Bunlara dikkat edin
KULAK TEMıZLıĞı
Bebeğinizin kulağının içini temizlemeniz gerekmez. Kesinlikle hiçbir şekilde bebeğinizin kulak deliğine herhangi bir şey kulak temizleme çubuğu, parmağınız, saç tokası veya başka bir şey sokmamalısınız. Banyodan sonra gazlı bezle bebeğinizin kulak kepçesini ve kulak deliğinin girişini temizleyebilirsiniz.
GÖBEK BAKIMI
Bebeğiniz doğup, göbek kordonu kesildikten sonra göbek kendiliğinden düşene kadar mikrop kapmasını engellemek için temiz tutulması önemli. Aileler bebeklerin altına bağladıkları bez ile göbek kordonuna dikkat etmeli. Bebeğin düşmeyen göbeğine idrar ve kaka bulaşıyor. Bebeğin göbeği mikrop kapıyor. Buna çok dikkat edilmeli.
TIRNAKLARINI KESıN
Halk arasında bir başka yanlış da ‘Bebeğin tırnakları 40 gün olmadan kesilmez, hırsız olur’ inanışı. Bebeklerin tırnakları çok çabuk uzar, kesilmezse kendilerini çizerek zarar verirler. Bunun için en uygun zamanlama bebeğinizin banyosundan sonra yumuşakken veya bebeğiniz uyurken tırnaklarını kesmenizdir.
ANNE SÜTÜ YERıNE ŞEKERLı SU
Özellikle sezeryan yapan annelerin sütü gelmiyor. Bebeklere anne sütü yerine şekerli su veriliyor. Yanlış, çok ciddi sağlık problemlerine neden olabilir. Bebekler şeker komasına bile girebilir.
KOLTUK ALTINDAN BOHÇA GıBı TUTMAYIN
Bebekler 3-4 aylık oluncaya kadar başlarını dik tutamazlar. Bebeğinizi kollarının altından bohça gibi tutmayın. Bu bebekte ciddi hasarlara neden olabilir Eğer yeterince dikkatli davranmazsanız bebeğinizin kas ve sinir gelişimine zarar verebilir, bebeğinizi sakat bile bırakabilirsiniz.
KUNDAKLAMAYIN
Doğar doğmaz bebeklerinizi kefen sarar gibi sarmayın. Bebeğinizi kesinlikle kundaklamayın, bunun bebeğinize hiçbir faydası olmadığı gibi bebeğinizin hareket yeteneğini kısıtlar. Kollarını ve bacaklarını rahatça hareket ettirmesine engel olur. Bebeğinizin göğüs kafesi veya beli etrafına saracağınız bez ya da tülbent de bebeğinizi sıkar ve rahat nefes almasını engellemekten başka işe yaramaz.
YÜZÜSTÜ YATIRMAYIN
Ani bebek ölüm sendromlarının temel sebeplerinden biri bebeğinizi doğru yatırmamanızdır. Yapılan araştırmalar, ani beşik ölümü olaylarının en az sırtüstü yatış pozisyonlarında olduğunu göstermiştir.
KINA YAKMAYIN
Bebeğin altına kına yakmak, toprak bağlamak, sıcak tülbent bağlamak, maydonoz suyu içirmek çok yanlış. Bebekken geçirdiği küçük bir idrar sorunu, bu yanlış uygulamalar yüzünden biraz büyüyünce böbrek yetmezliği olarak karşınıza çıkabilir. Hayatınızda en çok değer verdiğiniz bebeğiniz ömür boyu diyalize mahkum kalabilir.
ANNE SÜTÜNÜ GÖZÜNE DAMLATMAYIN
Yeni doğan bebeğin gözüne limon suyu ya da anne sütü damlatmak yanlış. Bebeğinizin günlük göz bakımını kaynamış ılık su ve temiz bir pamuk parçası ile yapabilirsiniz. Eğer gözlerinde çapaklanma başlarsa şekersiz olarak ılık çayın demi ve temiz bir pamuk ile bakım yapabilirsiniz.
EK GIDA VERMEYıN
‘Sütüm bebeğe yaramıyor’ diyerek bebeğe anne sütü vermemezlik yapmayın. Tüm annelerin sütü değerli ve yararlıdır. Doktorunuza danışmadan sütünüzün yetersiz olduğunu düşünerek başka bir ek gıdaya başlamayınız. Bebeğiniz ayıyla orantılı kilo alıyorsa ek gıdaya gerek yok demektir. Anne sütü her bebeğe yararlıdır.
Doğru bilinen yanlışlar
PıŞıK ıÇıN PUDRA KULLANIMI
Eskiden çok sıklıkla pişik, isilik, alerji ve benzeri durumlar içinde kullanılan pudra, artık günümüzde bazı sakıncalarından dolayı önerilmemektedir. Pudra çok küçük zerreciklerden oluşmakta ve bunlar kolaylıkla havaya dağılabilmektedir. Bu küçük zerreler toz halinde havada uçuşarak hem sizin hem de bebeğinizin nefes yoluyla akciğerlerine kaçabilir. Bu da tekrarlayan öksürük, bronşit, bronşiolit, zatürre gibi akciğer enfeksiyorları, alerjik solunum yolu hastalıkları gibi ciddi sorunlara neden olabilmektedir. Böyle bir duruma yol açmamak için bebeğinize pudra kullanmaktan kaçınınız.
