalınlığı (+/- 3.00 mm) = 40.00 mm
3- Piyasada, özellikle büyük marketlerde dayanıksız, markasız Çin malları boardlar satılmaktadır. Bunlar fiyat açısından çok makul gibi gözükse de, tel ve sisal kalitesi olarak çok düşük malzemeler kullanılmıştır.
Bilgi - Malzemeler
Board - A. Oruç EREM
Board, merkezi (doublebull) yerden 1,73 metre yükseğe asılır ve 2,37 metre uzaklığa atış çizgisi sabitlenir. Oyunlar board'a oyuncuların sırayla 3'er dart atmasıyla oynanır.
Board (Oyun tahtası) üzerinde 20 dilime bölünmüş 3 ayrı sayı bölgesi bulunur. Her dilim, kendisine karşılık gelen sayı değerindedir. Bölgeler de dıştaki ince halka double (ikili sayı bölgesi) ve içteki ince halka triple (üçlü sayı bölgesi) olarak adlandırılır. Bu bölgeler, kendisine karşılık gelen sayının 2 ve 3 katı değerindedir. Board'un ortasında Bull (25) ve DoubleBull (50) olarak adlandırılan bir bölüm daha bulunur.
Oyunlar sırasında, atışlar tamamlanmadan board üzerindeki dartlara dokunmak veya yere düşen dartları alıp tekrar kullanmak yasaktır. Eğer oyuncu atış sırasında board üzerindeki dartlardan bir tanesine dokunursa atışını tamamlamış sayılır. (elinde kalan diğer dartları kullanamaz.)
Dart (Ok) - A. Oruç EREM
Bu bölümde dart malzemeleri ile ilgili genel bilgileri bulabilirsiniz. Özellikle bu spora yeni başlayanlar ile tekniklerini geliştirmek isteyenlere malzeme seçiminde bir yol gösterici olacağını zannediyorum. Ancak şunu da belirtmek isterim ki, kendiniz için doğru malzemeyi ve tekniği tespit etmek tamamen bir deneme ve yanılma sürecidir ve kişiye göre farklılıklar gösterir. Eğer mümkün olursa dartlarınızı satın almadan önce denemenizi öneririm.
1. Tip (Uç)
Steel (Çelik) ve Soft (Plastik) olmak üzere iki ayrı tipi vardır. Bizim burada genel olarak üzerinde duracağımız steel tip, klasik dart olarak bilinen ve bristle (kıl) boardlar üzerinde kullanılan sabit veya hareketli çelik uçlu dartlardır. Soft yani plastik uçlu dartlar ise üzerinde delikler olan plastik veya elektronik boardlarda kullanılır. Soft yani plastik uçlar da hareketli çelik uçlar gibi barrele vidalanarak tutturulur.
Dartlarınızın ucuna her zaman özen gösterin. Özellikle evde dart atarken, ucunda metal çapak olan dartlar, board'dan liflerin dökülmesine ve boardun ömrünün kısalmasına sebep olur. Ayrıca uçları bilemeniz gerektiğinde aşırı sivriltmemeye dikkat edin. Uçlar üzerinde su zımparası ile yapılacak yatay zımparalama, dartın boarda daha sıkı tutunmasını sağlar.
2. Barrel (Gövde)
Dartın ana parçasıdır. Aslında dart dendiğinde kastedilen parça budur. Piyasada farklı markalara ait çeşitli şekil ve ağırlıklarda pek çok barrel bulabilmek mümkün.
Dartlar günümüzde tungstenden üretiliyor. Tungsten bilinen en ağır katı metal olma özelliği ile aynı ağırlıktaki pirinç alaşımlı dartlardan neredeyse yarısı kadar ince dartlar üretilmesine imkan veriyor. Bu sayede dartları çok daha yakın atma şansınız artıyor. Özellikle yüksek tungsten oranlı (max. %97) ve uzun barelli dartlar daha kolay 180 atmak için ideal gibi görünse de, eğer bu kadar ince bir dartı kontrol etmekte zorlanırsanız ince dart kullanmak önemini kaybedecektir.
Yeni başlayan oyuncuların bir çoğu “ideal dart ağırlığı kaç gram olmalı” sorusunu sorar. Aslında bu soruya verilecek doğru bir cevap olmadığını söylemeliyim. İki dünya şampiyonundan Raymond von Barneveld 25 gram , Dennis Priestley ise 14 gram dartlarla oynuyorlar. Bu açıdan bakıldığında bir rakam belirlemek anlamsız gibi geliyor. Ama yine de yeni başlayanlar için bir rakam vermek gerekirse; eğer soft-tip oynuyorsanız makinenin müsaade ettiği en ağır dart ile( ~20 gram), steel-tip oynuyorsanız 22- 24 gram dartlar ile başlamanızı öneririm.
