Anne sütü ile beslenen bebeklere 6. ayda ek besinlere baslanir. Anne sütünün tadi annenin yediklerine göre degisir. Bu nedenle anne sütü ile beslenen bebekler ek besinlere geçiste daha az sorun yasarlar.
6. aydan itibaren bebegin enerji gereksinimi sadece mamalarla veya anne sütü ile çogu kez yeterli olarak karsilanmaz. Anneden aldiklari demir ve çinko depolari 6 ay civari tükenir.6. aydan itibaren çene ve dil koordinasyonunu giderek artmasi da ek besinlere geçisi kolaylastirir.
Ek besinlere geçisin uzunca bir süreç oldugu akilda tutulmali ve bebek az yedigi veya isteksiz oldugu zamanlarda anneler telasa kapilmamalidir.
Bebegin hem yemek ritüeline alismasi ve sosyallesmesi; hem de yavas yavas yeni tatlar tanimasi için 5 -5,5 ayliktan itibaren sofraya alinip kizartma ve baharatli gidalar disindaki sebze yogurt gibi gidalarin –bebek istekliyse- tattirilmasi önerilmektedir.
Bebekler muhafazakardir. Bu nedenle bebegin bir gidayi sevip sevmeyecegini anlamak için araliklarla 8-10 kez denenmesi uygundur.
Bebege ilk baslanacak gidalar sebze ve meyvelerdir. Yurt disinda bazi merkezlerde tahil önerilmektedir. Ama tahilli mamalar genellikle vanilya ve seker içerdikleri için bebekler daha sonra dogal tatlar olan sebze ve meyvelere daha zor alismaktadir.
Ek gida baslanirken en önemli iki prensip ek gidalari küçük miktarlarda baslayip giderek arttirmak ve iki yeni gida arasinda olabilecek gida reaksiyonlarini gözleyebilmek için 4-5 gün zaman birakmaktir. Bebek oturur pozisyonda beslenmelidir. Besinler kasikla verilebilecek kivamda olmalidir. Emmeye alisik olan bebek ilk kez kasikla beslendiginde kasigi-kasikla yemeyi bilmedigi için- diliyle itebilir. Bu durum besin reddi olarak degerlendirilmemelidir.
Yeni besinleri aç karnina denemek önerilir.
Elma ve/veya seftali püresi, pirinç unu ile hazirlanmis muhallebi ve yogurt ilk baslanacak ek besinlerdir. Allerji yapma riski olan turunçgiller, yumurta, ekmek, balik ilk verilecek ek besinler arasinda yer almaz. Çilek, kivi gibi tropikal meyveler de 8 aydan sonra ve dikkatle denenmelidir.
Sebze püresi meyveler posali olarak yenebildigi andan itibaren verilebilir. Baslangiçta havuç, patates, pirinç ve yag eklenerek hazirlanir. Zaman içinde maydanoz, kabak, ispanak kereviz, karnabahar gibi sebzeler -3 ila 5 gün araliklarla- eklenebilir. Sebze çorbasi yaparken olabildigince mevsim sebzeleri kullanilmalidir. Pirasa ve taze fasulye gibi sebzeler püre haline getirilmeleri zor oldugu için erken dönem sebze pürelerine konmazlar. Baklagil grubu 7-7,5 aydan sonra önerilir. Patlican besleyici degeri olmadigi ve bol nikotin içerdigi için; bakla ise nadir bir hastalik olmakla birlikte favizme yol açabilecegi için önerilmez.
Sebze çorbasi baslandiktan sonraki 1-2 hafta içinde bebegin anne kaynakli demir depolari da tükendigi için demirden zengin gidalar beslenmeye eklenir. Kirmizi et, tavuk etinin beyaz olmayan kisimlari ve karaciger(1-2 hafta araliklarla 1 köfte kadar) diyete eklenebilir.
Yumurta sarisi, kuru baklagiller demirden zengin ama emilimi düsük besinlerdir. Bu besinlerdeki demirden daha iyi yararlanmak için C vitamininden zengin domates, turunçgiller , aci olmayan sivri biber gibi besinlerle birlikte tüketilmesi önerilir. Yesil yaprakli sebzeler de demir kaynaklari arasindadir. Örnegin sebze çorbasina 1 yaprak ispanak veya pazi konabilir. Yesil yaprakli sebzeler bekletildiginde nitrit olusumunun artacagi unutulmamali ve yesil yaprakli sebzeler günlük tüketilmelidir.
Anne sütü ile beslenen bebeklere 3 ögün, anne sütü almayan bebeklere is 5 ögün ek besin verilebilir. Ek besinler 4-7 ay arasi püre; daha sonrasinda ise ezilmis-parçalanmis olarak verilmelidir. Çocuklarin pütürlü yemeleri için dise ihtiyaçlarinin olmadigini ; damaklarini kullanarak pütürlü besin alabileceklerini akilda tutmak gerekir. Bu nedenle bebege pütürlü gida vermek için dis çikmasini beklemek gereksizdir.
***Meyve püresi: Meyveler çok tok tutmayacagi için ara ögün saatlerinde sabah 9:30-10:30 gibi veya ikindi de verilir. Ilk verilecek meyveler mevsimine göre elma-armut veya kayisi- seftalidir. Meyveler cam rende ile rendelenir ve kasikla verilir. Miktar giderek arttirilarak bebegin bitirebilecegi büyüklükte bir kaseye ulastirilir.
