Hurma
Hurma (Phoenix dactylifera), palmiyegiller (Arecaceae) familyasından dekoratif yapraklı bir palmiye türüdür. Diğer palmiyeler gibi tropikal ve ılıman yerlerde yetişir. Kazık ve saçak kök yapısına sahiptir. Pürüzlü gövdesi gri ağırlıklı kahverengidir. Genç iken pullar yeşil renkte olgunlaşınca zamanla açılır ve dökülür. Yaprakları yeşildir. Sık sık yaprak ucu sararmaları görülür. Çiçeği vardır ancak, iklim uygunsa ve dışarıda toprağa ekilirse çiçek açar. Sıcağı sever, soğuktan hoşlanmaz. kışın sıcaklık +10 derecenin altına düşmemelidir. Akdeniz iklimindeyse sıcaklık sorunu yoktur dışarıda yaşayabilir. Yurtdışından kontrolsüz, hastalıklı hurma ithalatı kırmızı palmiye böceği gibi hurma ağacı zararlılarının yayılmasına yol açmıştır. Fark edilmesi zor olan bu hastalık hurma ağaçları için çok tehlikelidir.
Hurma sağlıklı insan için gıda, hasta insan için de bir ilâçtır. Bugün modern tıp, hurmanın insan vücudunun canlı ve sağlıklı kalabilmesi için çok önemli 10′dan fazla elemente sahip olduğunu keşfetmiştir. Bu nedenle günümüzde bilim adamları, insanın sadece hurma ve suyla yıllarca yaşayabileceğini onaylıyorlar. Bu konuda tanınmış uzmanlardan biri olan V.H.W.Dowson, bir hurma ve bir bardak sütün, insanın günlük besin ihtiyacını karşılamaya yeteceğini söylemektedir. Açıkçası, hurma, insan vücudu için gerekli bütün temel vitamin ve proteinlere sahip bir gıdadır.
Yaklaşık %20 nem ihtiva eden taze hurmalarda %60-65 şeker ve %2 protein vardır. Kurumuş hurmalarda şeker oranı %75-85 civarındadır. Ayrıca hurmadaki şeker, insan vücuduna bol miktarda hareket ve ısı enerjisi kazandıran, vücutta parçalanıp kullanılması kolay olan meyve şekeri fruktozdur. Kan şekerini hızla yükselten glikoz türünden değildir. Hurmadaki şeker, meyve şekeri olduğu için, sanılanın aksine şişmanlatmaz. Yoğun tempo yüzünden yorgunluk ve bitkinlik hissedenler bol bol taze hurma yiyebilirler.
Hurma aynı zamanda lif, yağ ve proteinler açısından da çok zengindir. Hurmada sodyum, potasyum, kalsiyum, magnezyum, demir, kükürt, fosfor ve klor da bulunmaktadır. Bunların yanı sıra, A vitamini, betakaroten, B1, B2, B3 ve B6 vitaminlerini de içerir. Hurma, lif yönüyle de zengin olduğu için yemek aralarında atıştırılması kabızlığa iyi gelir. Yine, hurma bedenî ve zihnî gelişmeyi sağlar. Meyveler arasında vücut için en gıdalısıdır. Ayrıca potasyum, beyne oksijen gitmesine de yardımcı olarak berrak düşünebilmeye vesile olur. Vücut sıvıları için uygun alkalik özelliği sağlar. Zehirli vücut atıklarını dışarı atması için böbrekleri uyarır. Karaciğeri kuvvetlendirir. Yüksek kan basıncını düşürmeye yardım eder ve sağlıklı deri oluşumunu sağlar. Hurma, betakaroten açısından da son derece zengindir. Betakarotenin hücrelere saldıran molekülleri kontrol altına alarak, kanseri önleyici özelliği vardır. Hurmanın çok tüketildiği ülkelerde kansere tutulma oranı çok azdır. Boğaz hastalıkları için de faydası olan hurma, boğaz ağrısını keser. Bronşit, öksürük ve soğuk algınlığı şikâyetlerini giderir.