Dart yüzeyi ve şekli markalar ve modeller arasında çeşitlilik gösteriyor. Resimde de görüleceği gibi çok farklı şekillerde dartlar bazı teorik avantajlar ve dezavantajlar sağlar. Ayrıca dart yüzeyi de kontrolü arttırmak adına, pürüzlü, halkalı ve düz olarak üretilir. Siz yine kendinize en uygun olan şekli seçmeye çalışın.
3. Stem (Şaft)
Barrelin arkasına takılan ve flightı tutan parçaya şaft deniyor. Naylon, alüminyum ve titanyumdan üretilen şaftlar piyasada genellikle ex.short, short ve medium olmak üzere 3 ayrı boyda (yurt dışında long da var) bulunabilir. Şaftın boyu ve ağırlığı, dartın uçuş dinamiği ile yakından ilgilidir. Hangi boy şaftın size uyduğunu yine deneyerek öğrenebilirsiniz.
Malzeme olarak Naylon şaftlar en ucuz seçenektir. Kırıldığı zaman kolaylıkla değiştirilebilse de genellikle vidasından kırıldığı için içeride kalan parçayı çıkartmak uğraştırır. Bu olduğunda, bir tornavidayı kızdırıp, içeride kalan parçaya soktuktan sonra ters yöne çevirerek kolayca çıkartabilirsiniz. Naylon şaftlarda genellikle flightı şaft üzerinde sabitleştirmek için metal halkalar kullanılır.
Alüminyum şaftlar, naylonlara oranla daha pahalıdır ama daha da sağlamdır. En kötü yanı dart düştüğünde yamulabilir ve yamulduğunda eski düz haline getirmek neredeyse imkansızdır. Alüminyum şaftlar naylon şaftlara göre daha ağırdır.
Titanyum şaftlar, en hafif ve en sağlam şaftlardır. Alüminyum şaftların tüm avantajlarına sahip olmakla birlikte, piyasadaki en pahalı şaftlar titanyum olanlarıdır.
4. Flight (Kanat)
Dartın düzgün uçmasını sağlayan parçadır. Piyasada çeşitli şekil ve binlerce farklı desende çeşitli materyallerden üretilmiş flightlar vardır. İdeal veya doğru bir flight şeklinden bahsetmek mümkün değildir. Kullandığınız dartın ağırlığı ve atış stilinize göre, sizin için doğru flightı tespit etmek yine bir deneme yanılma sürecinden ibarettir.
Flightlar her zaman tam olarak açılmış şekilde (birbirleri ile 90° açı yapacak şekilde) kullanılmalıdır. Kötü açılmış veya yırtılmış flightlar ile güzel sonuçlar elde etmek mümkün değildir. Flightların yırtılmasını engellemek ve arkadan gelen dartın vereceği hasarı azaltmak için alüminyumdan yapılmış flight protector kullanmanızı öneririm. (Düşünce kayboluyor, söyleyeyim)
Double Out Sayı (501 ya da X01)
Oyunun amacı her elde atılabilecek en yüksek sayıyı atarak minimum dart sayısıyla rakibinden önce sıfıra ulaşmaktır. Ancak sıfıra ulaşırken son oku sayının çift hanesine (double'a) atarak bitirmek gerekir. (Örn: Sayısı 32 kalan bir oyuncu 16 hanesinin double’ına, 40 kalan bir oyuncu 20 hanesinin double’na atış yaparak oyunu bitirir.) Günümüzde dünya standartlarında iyi bir oyuncu olmak için 501’i 13 - 14’dart ortalama ile oynamak yeterlidir.
Oyuna merkeze (Bull’a) atış yapılarak başlanır. Yakın atan önce başlar.
Her elde oyuncular sırayla 3 ok atışlarını yaparlar. 3 okun toplamı başlangıç sayısı olan 501’den (301, 701, 1001 gibi sayılar da olabilir) düşülür.
Oyuncular daha hızlı sıfıra ulaşmak için yüksek sayılar atmaya çalışır. Dart bourdundaki en yüksek sayı 20 hanesinin triple’ı, yani 60’dır. Bull 25, double bull ise 50 sayıdır.
