Sağlığımız ıçin Bunları Biliyor Musunuz?
20.04.2006 | Bunları mutlaka yedirin
Bir çocuk doğru yeme alışkanlığını nasıl edinebilir, bunu bir yaşam biçimi haline nasıl getirebilir? Sağlıklı büyüyebilmesi için çocuklara neler yedirilmeli? Belki de en önemlisi bu besinleri sevdirmenin yolu... ıpuçlarını diyetisyen Günay Turan veriyor.
Aile, bir çocuğun yeme alışkanlığının gelişmesinde en etkili ortamdır. Çocukluk dönemindeki ilk öğrenme, yakın çevresindeki bireyleri taklit etme biçimindedir. Yemek yeme alışkanlıkları aile sofrasında edinilir. Anne ve babanın sevdiği yiyeceklere karşı çocukta aşırı istek oluşurken, sevmediklerine de tepki gelişebilir. Bir çocuğun mönüsünde yer alması gereken ana besin grupları, beş başlık altında değerlendirilir.
Et ve türevleri
Et, balık, tavuk, yumurta, fasulye, mercimek gibi besinler bu başlık altında toplanır. Bu besinler iyi kalite protein ve mineraller açısından zengindir. Kasların güçlenmesi, kan yapımı, vücudun sağlıklı büyümesi ve sağlıklı bir yaşam için gereklidir. Çocuk, bu grup besinlerden günde 2 veya 3 porsiyon tüketmelidir.
Süt ve türevleri
Süt, yoğurt, peynir ve benzeri ürünler bu grupta yer alır. Süt, insan organizması için gerekli pek çok besin ögesini (protein, yağ, karbonhidrat, vitamin ve mineraller) bileşiminde hemen hemen yeterli ve dengeli bir şekilde barındıran bir besindir. Yarım litre süt içen bir çocuk, B12 vitamini ihtiyacının yüzde 66’sını, A vitamini ihtiyacının da yüzde 41’ini karşılayabilmektedir. Süt proteini insan organizmasında yüzde 80 civarında kullanılarak yeni dokuların yapımı, eskiyenlerin de onarımı niçin gereklidir. ınsan beslenmesinde gerekli olan kalsiyumun süt ve süt ürünleri olmadan alınması mümkün değildir. Yeni doğmuş bir bebeğin vücudunda ortalama 30 gr., yetişkinlerde ise 1000-1200 gr. kalsiyum bulunur. Vücuttaki kalsiyumun yüzde 99’u kemik ve dişlerde, geri kalanı vücut sıvılarında bulunur. Kemik dokusu sürekli olarak yapılır ve yıkılır. Büyümenin hızlı olduğu çocukluk ve ergenlik döneminde kemik yapımı çok hızlıdır, bu dönemde artan kalsiyum ihtiyacını karşılamanın en iyi yolu, emilebilir kalsiyum içeriği yüksek olan süt ve süt ürünleri tüketimini artırmaktır. 1 bardak süt = 240 mg. kalsiyum, 30 gr (1 kibrit kutusu) peynir 147 mg. kalsiyum,1 kase yoğurt 330 mg. kalsiyum içermektedir. Kalsiyum tüketimiyle kemik yoğunluğu arasında sıkı bir ilişki vardır. Kemik yoğunluğunun en üst noktaya ulaştığı 25-30 yaşlarına kadar tüketilen kalsiyum, kemik yoğunluğunun artmasını sağlamakta, böylece sonraki yaşlarda görülen osteoporozun erken görülme riskini azaltmaktadır. Kalsiyum, kemik yapımından başka kanın pıhtılaşması, sinir iletiminin sağlanması ve kalp atımının denetlenmesi için gereklidir.
Tahıllar
Temel enerji kaynağı olan tahıl grubunda ekmek, makarna, pilav gibi besinler yer almaktadır. Bu grup bitkisel protein ve B grubu vitaminler açısından zengin kaynaklardır. Günde 4 porsiyon önerilmektedir.
Sebze ve meyveler
Bu besinler bol miktarda C vitamini içerirler. Özellikle yeşil yapraklı sebzeler A, B ve C grubu vitaminleri açısından zengindir. A ve C vitaminleri çocuğun büyümesi ve hastalıklara karşı korunması için gereklidir. Günde en az 4 porsiyon önerilmektedir.
Şeker ve yağlar
Bu grup besinler vücuda enerji sağlar. Bunlar şekerler ve şekerden yapılan besinler, pekmez, bal, reçel, tereyağı, zeytinyağı ve diğer bitkisel sıvı yağlardır.
Alışkanlıklar...
Bir çocuğa kazandırılması gereken diğer bir alışkanlık, öğün düzenine uyması ve tabağına konan besinleri bitirmesidir. Çocuğa yiyecekler küçük porsiyonlar halinde verilmeli, bitiremeyeceği miktarlar için ısrar edilmemelidir. Şişmanlığa eğilimli veya aşırı iştahsız olanlar dışında çocuğun yiyeceği miktar, kendi isteğine bırakılabilir.
Sabah, öğle ve akşam öğünleri dışındaki öğünler, çocuğun beslenmesi izlenerek, yani öğünlerde tükettiği besin miktarları gözlemlenerek oluşturulabilir; kuşluk (sabahla öğle arası), ikindi (öğleyle akşam arası) ve yatarken, meyve, süt, ayran veya peynir-ekmek gibi besinler verilebilir. Gününü yuvada geçiren veya başka kişilerin baktığı çocuklar için anneler, günlük tükettikleri besinleri sürekli denetlemeli, özellikle akşam yemeklerinde çocuğa sevdiği yiyecekleri hazırlayarak, oluşabilecek günlük beslenme açığının önüne geçmeye çalışmalıdırlar.
Yaş gruplarına göre kalsiyum ihtiyacı
0-12 ay: 500-600 mg.
1-9 yaş: 400-500 mg.
10-15 yaş: 600-700 mg.
16-20 yaş: 500-600 mg.
Yetişkinler: 500 mg.
Yaşlılar: 800 mg.
Sağlık Pınarım