BEBEĞıN GÖBEĞı DÜŞMEDEN YIKANMAZ
Bebeğinizi yıkamak için göbeğinin düşmesini beklemeniz şart değil ancak göbeği düşmeden yıkadığınızda banyodan sonra tekrar göbek pansumanı yapmalısınız. Yeni doğan bebeğin banyosu en erken 12-24 saat sonra yaptırılmalıdır. Mutlaka gerekiyorsa ilk banyo için 48-72 saat geçmesini beklemek daha uygun olur. Çünkü, anne karnından çıktığında bebeğin vücudunu saran beyazımsı, yağlı, yapışkan tabaka onu dış ortamdaki zararlı etkenlerden korur ve bebeğin ısı kaybetmesini önler. Bu yağlı tabakayı bebeğin cildinden uzaklaştırmak doğru değildir. Bebeğinizi yıkamak için 2. ve 3. gününü doldurmasını bekleyiniz.
ıNEK SÜTÜ VERMıYORUM KUTU SÜTÜ VERıYORUM
Bazı anneler sütlerinin olmadığı veya yetmediği durumlarda bebeklerine inek sütü vermek isterler. Ancek inek sütü bebeğiniz için uygun değildir. Eğer anne sütüne ilave bir şeyin mutlaka verilmesi gerekiyorsa süt, bebe bisküvisi, pirinçunu maması ya da süt su karışımı verilmez. Bu gıdaların hiçbiri anne sütüne benzemez ve bebeğinizin hem zihinsel hem de bedensel gelişimi için uygun değildir. Bir şey verilcekse tek uygun gıda anne sütüne en benzetilmiş ürün olan formül mamalardır. Bebeğinize en az 1 yıl inek sütü vermeyiniz. Bazı anneler inek sütü vermiyorum, uzun ömürlü kutu süt veriyorum diyorlar. Unutulmaması gereken kutu sütünün de inek sütü olduğudur. Ayrıca kutudaki katkı maddeli süt bebeğiniz için uygun değildir.
BEBEĞıM ıSHAL OLDU ANNE SÜTÜNÜ KESTıM
Bebeğiniz herhangi bir nedenle ishal olmuş olabilir. Kesinlikle anne sütü vermeyi kesmemelisiniz. Anne sütü, mükemmel içeriği sayesinde bebeğinizin daha çabuk iyileşmesini sağlar. Yalnız anne sütü ile beslenen bebeklerde bronşit, bronşiolit, zatürre gibi akciğer hastalıkları ve alerjik hastalıklar daha az görülür.
BEBEĞıN YANINDA SıGARA ıÇMEMEK
Yeni doğan bebeğin kaldığı evin hiçbir odasında sigara içilmez. Özellikle babalar, ‘bebeğin kaldığı odada sigara içmiyorum. Salonda içiyorum’ diyor. Bu çok yanlış. Bebeğin kaldığı evin hiçbir odasında sigara içilmez. Zevkimiz için dünyaya getirdiğimiz bebeği zehirlemeye hakkımız yok. Baba başka odada sigara içip, gelip bebeği öpüyor, bütün zehir bebeğin minicik ciğerlerine gidiyor.
En çok sorulan sorular
Bebeğin göz rengi ne zaman tam olarak belli olur?
Gözü doğuştan koyu renkli olan bebeklerin göz rengi çok fazla değişmez. Ancak gözü yeşil, mavi gibi açık renk olan bebeklerin göz rengi 3. ile 6. ay arasında yavaş yavaş değişir. Bazı bebeklerin göz rengi 1 yaşına kadar sürekli değişim gösterir. Genel olarak bebeklerin göz rengi 1 yaşından sonra değişmez ve kalıcı rengini o zamana kadar alır.
Bebeğimizin kulakları eşimle bana sanki biraz kepçeymiş gibi geliyor. Bu konuda ne yapabiliriz?
Eğer ailenizde kepçe kulaklık ailesel bir özellik değilse, bebeğinizin kulaklarının şekli muhtemelen anne rahmindeyken bulunduğu pozisyona bağlı oluşmuştur. Bu, büyük olasılıkla geçici bir durumdur. Bebeğinizin kulaklarını düzeltmek için ekstra bir şey yapmanıza gerek yoktur. Bebeğinizin kulaklarını, kafa derisine bantla tutturmak, kafa derisinde tahrişe yol açabileceği gibi başına takacağınız tülbent, eşarp, bandana gibi nispeten sıkı bir başlıkta kan dolaşımını engelleyebilir. Bu yüzden kulaklarındaki kepçeliğin düzelmesini zamana bırakmalısınız. Bebeğinizi kah sağına kah soluna yan yatırarark kulaklarının düzelmesini ona zarar vermeden kolaylaştırabilirsiniz.