Bilim adamları hurmanın stres ve gerginliği giderici etkisine de dikkat çekiyorlar. Stresli ve gergin olanlara sabah, öğle ve akşam olmak üzere üçer-beşer adet hurma yemesi tıp çevrelerince tavsiye edilmektedir. Berkeley Üniversitesi uzmanlarının yaptığı araştırmalarda, sinir vitamini olarak adlandırılan B6 ile kasların çalışmasında önemli rol oynayan ve bu sebeple kalp krizini önleyici tesiri olduğu bilinen magnezyumun hurmada bol miktarda olduğu ortaya çıkmıştır. Öte taraftan, hurma içerdiği B1 vitamini ile sinir sisteminin sağlıklı olmasını kolaylaştırır. Vücuttaki karbonhidratların enerjiye çevrilmesine, protein ve yağların vücudun diğer ihtiyaçları için kullanılmasına yardımcı olur. B2 vitaminiyle de, vücudun enerji sağlaması ve hücrelerin yenilenmesi için protein, karbonhidrat ve yağların yakılmasına yardımcı olur. Bilindiği gibi bugün doktorlar, kadına doğum yaptığı gün hazmı kolay bir sıvı ile şekerli bir yiyecek verilmesini gerekli görürler. Bunun gayesi, annenin zayıf ve mecalsiz vücuduna ve yorgun azalarına enerji ve canlılık kazandırmak ve yeni doğan bebek için gerekli sütü ifraz etmesi için, süt guddelerini harekete geçirmektir. Yeni doğan yavrunun tek gıdası olan sütün meydana gelmesi ve terkibindeki karbonhidratın artması için hurma, en harika tesiri göstermektedir. Anne sütünün bu terkibi ise, yeni doğan bebeğin hayatı ve vücudunun takviyesi için zarurî olmaktadır.
Hurma ağacı şekil olarak palmiye ağacı ile benzerlik arz eder. Aynı neslin farklı bireyleridir. Dalları ona göre daha uzun ve yaprakları daha incedir. Gövdesi kesilmiş dalların kalıntıları ile kaplıdır. Bu dalların araları ise liflerle doldurulmuştur. Hurma ağacı birçok ağaca nispetle daha kalın ve dik bir gövdeye sahiptir. Hurma ağacı sıcak ve suyu seven bir ağaçtır. Sıcak ve su bir arada olmazsa meyve vermez. Çekirdekten yetiştirilebilir ama daha sıhhatli olması için kendi bünyesinden çıkan filizlerden yetiştirilir. Bu filizler topraktan değil bizzat ağacın bünyesinden meydana gelir. Daha sonra belli bir zaman sonra yani tabir caizse doğum vakti geldiğinde o, adeta bir sezaryen ameliyatı gibi bir ameliyatla alınır ve annenin yakınında bir yere dikilir. Bu suretle filizden alınacak olan meyve hem annenin verdiği meyvenin aynısı olur hem de daha kısa bir sürede alınır. Ayrıca ağaç çekirdekten yetişen ağaçtan daha sağlıklı olur.
Hurma ağacının meyve verebilmesi için insan eliyle döllenme yapılması gerekir. Erkek hurma ağacından alınan erkeklik polenleri dişinin konması gereken noktasına belli miktarda konularak döllenme sağlanır. Hurma ağacının parça ve bölümleri başka ağaçlara hiç benzemez. Döllenen dişi çiçeklerden, sonbahara doğru 6 cm. uzunlukta oval, sarı-turuncu ya da koyu kırmızı-kahverengi hurma meyveleri oluşur. Hurma, ortasında zarımsı bir kabukla sarılı tek çekirdek halinde tohumu bulunan çok tatlı etli ve besleyici bir meyvedir. Bazı hurma çeşitleri daha az tatlıdır. Bunların, kurutulup öğütülerek unu çıkarılır.