Oyuncular sırayla atışlarını yaparak sayılarını düştükten sonra bitişe yaklaşırlar.
İleri düzey sayı oyuncuları 170’den itibaren bitiş yapabileceklerini bildikleri için her okunu hesap yaparak atarlar. Bir atışdaki 3 ok haklarının son okunu sayıların double’ına atacak şekilde ayarlar ve double atışı yaparak maçı rakibinden önce bitirmeyi amaçlarlar.
Eğer oyuncunun sayısı 50 kalmışsa double bull atarak maçı bitirebilir.
Oyuncular kalan sayılarından fazla sayıda atış yaparlarsa ya da 1’e düşerlerse, atışı yapamamış sayılırlar ve rakiplerinden sonra aynı sayıyla devam ederler. Oyun double’la biteceği için 1’e düşmeleri durumunda 0,5 double atmaları gerekecektir ve dart boardda böyle bir rakam hanesi yoktur. Bu nedenle oyuncuların sıfıra ulaşmadan önce düşebilecekleri en düşük sayı 2’dir.
170’ten itibaren 3 okla bitiş hakkında ipuçları için Ayhan Turalı’nın Out Stratejisi başlıklı makalesini okuyabilirsiniz.
En Fazla 3 Okla Bitiş Tablosu:
Karambol Kriket
Karambol Kriket'in oynanışı şöyledir:
1. 2 kişi ya da 2 kişiden oluşan iki takım arasında oynanır.
2. Skor tabelasının ortasına yukarıdan aşağıya doğru 20’den 12’ye kadar sayılar ile double için “D”, triple için “T”, bull’s-eye için “B” ve house için “H” yazılır.
3. Oyuna başlamak için bull’s-eye’a (ortadaki yeşil ve kırmızı yuvarlak) tek dart atış yapılır. En yakın atışı yapan oyuna başlar. Takım oyunlarında atışı yapan oyunculardan yakın atan başlar, diğer takımdan ise atışı yapan oyuncu ikinci atış sırasını alır. Sonra atış yapmayan oyuncular sırasıyla atış yaparlar.
4. Oyuncular sırayla 3 dartı bir elde atar. Amaç, skor tabelasında yazılan rakamları vurmaya çalışmaktır. Bir oyuncu her bir rakamı ya da “D”, “T”, “B” ve “H”yi 3’er kez vurmaya çalışır. House, üç dartın da bir atışta aynı rakama isabet etmesiyle yapılır.
5. Oyuncu atışını yaptıktan sonra board’dan dartlarını alır. Okunun isabet ettiği rakamları skor tabelasında işaretler. Eğer bir rakama bir isabeti varsa o rakamın kendi tarafındaki karşısına bir çizgi koyar. Eğer iki isabeti varsa çarpı şeklinde (X) iki çizgi koyar. Eğer üç isabeti varsa çarpının çevresine yuvarlak yapar ve o sayıyı kapatmış olur.
6. Oyuncu, bir sayının double’ına (D) isabet eden dartı için o sayıya 2 tane çizgi çizebilir ya da isterse “D”ye bir çizgi çizer. Aynı şekilde sayının triple’ına (T) isabet eden dartı için o sayıya 3 çizgi çizebilir (yani sayıyı bir seferde kapatabilir) ya da “T”ye bir çizgi çizer. Bull’s-eye’ın merkezindeki kırmızı küçük yuvarlak ise double bull’s-eye sayılır. Oyuncunun oku buraya isabet ederse isterse bull’s-eye’a iki çizgi çizer, isterse “D”ye bir çizgi çizer. Eğer oyuncu üç oku aynı sayıya atarsa ve bu sayı skor tabelasındaki sayılardan biriyse, o sayıyı bir seferde kapatabileceği gibi, isterse HOUSE’a (H) da bir çizgi çizebilir. Karambol krikette skor tabelasındaki sayılar dışındaki sayılara isabet eden “D”, “T”, “B” ve “H” de geçerli sayılır.
7. Skor tabelasındaki bütün sayıları ve “D”, “T”, “B” ve “H”yi rakibinden önce kapatan oyuncu ya da takım, maçı kazanır.
8. Maçlar tercihe göre 3, 5 ya da 7 leg üzerinden oynanabilir. (Best Of 3, Best Of 5, Best Of 7 gibi)
Cezalı Kriket
Cezalı Kriket bir strateji oyunudur.
Oynanışı şöyledir:
1. 2 kişi ya da 2 kişiden oluşan iki takım arasında oynanır.
