Diyet yapıp ya da yediklerine dikkat etmelerine rağmen kilo veremeyenler ''Su içsem yarıyor'' diyerek durumlarından yakınırlar. Bu yakınmanın arkasındaki neden, çoğu kez metabolizma hızının yavaş olmasıdır. Metabolizma hızını parmak izine benzeten Memorial Hastanesi Beslenme ve Diyet Bölümü'nden Diyetisyen Seçil Kenar, metabolizma hızının kilo alıp verme üzerindeki etkisi hakkında sorularımızı yanıtladı.
Metabolizma hızı nedir?
Bazal metabolizma hızı (BMH), fiziksel olarak dinlenir durumdayken vücudun harcadığı enerji miktarıdır. Bir kişinin 12 saat açlıktan sonra yatarak hiç hareket etmeden dinlenirken harcadığı enerjidir.
Metabolizma hızının düşük olmasının sonuçları nelerdir?
BMH’nin yavaş olması az yemeye çalışmanıza rağmen kilo almanıza veya diyet yapsanız da yavaş kilo vermenize sebep olabilmektedir. Metabolizma hızınıza göre hesaplanmış bir diyet düzeniyle zayıflamaya başladığınız takdirde metabolizma hızınızın azalmasını engellemiş olursunuz. Ayrıca diyet sonunda ağırlık kaybının ne hızla olacağını da tahmin eder ve hayal kırıklığına uğramazsınız.
Nasıl hesaplanır?
Bazal metabolizma hızıyla ilgili internette veya kitaplarda çeşitli formüller veriliyor ve günlük ne kadar kalori alınması gerektiği belirtiliyor. Ancak bu hesaplar doğru sonuç vermeyebilir. Aynı yaş, kilo ve boyda olan kadınlar üzerinde yapılan araştırmalarda formülle hesaplanan bazal metabolizma hızlarının 1400 kalori olduğu bulunmuş. Fakat yapılan gerçek metabolizma ölçümlerinde üç ayrı kişinin metabolizma hızları 1320, 1511, 1705 kalori saptanmış. Artık metabolizma ölçümünü doğru ve kolay yapan cihazlar var.
Metabolizma hızını ölçen cihazın yararları neler?
Kişi bize başvurduğunda hemen bazal metabolizma ölçen cihazı kullanıyoruz. Gerçekten metabolizmanızın hızlı mı, yavaş mı çalıştığını öğreniyoruz. Bu ölçümden sonra ne kadar kalori alması gerektiğini biliyoruz ve uygun diyet programları oluşturuyoruz.
Ölçüm nasıl yapılıyor?
Kişinin en az 10 saatlik açlık ve rahat kıyafetlerle gelmesiniz istiyoruz. Ölçüme başlamadan önce kişi bir yatağa uzanıp 10 dakika dinleniyor. Bu süre sonunda kalp atışları yavaşlıyor, kendini dinlenmeye alıyor. Bir maske takıldıktan sonra 15 dakika boyunca kişinin normal soluk alıp vermesini istiyoruz.
Metabolizma hızını artırmak için neler yapılabilir?
Beslenmede yağ miktarı sınırlandırılmalı. Vücutta yağ yüzdesinin azalması metabolizma hızının artmasına sebep olacaktır. Yağ, vücutta kaslara oranla daha az enerji harcadığı için bazal metabolik hız azalır ve vücut ağırlığını korumak için daha az enerjiye gereksinim duyulur. Vücutta kas oranının artırılması da metabolizma hızının artmasına sebep olur. Yeterli protein tüketimi ve haftada 3 - 4 kez 40 dakika yapılacak düzenli egzersiz, vücutta kas kitlesinin artmasını sağlar. Az ve sık beslenme metabolizma hızının artmasını sağladığı için 6 - 7 öğün beslenme şeklini benimsemek gerekir. Öğünler arası uzun açlıklar sonucunda metabolizma hızı düşer. Bu nedenle, diyet yaparken meyve, küçük sandviçler, light yoğurt, ayran, kepekli bisküvi, kuru meyve gibi besinler ara öğün olarak seçilebilir. Günlük 2 - 2,5 litre sıvı tüketimi de vücutta metabolik işlemlerde de kullanılacağından önemlidir.
Hızlı kilo vermek metabolizma hızını azaltır
Yaş: Yaşın ilerlemesiyle BMH yavaşlar. Yaş ilerledikçe menopoz gibi hormonal etkilerin yanında, yağ yüzdesinin artması, hareketin azalması gibi faktörler etkili olur.
Genetik: Özellikle ailede kilo fazlalığı varsa bireyler kilo almaya yatkın olurlar.
Cinsiyet: Erkeklerde kadınlara göre yağ oranı düşük, kas oranı yüksek olduğundan dolayı, erkeklerde metabolizma hızı kadınlara göre daha hızlıdır.
Diyet: Uzun süre kilo alıp vermek, sık sık diyet yapıp, kilo verip tekrar geri almak veya şok diyetlerle, sağlıksız zayıflama yöntemleri uygulayarak hızlı kilo vermek gibi faktörler metabolizmayı yavaşlatır.
Vücut ısısı: Vücut ısısının yükselmesi, metabolizma hızını artırır.
Vücut ağırlığı: Vücut ağırlığındaki artış sonucunda yağ yüzdesi artışıyla beraber metabolizma hızı azalır.
Metabolik hastalıklar: Metabolik hastalıklar: Metabolizma hızı, hipertermi (ateşli hastalıklar) ve hipertroidide artarken, hipotermi (soğuğa maruz kalma) ve hipotroidide azalır.