Hurma yağı, yağ hurması meyvesinin etinden (mesocarp) elde edilir. Zeytin yağında olduğu gibi hurma yağı da bir meyve yağıdır. Hurma yağı, hurma meyvesinin çekirdeğinden veya tohumundan çıkartılan hurma çekirdeği yağı ile karıştırılmamalıdır. Bu nedenle, yağ hurması meyvesi benzersizdir. Bu meyveden iki ayrı yağ türü elde edilmektedir: birisi hurma yağı ikincisi ise hurma çekirdeği yağıdır. Her ikisi de yenilebilir yağlardır fakat çok farklı kimyasal bileşim, fiziksel özellikler ve uygulamalara sahiptir. Her bir hurma meyvesi, hurma yağının yaklaşık %90′ini ve hurma çekirdeği yağının %10′unu sağlar. Hurma yağı, hem doymuş hem de doymamış yağ asitlerinden oluşan dengeli bir bileşime sahiptir. Yüksek E vitamini içeriği ile birlikte yağ, Allah’ın yaratması sonucu doğal olarak çok sabit bir yapıya sahiptir.
Hurma çekirdeği, hurmanın içinde sert yapılı, hurmanın bir parçasıdır. Hacmi hurmasına göre değişir. Hurma çekirdeği “kıtmir denen ince bir zarla kaplıdır. Ortasından uzunlamasına bir yarık vardır. Bu yarığa “uhdut” denir. Yarığın içinde ince bir ipçik vardır buna da “fetil” denir. Çekirdeğin sırt kısmında da bir nokta bulunur bu noktaya da “nakîr” denir. Hurma çekirdeği, dış meyvesiyle olan renk uyumunun yanında pekçok fayda sağlamaktadır. Hurma çekirdeğinden üretilen tıbbi sabun, mantar tedavisinde kullanılmakta ve mikrop kırıcı bir özellik taşımaktadır. Yine hurma çekirdeği hayvan yemi olarak kullanır ve çok etkilidir. Mesela denemeler ve incelemeler göstermiştir ki öğütülen hurma çekirdeği %15 nisbetinde tavuk yemine katılınca tavuklardaki gelişme daha sağlıklı olmuştur.
Hurmanın Faydaları
 Bedeni ve zihni gençleştiriyor.
 Vücudun ihtiyarlamasına engel oluyor.
 Kansere karşı koruyor.
 Damar sertliği ve kolestrole karşı koruyucu, şişmanlama tehlikesine yol açmıyor.
 Böbrek iltihabına ve kumlarına iyi geliyor.
 Saf hurma cildi besliyor, hamilelik ve güneş lekelerini yok ediyor, vücuttaki yara ve iltihaplara hurma, hakiki zeytinyağı ile krem kıvamına getirilip sürüldüğünde fayda sağlıyor.
 Şeker oranını ayarlayan tek meyvedir.
 ıçerdiği demir sayesinde, Anemi hastalığını kaldırdığı tıbben ispatlanmıştır.
 Hurma çekirdeğinden öğütülmüş bir fincan kahve zihin açıcı, dinlendirici, asabilik-sinir bozukluğu ve üzerindeki strese iyi geliyor. Sinir vitamini diye adlandırılan B6, stresli ve gergin yaşantısı olanlara sabah, öğle ve akşam saatlerinde üçer adet hurma yemesi son zamanlarda tıp adamlarınca tavsiye edilmekte.
 B1, B2 vitaminlerinin bir arada bulunmasından dolayı karaciğeri kuvvetlendiriyor.
 Yüksek miktarda meyve şekeri ihtiva etmesinden dolayı enerji verir.
 Süt ile beraber yenirse yaşlılara güç verir.
 Rahim kaslarının rahat çalışmasını sağlayarak kolay doğum olmasını sağlar.
 Doğumdan mütevellit hastalıklara iyi gelir. Anne sütünü çoğaltır.
 A vitamini ihtiva eder. Bu da gece körlüğünü engeller veya varsa iyileştirir.
 Stres ve sinir bozukluğunu giderir. Sinirleri sakinleştirir.
 Hurmada B1 vitamini bulunmasından kaslara güç verir.
 Kas sağlamlığını artırır.
 B2 vitamini ihtiva etmesinden dolayı karaciğer ve safra hastalıklarının iyileşmesine faydası vardır. Sarılık hastalığının iyileşmesine yardım eder.
 Sinir hücrelerini besler. ıçinde Fosfor bulunmasından dolayı cinsi gücü artırır.
 ıştahı açar.
 Kansızlığın ilacı ve bağırsak tembelliğinin düşmanıdır.
