- Yemek yerken çok fazla ses çıkaran birini tanıyor musunuz? Veya ayaklarını sürüyerek yürüyen birini? Birçok kişi bu durumları can sıkıcı buluyor. Ama bu sesler sizi tamamen çileden çıkarıyorsa nadir karşılaşılan sinirsel bir bozukluğunuz olabilir: Mizofoni
Bu talihsiz sinirsel olguya sahip olan en az bir kişiyi zaten biliyorsunuz: ben! Bir kara tahtanın tırnakla çizilmesi muhtemelen sizin de tüylerinizi diken diken eder. Ancak benim gibi insanlar için daha başka birçok farklı ses katlanılmaz olabiliyor. Size normal bir akşam yemeği konuşması gibi gelecek olan sesler, benim kulağımda “bir tek dileğim var” faciasına benzer bir etkiye yol açabiliyor.
Ağız şapırdatma ve yemeklerin diş arasında kütürdemesi kesinlikle dayanamadığım birçok farklı sesten sadece iki tanesi. Bazı yemek sofralarında işler o kadar sarpa sarıyor ki, bu katlanılmaz seslerden kurtulmak için yemeğimi bir an önce bitirmeye çalışıyorum.
Mizofoni Nedir?
Mizofoni esasen “ses nefreti” demek. Bazen “seçici ses duyarlılığı sendromu” şeklinde de ifade edilmektedir. Mizofoni tüm seslerden nefret ettiğiniz anlamına gelmez. Bazı ses gruplarından nefret ettiğinizi gösterir. Tetikleyici olarak adlandırılan bu sesler farklı kişiler için değişkenlik gösterebilir. Yaygın olarak karşılaşılan bazı tetikleyici seslere ağız şapırdatma, tıslama ve ayak sürümeyi örnek gösterebiliriz. Mizofonisi olan bazı kişiler bir kalemin tıkırdatılması veya kıpırdanıp durmak gibi sürekli tekrar eden hareketlerin yol açtığı seslerden de tetiklenebilirler.
Tabii ki birçok insan bu seslerden rahatsız olabilir. Hatta sorumlu olan kişinin yüzüne tiksinerek bakmanıza bile neden olabilir. Ama mizofonisi olan bir kişi tetikleyici bir ses duyduğunda tepkileri çok daha uç oluyor. Aşırı derecede öfkelenebiliyor, paniğe kapılabiliyor veya o ortamdan tamamen kaçıp uzaklaşabiliyorlar. Bazı insanlar terlemeye başlıyor ve kaslarının gerildiğini hissediyorlar. Bazıları ise öfkeden köpürebiliyor ve hatta birine zarar verebiliyor.
Mizofoni Neden Olur?
Mizofoni, araştırmacılar tarafından ilk defa 2000'li yılların başlarında tanımlandı. O zamanlardan bugüne kadar mizofoni ile ilgili tamamlanmış çalışma sayısı iki elin parmaklarını geçmez. Bilim adamları henüz bu durumu tüm incelikleriyle kavrayabilmiş değildir. Ancak mizofoninin “limbik sistem” ile bağlantılı olabileceğini düşünüyorlar. Limbik sistem, duyguların kontrolünden sorumlu olan beyin bölümü. Mizofonisi olan bireyler tetikleyici bir ses duyduğunda limbik sistemleri “savaş ya da kaç” tepkisi üretiyor. Kişide ya kalıp bu durumu sonlandırmak için (savaş) ya da o ortamdan uzaklaşıp sesin tesirinden kurtulmak için (kaç) çok güçlü bir dürtü beliriyor.
Mizofoni İle Yaşamak
Tanısı nadiren konulan bir durum mizofoni. Bunun nedeni mizofonisi olan hastaların sık sık bu durumun tıbbi bir konu olduğunu fark etmemeleri olabilir. Ayrıca bu bozukluk tıp dünyası tarafından da çok iyi bilinmiyor. Her ne sebeple olursa olsun, toplum mizofoni konusunda çok fazla eğitilmemiş durumda.
Ve bu bozukluk derinlemesine anlaşılamadığı için, bu sorunla yaşamak durumunda olan kişiler ihtiyaç duydukları duygusal desteğe erişemiyor. Mizofonisi olmayan aile üyeleriniz veya arkadaşlarınız mızmızlandığınızı veya gereksiz tepki verdiğinizi düşünebiliyor. hatta sözde şaka olsun diye tetikleyici sesleri taklit ederek size sataşabiliyorlar. Bu durum mizofonisi olan kişiyi üzebilir, gerebilir, kaygılandırabilir veya paniğe sürükleyebilir.
Bazen bu durumu dile getirmenin faydası olabilir. Ancak birine sessiz olması gerektiğini söylemek veya her ne yapıyorsa durmasını istemek de kavgalara ve arkadaşlıkların bozulmasına yol açabilir. Dolayısıyla mizofonisi olan insanların sosyal olarak soyutlanmış hale gelebilmeleri şaşırtıcı olmasa gerek. Hatta sevdikleri bir kişiye sözel veya fiziksel olarak zarar vermekten korktukları için, kendi kendilerini bile toplumdan soyutlayabiliyorlar.
Eziyetin Hafifletilmesi
Mizofoninin tam olarak iyileşmesini sağlayabilecek bir tedavi henüz bilinmiyor. Ama bazı yöntemler bu durumu olan kişilere yardımcı olabilecek gibi duruyor.
Örneğin bazıları “beyaz ve pembe sesler” in yok olmasını sağlayan işitme cihazlarını çok faydalı buluyor. Bu ilk aklınıza gelen işitme cihazları gibi bir şey değil. Sadece tetikleyici bir ses duyduğunuzda bu cihazı aktif hale getiriyorsunuz. Bu sayede tetikleyici sesin bir kısmı boğularak azalıyor. Ne yazık ki bu işitme cihazları çok pahalı olabiliyor
Mizofonisi olan diğer bazı insanlar ise tetikleyici seslerin kısılması veya kesilmesi için kulak tıkacı takmak gibi basit bir yöntemi işe yarar buluyorlar. Bu yöntemin dezavantajı ise tetikleyici olmayan diğer seslerin de duyulmayacak olması.
Mizofoninin bir diğer tedavi seçeneği ise “tinnitus yeniden eğitim tedavisi”. Bu yöntem rehberlik ve ses terapisi hizmetlerini içeriyor
Sevmedigimiz sesler duydugumuzda bizz :)
görgü kuralları denen şeyden habetleri yok maalesef.