2. Skor tabelasının ortasına yukarıdan aşağıya doğru 20’den 10’a kadar sayılar (bazı oyunlarda tercihen 12’ye ya da 15’e kadar da yazılabilir) ile double için “D”, triple için “T”, bull’s-eye için “B” ve house için “H” yazılır. (bazı oyunlarda tercihen 12’ye ya da 15’e kadar sayılar ve sadece “B” de yazılabilir)
3. Oyuna başlamak için bull’s-eye’a (ortadaki yeşil ve kırmızı yuvarlak) tek dart atış yapılır. En yakın atışı yapan oyuna başlar. Takım oyunlarında atışı yapan oyunculardan yakın atan başlar, diğer takımdan ise atışı yapan oyuncu ikinci atış sırasını alır. Sonra atış yapmayan oyuncular sırasıyla atış yaparlar.
4. Oyuncular sırayla 3 dartı bir elde atar. Amaç, skor tabelasında yazılan rakamları vurmaya çalışmaktır. Diğer rakamları vurmanın bir değeri yoktur. Bir oyuncu her bir rakamı ya da “D”, “T”, “B” ve “H”yi 3’er kez vurmaya çalışır. House, üç dartın da bir atışta aynı rakama isabet etmesiyle yapılır. Skor tabelasında yazılı rakamlar dışında bir rakama gelen üç ok House sayılmaz.
5. Oyuncu atışını yaptıktan sonra board’dan dartlarını alır. Okunun isabet ettiği rakamları skor tabelasında işaretler. Eğer bir rakama bir isabeti varsa o rakamın kendi tarafındaki karşısına bir çizgi koyar. Eğer iki isabeti varsa çarpı şeklinde (X) iki çizgi koyar. Eğer üç isabeti varsa çarpının çevresine yuvarlak yapar ve o sayıyı kapatmış olur.
6. Oyuncu, bir sayının double’ına (D) isabet eden dartı için o sayıya 2 tane çizgi çizebilir ya da isterse “D”ye bir çizgi çizer. Aynı şekilde sayının triple’ına (T) isabet eden dartı için o sayıya 3 çizgi çizebilir (yani sayıyı bir seferde kapatabilir) ya da “T”ye bir çizgi çizer. Bull’s-eye’ın merkezindeki kırmızı küçük yuvarlak ise double bull’s-eye sayılır. Oyuncunun oku buraya isabet ederse isterse bull’s-eye’a iki çizgi çizer, isterse “D”ye bir çizgi çizer.
7. Bir oyuncu, kendisinin 3 kez vurarak kapattığı, ancak rakibinin henüz kapatamadığı bir sayıyı vurursa, o sayıyı vurduğu kadar puanı (Örn: 2 kez 20, bir kez 20 triple vurmuşsa toplam 100 puan) skor tabelasının kendi bölümüne yazar. Daha önceden yazılmış puanlar varsa, yeni puanlar bunlarla toplanarak altına yazılır. Bull’s-eye’ın puanı 25, double bull’s-eye’ın puanı ise 50’dir.
8. Skor tabelasındaki bütün sayıları ve “D”, “T”, “B” ve “H”yi kapatan ve puanı rakibinden yüksek olan oyuncu ya da takım, maçı kazanır.
9. Eğer bir takım ya da oyuncunun bütün sayıları ve “D”, “T”, “B” ve “H”si kapalı olmasına ceza puanı rakibinden düşükse, maçı kazanmak için rakibinin açık olan sayısından ya da varsa açık olan “D”, “T”, “B” ve “H”sinden vurarak ceza toplamaya çalışır. Rakibi bütün sayılarını kapatmadan puanı yükselterek rakibinin puanının geçmeyi başarırsa, maçı kazanır.
10. Maçlar tercihe göre 3, 5 ya da 7 leg üzerinden oynanabilir. (Best Of 3, Best Of 5, Best Of 7 gibi)
İpuçları:
1. Bu oyunda alınan puanlar da önemli olduğu için, sayıları mümkün olduğu kadar triplelarından vurarak rakibinizden önce kapatmaya çalışın. Kapattığınız sayıyı rakibiniz henüz kapatamamışsa, o sayıdan mümkün olduğunca fazla puan toplamaya çalışmalısınız.
2. Büyük rakamları önce kapatmaya çalışarak, daha fazla puanı rakibinizden önce toplamayı denemelisiniz.
3. Rakibinizi şaşırtmak için 20’den geriye doğru sırayla gitmek yerine, karışık sırayla sayıları kapatmayı deneyebilirsiniz.