 Kan yapar, kanamaları durdurur, beden ve zihin yorgunluğunu giderir, kansere karşı koruyucudur.
 Vücudu toksinlerden temizler zehirlere karşı vücudu korur.
 ıçinde yüksek oranda demir bulunmasından dolayı vereme ve kemik zayıflığına karşı bünyeyi korur.
 Yüz ve göz felcine, göz hastalıklarına, soğuktan meydana gelen mafsal ağrılarına, kemik hastalıklarına iyi gelir.
 Cerahatleri iyi eder. Lapa yapılıp yakı gibi cerahatler üzerine uygulanır.
 Cilt lekelerini geçirir. Kirpikleri çoğaltır. Kaynamış suyu ile saçlar yıkanırsa saç koyulaştırır.
 Afrodizyaktır, bademle yenirse diş etlerini onarır.
 Taze hurmadan yapılan şurup karın ağrılarına ve mide kramplarına iyi gelir.
 Öksürüğü kurutur, balgamı söktürür, boğaz ağrısı ve bronşite iyi gelir,
 Sırttaki ağrıları giderir.
 Aç karnına yenilmeye devam edildiğinde kurtları zayıflatır, azaltır veya öldürür.
 Hurma, ciğeri güçlendirir, tabiatı yumuşatır. Özellikle de çam tohumu ile birlikte alınırsa şehveti arttırır. Boğazın haşinliğini giderir.
ınsan ve Hurma
 Hurma ağacı ile insan arasında sıkı bir benzerlik bağı vardır. Zaten o aynı çamurdan yaratılmıştır. Dolayısıyla
 benzerlik veya akrabalık Adem aleyhisselâm daha çamurken başlamıştı. Bu benzerlikleri şöyle sıralayabiliriz.
 ınsan da hurma da dik ve geniş bir gövdeye sahiptirler.
 ıkisinde de erkeklik ve dişilik vardır.
 ıkisi de ancak döllenme ile çoğalır ve meyve verir.
 Erkeklik poleni kokusuyla insanın meni kokusu aynıdır.
 ıkisinin de kafaları kesildiğinde ölürler.
 ıkisinin de kalbi kuvvetli bir darbeye maruz kalırsa ölürler.
 ınsanın cismindeki kıllar ve saçlar gibi hurma ağacında da lifler vardır.
 ınsanın şiddetle suya ihtiyacı olduğu gibi onunda çok bol suya ihtiyacı vardır.
 Ömrü ortalama insan ömrü kadardır.
 Yavrulaması insanın ortalama yavru adedine denktir.
 Gençlik ve ihtiyarlık yaşları da insanın yaşlarına benzer.
 Hurma ve insan arasındaki benzerlik
Hurma Yemekleri
 Kalbur hurması (Malatya)
 Hurmalı zencefilli çikolatalı kek
 Safranlı hurmalı kek
 Hurmalı - haşhaşlı kek
 Hurmalı yaprak dolması
 Pastırmalı hurma sarması (ıtalya)
 Sütlü hurma tatlısı
 Cevizli hurma tatlısı
 Peynirli hurma tatlısı
 Osmanlı usulü hurma tatlısı
 Hurma marmeladı
 Kakaolu hurmalı kurabiye
 Hurmalı rulo
 Hurmalı poğaça kurabiye
 Hurmalı kolay pasta
 Bambu sepetinde hurmalı elma (Çin)
 Hurmalı çörek
 Hurmalı yerfıstığı kurabiyeleri
 Hurmalı tart
 Hurmalı tatlı
 Hurmalı kek
 Hurmalı kurabiye
 Hurma revendi
 Hurma soslu pasta
 Hurmalı cheesecake
 Hurmalı mozaik pasta
 Kremalı Trabzon hurması
 Trabzonhurması tatlısı
 Doldurulmuş hurma
 Hurmalı mazurka (Polonya)
 Şantili Trabzon hurması
 Hurma tatlısı (Sivas)
 Hurmalı baklava
 Kalbur hurması
 Hurma
 Hurmalı turta
 Hurmalı pay
 Hurmacık
 Hurma tatlısı
 Bademli hurma tatlısı