Annem bebeğimizin tıpkı benim bebekliğime, kayınvalidem ise eşimin bebekliğine benzediğini söylüyor. Eşim de ben de bebeğimizi hiçkimseye benzetemiyoruz. Bebeğimizin yüz ifadesi ve kime benzediği ne zaman belli olur?
Uzun bir süre anne rahminde sınırlı, dar bir alanda bulunan ve doğum yaklaştıkça daha da sıkışık vaziyette doğum anını bekleyen bebek, elbette doğumla beraber çok zor bir travmayı atlatmış olur. Doğum sonrasında ise uzun süreden beri yaşamını sürdürdüğü, alıştığı ortamdan aniden ayrılarak yeni bir ortamda yaşamını devam ettirmeye başlar. Anne rahmindeyken, sınırlı ve sulu bir alanda olduğundan elbette burun, kulak, göz gibi organlarının görüntüsü farklıydı. Dış dünyaya adım attıktan sonra zaman içinde bebeğinizin yüz ifadesinin hızla değiştiğini ve her geçen gün farklı özellikler kazandığını göreceksiniz. Bu yüzden bebeğinizin kime benzediğine karar verebilmek için acele etmeyin ve biraz sabırlı olun. Kime benzerse benzesin, o sizin en değerli varlığınız ve mutlaka hem sizinle hem de eşinizle bazı benzerlikler taşıyacaktır.
Bebeğimi evden dışarı çıktığım zaman nasıl taşımalıyım?
Öncelikle şunu belirtmek gerekir ki, bebek doğum sonrası dış dünyaya alışıncaya kadar ve bağışıklık sisteminin gelişip kendisine koruma sağlayana kadar bulunduğu ortamın sık sık değişmemesi gerekir. Ancak bebeğiniz biraz daha büyüdükten sonra eğer mevsim şartları da elveriyorsa onu dışarıya çıkarabilirsiniz. Ancak bu esnada onu taşımak için omuzlara asılan ve ‘kanguru’ da denen türde taşıyıcı kullanmak (en azından bebeğiniz ilk dört ayını dolduruncaya kadar) doğru değildir. ılk 4 ay için en uygun taşıyıcı bebeğinizin baş ve bel bölgesini destekleyen, taşımasıda son derece kolay olan portatif bebek koltukları veya içinde bu tarzda emniyetli ve ortopedik yatağı olan bebek arabalarıdır.
Doğum yaptığımı duyan tüm akraba, eş, dost ve arkadaşlarımız bizi tebrik etmek ve bebeği görmek için akın akın eve geliyorlar. Bense bebeğime bir hastalığın bulaşmasından korkuyorum. Bebeğime bir şey olur mu?
Hem bebeği, hem de yorgun bir bedene sahip anneyi korumak adına ilk haftalarda eve gelen ziyaretçi sayısını mutlaka sınırlamak gerekir. Sizin ve eşinizin birinci derece akrabaları dışındaki ziyaretçiler için bir sınırlama yapmak daha kolaydır. En yakınlarınızında bebeği görmelerine engel olmamakla birlikte bebekle olabilecek temaslarını en aza indirmek zorandasınız. Ziyaretçiler için eşinizle beraber bir tarih belirleyebilir, mesela 4-8 hafta gibi bir süre doktorunuzun ziyareti yasakladığını söyleyebilirsiniz. Eğer ziyaretçileri tamamen engelliyemiyorsanız, onları evinizin bebeğin odasına en uzak bölgesinde karşılayabilir ve bebeğinizin odasına girmelerine de uyuduğunu söyleyerek engel olabilirsiniz. Doğumu takip eden ilk haftalarda siz bile bebeğinizle emzirme, gaz çıkarma, altını temizleme ve giysisini değiştirme dışında fazla temas etmemelisiniz.
Bebeğimizi geceleri eşimle aramıza yatırıyoruz. Bir sakıncası var mı?
Bebeğinizi ilk doğduğu günden itibaren kendi yatağına yatırmalısınız. Sizin yanınızda yatması hiç doğru değildir. Öncelikle bebeğiniz yanınızda yattığında ona zarar verme korkusu ile tedirgin olarak yatacağınızdan uyku düzeniniz bozulur. Taşıdığınız gerginlik ve tedirginlik yüzünden yeterince dinlenemez ve yorgun kalkarsınız. Bu da sizin gün içindeki enerjinizi ve veriminizi düşürür.
DR. DENıZ ERSOY KıMDıR?
Viyana Tıp Fakültesi’ni bitirdikten sonra uzmanlığını çocuk sağlığı ve hastalıkları üzerine yapan Deniz Ersoy; sırasıyla Diyarbakır Çocuk Hastanesi, ızmir Urla Devlet Hastanesi, Dr. Behçet Uz Çocuk Hastalıkları Hastanesi, SSK Buca, SSK Yenişehir, ızmir Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde çalıştı. Halen Menderes Dispanseri’nde görev yap