Eğer son günlerde çocuğunuz olur olmaz her şeye sinirlenmeye ve şiddet içerikli davranışlar sergilemeye başladıysa, bir an önce tedbir almanızda fayda var. Çocuğunuzun saldırganlığının önünü alabileceğiniz öneriler:
Hiç uykunuzdan başınıza vurulan bir oyuncak araba, kumanda veya benzeri sert bir cisimle uyandırıldığınız oldu mu? Çocuğunuzun size ve çevresine karşı şiddet içerikli davranışları karşısında ona 'saldırgan' etiketi yapıştırmadan önce, Bebeğim ve Biz dergisinin önerilerini okuyun.
Psikolojik Danışman Alev Köymen, saldırganlığın doğuştan getirilen bir dürtü olduğunu söylüyor: "Başlangıçta, içinden gelen saldırganlığı bütün çıplaklığı ve yalınlığıyla dışa vuran çocuk, zamanla öfkesini ve saldırgan davranışlarını engellemeyi öğrenir. 2-3 yaş döneminde, çocuğun yaşantısındaki değişimlerde ve oyunlarda normal kabul edilebilir. Fakat eğer sürekliliği varsa ve yoğun yaşanıyorsa, o zaman yardım alınması gereken boyutta demektir."
DUYGUSAL BOŞALIM MI?
Köymen'e göre çocuğun oyunlarında gösterdiği saldırgan davranışları, oyuncak bebekleri dövmesi, oyuncakları kırması, savaş oyunları oynaması nadiren oluyorsa ve süreklilik arz etmiyorsa duygusal boşalımı sağlaması açısından sağlıklı da olabilir. Bazı çocuklar davranışlarıyla saldırganlıklarını açıkça sergilerler. Kendisiyle yaşıt arkadaşlarına ya da çevresindeki diğer insanlara vurur, tekme atar, bir şeyler fırlatır ve etrafındakilere zarar verir. Bazı saldırgan çocuklar ise insanlara zarar vermez ancak düşmanca oyunlar oynayarak, oyuncakları kırarak saldırganlığını ortaya çıkarır. Köymen, saldırganlığın önüne geçmeniz için uygulamanız gereken yolları şöyle anlatıyor:
ÖRNEK OLUN
Anne-baba çocuğa olumlu davranışlarıyla model olmalı. Ayrıca öfkeli olmadığı ya da zor bir durumla baş edebildiği anlarda çocuğun bu davranışını tanımlayarak ödüllendirmeli.
SEÇİM ŞANSI VERİN
Çocuğun anne-babasıyla karşılıklı sevgi ve saygıya dayanan olumlu bir ilişki kurması desteklenmeli. Ayrıca çocuğa seçme olanağı vererek gereksinimlerini çekinmeden söyleyebileceği bir ortam yaratılmalı.
TOLERANS YOK!
Saldırgan davranışlara tolerans gösterilmemeli. Çocuğun istekleri bu tip davranışları sonucunda yerine getiriliyorsa, çocuk isteklerini elde etmek için saldırganlığı araç olarak görmeye başlar.
SONUÇLARINI GÖRSÜN
Çocuğa bu tür davranışlarının dezavantajları gösterilmeli. Saldırgan davranışları ile isteklerini elde edemeyeceğini, istediği şeyleri kaybettiğini görmesi sağlanmalı ve sonuçlarını yaşamalı.
AĞIR CEZALAR VERMEYİN
Saldırgan davranışları cezalandırılmaktan kaçınılmalı. Ceza (özellikle fiziksel şiddet içeren cezalar) çocukta düşmanca duygu geliştirir.
BEN DİLİNİ KULLANIN
Saldırgan davranışlar ortaya çıktığında yetişkinler sakin davranmalı, anormal duygusal tepkiler yerine ben dilini kullanmalı. Örneğin; "Böyle davrandığın için çok üzüldüm" demeli. Çocuk gergin ve sinirliyken onunla tartışmamalı, sakinleşmesini beklemeli, davranışı ile ilgili daha sonra konuşulmalı.
SORUMLULUK ALSIN
Çocuğa çeşitli sorumluluklar verilmeli, başarabileceği kadarıyla birçok şeyi başlatıp bitirmesi sağlanmalı. Çocuk başarma duygusunu yaşamalı. Aile içi disiplin uygulamalarında ve ev kurallarında tutarlı olunmalı.
YANLIŞ MODEL ALMASIN
Çocuğun televizyon ya da diğer kitle iletişim araçlarında şiddet ve saldırganlık içeren görüntüleri izlemesi engellenmeli. Bunları model almasına izin verilmemeli.
ENERJİSİNİ BOŞALTSIN
Çocukların içlerindeki enerjiyi boşaltabilecekleri ya da saldırganlıklarını yöneltebilecekleri uygun ortamlar hazırlanmalı. Parkta koşma, spor yapma, oyuncak tahtalara çivi takma gibi. Çocuk bu tür davranışların öğrenildiği ya da yapılmasının normal karşılandığı ortamlardan uzak tutulmalı.
Neden sinir törpüsü oluyorlar?
Çocuklarda görülen saldırgan davranışların ortaya çıkmasına ve artmasına neden olduğu düşünülen bazı durumlar şöyle sıralanabilir:
Çocukta var olan, mevcut enerjinin boşaltılmasına izin vermeme ve engelleme (oyun oynamasına, koşmasına ya da hareket etmesine izin vermeme gibi).
Çocuğun çabalarını görmezlikten gelme, yok sayma.
Sıklıkla eleştirme ve azarlama.
Anne-babanın da sinirlenince saldırgan davranışlar sergilemesi.
Saldırgan davranışların ebeveyn tarafından ödüllendirilmesi.
Geleneksel kültürün erkek çocuğun saldırganlığını onaylaması.
Çocuğun yetişkinlerden katı ceza, anlayışsızlık, yetersiz sevgi görmesi.
Kitle iletişim araçlarının olumsuz etkisi.
Anne-baba tutumlarının olumsuzluğu.
Çocuğun annebabadan şiddet görmesi ya da herhangi bir şekilde şiddete maruz kalması.
Bunların dışında beyin zarı iltihabı, beyin zedelenmesi, zeka geriliği, epilepsi, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu gibi fizyolojik sorunlar da saldırgan davranışların görülmesine neden olur.
SABAH-GÜNAYDIN