Önce doktor sonra diyetisyen
Kilo almanızın nedeni fazla yeme ile alâkalı olmayabilir. İlk önce kilo almanızın sebeplerinin neler olduğuna bakılması gerekir. Kişide tiroid hastalığı, böbrek üstü bezlerinden salgılanan hormonlarda bir eksiklik ya da metabolizmayı bozan bir hastalık da olabilir. Bu nedenle ilk başvurulacak kişiler dahiliye uzmanları ya da endokrinologlardır. Burada kişinin kan bulgularına bakılır, eğer metabolizmayı bozan bir etken varsa tedavi edilecektir. Metabolik açıdan hiçbir sıkıntı olmadığı takdirde doktor, diyetisyene yönlendirir.
Metabolizmayı bozan yanlışlar
- Öğün atlamak.
- Şok diyetler.
- Açlık kürleri.
- Kahvaltı yapmamak.
- Aktivite azlığı.
- Az su içmek.
Metabolizmanızı hızlandıran faktörler
- Su için.
- Çay için.
- Yürüyün.
- Sık sık ve az az yiyin.
- Acılı-baharatlı yiyecekler yiyin.
- Direnç egzersizleri yapın.
Metabolizmayı hızlandırma rehberi
Kilonuzu kontrol etmede güçlük çekiyor musunuz? Eğer yeterince kalori kısıtlaması yaptığınızdan ve gereği kadar aktif bir yaşam sürdürdüğünüzden eminseniz metabolizmanızı biraz ateşlemeyi deneyin. İşte size kolay uygulanabilir bazı öneriler:
1. Tiroidinizi kontrol ettirin: Tiroit bezinin normal çalışmaması kilo almanızı kolaylaştırır. Guatr sorunu olanların önemli bir kısmında tiroit bezi yeterli tiroit hormonu üretemez. Normalden daha az tiroit hormonu vücudun normalden daha az enerji yakmasına neden olur. Tiroit bezinizin iyi çalışıp çalışmadığından emin olmak için tiroit bezi hormonlarının ölçülmesi yeterli olacaktır.
2.Yürürken daha hızlı değil daha uzun mesafelere gidin: Vücudunuzun oksijen eşliğinde yaptığı hareketler ne kadar uzun sürerse bedeninizin o kadar çok yakıt (yağ depolarınız) harcayacağından emin olabilirsiniz.
3.Gezinmek yerine, ciddi bir yürüyüş yapın: Adımlarınızı biraz sıklaştırırsanız metabolizmanızı daha da hızlandırır, daha çok yağ yakabilirsiniz. Uzun mesafeleri katetmek her zaman iyidir, bu mesafeleri daha hızlı adımlarla katetmek ise daha da iyidir.
4. Yemek sonrası kısa yürüyüşler yapmayı unutmayın: Yemeği takiben yaptığınız hafif yürüyüşlerde metabolizmanın daha hızlı bir süreçle işlediği, daha çok kalori (enerji) ve daha çok yakıt tükettiği biliniyor. Yemek sonrası yürüyüşlerin metabolizmayı hızlandırıcı etkisinden yararlanın.
5.Öğün atlamayın: Yavaş ve uzun süre çiğneyerek yemeyi deneyin.
6.Hayatınızı baharatlandırın: Kırmızı acı biber, turp ve hardal gibi baharatların metabolizmayı hızlandırabileceği düşünülür. Baharatlar vücudunuzu daha hızlı bir çarka sokabilir, metabolizma hızınızı yükseltebilir.
7. Doktorunuz tarafından önerilmeyen ilaçları kullanmayın: Zayıflamak adına yosun hapları, detoks likidleri, tiroit ekstreleri, amfetamin, sibutramin, efedrin gibi maddeleri kullanmamaya özen gösterin.
DİYET GÜNLÜĞÜ
Farkındalık
Bazı gazetelerde kalorilik diyet reçeteleri veriliyor. Siz köşenizde bunları değiştirmeye çalışıyorsunuz. Niye hala diyeti sabit hale getiren diyetler veriliyor?
Biz olması gerekeni, bilimsel gerçekleri hayatınızla birleştirmeye çalışıp, kalıcı alışkanlıklar yaratmaya çalışırken, diyetisyen olmayan "diyetisyen"lerin yazdığı listeler hala insanları kandırabiliyor. Herkesin yaşam tarzı, sevdiği yiyecekler, kalori ihtiyacı, yaşı, hormonal yapısı birbirinden farklıdır. Tüm bunlara rağmen o listeyi alıp uygulamaya çalışıyorlar. Sağlığınızı tehlikeye atmayın. Eğer bir sağlık probleminiz var ise mutlaka bir uzman doktora başvurun. Doktorunuz tahlil sonuçlarına göre "size özel bir beslenme programı"nın hazırlanması için sizi diyetisyene yönlendirecektir. Gittiğiniz yerde doktorunuzu uzmanlığına, okuduğunuz yazıların uzmanlar tarafından hazırlanıp hazırlanmadığına dikkat etmek sizin elinizde. Komşunuzun size uzattığı ilacı artık içmediğiniz gibi, size göre hazırlanmamış diyet reçetelerinden de uzak durmanın vakti geldi de geçiyor! Metabolizmanızla daha fazla uğraşmadan, onu yormadan kendinizle ilgilenin.
https://www.kadinlarkulubu.com/forum/threads/5-takim-cuma-zayiflama-yarismasi.195397/
"Calliste" adlı bir kullanıcının paylaşımı, faydalı bir yazı...