***Sebze çorbasi: Yarim küçük patates, yarim küçük havuç , 1 tatli kasigi silme pirinç ve bir yemek kasigi yag ile hazirlanir. Sebzeler yikanir, kabuklari soyulur ve küçük küpler seklinde dogranir. Küçük bir tencerede (tercihan çelik) 2 su bardagi su ile pisirilir. Sebzeler yumusadiginda çatalla ezilerek bebege verilir. Yag olarak zeytin yagi tercih edilir. Zaman içinde 5-7 gün araliklarla 1 köfte kadar kiyma, mevsimlik sebzeler, bulgur, mercimek eklenir. Sebze çorbasi ögle ögününde verilir. 1/8 çay bardagi ile baslanarak bebegin bitirebilecegi büyüklükte bir kaseye dek arttirilir. Tercihan tuz kullanilmaz, ama bebek yemiyorsa biraz tuz eklenebilir.
*** Kiyma: 6. ay sonundan itibaren, bebeginiz tam bir öün sebze püresi almaya basladiginda 1 ögünlük sebze püresine 1-2 çorba kasigi kadar kiyma ilavesi yapilabilir.
***Yumurta: Ilk baslangiçta kati olarak ve yalniz sarisi verilir. Her defasinda biraz daha arttirilarak 1 hafta içinde bütün sariya ulastirilir. Özellikle sicak havalarda gün asiri verilmesi önerilir. Yumurta aki alerjen oldugu için 1 yasa dek önerilmez.
***Yogurt: Ilk verilecek ek besinlerdendir. Genellikle ikindide önerilir. Muhallebi uyerine de verilebilir. 1 litre süt kaynatilir. Birkaç dakika , parmak dayanincaya dek (40 derece) sogumaya birakilir. 1 çorba kasigi yogurt 1-2 çorba kasigi sütle sulandirilarak eklenir ve yavasça karistirilir. Haraeket ettirilmeksizin sicak bir yerde 6-7 saat bekletilir. Yogurt mayalamak için makineler de kullanilabilir.
***Tahilli çorbalar: 7. aydan itibaren mercimek, yogurtlu yayla, acisiz tarhana çorbalari verilebilir.
***Köfte: Yagsiz, sinirsiz dana veya sigir kiymasindan çok az ekmek ufagi, ve az tuz ilavesi ile hazirlanir. 8-9 aydan itibaren içine kimyon, nane ilave edilebilir. Yagsiz tava veya izgarada içinin de pismesine dikkat dilerek hazirlanir.
***Muhallebi.: Ilk verilecek ek gidalardandir. Sebze püresinden 1-2 hafta sonra baslanir. Formül sütler veya hazir kasik mamalari kullanilarak yapilabilir. Formül süt ile yapilirken 1 su bardagi(200ml) su 2-3 tatlin kasigi pirinç unu karistirilarak pisirilir. Atesten indirilir. Sogumaya yakin 6 ölçek mama katilir. Gerekirse tel süzgeçten geçirilerek yedirilir.
Ilk 12 ayda bebegin günlük süt gereksiniminin inek sütü ile karsilanmasi önerilmez. Çünkü bu dönemde bagirsak geçirgenligi fazla oldugu için alerji sik görülür. Bu nedenle en azindan ilk 6 ayda ; atopik çocuklarda ilk 12 ayda tam inek sütü kullanimindan kaçinilmalidir. Inek sütünün yogurt ya da muhallebi olarak tüketilmesi sindirim sistemi için daha az sorun olusturmaktadir. Bu nedenle gerektiginde inek sütü ile de muhallebi hazirlanabilir: 1 su bardagi süt, 3 tatli kasigi pirinç unu, iki tatli kasigi seker. Pirinç unu suyun bir kismi ile ezilir. Kalan su bu karisima ilave edilir. Kisik ateste boza kivamina dek pisirilir. Indirmeye yakin veya indirildikten sonra seker ilave edilir.
*** Kahvalti: Sebze, meyve , yogurt ve muhallebi oturtulduktan sonra sabah kahvaltiya baslanabilir. Beyaz peynir(suda bekletilip tuzu çikarilarak), 3-4 bisküvi veya ekmek içi, 1 çay kasigi tereyagi ve bunlari yumusatmak için anne sütü, formül süt , meyve suyu vb kullanilarak hazirlanir. 4-5 gün sonra içine yavas yavas arttirilarak yumurta sarisi eklenir. Istenirse 1 çay kasigi ev yapimi reçel veya pekmez konabilir.
6,5-8 aylik bebekte günlük diyet:
Sabah ögünü:
1 yumurta sarisi
Beyaz peynir(3*3cm dilim)
3-4 bisküvi veya ekmek içi
1 çay kasigi reçel veya pekmez
1 çay kasigi tereyagi
Anne sütü veya formül süt
Ara ögün(10:00-11:00 arasi)
Meyve püresi
Ögle ögünü(12:30-13:30 arasi)
Karisik sebze püresi
Anne sütü
Ikindi ögünü(15:30-16:30 arasi)
Muz veya elma püresi(1/2 muz veya elma + 2-3 bisküvi)
Yogurt 100-200 gram + 2-3 bisküvi
Veya anne sütü
Aksam ögünü
Muhallebi veya hazir tahilli kasik mamasi (200-250gr)
Anne sütü
Gece(uyanirsa)
Anne sütü veya formül süt